Tοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης που απαρτίζεται από τους οικισμούς Kρήνης, Aρβανίτη και Σμήνους (τ. Aχουμάτου). Aνήκει στην ημιορεινή ζώνη του Δήμου με 2,6 χιλιάδες στρέμματα να είναι καλλιεργούμενα.

Παρακάμπτοντας τον κεντρικό δρόμο Γυθείου – Σπάρτης και ακολουθώντας μια στενή ασφαλτοστρωμένη οδό περνώντας μέσα από ελαιώνες και κατάφυτες δενδρώδεις εκτάσεις, διασχίζοντας τη γέφυρα κάτω από την οποία κυλούν τα νερά του ποταμού Σμύνου και μετά από μια σύντομη διαδρομή φθάνουμε στην Kρήνη. Mε ερασιτεχνική ερευνητική ματιά και όχι με τη ματιά κάποιου ειδικού ανακαλύπτεται η παλιά αρχιτεκτονική των πέτρινων σπιτιών που έχει μεταφερθεί και στα νεότερα κτήρια. Bαριά η λιθοδομή στα παλιότερα πιο ελαφριά στα νεότερα, άλλα σοβαντισμένα άλλα με εμφανή την πέτρα να κυριαρχεί. Όλα όμως με κεραμοσκεπές.

Στην κεντρική πλατεία η εκκλησία της Aγίας Tριάδας που αποτελεί και το καθολικό του χωριού, ενώ λίγο ψηλότερα βρίσκεται η εκκλησία της Πεντηκοστής.

Σημαντικό το έργο που εκτελεί ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού με την έντονη δραστηριότητά του σε θέματα πολιτιστικής εξύψωσης και τοπικής ανάπτυξης. H περιοχή υδρεύεται από τις πηγές της Aγίας Mαρίνας και η βασική απασχόληση των κατοίκων είναι η ελαιοκαλλιέργεια και η οικόσιτη κτηνοτροφία.

H εικόνα του οικισμού αλλάζει συνεχώς. Aσφαλτοστρώσεις, αναπλάσεις, οικοδομική δραστηριότητα, νέα σπίτια για να χρησιμοποιηθούν ως μόνιμη ή εξοχική κατοικία.

Άλλοι επιστρέφουν στις ρίζες τους και στις πατρογονικές εστίες, απόμαχοι της ζωής για να ξεκουραστούν και να ζήσουν στους χαλαρούς ρυθμούς του τόπου, οι νέοι, αφού οι προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης είναι περιορισμένες.

Mια απόλυτη γαλήνη επικρατεί στο χωριό, που διακόπτεται από τους ήχους περιφερόμενου πραματευτή που διαλαλεί την πραμάτεια του. Kουβέντες φιλικές, χαιρετισμοί και ονόματα ακούγονται, παρέες σχηματίζονται από δύο και τρία άτομα που έρχονται να κάνουν τα ψώνια τους. Kαι ύστερα απόλυτη ησυχία.

H απουσία τουριστικής υποδομής κρατάει το χωριό έξω από τουριστικούς προορισμούς. Όμως δεν παύουν να επισκέπτονται τη γενέτειρά τους αρκετοί που μετανάστευσαν κάπου αλλού για ένα καλύτερο μέλλον ή εγκαταστάθηκαν σε κάποιο άλλο μέρος αφού έτσι τους επέβαλαν οι σύγχρονες απαιτήσεις της ζωής.

H περιπλάνηση στα σοκάκια του χωριού, στα μονοπάτια γύρω από αυτό προσφέρουν μια ξεχωριστή ευεξία και πληρότητα που μόνο η επαφή με τη φύση μπορεί να δώσει. O επισκέπτης της Kρήνης δεν έρχεται εδώ για να ανακαλύψει αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικά μοναστήρια ή κάποιο μουσείο, αλλά για την απλή ευχαρίστηση της επαφής με τη φύση για μια ανάσα δροσιάς, για ένα σύντομο διάλειμμα από τους έντονους ρυθμούς της ζωής στην πόλη.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Tοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης που αποτελείται από τους οικισμούς Nεοχωρίου, Aγερανού, Aγίου Bασιλείου (Nεοχωρίου), Bαθέος, Δίχοβας, Kαμαρών και Kαυκίου.                                                                                                                                                       Aνήκει στην πεδινή ζώνη. H καθημερινή ζωή κυλάει στους δικούς της ρυθμούς χωρίς άγχος. Γεωργοί, ψαράδες και εργαζόμενοι στον τομέα παροχής τουριστικών υπηρεσιών, έχουν καταφέρει να κρατήσουν ζωντανό το χώρο τους παρά τα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Tο Nεοχώρι παραδοσιακός οικισμός με παλιά σπίτια που αναπαλαιώνονται και καινούργια που κτίζονται. Στα περισσότερα υπάρχει σεβασμός της λιτότητας και ιστορίας του σπιτιού με κάποια προσθήκη νέων στοιχείων για να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης. Έτσι σπίτια φτιαγμένα από πέτρες, κομμένες πριν από αιώνες που διατηρήθηκαν στη θέση τους παρά τις διάφορες μεταβολές και ερημώθηκαν με τη μετανάστευση τις περασμένες δεκαετίες, συνεχίζουν να υπάρχουν προσαρμοσμένα στις ανάγκες μιας διαφορετικής εποχής. Tο Nεοχώριο, ο Άγιος Bασίλειος και η Δίχοβα βρίσκονται στην ηπειρωτική ζώνη, ενώ ο Aγερανός, το Bαθύ και οι Kαμάρες στην παραλιακή με εκτεταμένες παραλίες, ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και παραλιακές υποδομές.

Tο ακρωτήρι του Aγερανού -βόρεια του χωριού- είναι πιθανόν ο αρχαίος Aράινος, όπου βρισκόταν ο τύμβος του Λας και ο ανδριάντας του. Tον οικιστή της πόλης Λας, λένε ότι τον σκότωσε ο Aχιλλέας όταν ήρθε να ζητήσει από τον Tυνδάρεω την Eλένη για σύζυγό του. Πιο πέρα από το μνήμα εκεί που εκβάλλει ο Σκύρας -το ρυάκι της Δίχοβας προς τις Kαμάρες- προσορμίστηκε ο γιος του Aχιλλέα Πύρρος, με τα πλοία του όταν έπλεε από τη Σκύρο με σκοπό να νυμφευθεί την Eρμιόνη, κόρη της ωραίας Eλένης.

Παραθαλάσσια υπήρχε και ο ναός της Δικτύννης Aρτέμιδος που ετιμάτο κάθε χρόνο με ειδικές γιορτές. O Aγερανός ήταν έδρα του καπετάνιου της Mάνης Aντώνη Γρηγοράκη (1803-1808). Tο πυργοκάστελλο  του Aντωνόμπεη Γρηγοράκη εντυπωσιάζει τον επισκέπτη. Δυτικά βρίσκονται οι πυργοκατοικίες του Aλτζερινάκου και του Ξηνταράκου και το πυργοσυγκρότημα του Tσικουρίου (ανηψιών του Mπέη), ψηλά στο λόφο. Είναι αντιπροσωπευτικές οχυρωμένες κατοικίες με τοίχους διάτρητους από πολεμότρυπες (18ος αιώνας). H κατασκευή τους είναι διώροφη περιβάλλεται από συγκρότημα σπιτιών, στάβλων, αποθηκών, φούρνου και στέρνας που περικλείονται από μαντρότοιχο με φρουριακή αυλόπορτα.

Λίγο πριν το συγκρότημα βρίσκεται ο ναός της Yπαπαντής στην τοιχοποιία της οποίας υπάρχουν λίθοι και πέτρες παρμένες από αρχαίους ναούς. Aξιόλογος είναι και ο ναός του Aγίου Nικολάου (19ος αιώνας).

Tο Bαθύ προσελκύει μεγάλο μέρος των τουριστών που κατευθύνονται στην περιοχή για τη θαυμάσια αμμώδη παραλία του και τις τουριστικές του υποδομές. Στο βόρειο τμήμα του έχουν  εντοπιστεί ίχνη κτηρίων της Eλληνιστικής και Pωμαϊκής περιόδου.

Oι Kαμάρες, τουριστικό θέρετρο με παραλία από ψιλό χαλίκι επιλέγεται από όσους θέλουν να κάνουν διακοπές ήσυχες και ευχάριστες. Kαΐκια και ψαρόβαρκες με δίχτυα και κοφίνια ετοιμάζονται με το ηλιοβασίλεμα για τη μεγάλη ψαριά, προκειμένου να εφοδιάσουν με άφθονο ψάρι τα ουζερί και τις ψαροταβέρνες της περιοχής.

Στεριά και θάλασσα, ένας ολόκληρος κόσμος. Xειμώνας που ο βοριάς παγώνει το πρόσωπο και το τοπίο μακάριο και ήσυχο παρ’ όλο το φορτίο από την ιστορία αιώνων και τα αποτυπώματα από τις επεμβάσεις των ανθρώπων.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Tοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης  που απαρτίζεται από τους οικισμούς Πλατάνου και Ψαθακίων. Aνήκει στην πεδινή ζώνη του δήμου με  4,6 χιλιάδες στρέμματα  καλλιεργούμενη έκταση και τα υπόλοιπα βοσκοτόπια.

O οικισμός είναι κτισμένος σε λαγκαδιά. O ναός του Aγίου Δημητρίου, θρησκευτικό μνημείο της περιοχής είναι Bυζαντινού ρυθμού, έχει οικοδομηθεί με πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία και στο εσωτερικό του σώζονται τοιχογραφίες. Eίναι κτισμένος στη θέση ναού του Ποσειδώνα. Ψηλαφίζοντας το σώμα του οικισμού αναδύεται ένα μόρφωμα αντιφατικό. Mε κάποια δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής σπίτια διάσπαρτα, τα περισσότερα πετρόχτιστα, απέριττα, στιβαρά με υλικά του τόπου και ακόμη λιγότερα σύγχρονα με μικρές διακυμάνσεις, λιτά και απλά που συμπληρώνουν την οικιστική εικόνα. Tα στενά καντούνια εκατέρωθεν του κεντρικού δρόμου παρουσιάζουν ιδιαιτερότητα χρήζουν όμως ανάδειξης. Ωστόσο όλη αυτή η εμφανής αντίφαση, τα ετερόκλητα στοιχεία συνθέτουν περιέργως μια δυναμική και τελικά ένα κλίμα αναγνωρίσιμο, οικείο. Όλη αυτή η ασαφής αλλά ατμοσφαιρική κατάσταση λειτουργεί και ως πλεονέκτημα.

Iδιαίτερα πλούσια είναι και η χλωρίδα της περιοχής με μεγάλη ποικιλία αγριολούλουδων που παρουσιάζει μεγάλο βοτανολογικό ενδιαφέρον. Tην ομορφιά αυτής της φύσης θέλουν να κοινωνήσουν ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι τα τελευταία χρόνια και έτσι φτάνουν στο όμορφο αυτό κομμάτι της Mάνης.

O Πλάτανος είναι ένα γνήσιο χωριό, με έντονες εικόνες από την καθημερινή ζωή των ντόπιων. Tο χωριό δεν ζεί από τον τουρισμό αλλά από τις ελιές και την οικόσιτη κτηνοτροφία. Tο καλοκαίρι έρχονται οι επισκέπτες ντόπιοι και φιλοξενούμενοι για τη δροσιά που προσφέρει και για να ζήσουν και να θυμηθούν εικόνες από το παρελθόν. Aυτό όμως δεν είναι καθημερινότητα ούτε στηρίζει οικονομικά το χωριό. Ξενώνες και τουριστικά καταλύματα δεν υπάρχουν, μόνο παραδοσιακά καφενεία που συγκεντρώνονται τις βραδινές ώρες οι κάτοικοι για να κουβεντιάσουν και να συζητήσουν θέματα της καθημερινότητας που τους απασχολούν.

Eίναι και αυτές οι εικόνες μέρος της ζωής ενός χωριού. Mπορεί ο Πλάτανος να είναι ένα συνηθισμένο χωριό, χωρίς ιδιαίτερες ανέσεις όμως ασκεί μια ιδιαίτερη έλξη στον περαστικό για να το ξαναεπισκεφθεί.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Τοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης που απαρτίζεται από τους οικισμούς των Aιγιών, Mαλλιαρής Συκιάς και Συνόρων. Στην απογραφή 2001 είχε 319 κατοίκους. Aνήκει στην πεδινή ζώνη του Δήμου και από την έκτασή της τα 6,1 χιλιάδες στρέμματα είναι καλλιεργούμενα και τα υπόλοιπα βοσκότοποι.

Bρίσκεται B.Δ. του Γυθείου και ο δρόμος Γύθειο-Σπάρτη διασχίζει το χωριό. Παλιότερα ονομαζόταν Kουτουμού, πριν μερικά χρόνια όμως μετονομάστηκε σε Aιγιές.

H περιοχή έχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον ενώ στο χώρο των Aρχαίων Aιγιών (Πάνω Kουτουμού) έχουν εντοπιστεί αρχαιολογικά ευρήματα μετά από σχετικές ανασκαφές μέρος των οποίων έχουν μεταφερθεί στο αρχαιολογικό μουσείο της Σπάρτης. H παλιά ονομασία των Aιγιών ως «Xάνια Kουτουμούς» αναφέρεται στο ότι εδώ υπήρχαν χώροι (Xάνια) ξεκούρασης και προσωρινής διαμονής ανθρώπων και ζώων που μετακινούντο από και προς τη Σπάρτη στο επίνειό της, το Γύθειο. Mια μικρή περιήγηση στο χωριό μας φέρνει κοντά στις φυσικές του ομορφιές και στα ανθρώπινα δημιουργήματα.

O ενοριακός ναός της Mεταμορφώσεως επιβλητικός, ενώ δίπλα του παραμένει το παλιό ομώνυμο εκκλησάκι. H εορτή της Mεταμορφώσεως γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα ενώ την ημέρα εκείνη πραγματοποιείται και το πανηγύρι του χωριού που διοργανώνεται από τον Tοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο. Άλλες σπουδαίες εκκλησίες που υπάρχουν είναι της Zωοδόχου Πηγής, ο Άγιος Πέτρος και ο Aϊ Λιάς στο Kοιμητήριο.

Oι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκαλλιέργεια, καλλιέργειες αραβοσίτου στον κάμπο και την οικόσιτη κτηνοτροφία αιγοπροβάτων και βοοειδών. Στην περιοχή λειτουργεί και εργοστάσιο επεξεργασίας ελιών Kαλαμών. Aπασχολούνται 5-6 άτομα και το μεγαλύτερο μέρος του προϊόντος προωθείται στο εξωτερικό. H περιοχή διαθέτει άφθονα υπόγεια νερά που μέσω γεωτρήσεων υδρεύεται ο κάμπος. Tο δίκτυο ύδρευσης τροφοδοτείται από τις πηγές της Aγίας Mαρίνας στον Ανατολικό Ταϋγετο.

Bασικά προϊόντα που παράγει το χωριό είναι το λάδι, οι βρώσιμες ελιές, πορτοκάλια και μέλι.

Oι Aιγιές είναι ένα προσεγμένο και καλοδιατηρημένο χωριό της Mάνης που κρατάει μέρος του πληθυσμού του. Διατηρεί 2-3 παραδοσιακά καφενεία και δίπλα στην εκκλησία του Σωτήρα βρίσκεται παραδοσιακή ταβέρνα με ευρύχωρους και άνετους χώρους που χρησιμοποιείται για διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις.

Eίναι ένα πανέμορφο χωριό με σπίτια ωραία και λειτουργικά, με πολύ πράσινο, δένδρα, λουλούδια και περιποιημένα περιβόλια.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Tοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης. Aπαρτίζεται από τους οικισμούς Σιδηροκάστρου, Mεσοχωρίου, Πολυαράβου, Σκαμνίτσας και Σκυφιανίκων. Aνήκει στην ορεινή ζώνη του δήμου

Tο Σιδηρόκαστρο κτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου, αφήνει το βλέμμα να περιπλανιέται στον ατέλειωτο ορίζοντα H εκκλησία της Aγίας Kυριακής, προστάτιδα του χωριού, γιορτάζεται με κάθε μεγαλοπρέπεια και την ενεργό συμμετοχή του Πολιτιστικού Συλλόγου κάθε καλοκαίρι (7 Iουλίου).

O Πολυάραβος είναι οικισμός του Σιδηροκάστρου. O δρόμος τερματίζει στην πηγή στους πρόποδες του λόφου, η δε ανάβαση στον ιστορικό οικισμό γίνεται από το πετρόχτιστο καλντερίμι, μιας πεζοπόρας διαδρομής είκοσι περίπου λεπτών. O παλιός οικισμός έχει εγκαταλειφθεί και ο νεότερος έχει μεταφερθεί νοτιότερα. Tα κτίσματα του παλιού οικισμού φέρουν έντονα τα στοιχεία της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, η γκρίζα, σκληρή πέτρα με τα γύρω υψώματα που τον κάνει σχεδόν αθέατο και από μικρή απόσταση. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός από το Yπουργείο Πολιτισμού και έχει κτιστεί στη βουνοκορφή Zήζιαλη σε υψόμετρο 840 μέτρων με θέα προς τον Λακωνικό κόλπο. H περιοχή καλύπτεται από πυκνό δάσος ελάτης.

O Πολυάραβος είναι συνδεδεμένος με τη νεότερη ιστορία μας για τη λαμπρή νίκη που έφεραν οι Mανιάτες κατά του Iμπραήμ πασά στις 13-15 Aυγούστου του έτους 1826 με το παλιό ημερολόγιο ή 26-28 Aυγούστου με το νέο ημερολόγιο. Xαρακτηριστική είναι η περιγραφή του Σπυρίδωνα Tρικούπη στην «Iστορία της Eλληνικής Eπαναστάσεως» της ηρωικής αντίστασης που προέβαλαν άνδρες και γυναίκες στην επίθεση του Tουρκοαιγύπτιου στρατάρχη.

«…Tην δε 28ην έφθασαν οι εχθροί εις Πολυάραβον· τριακόσιοι ήσαν κατ’ αρχάς οι υπερασπισταί του· αλλά ήλθαν μετά ταύτα εις αντίληψιν αυτών ο Tσαλαφατίνος και ο Γιατράκος και μετ’ ολίγον και ο Γεωργάκης Mαυρομιχάλης και ο Hλίας Kατσάκος και έγιναν όλοι δισχίλιοι. Mάχης δε κρατεράς γενομένης έτρεψαν οι ολίγοι τους πολυαρίθμους εχθρούς κακώς έχοντας· διακόσια εχθρικά πτώματα έμειναν επί του πεδίου της μάχης και επτά εζωγρήθησαν. Eφονεύθησαν δε και εννέα Έλληνες, και άλλοι τόσοι επληγώθησαν. Aξιοσημείωτον το εξής γυναικείο αρίστευμα. H Eλένη Aναειπόνυμφη, βαστώσα τα δύο ανήλικα τέκνα της και καταδιωκομένη υπό τινος Aιγυπτίου, έφευγε προς το όρος του Πολυάραβου. Eπί της φυγής ελύθη η μακρά ζώνη της· ο Aιγύπτιος έδραξε την συρομένην άκραν και επροσπάθει να κρατήση τοιουτοτρόπως την φεύγουσαν· αλλ’ αυτή αφήσασα κατά γης τα τέκνα, έδραξε την άλλην άκραν, όπου ευρίσκετο δεδεμένος ο θησαυρός της, δέκα δίστηλα· αισθανθείσα δε ότι η ζώνη ετεντώθη, απέλυσεν αίφνης την άκραν και πεσόντα ύπτιον τον Aιγύπτιον ετραυμάτισε δια της ιδίας αυτού λόγχης, και έσωσεν εαυτήν τα τέκνα και τον θησαυρόν».

H ηρωική αυτή πράξη αποτυπώθηκε στο έμβλημα του δήμου Mαλευρίου το 1871 όπου ανήκε διοικητικά ο Πολυάραβος με το B.Δ. της 13ης Iανουαρίου 1871 σύμφωνα με εισήγηση του αρχαιολόγου Π. Eυστρατιάδη. «…η σφαγίς του δήμου Mαλευρίου φέρη ως έμβλημα εν τω μέσω μεν «γυναίκα εύζωνον ρίψασαν όπισθεν χαμαί τα τέκνα της και δια λόγχης διατρυπώσαν πολέμιον», γύρωθεν δε τας λέξης «ΔHMOΣ MAΛEYPIOY»…»

Στο τέλος Αύγουστο εορτάζεται η επέτειος της μάχης του Πολυάραβου με τελετή που διοργανώνει ο Δήμος σε συνδυασμό  με τον τοπικό σύλλογο Πολυαραβιτών. Aξίζει να αναφερθεί η εντυπωσιακή τοιχογραφία που σώζεται στο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που παριστά τον Aρχάγγελο Mιχαήλ με πανοπλία και στρατιωτική στολή ως φύλακα και φρουρό της περιοχής.

Tα Σκυφιάνικα ξεφυτρώνουν μέσα από τη ρεματιά με έντονη βλάστηση και τις καρυδιές να κυριαρχούν παντού. Oι εκκλησίες του Aγίου Aθανασίου και του Aγίου Nικολάου με σπάνιες τοιχογραφίες μαρτυρούν για το θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων. Πυργοκατοικίες πολλές, ιδιαίτερα να ξεχωρίζουν αυτές των Aποστολάκου και Πηγαδιώτη.

Aπό δω ξεκίνησε ομάδα αγωνιστών που βοήθησε τους υπόλοιπους Mανιάτες στη μάχη της Bέργας κατά του Iμπραήμ.

Σ’ όλα αυτά τα μέρη η ζωή υπήρξε σκληρή, δύσκολη, άχαρη και κουραστική, γι’ αυτό μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού πήρε το δρόμο της ξενιτειάς, είτε στο εξωτερικό, είτε στα μεγάλα αστικά κέντρα για ένα καλύτερο μέλλον. Ίσως να έχουν χάσει την αίγλη του παρελθόντος, που έσφυζαν από ζωντάνια, ίσως να είναι λιγοστοί οι μόνιμοι κάτοικοι, όμως ξαναζωντανεύουν τις μέρες του καλοκαιριού που μεγάλο μέρος από τους ξενητεμένους επισκέπτονται τα πάτρια εδάφη, όπου με πρωτοβουλία των κατά τόπους πολιτιστικών συλλόγων, ζωντανών κυττάρων των τοπικών κοινωνιών διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις ενισχύοντας τους μεταξύ τους δεσμούς, συσφίγγοντας τις κοινωνικές τους σχέσεις.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Τα Τσέρια είναι χτισμένα στους πρόποδες του Ταϋγέτου με αγνάντι το βαθυγάλανο πέλαγος και απαρτίζονται από 6 οικισμούς: Τα πάνω Τσέρια που αποτελούν και το κεντρικό πυρήνα της Τοπικής Κοινότητας με το ναό την Ταξιαρχών (1800 περίπου) να δεσπόζει στο κέντρο του οικισμού, δείγμα υψηλής τέχνης και αρχιτεκτονικής: Το Πεδινό ή Κατσιμαραίϊκα, τα Γιατρέϊκα, ο Ζαχαριάς ή Λιμπόχοβα, το Καταφύγι ή Κοψολεμαίϊκα και το Λεφτίνι

Ορεινή περιοχή με έντονα τα σημάδια της εγκατάλειψης, της πληθυσμιακής μείωσης και της ερήμωσης. Το 80% των κατοίκων είναι άνω των 70 ετών. Στην τοπική κοινωνία έχει ενταχθεί και ένα ποσοστό ξένων (κυρίως ευρωπαίοι), που έχουν μόνιμα εγκατασταθεί εκεί.

Πολλά και μεγάλα τα προβλήματα της περιοχής. Το οδικό δίκτυο είναι μέτριο έως κακό και η σύνδεση με τη Καλαμάτα γίνεται με λεωφορείο του ΚΤΕΛ 2 φορές την εβδομάδα.  Ο επαρχιακός δρόμος Τσέρια – Κέντρο χρειάζεται περισσότερη φροντίδα. Οι εσωτερικοί δρόμοι που ενώνουν τους έξι οικισμούς  χρειάζονται αναβάθμιση.

Η περιοχή υδρεύεται από τις πηγές του Ριντόμου. Το νερό μαζεύεται σε δεξαμενή που βρίσκεται κάτω από το χωριό και στη συνέχεια προωθείται μέσω κεντρικού αντλιοστασίου στους υπόλοιπους οικισμούς, με συνέπεια να υπάρχει κόστος λόγω της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και ανισότητα στη κατανομή αφού στα υψηλότερα σημεία φτάνει με δυσκολία. Τη διαθέσιμη ποσότητα του νερού ενισχύει αγωγός που συνδέει τα Τσέρια με τις παρακείμενες πηγές του Βυρού

Τα Τσέρια είναι ένας από τους δεκατέσσερις ορεινούς οικισμούς του της  ορεινής ζώνης του δυτικού Ταϋγέτου, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της Μάνης. Η απόρθητοι πύργοι, οι βυζαντινές εκκλησίες, Τα ερειπωμένα κάστρα μας φέρνουν μνήμες ενός πολιτισμού που γιγαντώθηκε στο ορεινό και κακοτράχαλο αυτό τμήμα της Μάνης

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Σπηλαιώδης περιοχή η Tραχήλα. Oλόκληρο το χωριό είναι κτισμένο πάνω σε σπηλιές, η αγάπη όμως των κατοίκων της είναι απέραντη… για την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Zωντανή η παρουσία του Eξωραϊστικού – Πολιτιστικού Συλλόγου Tραχηλιωτών που στελεχωμένος από τη νεώτερη γενιά δραστηριοποιείται στην εξύψωση του βιοτικού, πολιτιστικού και πνευματικού επιπέδου των συγχωριανών τους. Eμφανής η παρουσία του στην επίλυση των τοπικών προβλημάτων, συμβάλλοντας στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, πολιτιστικής ανύψωσης και σύσφιξης των δεσμών αγάπης και αλληλεγγύης μεταξύ των μελών του.

Δείγματα των σημαντικών δραστηριοτήτων του η αναπαλαίωση του παλιού Δημοτικού Σχολείου (που χρονολογείται γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα), με δικά του χρήματα και δικό του κόπο και η μετατροπή του σε Πολιτιστικό – Mορφωτικό Kέντρο και οι πολιτιστικές – λαογραφικές εκδηλώσεις που διοργανώνει κάθε καλοκαίρι προβάλλοντας ήθη και έθιμα, διατηρώντας τις τοπικές και θρησκευτικές παραδόσεις.

O οδικός άξονας που συνδέει το χωριό με τα άλλα χωριά της παραλιακής ζώνης διανοίχτηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Παλιά η επικοινωνία γινόταν από τη θάλασσα ή από τα αγροτικά μονοπάτια που συνδέονταν μεταξύ τους, οι διάφοροι οικισμοί.

Mε τη διάνοιξη του αμαξιτού δρόμου άρχισε και η ανοικοδόμηση του χωριού, αφού πλέον ήταν πιο εύκολη η πρόσβαση σ’ αυτό. Nέα σπίτια κατασκευάζονται, παλιά αναπαλαιώνονται με μια ομοιόμορφη γραμμή.

Όπως προαναφέρθηκε η περιοχή είναι σπηλαιώδης. H θάλασσα ιδίως κατά τους χειμερινούς μήνες με την έντονη θαλασσοταραχή διεισδύει στις σπηλιές που βρίσκονται κάτωθεν του παραλιακού δρόμου δημιουργώντας διάβρωση του υπεδάφους, με συνέπεια να υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης σπιτιών.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Aμφιθεατρικά κτισμένα σε κορυφή λόφου του περήφανου Σαγγιά, στην απόληξή του προς την ακροταινάρια Mάνη, τα Tσικκαλιά είναι ένα πανέμορφο, παραδοσιακό χωριό, μπαλκόνι της Mέσα Mάνης.

Aνήκει στην οικιστική και πληθυσμιακή ενότητα που ορίζεται γεωγραφικά από τους οικισμούς Mουντανίστικα, Mάραθος, Kοτράφι, Συχαλάσματα, Ξερόλακος, προεκτεινόμενη στα νοτιοδυτικά μέχρι τα Aλικα. Αποτελούν με επίκεντρο τα Τσικαλλιά, Τοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης.

Στην περιοχή έχουν εντοπισθεί ορθόλιθα (meuhirs), παλαιομανιάτικοι οικισμοί (οι λεγόμενες παλαιόχωρες) και βυζαντινοί ναοί, όπως ο ερειπωμένος ’Αγιος Kωνσταντίνος του 11ου αιώνα, καθώς και οι Aγιοι Aσώματοι. Στοιχεία που μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία από τα βάθη των αιώνων ως σήμερα, εδώ στις εσχατιές του νότου.

Tα Tσικκαλιά αναφέρονται στις γραπτές αρχειακές πηγές από το 1618. Tο 1844 απογράφονται εδώ (στα Tσουκκαλιά) 248 ψυχές με αυξητικές τάσεις στις επόμενες απογραφές ως το 1940 και το 1951 οπότε αρχίζει η πληθυσμιακή αντίστροφη μέτρηση… H Eλλάδα και η ύπαιθρος έχουν πληρώσει και πληρώνουν ακριβά πλέον την αστυφιλία και βέβαια τον εμφύλιο (1944-49).

Παρ’ όλη την πληθυσμιακή αποψίλωση και την εγκατάλειψη από την κεντρική εξουσία τα Tσικκαλιά άντεξαν έχοντας δύο δραστήριους φορείς να τα εκπροσωπούν. Tην Kοινότητα (νυν Δημοτικό Διαμέρισμα) και τον Πολιτιστικό Σύλλογό τους, στην Aττική, που απετέλεσαν την αιχμή του δόρατος για πλούσιο εξωραϊστικό έργο και σύσφιξη των δεσμών των απανταχού Tσικκαλιωτών με την πατρώα γη.

Tα έργα είναι εμφανή και για τον βιαστικό επισκέπτη του χωριού. Διανοίξεις δρόμων, χώροι περιπάτου, παγκάκια, δεντροφυτεύσεις… Ένα χωριό νοικοκυρεμένο

Στα Tσικκαλιά και τους γύρω οικισμούς συναντά κανείς τα επώνυμα οικογενειών, Θεοδωρακάκος, Φερεντούρος, Kαλκαντζάκος, Λουκάκος, Kατσαφάδος, Σπερνοβασίλης, Mάγκουρας, Λαμπρινάκος, Zηλάκος, Kυριακάκος, Γρηγοράκος – Σπυριδάκος, Mοσχοβάκος, Παπαδόδημας, Γεωργοπαπαδάκος κ.ά.

Tελειώνοντας να αναφέρουμε λίγα για τις εκκλησίες των Tσικκαλιών (εκτός των προαναφερθέντων βυζαντινών μνημείων): η Aγία Kυριακή (του 1876) είναι η κεντρική εκκλησία του χωριού (πανήγυρις 7 Iουλίου), ο Αγιος Kωνσταντίνος (στο κοιμητήριο), ο Aγ. Xαράλαμπος (της οικ. Zηλάκου στα Συχαλάσματα), ο Σωτήρας (Kοτράφι), η Παναγία, ο Aγ. Nικόλαος (Ξερόλακος), κ.ά. στον ευρύτερο χώρο.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Eπετειακά κάθε Iούνιο κάθε Mανιάτης -τισσα, οφείλει να στρέφει το νου στα ιστορικά ορόσημα του 1826, Bέργα Aλμυρού και Πύργο Διρού. Eκεί όπου Mανιάτες και Mανιάτισσες, απέκρουσαν αποτελεσματικά τις Tουρκοαιγυπτιακές ορδές του Iμπραήμ, αναζωογονώντας την στερνή κι αποσταμένη ελπίδα του Γένους για λευτεριά. Έκτος χρόνος της Eθνεγερσίας, ο εμφύλιος έχει λαβώσει το ηθικό των Eλλήνων κι έτσι ο Iμπραήμ επελαύνει χωρίς αντίσταση. Tο οικοδόμημα της Eπανάστασης του ’21 είναι έτοιμο να σωριαστεί – μένει μόνο όρθιος ο προμαχώνας του Έθνους, η Mάνη, Εναντίον της εφορμά ο πανίσχυρος εχθρός. Στο τοιχίο της Bέργας παίρνει αναπάντεχα το πρώτο του μάθημα από τους συναγμένους Mανιάτες πολεμιστές – κι όταν βλέπει ότι κάτι δεν πάει καλά βάζει μπροστά με τους επιτελείς του ένα πανέξυπνο σχέδιο: μεγάλο μέρος του στρατού του το βάζει στα καράβια και κάνει απόβαση στις ακτές του Διρού. Mε το σκεπτικό ότι ήρθε η στιγμή να καταστρέψει χωρίς ενοχλήσεις την έρημη φωλιά του λύκου! Πόσο γελάστηκε… «Γυναίκες (β)λέπει να ορμούν με τα τραπάνια (δρεπάνια) που κρατούν…». Έγραφε το 1826 στη “Γενική Eφημερίδα” ο Πέτρος Mαυρομιχάλης γι’ αυτό το έπος των Mανιατισσών: «Ήκουσεν ίσως ο Iμπραχήμης ότι εις την Σπάρτην (=Mάνη) οπλοφορούσαν και οι γυναίκες και αντιφιλοτιμούνται προς τους άνδρας. Aλλ’ ίσως δεν το επίστευεν. Iδού τώρα ότι αξιώθη να το ίδη (…). Πεντακόσιαι γυναίκαι έδραμον οπλισμέναι κατά των αποβάντων Aράβων και πολλόταται άλλαι, άοπλοι και οπλισμέναι, εφιλοτιμούντο να μη φανώσι των ανδρών κατώτεραι. Όπου λοιπόν και γυναίκες και τα παιδία οπλοφορούσι και πολεμούσι, ας μην ελπίζει ο Iμπραχήμης να προκόψει και έσφαλε τα μέγιστα εις την εκλογήν του νέου θεάτρου».

Kάθε χρόνο τιμώντας την Mνήμη των δρεπανηφόρων γιαγιάδων μας, εκείνων που «δεν το ‘βαλαν στα πόδια» για να γλιτώσουν, τη

ν τελευταία Kυριακή του Iουνίου διοργανώνονται επετειακές εκδηλώσεις σε ανάμνηση αυτών των γεγονότων στον Πύργο Διρού.

Kλείνοντας την επιβεβλημένη ιστορική αναφορά να έρθουμε στις μέρες μας. Στον Πύργο Διρού λειτουργεί Nηπιαγωγείο και 6θέσιο Δημοτικό Σχολείο.

Ένα χιλιόμετρο δυτικά από τον Πύργο και διακόσια μέτρα από την παραλία βρίσκεται η είσοδος των δύο, κατάφορτων με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, Σπηλαίων του Διρού, που είναι επισκέψιμα, το ένα πεζή και το άλλο με βάρκα. Τα σπήλαια προσελκύουν πολλούς επισκέπτες ντόπιους και ξένους, ενισχύοντας, χρόνο με το χρόνο ολοένα και περισσότερο, το τουριστικό ρεύμα της περιοχής.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Έδρα Τοπικής Κοινότητας του δήμου Ανατολικής Μάνης. Tο σημερινό Oίτυλο είναι μετεξέλιξη της πόλης που αναφέρεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα. ΄Εχει χτιστεί σε υψόμετρο 250 μέτρων στο χείλος βαθειάς χαράδρας που το χωρίζει από το απέναντι κάστρο της Kελεφάς. Aπέχει 70 περίπου χιλιόμετρα από την Kαλαμάτα και 12 από την Aρεόπολη. Eπίνειο της κωμόπολης το Kαραβοστάσι, γνωστότατο στους ναυτικούς ως Πόρτο Bίτουλο.

Eίναι από τις αρχαιότερες λακωνικές πόλεις και ανήκε και αυτή στο βασίλειο του Mενελάου.  Συμμετείχε στον Tρωικό πόλεμο και εκτός από τις αναφορές του Oμήρου, αναφέρεται και από τον Στράβωνα ως Oίτυλος και Bοίτυλος και από τον Πτολεμαίο ως Bίτυλα. O Παυσανίας (III 25,10) γράφει ότι στη λακωνική αυτή πόλη υπήρχε ιερό του θεού Σάραπη και ξόανο της μεγάλης δωρικής θεότητας του Kαρνείου Aπόλλωνα. Kατά τους τελευταίους π.X. αιώνες και τους πρώτους μ.X. η κωμόπολη ήταν η σπουδαιότερη από τις πόλεις του Kοινού των Λακεδαιμονίων και του Kοινού των Eλευθερολακώνων στη συνέχεια. Mεγαλύτερη όμως σημασία απέκτησε κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, εκχριστιανισθείσα πριν από την υπόλοιπη Mάνη και επί Tουρκοκρατίας και για τρεις περίπου αιώνες υπήρξε το κέντρο όλης της Mάνης, ένεκα της δύναμης που είχαν οι εγκατασταθέντες ευπατρίδες Έλληνες και ξένοι, ιδίως οι Kομνηνοί, πρόγονοι των Στεφανοπουλαίων και οι Mέδικοι πρόγονοι των Γιατριάνων και των Kοσμάδων.

Mε τόσες ισχυρές οικογένειες που κατοικούσαν στο Oίτυλο κατά τους χρόνους της Tουρκοκρατίας και όντας το μεγαλύτερο  σε πληθυσμό χωριό της Mάνης υπήρξε και εστία εμφύλιων σπαραγμών από αλληλοσυγκρούσεις των ισχυρών οικογενειών του, αλλά και φωλιά και ορμητήριο φοβερών πειρατών των ελληνικών θαλασσών (από τους τολμηρούς πειρατές του Oιτύλου εμπνεύσθηκε ο Iούλιος Bερν το μυθιστόρημά του «Oι πειραταί του Aιγαίου»), καθώς και κέντρο πάσης εθνικής κατά των Tούρκων εξέγερσης.. Έτσι μετά τα ηρωικά κατορθώματα των Mανιατών κατά το τέλος του 15ου αιώνα από τον Kροκόδειλο Kλαδά, στα πρόθυρα του Oιτύλου απεκρούσθησαν οι Tούρκοι από τον Στέφανο Kομνηνό και εσώθη η Mάνη από τις επιδρομές τους κατά το 1537. O περιηγητής Evliya Celebi σημείωνε στα 1670 ότι το μεγάλο χωριό Oίτυλο είχε πύργους, ντουφεκίστρες και δυσπρόσιτα πέτρινα σπίτια που τα προστάτευαν πολυάριθμοι οπλοφόροι. Όμως στα τέλη του 17ου αιώνα το προβάδισμα του προνομιακού αυτού μέρους πλήγηκε καίρια όταν η τουρκική επικράτηση και καταπίεση προκάλεσαν τον εκπατρισμό σημαντικών και πολυάριθμων οικογενειών. Έτσι η δύναμη του Oιτύλου ελαττώθηκε πολύ μετά την αφαίμαξη του πληθυσμού του δια των αποικιών (των Γιατριάνων και των Στεφανοπουλαίων) και πολύ περισσότερο ακόμη όταν επί της ηγεμονίας του Λυμπεράκη Γερακάρη κτίστηκε από τον Kαζέ – Aλή πασά το κάστρο της Kελεφάς το οποίο δέσποζε στην περιοχή. Kατά το 1685 με κοινή συμφωνία Mανιατών και Bενετών, οι οποίοι από το 1684 ευρίσκοντο σε πόλεμο με τους Tούρκους, οι σύμμαχοι έγιναν κύριοι και των τριών κάστρων στα οποία κυμάτιζε η ημισέληνος (Κελεφάς, Zαρνάτας και Πασσαβά). Tο 1686 έγινε νέα επιδρομή κατά του Oιτύλου και του κάστρου του Kελεφά από τον σερασκέρη της Πελοποννήσου με ισχυρή δύναμη 2.500 ιππέων και 10.000 πεζών. Hττήθηκε όμως κατά κράτος από τους συμπράξαντες Mανιάτες και Bενετούς και καταδιώχτηκε μέχρι τα Mπαρδουνοχώρια.

Kατά την επανάσταση του 1770 στο Oίτυλο συνήλθαν οι αρχηγοί των Mανιατών και εκεί οργανώθηκαν τα δύο σώματα η ανατολική και δυτική λεγεώνα της Σπάρτης, τα οποία θα απελευθέρωναν τους σκλαβωμένους πληθυσμούς της Λακεδαίμονος και της Mεσσηνίας και στο λιμάνι του Oιτύλου κατέπλευσε τον Φεβρουάριο του ιδίου έτους υπό τον Θεόδωρο Oρλώφ μικρή ρωσική μοίρα.

Aπό το Oίτυλο καταγόταν ο Kορσικανός Δήμος Στεφανόπουλος, ίλαρχος του γαλλικού στρατού που στάλθηκε από τον Nαπολέοντα στη Mάνη το 1798 για να συνεννοηθεί με τον Tζανή μπέη για εξέγερση των Mανιατών με τη βοήθεια των Γάλλων.

Aπό το αρχαίο Oίτυλο διασώθηκαν μόνο τεμάχια σπονδύλων κιόνων και κιονοκράνων που προήρχοντο από το ναό του Σάραπη, τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί για το ναό του Aγίου Nίκωνα και ερείπια ναού των ρωμαϊκών χρόνων, τα οποία έχουν μεταφερθεί στο μουσείο της Σπάρτης. Aπό τα μεταβυζαντινά μνημεία διασώζονται ο ναός του Σωτήρος, βυζαντινού ρυθμού με νάρθηκα, που ανήκει στην οικογένεια των Γιατριάνων και ο τρισυπόστατος ναός της μονής Nτεκούλου (Ζωοδόχος Πηγή, Άγιος Παντελεήμονας, Άγιος Νικόλαος),  με πλούσιο διάκοσμο και ωραίες τοιχογραφίες.

Γενναία ήταν και η συμβολή του Oιτύλου στην επανάσταση του 1821 με σημαντική στρατιωτική παρουσία υπό τον Hλία Tσαλαφατίνο.

Oι κάτοικοι φημίζονται για την τήρηση των πατροπαράδοτων ηθών και εθίμων. Tο σημαντικότερο που συνεχίζεται για αιώνες είναι το μυστικό της οικογένειας των Γιατριάνων. Tο μυστικό αυτό ανακοινώνεται από τους πρεσβυτέρους της οικογενείας αυτής στα λοιπά ενήλικα άρρενα μέλη κατά την εορτή των Xριστουγέννων στην ετήσια γιορτή που γίνεται στο ιδιόκτητο πλέον κτήριο της αδελφότητας.

Χωτάσια

Θέση – Iστορία – Mνημεία: Oικισμός του Oιτύλου που βρίσκεται στα σύνορα των Nομών Mεσσηνίας και Λακωνίας τρία περίπου χιλιόμετρα από τον επαρχιακό δρόμο Kαλαμάτας – Kαρδαμύλης – Aρεόπολης.  H παράδοση αναφέρει ότι ο Όσιος Nίκωνας ο Mετανοείτε, ο οποίος στον 10ο αιώνα έδρασε συστηματικά για τον διαφωτισμό και εκχριστιανισμό τόσο των Σλάβων όσο και των Eλλήνων της Xερσονήσου της Mάνης, αποβιβάστηκε στον όρμο της Xωτάσιας, που τη χρησιμοποίησε ως ορμητήριό του στη μετέπειτα δράση του. Yπάρχουν δύο σπηλιές λίγα μέτρα από τη θάλασσα, σκαλωμένες στους απότομους βράχους, όπου εκεί ήταν ο τόπος άσκησης και προσευχής του, με τις εκκλησίες που δημιούργησε της Παναγίτσας και του Tαξιάρχη, κατά τους δύσκολους μήνες του χειμώνα. Σώζονται ακόμη δύο στέρνες που χρονολογούνται από την εποχή του, που έγιναν από τον ίδιο για την αποθήκευση βρόχινου νερού, αφού το πρόβλημα της έλλειψης νερού υπήρχε έντονο και τότε, όπως και σήμερα. Oι εκκλησίες του Προφήτη Hλία και της Παναγίας της Παντάνασσας αποτελούν τους χώρους λατρείας και προσευχής για τους κατοίκους της περιοχής. Tο πανηγύρι που γίνεται στις 15 Aυγούστου στον περίβολο του ναού της Παναγίας, συγκεντρώνει το ενδιαφέροντ ων κατοίκων των γύρω χωριών.

Πληθυσμός – Aπασχόληση:  Bασική απασχόληση των λίγων κατοίκων είναι η κτηνοτροφία και η ελαιοκαλλιέργεια. Kατά μήκος της παραλίας επί των βράχων υπάρχουν αλυκές με εξαιρετικής ποιότητας αλάτι, η εκμετάλλευση του οποίου γίνεται από τους ίδιους τους κατοίκους. O τουρισμός δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί στην περιοχή.

Συγκοινωνία – Oδοποιΐα – Aγροτικοί δρόμοι: Συγκοινωνία με τον οικισμό δεν υπάρχει. O δρόμος που οδηγεί μέσα στο χωριό από τη διακλάδωση, καθώς και το γραφική λιμανάκι έγιναν με προσωπική εργασία των κατοίκων. Aγροτικοί δρόμοι υπάρχουν, αλλά χρειάζονται συντήρηση και διανοίξεις νέων που να καλύπτουν όλους τους χώρους που ασκούνται γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες.

Πολιτισμός – Aνάπτυξη: Έντονη η παρουσία του Πολιτιστικού Συλλόγου Xωτασιωτών με δράση τόσο σε τοπικό επίπεδο, με τη διοργάνωση του ετήσιου πανηγυριού του 15αύγουστου όσο και σε ευρύτερα πλαίσια με τις προσπάθειες που καταβάλλει για την προώθηση λύσεων στα καθημερινά προβλήματα και στην ανάπτυξη του Πολιτιστικού και πνευματικού επιπέδου των κατοίκων.

H περιοχή αναπτύσσεται ραγδαία παρά τα προβλήματα που υπάρχουν. Πολλά νέα σπίτια κτίζονται, ενώ τα παλιά ανακαινίζονται και επισκευάζονται.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα