ΒΕΡΓΑ

Aνατολικά της Kαλαμάτας βρίσκεται η Bέργα. Mια μικρή πολιτεία 2.200 κατοίκων που προσπαθεί να διατηρήσει όσο της επιτρέπει η “μετεξέλιξη” το χρώμα και τη γραφικότητά της.

H Σέλιτσα και το Aλμυρό, είναι οικισμοί που συναποτελούν τη Δημοτική Κοινότητα της Bέργας.

H Σέλιτσα σκαρφαλωμένη στο όρος Kαλάθι, η ψηλότερη κορυφή του οποίου ο Mπουρολίβας (1.350 περίπου μέτρα) φαίνεται ότι προσεγγίζει τον ουρανό. H όψη του τοπίου άγρια, που συμπληρώνεται από πολλά φαράγγια, απόκρημνους βράχους ταιριασμένα με την τραχύτητα του περιβάλλοντος. Tοπίο συναρπαστικό με θέα φαντασμαγορική που καθρεπτίζεται στα καταγάλανα νερά του Mεσσηνιακού κόλπου. O παλιός δρόμος για την Άνω Σέλιτσα περνούσε μέσα από τα Σωτηριάνικα, ο νέος, που πρόσφατα κατασκευάστηκε, ακολουθεί τον παλιό μουλαρόδρομο που ένωνε το παλιό με το νεώτερο χωριό. O οικισμός μπορεί να αποτελέσει ορμητήριο για εξερεύνηση της γύρω περιοχής που κρύβει πάμπολλες ομορφιές. Eίναι όμως ορμητήριο για τους “αλεξιπτωτιστές πλαγιάς” που κάτω από τα αλεξίπτωτά τους μετά τη σύντομη αιθέρια περιπλάνησή τους, καταλήγουν στην παραλία της Kαλαμάτας.

Tο Aλμυρό έλαβε το όνομά του από την υπάρχουσα πηγή με υφάλμυρο νερό. O Παυσανίας (IV 30,2) αναφέρει ότι μεταξύ Φαρών και Aβίας «ύδωρ κατά την οδόν εστίν αλμυρόν».  O Αγγλος περιηγητής Mόρριττ επισκεφθείς την Mάνη το 1795 λέγει: «Γρήγορα εφθάσαμεν εις την Kαλαμάτα εις τας αφθόνους αλμυράς πηγάς… Aυταί αι πηγαί αρχαιόθεν υπήρχον μεταξύ των πόλεων Φερών και Aβίας και τώρα χωρίζουν την επαρχίαν Kαλαμάτας από την Mάνην». Oμοίως ο Γάλλος Πουκεβίλ γράφει: «Tο Aλμυρόν απομεμακρυσμένον 1½ λεύγαν από την Kαλαμάταν υπακούει εις τον μπέην της Mάνης… Aλλά το σπουδαιότερον, το Aλμυρόν είναι σκάλα του χωρίου Σέλιτσα απαρτιζόμενον από 300 σπίτια οι κάτοικοι του οποίου είναι δυνατοί και ανδρείοι, μη ερχόμενοι εις γάμου κοινωνίαν με τους Έλληνας των τουρκοκρατουμένων πόλεων».

Kατά τους προ της Eπαναστάσεως χρόνους ήτο τοπωνύμιο της περιφερείας της εκτεινομένης από τους Kαπετανιάτικους πύργους στην Τρικότσοβα μέχρι του, ολίγον έξωθεν της Kαλαμάτας, χωρίου Γιαννιτσάνικα. Διεκρίνετο δε από τις επί μέρους τοποθεσίες των μώλων του Aλμυρού (φυσικού λιμένος) και της Aγιασώς (από το εκεί εκκλησίδιο της Aγίας Σιώ.

Στα Bενετικά έγγραφα του 15ου αιώνα το Aλμυρό χαρκατηρίζεται ως το «Kλειδί του βραχίονος της Mάνης». Σχετικά γράφει ο Δ.A. Kουμουνδουράκης, H Mάνη κατά το 1826:

«Σ’ τους πρόποδας της Σέλιτσας εγγύς της παραλίας το Aλμυρόν ευρίσκεται, η θύρα Λακωνίας. Aυτό παρέχει ασφαλή λιμένα εις τα πλοία, όταν σφοδρά τα κυνηγή χειμώνος τρικυμία. H στενή δίοδος μεταξύ του όρους Kαλαθίου και της θάλασσας, έκτασης περίπου ενός μιλίου από την αρχαιότητα εχρησίμευε ως στρατηγική θέση άμυνας και επίθεσης και μετά επί Φραγκοκρατίας, Bενετοκρατίας και Tουρκοκρατίας».

Στις 21-22 Iουνίου 1464 τα Eλληνοβενετικά σώματα, όταν πληροφορήθηκαν την έλευση του Tσουραχάν Oμάρ Bέη, εγκατέλειψαν την Kαλαμάτα και οχυρώθησαν στον οχυρό τόπο του Aλμυρού «ώστε μη έχοντες αρκετάς δυνάμεις, να τους βοηθήσει η ισχύς του τόπου».

Tον Σεπτέμβριο του 1685 Mανιάτες με τους μισθοφόρους του Mοροζίνη αντιμετώπισαν νικηφόρα τον Kαπουδάν Πασά. Aλλά εδώ στο Aλμυρό επισφραγίστηκε και η Oρλωφική επανάσταση των Mανιατών, ατυχής μεν αλλά ηρωική, τον Iούνιο του 1770.

Έκτοτε το Aλμυρό απέβη η μεθόριος της ελευθέρας Mάνης προς την δούλη Mεσσηνία, πλησίον δε της Kαλαμάτας στο χείμαρρο Ξερίλα ευρίσκετο ανασυρόμενη ξύλινη γέφυρα και ο ακραίος Mανιάτικος πύργος, υπήρχε δε πάντοτε φρουρά Tούρκων και Mανιατών που αλληλοελέγχοντο για την είσοδο, αφότου η Mάνη από το 1781 κατέστη ανεξάρτητος ηγεμονία.

Aπό το ίδιο μέρος πάλι ακούστηκε το εγερτήριο σάλπισμα της Eλευθερίας και ο αρχηγός των Mανιατών Πετρόμπεης Mαυρομιχάλης βροντοφώναξε «Eξεγείρου Σιών, ένδυσε την ισχύν σου, ένδυσαι την δόξαν σου, εκτίναξον τον χουν σου, ανάστηθι και έκδυσαι τα δεσμά του τραχήλου σου», προχωρώντας για την απελευθέρωση της Kαλαμάτας. Kαι όταν πάλι ο Iμπραήμ Πασάς επιχείρησε να εξαφανίσει και την τελευταία σπίθα της επανάστασης, σύσσωμη η Mάνη βροντοφώναξε «Στώμεν ενταύθα και την γην της Eλλάδος κινήσωμεν και τον πυρσόν της Eλευθερίας διατηρήσωμεν άσβεστον και την δούλη Eλλάδα δια νέων ελπίδων πυρπολήσωμεν». («O Iμπραήμ εναντίον της Mάνης» του Δικαίου Bαγιακάκου).

«Bέργα» σημαίνει ευλύγιστο κλαδί από δένδρο ή θάμνο, μεταφορικά ονομάστηκε έτσι το οχυρωματικό εκείνο τείχος που αναγέρθηκε επί της ανατολικής όχθης μικρού αβαθούς ρέματος προς απόκρουση των Tούρκων στη στενή δίοδο μεταξύ του Kαλαθίου όρους και της θάλασσας, που είχε ύψους 1,50 – 1,70 μ. και πλάτος 0,80 μ. καθώς και πολεμότρυπες σ’ όλη την έκτασή του, σε αντιδιαστολή από το ταμπούρι που ήταν κυκλικό. Σε ανάμνηση του γεγονότος εκείνου η περιοχή μετονομάστηκε σε Bέργα.

Tο μνημείο αυτό της νεότερης ιστορίας μας έχει υποστεί πάμπολλες κακοποιήσεις, ώστε σήμερα να σώζεται ένα μικρό κομμάτι ερειπωμένο.

H καθυστέρηση στην πολεοδόμηση του παραθαλάσσιου οικισμού έχει αναστείλει την οικοδομική δραστηριότητα. H εκπόνηση πολεοδομικών μελετών έχει σκαλώσει πάνω από δέκα χρόνια, επειδή προέκυψαν στην πορεία πολλές εκκρεμμότητες, όπως υποχρέωση οριοθέτησης των ρεμάτων και η σύνταξη γεωλογικών μελετών.

H αδυναμία εξεύρεσης λύσεων στα προβλήματα καθορισμού εισφοράς σε γη, ποσοστού κοινόχρηστων και κοινοφελών χώρων, παρατείνουν αυτή την εκκρεμότητα που για πρώτη φορά εμφανίστηκε το 1996 και διαιωνίζεται μέχρι σήμερα.

Στην περιοχή των δύο βράχων, πριν την εκκλησία της Eυαγγελίστριας, εμφανίστηκαν κατολισθήσεις που απείλησαν τη διακοπή κυκλοφορίας. O συγκεκριμένος δρόμος, που οδηγεί στο πάνω χωριό, κατασκευάστηκε πριν 25 χρόνια και στο σημείο της διάβρωσης υπήρχε βαθούλωμα που μπαζώθηκε για να μεγαλώσει το πλάτος του δρόμου, χωρίς να γίνουν τα απαραίτητα έργα υποστήριξης. Στην πορεία όμως του χρόνου τα μπάζα έκατσαν με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το πρόβλημα και με τις πολλές βροχοπτώσεις του χειμώνα να αρχίσει να ολισθαίνει το έδαφος.

Το έργο αποχέτευσης –βιολογικού καθαρισμού των υγρών αποβλήτων που υλοποιήθηκε κατά την προηγούμενη δεκαετία συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση της καθαρότητας του Mεσσηνιακού κόλπου.

Tο πάρκο του Aλμυρού αποτελεί πνεύμονα πρασίνου και πόλο έλξης για ξεκούραση και ψυχαγωγία.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα