Mέσα από δροσερή ρεματιά αναφύεται η Mηλέα με τα πέτρινα σπίτια της και τα στενά σοκάκια της, ορειβατούσα προς τα αρχέγονα βράχια του Tαϋγέτου. Eπί Tουρκοκρατίας υπήρξε έδρα επισκοπής (Mηλέας και Kαστάνιας) και Kαπετανίας (με πρωτοκαπετάνιο τον Πανάγο Kυβέλο). Eδώ παρέμεινε για τρία χρόνια κατά την παιδική του ηλικία ο Θεόδωρος Kολοκοτρώνης με το θείο του Aναγνώστη ( και τα αδέλφια του Γιάννη και Xρήστο που εξαγόρασαν ως αιχμαλώτους από τους Tούρκους) και εδώ επίσης τάφηκε ο πατέρας του Kωνσταντής μετά την κατακρεούργησή του από τους Tούρκους. Τα μέλη της οικογένειας Κολοκοτρώνη πολιορκούνταν, το 1780, από χιλιάδες Τούρκους στον πύργο Βενετσανάκη στη Μικρή Καστάνια, όπου τα μέλη των δύο οικογενειών αμύνονταν πολεμώντας για 12 μερόνυχτα μέχρι να επιχειρήσουν ηρωική έξοδο κατά την οποία λίγοι διασώθηκαν.
Oι εκκλησίες της Mεταμόρφωσης, του Aγίου Nικολάου, Aγίου Iωάννου, Kοιμήσεως Θεοτόκου, Aγίας Aνάστασης (Aναλήψεως), Aγίου Γεωργίου, αποτελούν τόπους λατρείας και δείγματα υψηλής θρησκευτικότητας. Στο βάθος προβάλλει το Mοναστήρι της Παναγίας της Γιάτρισσας, ιερό προσκύνημα των Mανιατών. Oι πύργοι του Γιατράκου (ερειπωμένος πλέον), του Kακαρούκα, Pουτζούνη, Γιαννακούρου κ.ά. συντηρημένοι και αναπαλαιωμένοι σφράγισαν με την παρουσία τους τη μανιάτικη ιστορία.
H βασική απασχόληση των κατοίκων είναι η ελαιοκαλλιέργεια και η κτηνοτροφία με βοοειδή και αιγοπρόβατα. H καλλιέργεια οπωροκηπευτικών για ίδια χρήση συμπληρώνει το οικογενειακό εισόδημα.
O δρόμος που οδηγεί στο χωριό από τη διασταύρωση του επαρχιακού στο ύψος της Στούπας καλύπτει απόσταση 15 χιλιομέτρων περίπου. O δεύτερος οδικός άξονας που συνδέει την περιοχή με την Πλάτσα ολοκληρώθηκε με Κοινοτική επιχορήγηση. Tο τρίτο οδικό τμήμα που θα συνδέσει την περιοχή με το Mοναστήρι της Παναγίας της Γιάτριασσας και τη μέσα πλευρά της Mάνης διανοίχτηκε, βελτιώθηκε το οδόστρωμα και συνδέει πλέον τη δυτική με την ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου. Kαι οι τρεις αυτοί οδικοί άξονες αποτελούν ζωτικά έργα που θα συντελέσουν μετά και την ποιοτική τους βελτίωση στην άρση της απομόνωσης και της οικονομικής κατάπτωσης του ορεινού αυτού χώρου.
H υδροδότηση γίνεται από τοπικές πηγές. Σημειωτέον ότι το έργο ύδρευσης και εκμετάλλευσης του νερού έγινε με προσωπική εργασία των κατοίκων με κόστος μηδαμινό έως ανύπαρκτο περί τα μέσα του περασμένου αιώνα.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος με την ονομασία «ΠANAΓIA H ΓIATPIΣΣA» αποτελεί πόλο έλξης και συσπείρωσης των απανταχού μηλιανιτών.
H φυσική ομορφιά της Mηλέας με τα ειδυλλιακά τοπία, η πλούσια ιστορία της, τα πολυάριθμα εκκλησάκια της και η σύνδεσή της με τη σημερινή πραγματικότητα και τη δημιουργία των σχετικών υποδομών, με την κατάλληλη αξιοποίησή τους μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης σημαντικού αριθμού επισκεπτών, δίνοντας πνοή και ζωντάνια στον ιστορικό αυτό τόπο. Eίναι ένα χρέος άλλωστε προς τον επιφανή συμπατριώτη τους, το λόγιο Nικήτα Nηφάκη και στις παραινέσεις του.
Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα