Αρχείο κατηγορίας εφημερίδα

ΤΑΣΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΓΟΥΔΕΛΗΣ

εφημερίδα

Ο Τάσος Γουδέλης (Αθήνα,1949-12.9.2025), ήταν πεζογράφος, κριτικός κινηματογράφου, εκδότης. Καταγόταν από το Καρυοβούνι της Δυτικής Μάνης και ήταν ανιψιός του πεζογράφου και ιδρυτή των εκδόσεων Δίφρος, όπως και του περιοδικού Καινούρια Εποχή, Γιάννη Γουδέλη. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ανέπτυξε κατά τα φοιτητικά του χρόνια στη Δικτατορία έντονη πολιτική δράση. Φοίτησε στη Σχολή Κινηματογράφου και Θεάτρου Σταυράκου. Από το 1982 ήταν συνεκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού Το Δέντρο, με τον ποιητή και πεζογράφο Κώστα Μαυρουδή. Συνεργάστηκε σε σταθερή βάση με το ένθετο της Βιβλιοθήκης της εφημερίδας Ελευθεροτυπία, γράφοντας κυρίως για ξένους πεζογράφους.

Ήταν μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου και συμμετείχε στα φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και Δράμας, ως μέλος επιτροπών. Μερικά από τα σημαντικά κινηματογραφικά του μελετήματα είναι αυτά για τον Όρσον Γουέλς (1985)· τους αδελφούς Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι· Τζον Χιούστον. Ένα πορτραίτο (1988) και το δοκίμιό του Ουτοπία και χάος (1986). Από τα πεζά του, αξιοπρόσεκτα τα Αρπακτικά (1990)·Πρωινή επίσκεψη (1993)·Σκιές γυναικών (1996)·Ο ύπνος του Άλφρεντ (1999)·Η γυναίκα που μιλά (2002).

Το 2003 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος και το Βραβείο Διηγήματος του περιοδικού Διαβάζω για τη συλλογή διηγημάτων του Η γυναίκα που μιλά (2002). Δίδαξε ιστορία του κινηματογράφου στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, σενάριο σε κινηματογραφικές σχολές καθώς και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Υπήρξε αρχισυντάκτης της σειράς ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ2 Εποχές και συγγραφείς.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΠΟΥΛΑΚΟΣ – ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΥΖ. ΙΩΑΝΝΗ ΠΟΥΛΑΚΟΥ

εφημερίδα

Ήταν ένα ταιριαστό ζευγάρι. «Έφυγαν» με λίγες μέρες διαφορά. Δυναμικός και πρωτοβουλιακός χαρακτήρας ο Γιάννης, συναισθηματική και αποδεκτική η Ευαγγελία, είχαν βρει τις μακροχρόνιες ισορροπίες μεταξύ τους, γεννώντας και ανατρέφοντας τα δύο παιδιά τους μέσα σ` αυτό το συνθετικό περιβάλλον και προεκτείνοντας τη μακρόχρονη οικογενειακή επιχείρηση όσο ήταν δυνατό. Φαίνεται ότι αυτή η οικογενειακή σύνθεση δεν δημιουργήθηκε τυχαία. Ο Γιάννης, νεαρός κληρονόμος της προγονικής επιχείρησης Γενικού Εμπορίου στη Σελίνιτσα (αργότερα μετονομάστηκε σε Άγιο Νικόλαο), αναζητώντας τη σύντροφο της ζωής του, κατέληξε στη Βαγγελίτσα, τη νέα δασκάλα της Αγροτικής Μεταβατικής Οικοκυρικής Σχολής Αρεόπολης που μάθαινε τις οικιακές εργασίες στα κορίτσια της περιοχής μετά την αποφοίτησή τους από το δημοτικό κατά τη δύσκολη δεκαετία του 1950.

Η Σελίνιτσα, με το ασφαλές από τους νότιους καιρούς λιμάνι της και τους πρωτοποριακούς για την εποχή τους καπετάνιους στα ιδιόκτητα ή εταιρικά βενζινόπλοια που περιόριζαν το μεταφορικό κόστος, προσέλκυσε ανήσυχα πνεύματα, από τις πρώτες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα που οι θαλάσσιες μεταφορές γίνονταν με μηχανοκίνητα πλοία. Τότε μετακινήθηκε και η οικογένεια Πουλάκου από το Καρυοβούνι (Αράχωβα την έλεγαν τότε) και άνοιξαν κατάστημα Γενικού Εμπορίου, μεταπουλώντας υλικό που μεταφερόταν από τη θάλασσα. Παρά του πολέμους που μεσολάβησαν, παγκόσμιο και εμφύλιο, το κατάστημα Γενικού Εμπορίου του Σωτηρίου Πουλάκου το θυμάμαι γεμάτο, στο ισόγειο του σπιτιού τους στον παραθαλάσσιο δρόμο κοντά στο λιμάνι. Αυτό παρέλαβε από τον πατέρα του, ως εμπορικός διάδοχός του, ο Γιάννης.

Σύντομα όμως, μετά τη διάνοιξη του επαρχιακού δρόμου, το εμπόριο μετατοπίστηκε από το θαλασσινό δρόμο στο στεριανό. Αυτό επέβαλλε στις εμπορικές επιχειρήσεις υποχρεωτικές αναδιαρθρώσεις για να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Ο Γιάννης είχε όλη την εφευρετικότητα για να κάνει τις αναγκαίες προσαρμογές, ίσως με παραπάνω από ότι θα ήταν φρόνιμο και ασφαλές. Η μετατόπιση της επιχείρησης σε ευρύτερο χώρο και η δημιουργία ελαιοτριβείου ήταν πετυχημένες ως ενέργειες, δεδομένου ότι είχαν κοντινή πρόσβαση στον επαρχιακό δρόμο και άμεση επαφή με τον κοντινό ελαιώνα που δημιουργείτο σταδιακά με τη μετατροπή της σιτοκαλλιέργειας σε ελαιοκαλλιέργεια. Κινήθηκε αποτελεσματικά αρκετά χρόνια, αλλά στο εμπόριο οι αστοχίες παράγουν σωρευτικά αποτελέσματα… Μετά από σκαμπανεβάσματα η επιχείρηση, που πέρασε σταδιακά στο γιό του Δημήτρη και στη συνέχεια στον εγγονό του Γιάννη, πήρε πάλι μπροστά, ίσως γιατί οι πατρογονικές εμπορικές ρίζες ήταν ισχυρές.

Φευγάτος από την περιοχή για σπουδές αρκετές δεκαετίες, άκουσα για το Γιάννη Πουλάκο από τον πατέρα μου, ότι  ήταν έφεδρος υπολοχαγός κατά την επιστράτευση του 1974 στο Κέντρο Εφοδιασμού Μεταφορών στο Ξηροκάμπι Λακωνίας, εκεί όπου είχε επιστρατευτεί και καταταχτεί ο αδερφός μου και έτσι μας δημιουργούσε κατά ένα τρόπο ασφάλεια για την ομαλή προσαρμογή του στις νέες συνθήκες. Μετά την απόλυση των επιστρατευμένων οι προσωπικές τους σχέσεις προεκτάθηκαν…

Τα παιδιά τους θεώρησαν ότι ο καλύτερος χώρος για τους γονείς τους που δεν μπορούσαν να αυτοσυντηρηθούν πιά, ήταν η Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων της Μητρόπολης Μάνης στο Γύθειο. Εκεί τους συνάντησα πριν από δύο χρόνια όταν επισκέφτηκα το Ίδρυμα για να καταγράψω και να παρουσιάσω στην εφημερίδα τη δραστηριότητα του, τη Βαγγελίτσα στο κρεβάτι και το Γιάννη ανήσυχο και πολυκινητικό. Εκεί άφησαν και την τελευταία πνοή τους, η Βαγγελίτσα πρώτη και ο Γιάννης στη συνέχεια….

Νίκος Ευστρ. Μαραμπέας

THE DIFFICULT PATH FROM INFORMATION TO KNOWLEDGE

MAIN ARTICLES IN ENGLISH, εφημερίδα

(To make the following text more easily comprehensible, we will begin with the definitions of the two key concepts in the title.Information is any element of news, announcement, declaration, or report that is transmitted. Knowledge is the evolution within the mind of recorded information and experience that yields familiarity, perceptiveness, and understanding of things, granting skill and the ability to guide decision-making.)

Turning to the postwar years, we may recall that information in those days reached the seeker drop by drop. Schools operated with limited capacity for attendance; families, particularly mothers spending most of their time at home, had restricted educational opportunities; radio signals came through only with difficulty; newspapers circulated sparsely and were hard to deliver to semi-urban or rural regions; books were not in high demand; and libraries could be approached only by the most persistent. Such conditions made the pursuit of information almost a dystopian enterprise. Yet, despite all that, when information was finally obtained, it was, for the most part, converted into knowledge—knowledge that found practical and often successful application. That was the general cognitive framework which decisively contributed to making the early postwar decades in our country a time of genuine reconstruction, a prelude to the next stage of development that followed.

In the decades that ensued, year after year, information began to flow more quickly and, soon enough, more indiscriminately—toward everyone, whether they sought it or not. We have now reached a condition, at least since the beginning of this century, of informational inundation: an unfiltered deluge directed in all directions, transmitted so rapidly that it becomes impossible to retain it, and even more to absorb what might be of actual use to anyone. The new means of dissemination—though facilitating access—have at the same time weakened the traditional institutions that once processed, shaped, and transformed information into knowledge. As a result, we observe the declining efficiency of schools, the waning of printed books and newspapers, the absence of parental engagement in education, and the quiet and the reduced visitation of libraries.

The explanation for these results necessarily points to the quantitative imbalance between information and knowledge to which we are all now subjected. The gigantic torrent of information has become the chief obstacle to its own processing within the limited time available in the face of its ceaseless flow. Only a fraction of what we receive is ever transformed into knowledge—and even then, that fragment may prove irrelevant or, worse, harmful. Hence arises the need for limits. We need filters capable of sifting what is offered before it is stored, so that what remains may be measured, judged, and used. Such filters might once have been found in the family, the school, or the appropriate state legislation and its application. But these very institutions have themselves been eroded by the informational flood, their mechanisms operating on frequencies quite different from those that would enable the conversion of filtered information into knowledge.

The sequence of analysis and reasoning up to this point might appear to end in a deadlock. An attempt to transcend it now comes in the form of a new invention: Artificial Intelligence, which seeks to transform information into knowledge automatically and deliver it ready-made. Undeniably, every discovery or invention adds a positive sign to the ledger of knowledge and, under certain conditions, may contribute to improving the quality of human life. Yet those same conditions direct our thoughts toward an analogy with the use of atomic energy: the need for a moral framework universally accepted by human society. The issue with Artificial Intelligence, then, lies in who will manage its applications, under what framework, and to what degree these systems will operate through open and easily accessible codes. Only under such conditions can the related information be transformed into knowledge by those who desire it, while its creators may balance the otherwise cost-free use of the vast amount of data they collect and process from multiple sources. A qualitative upgrading of the institutional entities mentioned earlier—family, school, and state administration—is indispensable, both to anticipate possible side effects and to monitor the terms under which Artificial Intelligence applications are used. Particularly in regions far from large urban centers, such as Mani, where those institutions are weakened by the conditions prevailing there, an increased and conscious effort will be required to approach, in a purified form, the knowledge offered through Artificial Intelligence.

THE EDITORIAL BOARD

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2025

ΑΠΟ ΜΗΝΑ ΣΕ ΜΗΝΑ

Μανιάτης ο νέος Μητροπολίτης Κονίτσης, ο Επίσκοπος Σταυροπηγίου Αλέξιος (Ψωίνος) από την Αρεόπολη

Ο νέος Μητροπολίτης Κονίτσης κ. Αλέξιος, γεννήθηκε το 1963 στην Αρεόπολη Λακωνίας. Φοίτησε στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών και ακολούθως σπούδασε θεολογία στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Διάκονος χειροτονήθηκε το 1986 από τον Μητροπολίτη Περιστερίου Χρυσόστομο και πρεσβύτερος το 1992 από τον Μητροπολίτη Νέας Σμύρνης Αγαθάγγελο, λαμβάνοντας παράλληλα και το οφφίκιο του αρχιμανδρίτη. Υπηρέτησε ως εφημέριος στην Ιερά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης από τη χειροτονία του έως τη διάσπαση της τότε ενιαίας Μητροπόλεως.

Το 1997, με απόφαση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Σεραφείμ, ορίστηκε διευθυντής του Οικοτροφείου της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Από το 2002 και έπειτα υπηρέτησε στη νεοσύστατη Μητρόπολη Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης, ως ιερατικός προϊστάμενος του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδος αλλά και ως Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως, έως το 2023.

Το 2006, με απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, ορίστηκε Διευθυντής Υπηρεσιών της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Στις 20 Μαρτίου 2019 ήταν υποψήφιος στο τριπρόσωπο για την πλήρωση της Μητρόπολης Γλυφάδας, ισοψηφώντας με τον τότε Επίσκοπο Σαλώνων Αντώνιο, ο οποίος εξελέγη λόγω ότι ήταν πρεσβύτερος ως προς τα χρόνια της ιεροσύνης.

Στις 10 Οκτωβρίου 2023 εξελέγη τιτουλάριος Επίσκοπος Σταυροπηγίου, βοηθός της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

 «Στεγάστηκε» ο Προφήτης Ηλίας στην κορυφή του Ταΰγετου

Σε υψόμετρο 2.407 μέτρων, στο ψηλότερο σημείο του Ταϋγέτου, βρίσκεται ένα από τα πιο εμβληματικά ξωκλήσια της Λακωνίας, ο Προφήτης Ηλίας, που υπάγεται στην Ενορία ευαγγελισμού της Θεοτόκου Τσερίων Δυτικής Μάνης. Μετά από χρόνια που παρέμενε ασκεπές και εκτεθειμένο στις ακραίες καιρικές συνθήκες του «αρσενικού βουνού», ιδιαίτερα τη χειμερινή περίοδο, το μικρό αυτό εκκλησάκι αποκαταστάθηκε μόνιμα, χάρη σε μια απαιτητική επιχείρηση που ανέπτυξαν οι Ένοπλες Δυνάμεις.

Η Διοίκηση Κατασκευών και Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών (ΔΙΚΑΦΚΑ) του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ) ανέλαβε και υλοποίησε το έργο τοποθέτησης στεγαστικού καλύμματος στον ναό. Η μεταφορά των υλικών έγινε με ελικόπτερο για να ξεπεραστούν οι φυσικές δυσκολίες πρόσβασης στην κορυφή. Οι εργασίες, που εκτελέστηκαν σε ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, στόχο είχαν όχι μόνο την αποκατάσταση του κτίσματος, αλλά και τη διατήρηση ενός συμβόλου που εδώ και αιώνες συνοδεύει τη θρησκευτική και πολιτιστική ζωή των Λακώνων. «Εις ένδειξη πίστεως», αναγράφει η μαρμάρινη πλακέτα που τοποθετήθηκε στο σημείο.

Οι αρχικές εργασίες που έγιναν το Σεπτέμβριο συνεχίστηκαν τον Οκτώβριο με στηριχτικές εργασίες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό του ναΐσκου, ώστε να αντμετωπιστούν οι ισχυροί άνεμοι  που φυσούν στην κορυφή του Ταϋγέτου, καθώς και οι μακροχρόνιες χιονοστρώσεις που αποσαθρώνουν τις κατασκευές. Από αυτές τις αιτίες εξάλλουν είχαν προκύψει κατά το παρελθόν οι καταστροφές στης στέγης και μέρους της τοιχοδομής του.

Το ξωκλήσι του Αϊ-Λιά αποτελεί κάτι πολύ ανώτερο από ένα απλό σημείο λατρείας. Είναι ένα προσκύνημα που συνδυάζει την πνευματικότητα με την επαφή με το μεγαλείο της φύσης. Κάθε χρόνο, στις 20 Ιουλίου, δεκάδες πιστοί ανεβαίνουν στην κορυφή για να τιμήσουν τη γιορτή του Προφήτη Ηλία. Χτισμένος στο πιο επιβλητικό σημείο του βουνού, «ο Αϊ – Λιάς ενσωματώνει την πίστη, την αντοχή και τη φύση της Δωρικής ταυτότητας που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που κατοικούν σε αυτόν τον τόπο εδώ και αιώνες», επεσήμανε ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας και βουλευτής Λακωνίας, Θανάσης Δαβάκης, που γνωστοποίησε το έργο. Και παρατήρησε: «Η αποκατάστασή του είναι πράξη σεβασμού στο έμφυτο θρησκευτικό συναίσθημα, στο ανυπέρβλητο φυσικό περιβάλλον και τη μεγαλοσύνη του “αρσενικού βουνού”. Δείχνει την αξία που δίνουμε οι Λάκωνες στη διατήρηση των ιερών μας τόπων και ενισχύει το αίσθημα ταυτότητας και υπερηφάνειας».

Έφυγε από τη ζωή ο βάρδος της Ακροταινάριας Μάνης Κυριάκος Κάσσης

Ο Κυριάκος Κάσσης γεννήθηκε στο Πάλυρο της Μάνης, το 1946. Από νήπιο ζωγράφιζε στις πέτρες και έγραφε λαϊκά στιχουργήματα. Το 1958, σε ηλικία δώδεκα ετών, πήγε στην Αθήνα για να συνεχίσει το σχολείο. Μπαίνει, το 1964, στη Νομική Σχολή Αθηνών (νομικές, πολιτικές και οικονομικές σπουδές). Συγχρόνως, το διάστημα 1971 με 1973, παρακολούθησε, στην Ελλάδα, μαθήματα κινηματογράφου (σενάριο / σκηνοθεσία) και κινουμένων σχεδίων στη Σχολή του Σταυράκου. Παρακολούθησε σεμινάρια συντήρησης τοιχογραφιών στο Παρίσι, το 1978. Παράλληλα με τη ζωγραφική, εργάζεται από το 1970 για ένα χρονικό διάστημα στη σύνταξη του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών. Απολύθηκε το 1973 από εκεί, ενώ υπήρχε ακόμα το δικτατορικό καθεστώς. Στη συνέχεια εργάστηκε στη διαφημιστική εταιρεία Αρώνης-Ευθυμιάδης, κάνοντας κινούμενα σχέδια ως το 1974.

Μετά τη Μεταπολίτευση, γράφει κριτικές ταινιών κινηματογράφου, ως τον Μάρτιο του 1975, με το ψευδώνυμο Δ. Πικάσης. Διακόπτει όμως, γιατί πηγαίνει στον στρατό. Μετά το πέρας της στρατιωτικής του θητείας, το 1976, για μεγάλο χρονικό διάστημα εργάζεται στη συντήρηση τοιχογραφιών σε διάφορα μέρη. Παράλληλα ασχολείται με τη συγγραφή βιβλίων (63 συνολικά), τα περισσότερα με επίκεντρο στοιχεία από τη ζωή στη Μάνη διαχρονικά.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2025

ΑΠΟ ΜΗΝΑ ΣΕ ΜΗΝΑ

Νέος διαγωνισμός 13,7 εκατ. ευρώ για την κτιριακή αποκατάσταση των Σπηλαίων Διρού

Νέο διαγωνισμό διενέργησε για λογαριασμό της Εταιρίας Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ) η Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Υπερταμείου (ΤΑΙΠΕΔ). Οι συμμετοχές στο διαγωνισμό υποβάλλονταν ηλεκτρονικά μέσω του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ.). Αντικείμενό τους ήταν η επιλογή αναδόχου κατασκευής του έργου «Αποκατάσταση και Αναβάθμιση Κτηριακών Εγκαταστάσεων Σπηλαίων Διρού Ν. Λακωνίας».

Αντικείμενο του έργου είναι η αποκατάσταση και αναβάθμιση των υφιστάμενων κτηρίων στα σπήλαια Διρού (κτήριο εισόδου – εκδοτήριο, κτήριο αναψυκτηρίου, κτήριο εργαστηρίων – WC κοινού, κτήριο εστιατορίου – αποδυτήρια λουόμενων), η κατασκευή νέου μουσείου στο σπήλαιο Αλεπότρυπας, η αποκατάσταση και αναβάθμιση του περιβάλλοντος χώρου, η αποκατάσταση και αναβάθμιση του υφιστάμενου ηλεκτροφωτισμού του Σπηλαίου, η αποκατάσταση λειτουργίας του υφιστάμενου βιολογικού καθαρισμού, καθώς και η αποκατάσταση επιφανειών σκυροδέματος που έχουν υποστεί φθορές λόγω διάβρωσης του οπλισμού τους.

Η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης ανέρχεται στα 11.083.00 ευρώ, πλέον ΦΠΑ 24%, δηλαδή συνολικά 13,74 εκατ. ευρώ. Καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών στον ηλεκτρονικό διαγωνισμό ήταν η Τετάρτη 3/9/2025. Αναμένεται ανακοίνωση για την εξέλιξη.

Παράλληλος διαγωνισμός για την προμήθεια 60 λέμβων για τις περιηγήσεις στο λιμναίο τμήμα απέβη άκαρπος.

Καθυστερεί επικίνδυνα το έργο μεταφοράς νερού με αγωγό μεγάλης διαμέτρου στην Καλαμάτα και επεκτατικά στην Αβία.

Το έργο, μεταφοράς νερού από τις πηγές του Αγίου Φλώρου μέχρι τη δεξαμενή του δήμου Καλαμάτας στο Πεδίο Βολής (Άη Γιάννη Καρβούνη) έχει εγκριθεί πριν από χρόνια και η κατασκευή του έχει αρχίσει πάνω από ένα χρόνο, αλλά η πρόοδος δεν χαρακτηρίζεται ικανοποιητική. Δυστυχώς, οι δυσχέρειες εμφανίζονται στην πορεία εξέλιξης, γεγονός που μετατοπίζει προς τα πίσω τα χρονοδιαγράμματα αλλά εκτοξεύει και το κόστος. Σ` αυτή την περίπτωση, τα εμπόδια εντοπίζονται σε συμπληρωματικές εργασίες που δεν είχαν προβλεφθεί στη μελέτη και σε μεγάλες καθυστερήσεις στην προμήθεια των μεγάλων αγωγών διατομής 800 χιλιοστών (80 εκατοστών).

Δεδομένου ότι οι ανάγκες σε νερό της Καλαμάτας αυξάνονται χρόνο με το χρόνο αλλά και η κοντινή στην Καλαμάτα περιοχή της Μάνης περιμένει μερίδιο, ως μέλος του Συνδέσμου Ύδρευσης Καλαμάτας – Μεσσήνης – Δυτικής Μάνης που είναι ο κύριος του έργου, το θέμα πρέπει να παρακολουθείται στενά από τους αρμόδιους του Δήμου και να ενημερώνονται οι δημότες για τις εξελίξεις.

Τρεις μικρές φωτιές κατά τον προηγούμενο μήνα στη Μάνη

Α) Φωτιά ξέσπασε το μεσημέρι της Παρασκευής 29.Αυγούστου στο Γερολιμένα..Για την αντιμετώπισή της επιχείρησαν 35 πυροσβέστες με μία ομάδα πεζοπόρου και 12 οχήματα.. Από αέρος επιχείρησαν δύο αεροσκάφη. Η φωτιά έσβησε σύντομα.

Β) Φωτιά ξέσπασε το πρωί της 6 Σεπτεμβρίου σε αγροτοδασική έκταση, στην περιοχή της Κοινότητας Αρχοντικού Σμύνους του Δήμου Ανατολικής Μάνης, Για την αντιμετώπισή της κινητοποιήθηκαν 52 πυροσβέστες με 17 οχήματα, καθώς και δύο ομάδες πεζοπόρων τμημάτων  Από αέρος επιχείρησαν δύο αεροσκάφη και δύο ελικόπτερα, ενώ στην επιχείρηση κατάσβεσης συνέδραμαν και υδροφόρες του Δήμου. Η φωτιά εκλέχθηκε σύντομα και στη συνέχεια κατασβήστηκε.

Γ) Συναγερμός σήμανε το μεσημέρι της Παρασκευής 12 Σεπτεμβρίου στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Καλαμάτας έπειτα από ενημέρωση για φωτιά στη Μεγάλη Μαντίνεια του δήμου Δυτικής Μάνης. Η πυρκαγιά ήταν σε αγροτοδασική έκταση πάνω από το νεκροταφείο του χωριού και έπειτα από μεγάλη μάχη τέθηκε υπό έλεγχο με τη συνδρομή και πυροσβεστικών αεροσκαφών.

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ.ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

εφημερίδα

Του Νικ. Ε. Μαραμπέα, Σχολικού Συμβούλου Φυσικών*.

Η πορεία προς τη διαμόρφωση των επιστημονικών πεδίων των Φυσικών  Επιστημών είναι μακρά και επίπονη. Ταυτίζεται σχεδόν με την ίδια την ιστορία της ανθρωπότητας και ακολουθεί περίπου της ίδιες διαδρομές. Μπορούμε όμως σχηματικά να προσδιορίσουμε χαρακτηριστικούς σταθμούς μέχρι την ωριμότητα, δηλαδή μέχρι την καθιέρωση υποβάθρου, ώστε να πάρουν τα χαρακτηριστικά αυτοτελούς επιστήμης. Την ίδια περίπου διαδρομή ακολουθεί και η διδασκαλία τους, είτε με άτυπη μορφή, δηλαδή ατομικά, είτε με συστηματική μορφή, δηλαδή σε σχολικά σχήματα.

Η Αρχαία Ελλάδα μπορεί να θεωρηθεί ως αφετηρία γι` αυτή τη σχηματοποίηση. Στις κατάλληλες πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν στην εποχή της το ανθρώπινο πνεύμα μεγιστοποιούσε τις δυνατότητες του και διατύπωνε, σε συζητήσεις και σε κείμενα, τις συλλήψεις του. Οι απαρχές των στοιχείων των φυσικών επιστημών διαμορφώνονται ως αποτελέσματα φιλοσοφικής παρατήρησης και προσέγγισης του φυσικού κόσμου. Τα αποσπάσματα αυτών των προσεγγίσεων που έφθασαν μέχρι της ημέρες μας καταμαρτυρούν τα υψηλά πνευματικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων  στη διαδικασία αυτή. Τα στοιχεία αυτών των παρατηρήσεων συστηματοποιούνταν με βάση την αυξημένη διαίσθηση και την ενόραση και διαμόρφωναν τους πρώτους κανόνες από την προσέγγιση του φυσικού κόσμου.

Η κοινωνική και πολιτική μετεξέλιξη στον Ευρωπαϊκό χώρο με τα διοικητικά μορφώματα που συνεπέφερε μετατόπισε το κέντρο βάρους της ανθρώπινης δραστηριότητας από τη φιλοσοφική σκέψη σε πεδία δημιουργίας πρακτικών αποτελεσμάτων. Μόνο στον όψιμο μεσαίωνα, στα μοναστήρια και στις αυλές φωτισμένων τοπικών ηγεμόνων, άρχισε να διαμορφώνεται η τάση για επαναπροσέγγιση των στοιχείων του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, μεταξύ των οποίων και τις απόψεις των φυσικών φιλοσόφων. Σ` αυτό το κλίμα, άρχισαν να κινούνται οι σύγχρονοι ερευνητές που, με την βελτίωση των εποπτικών μέσων, μπόρεσαν να επαναλαμβάνουν και να συστηματοποιούν τις παρατηρήσεις τους. Οι περιπτώσεις του Κοπέρνικου, του Κέπλερ, του Τύχο Μπράχε, του Κέπλερ, του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα εντάσσονται στη χρονική προέκταση αυτού του ευνοϊκού κλίματος, με όλες τις αναστολές και τις πισωδρομήσεις που δημιουργούσε η τάση για γεωγραφική επέκταση και παραγωγή προϊόντων σε ένα συντηρητικό κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον. Όμως οι πειραματικές διατάξεις που διαμόρφωσαν για τη συστηματοποίηση και επαλήθευση των αρχικών τους παρατηρήσεων, με τελικό αποτέλεσμα τη διατύπωση των σχετικών νόμων, αποτελούν το πρώτο βήμα για τη δημιουργία των Φυσικών Επιστημών. Ο χαρακτήρας αυτής της νέας επιστήμης, και η αποκόλλησή της από την προϊστορία της, έγκειται ακριβώς σ` αυτά τα εννοιολογικά της εργαλεία: την παρατήρηση και το πείραμα, που θα την ακολουθούν σ` όλη  την τόσο εκτεταμένη εξέλιξή της μέχρι τις ημέρες μας.

Η Γαλλική Επανάσταση και οι φιλελεύθερες ιδέες που εξέπεμψε διαμόρφωσαν το κατάλληλο κλίμα για τη διάδοση και επέκταση των φυσικών επιστημών. Κυρίως όμως, η πορεία τους προσδιορίστηκε από τις εφαρμογές τους που ικανοποιούσαν και ικανοποιούν τις ανάγκες του ανθρώπου. Εννοούμε το ευρύτατο πεδίο της τεχνολογίας, που είχε και εκείνη τεράστια ανάπτυξη μέχρι την εποχή μας. Αυτή η αχώριστη σχέση μεταξύ του περιεχομένου των φυσικών επιστημών και της χρήσης του για την ικανοποίηση των πρακτικών αναγκών του επαναφέρει στο προσκήνιο την ταυτολογία πειράματος και φυσικών επιστημών και διαμορφώνει την αναγκαιότητα της ένταξης της πειραματικής πτυχής στη διδασκαλία τους, απαραίτητο στοιχείο αφομοίωσης για την κατανόηση των φυσικών νόμων και των λειτουργιών της φύσης, αλλά και δεξιοτήτων αναγκαίων στο σύγχρονο άνθρωπο.

Φωτισμένοι ΄Ελληνες δάσκαλοι των φυσικών επιστημών, όπως ο Κωνσταντίνος Κούμας, ο Ιώσηπος Μοισιόδαξ, ο Βενιαμίν Λέσβιος, ο Δανιήλ Φιλιππίδης μετέφρασαν και δίδαξαν στοιχεία από τις φυσικές επιστήμες με βάση της νέες αντιλήψεις στα λίγα σχολεία της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας. Οι νέες αντιλήψεις για την πειραματική βάση των φυσικών επιστημών που οριοθετούνται μετά την εποχή του Νεύτωνα, σύμφωνα με τους σοφούς αυτούς δασκάλους, προωθούνται με “την εξορία από την πειραματικήν φυσικήν πασών των ματαίων υποθέσεων”, λόγω “του συνδυασμού των πειραμάτων με τον ορθόν συλλογισμόν” και “την ερμηνεία των νόμων της φύσεως”.

Στο νεοελληνικό κράτος ετέθη ως πρώτη προτεραιότητα η καταπολέμηση του σχεδόν πλήρους αναλφαβητισμού. Γι` αυτό η διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών προβάλλει δειλά στα σχολικά προγράμματα και στηρίζεται διδακτικά από δασκάλους με σπουδές στις φυσικές επιστήμες, μόλις πριν από ένα αιώνα. Με οδύνες εξάλλου προέκυψε η αποκόλληση της Φυσικομαθηματικής Σχολής από τα σπλάχνα της Φιλοσοφικής στο μοναδικό τότε στον τόπο μας Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Και τα προγράμματα σπουδών για πολλά χρόνια είχαν σοβαρές επιδράσεις από αριστοτελικές αντιλήψεις. Η ίδρυση και λειτουργία πριν από 70 χρόνια του δεύτερου Πανεπιστήμιου στη Θεσσαλονίκη και ο διαχωρισμός των Φυσικομαθηματικών Σχολών σε επί μέρους τμήματα, απετέλεσαν σημαντικούς παράγοντες  για τη στήριξη της διδασκαλίας των φυσικών επιστημών σύμφωνα με τους επιστημονικούς κανόνες. 

Αυτή η οδυνηρή πορεία προς την πειραματική διδασκαλία των φυσικών επιστημών φαίνεται ότι οδεύει σε μια αίσια προοπτική. Ο εφοδιασμός, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, των τότε Πρακτικών Λυκείων με εποπτικά μέσα διδασκαλίας των φυσικών επιστημών, η εισαγωγή της διδασκαλίας του προγράμματος PSCC στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, η θεσμοθέτηση των Εργαστηριακών Κέντρων Φυσικών Επιστημών (ΕΚΦΕ) σε κάθε Νομό, η συγγραφή των νέων βιβλίων για τις φυσικές επιστήμες με τη μορφή διδακτικών πακέτων που περιέχουν ως αναπόσπαστο τμήμα τους εργαστηριακούς οδηγούς, οι κατασκευαστικές παρεμβάσεις στα εργαστήρια των Λυκείων αρχικά και, ελπίζομε σύντομα και των Γυμνασίων, και ο εφοδιασμός τους με τα αναγκαία διδακτικά όργανα και υλικά, αποτελούν βήματα που μπορούν να στηρίξουν μια  αισιόδοξη προοπτική.

Εμείς εδώ στη Λακωνία, και στη Μεσσηνία, επιχειρούμε να δώσομε ένα μήνυμα: ότι ο ανθρώπινος παράγοντας δεν θα υστερήσει στη διαφαινόμενη θετική εξέλιξη για μια επαναπροσέγγιση στην πειραματική διδασκαλία των φυσικών επιστημών, όπως επιβάλλει η επιστημονική ιδιοσυστασία τους. Από το 1992 διανύομε μικρά και σταθερά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση: α) Θεσπίσαμε, με έναρξη το 1993, ημερήσιες ή διήμερες επιμορφωτικές συναντήσεις κοντά στο χρόνο λήξης του διδακτικού έτους, αντίστοιχες με την παρούσα. Οι συναντήσεις αυτές συστηματοποιήθηκαν με σύνταξη και υλοποίηση σχετικών εξακτινωμένων προγραμμάτων στα πλαίσια του ΠΕΚ Τριπόλεως, β) πήραμε απάνω μας το θέμα των κτιριακών μετασκευών και των εξοπλισμών των ΕΚΦΕ Μεσσηνίας και Λακωνίας, που λειτουργούν ήδη 5 – 8 χρόνια και αποτελούν χώρους έντονης δραστηριότητας για όλα τα θέματα των φυσικών επιστημών, γ) συνεργαστήκαμε αρμονικά με τους καθηγητές του προωθούν τις δράσεις των ΕΚΦΕ και προσεγγίσαμε, σε μεγάλο βαθμό και στην ουσία τους, τους σκοπούς τους, διαμορφώνοντας υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία, δ) είχαμε ιδιαίτερα καλές σχέσεις με όλους τους τοπικούς παράγοντες των Νομών και των περιοχών τους και υποβοηθηθήκαμε στη διαμόρφωση συνθηκών πλήρους επάρκειας στην υλικοτεχνική υποδομή των ΕΚΦΕ και ε) διαμορφώσαμε επιμορφωτική ζώνη για εργαστηριακή διδασκαλία των φυσικών επιστημών (Τρίτες για τη Μεσσηνία και Τετάρτες για τη Λακωνία, ώρες 11.30 έως 14.00), από 5ετίας ήδη, που το τρέχον σχολικό έτος, λόγω και της φυσικής ωριμότητας και εμπειρίας που έχει ήδη προκύψει, έχει αποκτήσει τη μέγιστη ανάπτυξη με 30 συναντήσεις κάθε διδακτικό έτος. ΄Υστερα από συνεργασία με τους σχολικούς συμβούλους των δασκάλων διαμορφώνομε προγράμματα επιμόρφωσης για όσους διδάσκουν φυσικές επιστήμες στο Δημοτικό Σχολείο, προσπαθώντας έτσι να κάνομε παρεμβάσεις στην αφετηρία του Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών για τις επιστήμες μας.

Ευελπιστούμε ότι στη νέα περίοδο που ανοίγει με την έγκριση του 2ου Ειδικού Επιχειρησιακού Προγράμματος για δράσεις στην εκπαίδευση, και λόγω του υψηλού προϋπολογισμού του, θα συντονιστούν και θα προωθηθούν οι διαδικασίες για την πειραματική διδασκαλία των φυσικών επιστημών στην εκπαίδευση, που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση υψηλού επιπέδου πανεπιστημιακών σπουδών στις φυσικές επιστήμες και την τεχνολογία.

* Εισαγωγική εισήγηση στην ημερίδα με τίτλο: Η διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, που διεξήχθη στη Σκάλα Λακωνίας, στις 30.03.2001.

ΠΛΑΤΩΝΑ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ         ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΚΕΨΗ

εφημερίδα

Η συμβολή της Αρχαίας Ελληνικής σκέψης στη σύγχρονη κοινωνική και πολιτική ζωή εκφράζεται μέσα από το πρόγραμμα διδασκαλίας της Γ΄ Λυκείου, και ειδικότερατης Θεωρητικής Κατεύθυνσης. Η επίδραση αυτή διαμορφώνεται εξελικτικά βήμα – βήμα με την επιλογή κειμένων, που διδάσκονται στο σχολείο από την Α΄ τάξη Γυμνασίου, είτε από το πρωτότυπο είτε σε μετάφραση, και  εκφράζουν χαρακτηριστικά την αρχαία Ελληνική σκέψη και τις κατευθύνσεις της. Η μικτή επιλογή, μετάφραση και πρωτότυπο, προέρχεται από τη στόχευση για  σταδιακή διαμόρφωση των δυνατοτήτων προσέγγισης των μαθητών στις ιδέες των κειμένων. Γι` αυτό παρουσιάζονται αρχικά αρχαιοελληνικά κείμενα στη νεοελληνική γλώσσα και στη συνέχεια, μετά τη διδασκαλία και στοιχείων της αρχαιοελληνικής γλώσσας παρουσιάζονται αρχαιοελληνικά κείμενα στο πρωτότυπο, με αφετηρία τα συνταγμένα σε απλή μορφή γλώσσας και ταυτόχρονα με προσιτό περιεχόμενο. Μ` αυτή τη διδακτική προσέγγιση παρουσιάζονται στη Β΄ και τη Γ΄ τάξη του Λυκείου και στους μαθητές της Θεωρητικής Κατεύθυνσης κείμενα πυκνά σε νοήματα και πολιτική σκέψη. Ειδικότερα στη Β΄ τάξη διδάσκονται ρητορικοί λόγοι και λυρική ποίηση, ενώ στη Γ΄ τάξη πολιτικά και φιλοσοφικά κείμενα, από το Θουκυδίδη ο Επιτάφιος του Περικλή, από τον Πλάτωνα ο Πρωταγόρας και η Πολιτεία και από τον Αριστοτέλη τα Ηθικά Νικομάχεια και τα Πολιτικά.

Θα ασχοληθώ στη συνέχεια  με την περίπτωση της διδασκαλίας κειμένων του Πλάτωνα και ιδιαίτερα κειμένων από τον Πρωταγόρα. Και αυτό για να επιχειρήσω να δικαιολογήσω αυτή τη διδακτική επιλογή, να τη συνδέσω, δηλαδή με τους στόχους του εκπαιδευτικού συστήματος και τη διαπαιδαγώγηση των μαθητών που έχουν πρόθεση να φοιτήσουν μελλοντικά σε σχολές δασκάλων της αρχαιοελληνικής γλώσσας και γραμματείας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή γενικότερα να ακολουθήσουν ανθρωπιστικές σπουδές εμποτισμένες με τις ιδέες που περιέχονται στο κείμενο.

Αν η διαπαιδαγώγηση αποτελεί εκπαιδευτικό στόχο της χώρας μας, οι ιδέες του κειμένουα αποτελούν ταυτόχρονα πρωτόλεια για τη διαμόρφωση της σύγχρονης πολιτικής σκέψης, στην οποία στηρίχθηκαν τα δημοκρατικά πολιτεύματα, αρχικά στην Ευρώπη με το διαφωτισμό και στη συνέχεια και σε άλλες Ηπείρους.

Σύντομη παρουσίαση του κειμένου.

Στο κείμενο που διδάσκεται παρουσιάζονται 7 αποσπάσματα και επιχειρείται, μέσω του πρωτότυπου και της μετάφρασης, σύνδεση των μηνυμάτων που περιέχονται σ` αυτά με το συνολικό έργο. Αυτό επιχειρείται  με την εμφάνιση των φιλοσοφικών ιδεών και των κοινωνικών και πολιτικών μηνυμάτων που περικλείονται σ` αυτές τις ενότητες.

Τα μαθήματα  του σοφιστή Πρωταγόρα στους νέους, σύμφωνα με τον Σωκράτη που διηγείται το διάλογο μαζί του και τον Πλάτωνα που τον καταγράφει, στοχεύουν να προσδώσουν στους νέους: «Ευβουλία περί των οικείων, όπως αν άριστα την αυτού οικίαν διοικοί και περί των της πόλεως, όπως τα της πόλεως δυνατώτατος αν είη και πράττειν και λέγειν». Δηλαδή σε μετάφραση:  Η σωστή λήψη αποφάσεων και για τα ιδιαίτερα δικά του ενδιαφέροντα, ώστε να διαχειρίζεται όσο πιο πετυχημένα γίνεται την οικονομική κατάσταση του σπιτιού του, και για τα θέματα της πολιτείας, ώστε να είναι όσο γίνεται πιο ικανός σε δράση και σε λόγο για τα συμφέροντα της πολιτείας. Και ο Σωκράτης απαντά: «΄Αρα, έπομαί σου τω λόγω; Δοκείς γαρ μοι λέγειν την πολιτικήν τέχνην και υπισχνείσθαι ποιείν άνδρας αγαθούς πολίτας,». Δηλαδή σε μετάφραση: Σε παρακολουθώ σωστά σε όσα λες; Μένω δηλαδή με την ιδέα ότι εννοείς την πολιτική τέχνη και πως αναλαμβάνεις να κάνεις τους ανθρώπους άξιους πολίτες. Από τη στιχομυθία φαίνεται ότι ο Σωκράτης αμφισβητεί και τη δυνατότητα διδαχής τρόπων λήψης ορθών αποφάσεων, αλλά και τη δυνατότητα μεταφοράς του τρόπου λήψης ατομικών αποφάσεων  από το ατομικό σε ευρύτερο κοινωνικό και σε πολιτικό επίπεδο. Για να άρει την αμφισβήτηση αυτή ο Πρωταγόρας επιχειρηματολογεί με τρεις μεθόδους: α) Με την επίκληση στοιχείων από την Ελληνική Μυθολογία και ειδικότερα στοιχείων από τα η Θεογονία του Ησιόδου και τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Β) Με συνεχή λόγο πλήρη αλληλένδετων επιχειρημάτων, με τη μορφή διαλέξεως. Και γ) με την αξιοποίηση ποιητικών κειμένων από τα αποθέματα του προϋπάρχοντος Ελληνικού πολιτισμού. ΄Οπως το απόσπασμα από τον ποιητή Σιμωνίδη: Ανδρ` Αγαθόν μεν αλαθέως γενέσθαι/χαλεπόν, χερσίν τε και ποσί και νόω/τετράγωνον, άνευ ψόγου τετυγμένον. Που σημαίνει σε νεοελληνική απόδοση: Άνθρωπος άξιος στο λέω ασάλευτα να γίνεις/ φοβερό, χέρια και πόδια και μυαλό/τετράγωνος, δίχως ψεγάδι εργασμένος . Σ` αυτή τη ροή της φιλοσοφικής σκέψης του Πρωταγόρα ο Σωκράτης αντιτάσσει τη διαλεκτική μέθοδο, δηλαδή την εκμαίευση θέσεων και απόψεων μετά από υποβολή εύστοχων ερωτήσεων. Έτσι οδηγεί το διάλογο στα πεδία που για εκείνον είναι ανάγκη να φωτισθούν, ώστε μετά τη διατύπωση των θέσεων και απόψεων για τα επιμέρους σημεία και τις επιμέρους πτυχές του θέματος της συζήτησης, να προκύψουν και συμπεράσματα, όσο το δυνατό περισσότερο αποδεκτά από τους επιχειρηματολογούντες ή συμμετέχοντες, με παρεμβάσεις, στη συζήτηση.

Αξίζει ιδιαίτερη αναφορά στο τελευταίο διδασκόμενο απόσπασμα του έργου. Σ` αυτό ο Πρωταγόρας απαντά στο επιχείρημα του Σωκράτη ότι είναι αδύνατη η διδασκαλία της αρετής, γιατί, απλούστατα, οι ενάρετοι θάπρεπε να διαμορφώνουν ενάρετους απογόνους, γεγονός που  δεν διαπιστώνεται στην πράξη. Ο Πρωταγόρας περιγράφει, το πως κατά τη γνώμη του προκύπτει η διδασκαλία της αρετής στους νέους. Αμέσως μετά τη γέννηση του παιδιού, στο σπίτι από τα μέλη της οικογένειας που επιδιώκουν το παιδί να γίνει όσο καλύτερο είναι δυνατό. Του διδάσκουν τι είναι καλό και τι κακό, τι είναι ωραίο και τι είναι άσχημο, τι είναι θεάρεστο και τι όχι.  Στη συνέχεια το στέλνουν στους δασκάλους και εκείνοι τα διδάσκουν κείμενα με υψηλές ποιοτικά έννοιες, τα βάζουν να τα αποστηθίζουν και να απομνημονεύσουν τις υψηλές ιδέες που περιέχουν, δημιουργώντας ζήλο και έφεση για μίμηση των άξιων. Με την ενηλικίωση του έρχεται η διαπαιδαγώγησή του από το κράτος. Αυτή συνίσταται στην υποχρέωση για μελέτη και τήρηση των νόμων που έχει θεσπίσει η Πολιτεία. Έτσι, με την τήρηση των νόμων αλλά και με την πρόβλεψη της τιμωρίας για εκείνους που τους παραβιάζουν, διαμορφώνεται η πολιτική αρετή, ως απώτερο στοιχείο διαπαιδαγώγησης των νέων.

Γενικευμένα κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα από το κείμενο.

Η γενικότερη πολιτική αντιπαράθεση που αναδεικνύεται μέσα από το κείμενο προσδιορίζεται ανάμεσα στην παγιωμένη αντίληψη και στις νέες ιδέες, που μπορούν να προκύψουν από πολυποίκιλες συνθέσεις των στοιχείων της γνώσης. Ο Πλάτωνας που είχε ήδη διαμορφώσει πολιτικά πρότυπα, με επίκεντρο το βασιλιά – φιλόσοφο της Πολιτείας του, επιχειρεί μέσω της επιχειρηματολογίας του Σωκράτη να διατηρήσει αυτά τα μηνύματα ακέραια και απρόσβλητα από άλλες δοξασίες. Ο Πρωταγόρας, όπως και οι άλλοι Σοφιστές, μέσω των επιχειρημάτων τους δίνουν δυναμική διάσταση στην πολιτική σκέψη, ανάγοντας τη μεταβολή ως καθοριστικό στοιχείο της ποιοτικής βελτίωσης και της προόδου. Στην πορεία αυτών των μεταβολών χαρακτηριστική είναι η επίδραση της κοινωνίας και των αλληλεπιδράσεων κοινωνίας – ατόμου. Το γεγονός ότι ο διάλογος δεν καταλήγει, δεν οδηγεί σε τελική έκβαση, δηλαδή νίκη των επιχειρημάτων της μιάς ή της άλλης πλευράς, δεν σημαίνει τίποτ` άλλο παρά το σεβασμό των επιχειρημάτων της κάθε πλευράς, από την άλλη, αλλά και την αμοιβαία αποδοχή της συγκρότησης και της προσωπικότητας των συνομιλητών. Αποτελεί και αυτό το σημείο χαρακτηριστικό αποφυγής του δογματισμού στην  αρχαιοελληνική σκέψη. Η κοινή αποδοχή εξ` άλλου της θέσης ότι κάθε πολίτης διαθέτει ένα ελάχιστο πολιτικής σκέψης, πάνω στο οποίο οικοδομείται η πολιτική αρετή, αποτελεί μια εδραία βάση για τη γεφύρωση των διαφορετικών απόψεων και την εισαγωγή στα επόμενα σημεία διερεύνησης αυτού του μεγάλου θέματος. Σημείων όπως, το πως προκύπτει η αρετή και ποια στοιχεία συναπαρτίζουν την ενάρετη ζωή, αν αρετή είναι μόνον γνώση και αν η ηδονή αποτελεί στοιχείο της ενάρετης ζωής. Τελικά οι απόψεις συγκλίνουν στην αποδοχή ότι η ατομική και η πολιτική αρετή αλληλεπιδρούν, αλλά και αλληλοσυνδέονται.

Αξιοσημείωτη είναι η κατάληξη του διαλόγου, με το Σωκράτη να λέει: Και η αυλαία που μόλις τώρα έπεσε κλείνοντας τη συζήτηση, σα να μου φαίνεται ότι μας κατακρίνει πιά και μας περιγελά. Και αν ήταν να έπαιρνε φωνή και μας περιγελούσε, να τι θα έλεγε: Τι απίθανοι που είσαστε εσείς οι δύο, Σωκράτη εσύ, αλλά κι εσύ Πρωταγόρα! Εσύ ο πρώτος, μας λες αρχή – αρχή ότι δεν είναι η αρετή κάτι που να διδάσκεται. Και τώρα να, ορμάς να αντιταχθείς στον εαυτό σου, καθώς πασχίζεις να αποδείξεις πως τα πάντα στον κόσμο είναι επιστήμη, κι ότι αυτή είναι κι η δικαιοσύνη, αυτή και η αυτοκυριαρχία, αυτή και η ανδρεία. Δε θα βρισκόταν καλύτερος τρόπος για να αποδειχθεί ότι η αρετή διδάσκεται. Γιατί αν πραγματικά η αρετή δεν ήταν επιστήμη, παρά ήταν κάτι άλλο, όπως πάσχιζε να υποστηρίξει ο Πρωταγόρας, τότε ολοφάνερα δε θα μπορούσε να διδάσκεται. Τώρα, όμως, αν δούμε τελικά ότι δεν είναι παρά επιστήμη πέρα για πέρα, γι` αυτό που αγωνίζεσαι εσύ Σωκράτη, θα είναι τότε παράδοξο αν αυτή δε μπορεί να διδάσκεται. Από το άλλο μέρος πάλι ο Πρωταγόρας, αρχικά πρόβαλε την υπόθεση πως είναι κάτι που διδάσκεται. Τώρα κι αυτός μοιάζει σα να ορμά τελείως αντίθετα, να δείξει ότι λίγο ακόμα κι η αρετή κάθε άλλο είναι παρά επιστήμη. Κι έτσι δεν θα απόμενε κανένας τρόπος για να μπορεί να διδαχθεί.

Υπάρχει άραγε καλύτερη κατάληξη διαλόγων; Καλύτερη από την κατάληξη βήμα – βήμα σε συμπεράσματα αλληλεπιδράσεων και αλληλο- επηρεασμών; Ελπίζω ότι αυτή θα είναι η κατάληξη και των δικών μας διαλόγων στα πλαίσια αυτού του σεμιναρίου.

*Παρουσιάστηκε σε διεθνές σεμινάριο εκπαιδευτικών, με θέμα την Πλατωνική σκέψη και φιλοσοφία, που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία τον Απρίλιο 2005

ΜΙΧΑΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΞΥΔΕΑΣ

εφημερίδα

Στις 4 Αυγούστου, άφησε το μάταιο τούτο κόσμο σε ηλικία 105 ετών. Διατηρήθηκε σε πλήρη νοητική υγεία μέχρι το τέλος, ενώ ήταν αμέριστη η φροντίδα που του παρείχαν τα τελευταία, πολλά, χρόνια η νύφη του Σταμάτα Χα Νικ. Ξυδέα και η οικογένειά της.

Αντί μνημοσύνου αναδημοσιεύομαι  το κείμενο που ακολουθεί, όπως το διηγήθηκε ο ίδιος, που πρωταγωνίστησε στα γεγονότα, στον εκδότη μας Αντώνη Ρουμανέα και δημοσιεύτηκε στο φύλλο 42 – Σεπτεμβρίου 2002 της ΜΑΝΙΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ.

TO XPONIKO THΣ MAXHΣ THΣ ΣAΪΔONAΣ – MAPTIOΣ 1942:Bρισκόμαστε στις αρχές του 1942. Στην περιοχή μας είχαν καταφύγει εφτά Kύπριοι με επικεφαλής κάποιον Tουρκοκύπριο με το ψευδώνυμο “Mαύρος” που παρέμειναν μετά την κατάρρευση του αγγλικού σώματος στον Eλληνοϊταλικό πόλεμο. Oι Iταλοί με το πρόσχημα να τους συλλάβουν έκαναν επιδρομές και άρπαζαν τα αγαθά των ντόπιων κατοίκων που ζούσαν κάτω από άθλιες συνθήκες πείνας και στέρησης. Έτσι μια ομάδα από 17 παλικάρια της Σαϊδόνας αποφάσισε στις 25 Mαρτίου 1942 στο μοναστήρι της Bαϊδενίτσας να δράσει κατά των κατακτητών και των συνεργατών τους. H ομάδα αυτή αποτελείτο από τους: 1) Hλία Nοέα, 2) Θεόδωρο Ξυδέα, 3) Λεωνίδα Ξυδέα, 4) Δημήτριο Ξυδέα, 5) Σωτήριο Ξυδέα, 6) Xρήστο Ξυδέα, 7) Σταύρο Kλαμπατσέα, 8) Aνάργυρο Στρατέα, 9) Hλία Περουκανέα, 10) Γρηγόριο Kλαμπατσέα, 11) Aνδρέα Tαβουλαρέα, 12) Kώστα Ξυδέα, 13) Σταύρο Kαραμανέα, 14) Σωτήριο Tαβουλαρέα, 15) Σωτήριο Ξυδέα, 169) Mιχάλη Ξυδέα και 17) Xρήστο Ξυδέα. Tην ίδια μέρα έφτασαν στην Kαστάνια, ιδιαίτερη πατρίδα τους δύο δοσίλογοι των Iταλών. Aφού έμαθαν όσα είχαν διαδραματιστεί, την επόμενη 26-3-1942 τα διαμήνυσαν στους Iταλούς. Oι Iταλικές αρχές επιστράτευσαν τους αγροφύλακες της περιοχής και τους ζήτησαν να κατεβάσουν τα ζώα που διέθεταν οι κάτοικοι του χωριού στην Kαρδαμύλη.

Oι κάτοικοι όμως δεν πειθάρχησαν. Έτσι στις 27-3-1942 ομάδα Iταλών ξεκίνησε από την Kαρδαμύλη για να συλλάβει τους ανυπάκουους Σαϊδονίτες. Oι κάτοικοι όμως ενημερώθηκαν από τον τσοπάνη Σπύρο Kλαμπατσέα που άκουσε το θόρυβο που έκαναν οι Iταλοί. Eνημερωμένοι πλέον οι Σαϊδονίτες τους αντιμετώπισαν επιτυχώς και σε ενέδρα που τους είχαν στήσει στο δάσος της Bασιλικής, τους επιτέθηκαν με κάποια εγγλέζικα όπλα που είχαν και τους έτρεψαν σε φυγή, αφού τους αφόπλισαν.

Tην επομένη ισχυρή ένοπλη ομάδα Iταλών με δυνατό οπλισμό κατέφθασε στη Σαϊδόνα και αφού τα γυναικόπαιδα τα έκλεισαν στο σχολείο έβαλαν φωτιά και κατέκαψαν μεγάλο αριθμό σπιτιών και το μοναστήρι της Bαϊδενίτσας. Mε τα κανόνια που είχαν μεταφέρει κανονιοβόλησαν και το μοναστήρι του Σαμοήλι.Στις 29-3-1942 κατέφθασε νέα στρατιωτική δύναμη Iταλών με την καθοδήγηση δύο δοσίλογων. Δεν πρόλαβαν όμως να πλησιάσουν και δέχτηκαν ισχυρά πυρά από ένοπλους της περιοχής. Tρομοκρατήθηκαν και το ’βαλλαν στα πόδια. O ένας από τους δοσίλογους που ήταν και διερμηνέας συνελήφθηκε. Iσχυρίστηκε ότι με την παρουσία της ως διερμηνέας απέβλεπε στο να βοηθήσει τους συμπατριώτες της. Πήραμε απόφαση να την αφήσουμε να φύγει όχι γιατί πιστέψαμε ότι είπε, αλλά επειδή ήταν γυναίκα και είπαμε στον αγροφύλακα Λυκούργο Tαμπουρέα που είχε επιστρατευθεί να την οδηγήσει μέχρι τη Σαϊδόνα και από κει να πάει μόνη της. Eκείνος την πήγε στην Kαρδαμύλη. Παράλληλα του δώσαμε ένα γράμμα που απευθυνόταν στους Iταλούς και τους λέγαμε ότι αν δεν αφήσουν ήσυχο τον κοσμάκη θα ξεσηκώσουμε τον ελληνικό λαό. Θα ήθελα όμως να σας αναφέρω ότι στην απόκρουση που κάναμε πήραμε από τους Iταλούς 26 όπλα, 3 οπλοπολυβόλα, ένα πιστόλι πλακέ, δύο δεσμίδες εφεδρικές και μια γεμάτη, καθώς επίσης μια κουραμάνα και 16 κουτιά τσιγάρα Tζαπάντι 15 νούμερο.

Φτάνοντας ο Λυκούργος στην Kαρδαμύλη τον ανάγκασαν οι Iταλοί να μαρτυρήσει ποιοί είμαστε επάνω. Eμείς επειδή δεν είχαμε ψωμί καθόλου και φαγητό, αποφασίσαμε να πάμε οι νεώτεροι κάτω για να πάρουμε μερικά τρόφιμα. Πήραμε ψωμί και φαγητό και τα πήγαμε επάνω. Φάγαμε, μείναμε σε κάτι καλύβες, αλλά το κρύο ήταν ανυπόφορο. Aποφασίσαμε να προχωρήσουμε στην Aναβρυτή, αλλά από το χιόνι, χάσαμε το μονοπάτι. Tαλαιπωρηθήκαμε. Tο πρωί κατεβήκαμε στο βουνό. Nάσου μπροστά μας και ο “Mαύρος” με την παρέα του. Tι έγινε του είπαμε. Λίγο έλειψε να συλλάβουμε εκείνον που έτρεχε με το άσπρο πουκάμισο μας είπε, εννοώντας τον άλλο δοσίλογο. Mας ξέφυγε όμως. Mείναμε εκεί για λίγο και ο “Mαύρος” εξαφανίστηκε. Tι γινόταν στο χωριό δεν γνωρίζαμε. Aποφασίσαμε να πάμε στην Aράχωβα για να βρούμε κάτι να φάμε. H ομίχλη όμως μας οδήγησε στην Kαστάνια. Mείναμε σ’ ένα σπήλαιο με άχυρα του Mπιστικέα του Παναγιώτη, του Παχέα όπως τον λέγαμε. H πείνα και η εξάντληση όμως μας είχαν καταβάλει. Παρακάτω είχε τα γίδια του ο Πέτρος ο Ξυδέας. Aποφασίσαμε δύο – τρεις να κατεβούμε. Mόλις μας είδε του ζητήσαμε ένα κατσίκι, μας το ’δωσε και αφού το βράσαμε το πήγαμε επάνω και φάγαμε όλοι μαζί. Tο πρωί δειλά – δειλά κοιτούσαμε το χωριό. Ήταν καμένο. Eίχαν κάψει και το δικό μου σπίτι. Παιδιά και γέρους τους είχαν κατεβάσει στην Kαρδαμύλη. Bρήκαμε ένα μοσχάρι, το σκοτώσαμε, το βράσαμε και το δώσαμε σ’ όσους είχαν απομείνει στο χωριό κρυμμένοι. O Γιώργος ο Λιακέας και ο Aναστάσης ο Tαταρέας μας πληροφόρησαν για τους Iταλούς. Oι Iταλοί όμως αφού μας είδαν μας κάνουν επίθεση. Eμείς με τον οπλισμό μας τους απωθουμε. Στη συμπλοκή σπάζει το χέρι του ο Nοέας. Tι να κάνουμε όμως μέσα στην ερημιά. Σκίζουμε ένα πουκάμισο και με μια φλούδα από έλατο του το δένουμε. Έπρεπε οπωσδήποτε όμως να πάει στην Kαλαμάτα. Mόνος του δεν μπορούσε. O Θοδωρής ο Ξυδέας αναλαμβάνει να τον συνοδεύσει περνώντας από τα Tσέρια και τις Γαϊτσές. Πλησιάζοντας στο χωριό βρίσκουν έναν έμπειστο γιατρο που του προσφέρει τις πρώτες βοήθειες. Συνεχίζουν για Kαλαμάτα. Eμείς αποφασίσαμε να κατεβούμε στη Σαϊδόνα. H ομίχλη μας εμπόδιζε. Σιγά – σιγά όμως κατεβήκαμε. Πληροφορηθήκαμε ότι είχαν πιάσει κι άλλους. Oι δε επίσημοι είχαν καταδικάσει το κίνημα ότι ήταν πρόωρο. Tη Δευτέρα του Πάσχα ανεβήκανε πάλι οι Iταλοί στη Σαϊδόνα και ζήτησαν να παραδώσουμε τα όπλα. Mε τον Nοέα και Ξυδέα καμμία επαφή. Tην Tρίτη αποφασίσαμε να παραδοθούμε. Δειλά – δειλά και λίγοι – λίγοι πηγαίναμε στο Σχολείο. Παραδοθήκαμε όλοι.

O Διοικητής είπε να φύγουν τα γυναικόπαιδα και να μείνουν οι άνδρες. Mας έκαναν έλεγχο και μας είπαν να πάμε στο Eξωχώρι όπου ήταν ο στρατηγός. Πήγαμε εκεί βρήκαμε άλλους δέκα. Tο βράδυ έρχεται και ο Bασίλης ο Tριβουρέας. Ένας συντ/ρχης Iταλός του ζητά να τους οδηγήσει στο “Mαύρο”. Eμάς μας κατεβάζουν στην Kαρδαμύλη. Eκεί είναι και Eξωχωρίτες. Zητάμε νερό και ο διοικητής της Kαραμπινιερίας δίνει μια κλωτσιά και χύνει όλα τα ποτήρια που μας έφερνε ένας στρατιώτης. Mας μεταφέρουν με φορτηγά στην Kαλαμάτα. Eίχαμε και δύο γυναίκες, την Aσπασία και την Eλένη. Ήτανε και ο παπάς του χωριού μου, ο Σπαντιδέας. Mας οδηγούν στις φυλακές.

Aρχίζει μια τυπική ανάκριση. Eίχαμε παραδώσει εννέα όπλα και τρία πιστόλια. Συνεχίζουν με δεύτερη ανάκριση. Mε ρωτούν που είναι το όπλο το δικό μου, τους λέω ότι εγώ δεν είχα όπλο. Δεν πρόλαβα να τελειώσω και μου δίνει μια μπουνιά και πέφτω κάτω. Mετά με πήγαν στο πειθαρχείο. Tρεις μέρες στην απομόνωση. Eν τω μεταξύ έχει παραδοθεί ο Hλίας ο Nοέας ενώ δύο μέρες αργότερα παραδίνεται και ο Kώστας ο Ξυδέας.

Στις 16 Aπριλίου στρατοδικείο. Έχουν τέσσερις πάγκους και μας βάζουν και καθόμαστε. Bασιλικός επίτροπος, συντ/ρχης και τέσσερις στρατοδίκες Iταλοί ανθ/γοί καθώς και τέσσερις ανθ/γοί δικηγόροι, υποστηρικτές της υπόθεσης. Aρχίζει ο στρατοδίκης και το στόμα γέμισε ασπρίλες. Mιλούσε τέσσερις ώρες. Θυμάμαι γιατί το επαναλάμβανε συχνά στα ιταλικά «ένα μικρό χωριό, η Σαϊδόνα, σήκωσε επανάσταση εναντίον μιας μεγάλης αυτοκρατορίας της Iταλίας. Όλοι εις θάνατον». Aφού είπε κι άλλα στο τέλος βγάζει την απόφασή του. Hλίας Nοέας σε θάνατο, Δημ. Ξυδέας και Θεόδωρος Ξυδέας 30 χρόνια φυλακή με δικαίωμα άσκησης αίτησης χάριτος στο βασιλέα της Iταλίας, Λεωνίδας Ξυδέας 24 χρόνια φυλακή, Σωτήριος Ξυδέας 24 χρόνια, Xρήστος Ξυδέας 24 χρόνια, Σταύρος Kλαμπατσέας 24 χρόνια, Aνάργυρος Στρατέας 24 χρόνια, Hλίας Περουκανέας 24 χρόνια, Γρηγόρης Kλαμπατσέας 24 χρόνια, Aνδρέας Tαβουλαρέας 24 χρόνια, Kων/νος Ξυδέας, Σταύρος Kαραμανέας 3 χρόνια φυλακή γιατί παρέδωσαν οπλισμό. Oι τέσσερις Σωτήριος Nοέας, Mιχάλης Ξυδέας, Xρήστος Ξυδέας και Σωτήριος Tαβουλαρέας που δεν είχαν οι ίδιοι οπλισμό αλλά τα αδέλφια τους θα αφεθούν ελεύθεροι αν δεν τους βαραίνει άλλη κατηγορία. Σε μεταξύ τους διαβούλευση αποφασίζουν τη μείωση της ποινής του Δημ. Ξυδέα και του Θόδωρου Ξυδέα από 30 σε 24 χρόνια φυλακή. Oι άλλοι όπως έχουν.

Tι έχετε να απολογηθείτε; ερωτά ο στρατοδίκης. Σηκώνεται ο Hλίας Nοέας και λέει: «Eίμαι ένας μικρός αξιωματικός του ελληνικού στρατού και εγώ εάν έδινα το λόγο της στρατιωτικής μου τιμής θα προτιμούσα να πεθάνω παρά να τον αναιρέσω. Eσείς ολόκληροι στρατηγοί δώσατε το λόγο σας και τον αναιρείται τόσο γρήγορα. Eγώ έκανα το καθήκον μου και σεις κάνατε το δικό σας». Στη συνέχεια μας οδήγησαν στο Φρουραρχείο. Πήραμε τα πράγματά μας και από εκεί στις φυλακές Aλεξανδράκη. Mας βάλανε σε θαλάμους που η ψείρα και η βρωμιά πήγαινε σύννεφο. H αθλιότητα σε όλο της το μεγαλείο. Σκεφθήκαμε ότι πριν ανοίξουν οι φυλακές το βράδυ έπρεπε να διώχναμε το Nοέα. Θα βρίσκαμε τρόπο και θα εξουδετερώναμε το φύλακα. Eκείνοι όμως αφού μας έκλεισαν, ύστερα από κάμποση ώρα έρχονται και παίρνουν τον Nοέα και τον πάνε στο κρατητήριο. Eκεί έζησε 27 ημέρες. Eκτελέστηκε στις 13 Mαΐου 1942 στις 4 το πρωί στη θέση “Kαψάλα” της Kαλαμάτας. O παπα-Tσίχλης τον εξομολόγησε και του έψαλε καθ’ οδόν μέσα στο αυτοκίνητο την νεκρώσιμη ακολουθία κατά τη μεταφορά του στον τόπο της εκτέλεσης.

Όσοι δικάστηκαν 24 χρόνια τους μετέφεραν στην Iταλία. Oι τρεις με τρία χρόνια παρέμειναν στην Kαλαμάτα και οι υπόλοιποι τέσσερις που απαλλαχτήκαμε μας μετέφεραν στα Kαλάβρυτα, σε στρατόπεδο πολιτικών κρατουμένων. Eκεί πήγαμε στις 7 Iουνίου, μας εγκατέστησαν στο σχολείο και βρήκαμε καμμιά εξηνταριά άλλους κρατούμενους.    

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΙΩΤΗ – ΑΛΕΒΙΖΟΥ

εφημερίδα

Όσοι δραστηριοποιούνται εργασιακά σε ένα τομέα όπως η εκπαίδευση, μετά από την αφυπηρέτησή τους συνεχίζουν να επικοινωνούν με κάποια πρόσωπα με τα οποία, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής, εκτός από τις υπηρεσιακές συνδέσεις, διαμορφώθηκαν και συναντιλήψεις για γενικότερα θέματα και κάποιας μορφής συναισθηματικές σχέσεις. Αποτελούν επικοινωνιακές συνδέσεις που προεκτείνονται στο χρόνο και διαμορφώνουν διαθέσεις για συναντήσεις και αναφορές στις νέες καταστάσεις της ζωής, στις οποίες το επίπεδο και η ποιότητα της επικοινωνίας των προηγούμενων χρόνων διαμορφώνει ασφαλές πεδίο για τη συνέχεια. Στα λίγα πρόσωπα, που ανήκουν σ` αυτή την κατηγορία, συγκαταλέγω και το ζεύγος Νίκου και Αγγελικής Χιώτη. Τα πολλά χρόνια μου  στον εκπαιδευτικό χώρο, στα οποία η Λακωνία ήταν μία από τις δύο εκπαιδευτικές περιφέρειας άσκησης συντονιστικού επιπέδου καθηκόντων, το κυριότερο ζητούμενο για μένα ήταν ο εντοπισμός συνεργατών στη βάση συναντίληψης αρχών και κανόνων λειτουργίας. Διερευνητικά στην αρχή, αλλά επιβεβαιωτικά στη συνέχεια, διαπίστωσα ότι αυτές οι προϋποθέσεις υφίστανται κατά την υπηρεσιακή λειτουργία του Νίκου Χιώτη, που τότε διεύθυνε μία από τις μεγαλύτερες σχολικές μονάδες της Σπάρτης. Με αυτή την αφετηρία διαμορφώθηκαν σιγά – σιγά και προσωπικές σχέσεις, καθώς και εξωϋπηρεσιακές συναντήσεις. Τότε γνώρισα και τη σύζυγο του την Αγγελική Αλεβίζου, εκπαιδευτικό και αυτή, και διαπίστωσα ότι οι αρχές και οι κανόνες προσωπικής της λειτουργίας ήταν κοινές για το ζεύγος, διαμορφώνοντας έτσι αρμονική σχέση αλλά και κοινή στάση ζωής προς τα έξω.

Αφυπηρετήσαμε από την εκπαίδευση περίπου την ίδια περίοδο, αλλά διαπιστώσαμε ότι τα πολλά προηγούμενα χρόνια συναναστροφής διαμόρφωναν τάση προέκτασης αυτής της επικοινωνίας και κατά τους επόμενους χρόνους, παρόλες τις δυσκολίες που δημιουργούνται με την απόσταση και την ηλικιακή προέκταση. Οι συναντήσεις, αραιότερες όσο περνούσε ο χρόνος, αλλά με σταθερή χρονική τηλεφωνική επικοινωνία, συνεχίζονταν με την ίδια διάθεση. Η Αγγελική πάλευε στωικά με το ιατρικού αντικειμένου πρόβλημά της χωρίς να μειώνει τη φροντίδα της για το Νϊκο και την αντιμετώπιση των δικών του προβλημάτων. Όταν μετοίκισαν στην Αθήνα από τη Σπάρτη, είχαν την ευνοϊκή τύχη να βρίσκουν ολοκληρωμένου χαρακτήρα βοήθεια από το γιό τους τον Πιέρρο, ο οποίος διακατέχεται από τις ίδιες αρχές και τους ίδιους κανόνες λειτουργίας των γονιών του.

Είναι βέβαιο ότι η απώλεια της Αγγελικής θα κοστίσει πολύ στο Νίκο. Είμαι βέβαιος όμως ότι η στωικότητα, που αποτελεί στοιχείο της προσωπικότητάς του, θα του επιτρέψει να διατηρήσει ψηλά το κεφάλι του και να παλέψει, μόνος του πιά, για όσες καταστάσεις χρειαστεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον. Εμείς οι φίλοι του θα είμαστε, νοερά έστω, κοντά του.

Νίκος Ευστρ. Μαραμπέας