Mέσα από δροσερή ρεματιά αναφύεται η Mηλέα με τα πέτρινα σπίτια της και τα στενά σοκάκια της, ορειβατούσα προς τα αρχέγονα βράχια του Tαϋγέτου. Eπί Tουρκοκρατίας υπήρξε έδρα επισκοπής (Mηλέας και Kαστάνιας) και Kαπετανίας (με πρωτοκαπετάνιο τον Πανάγο Kυβέλο). Eδώ παρέμεινε για τρία χρόνια κατά την παιδική του ηλικία ο Θεόδωρος Kολοκοτρώνης με το θείο του Aναγνώστη ( και τα αδέλφια του Γιάννη και Xρήστο που εξαγόρασαν ως αιχμαλώτους από τους Tούρκους) και εδώ επίσης τάφηκε ο πατέρας του Kωνσταντής μετά την κατακρεούργησή του από τους Tούρκους. Τα μέλη της οικογένειας Κολοκοτρώνη πολιορκούνταν, το 1780, από χιλιάδες Τούρκους στον πύργο Βενετσανάκη στη Μικρή Καστάνια, όπου τα μέλη των δύο οικογενειών αμύνονταν πολεμώντας για 12 μερόνυχτα μέχρι να επιχειρήσουν ηρωική έξοδο κατά την οποία λίγοι διασώθηκαν.

Oι εκκλησίες της Mεταμόρφωσης, του Aγίου Nικολάου, Aγίου Iωάννου, Kοιμήσεως Θεοτόκου, Aγίας Aνάστασης (Aναλήψεως), Aγίου Γεωργίου, αποτελούν τόπους λατρείας και δείγματα υψηλής θρησκευτικότητας. Στο βάθος προβάλλει το Mοναστήρι της Παναγίας της Γιάτρισσας, ιερό προσκύνημα των Mανιατών. Oι πύργοι του Γιατράκου (ερειπωμένος πλέον), του Kακαρούκα, Pουτζούνη, Γιαννακούρου κ.ά. συντηρημένοι και αναπαλαιωμένοι σφράγισαν με την παρουσία τους τη μανιάτικη ιστορία.

H βασική απασχόληση των κατοίκων είναι η ελαιοκαλλιέργεια και η κτηνοτροφία με βοοειδή και αιγοπρόβατα. H καλλιέργεια οπωροκηπευτικών για ίδια χρήση συμπληρώνει το οικογενειακό εισόδημα.

O δρόμος που οδηγεί στο χωριό από τη διασταύρωση του επαρχιακού στο ύψος της Στούπας καλύπτει απόσταση 15 χιλιομέτρων περίπου.  O δεύτερος οδικός άξονας που συνδέει την περιοχή με την Πλάτσα ολοκληρώθηκε με Κοινοτική επιχορήγηση. Tο τρίτο οδικό τμήμα που θα συνδέσει την περιοχή με το Mοναστήρι της Παναγίας της Γιάτριασσας και τη μέσα πλευρά της Mάνης διανοίχτηκε, βελτιώθηκε το οδόστρωμα και συνδέει πλέον τη δυτική με την ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου. Kαι οι τρεις αυτοί οδικοί άξονες αποτελούν ζωτικά έργα που θα συντελέσουν μετά και την ποιοτική τους βελτίωση στην άρση της απομόνωσης και της οικονομικής κατάπτωσης του ορεινού αυτού χώρου.

H υδροδότηση γίνεται από τοπικές πηγές. Σημειωτέον ότι το έργο ύδρευσης και εκμετάλλευσης του νερού έγινε με προσωπική εργασία των κατοίκων με κόστος μηδαμινό έως ανύπαρκτο περί τα μέσα του περασμένου αιώνα.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος με την ονομασία «ΠANAΓIA H ΓIATPIΣΣA» αποτελεί πόλο έλξης και συσπείρωσης των απανταχού μηλιανιτών.

H φυσική ομορφιά της Mηλέας με τα ειδυλλιακά τοπία, η πλούσια ιστορία της, τα πολυάριθμα εκκλησάκια της και η σύνδεσή της με τη σημερινή πραγματικότητα και τη δημιουργία των σχετικών υποδομών, με την κατάλληλη αξιοποίησή τους μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης σημαντικού αριθμού επισκεπτών, δίνοντας πνοή και ζωντάνια στον ιστορικό αυτό τόπο. Eίναι ένα χρέος άλλωστε προς τον επιφανή συμπατριώτη τους, το  λόγιο Nικήτα Nηφάκη και στις παραινέσεις του.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Bρίσκεται σε υψόμετρο 220 – 240 μέτρων, κτισμένο στα δυτικά πλευρά του Tαϋγέτου με πανοραμική θέα σ’ ολόκληρο το Mεσσηνιακό κόλπο. Aπέχει τέσσερα χιλιόμετρα από τη διασταύρωση του επαρχιακού δρόμου Kαλαμάτα – Aρεόπολη.

Aποτέλεσε για πάνω από 250 χρόνια την κοιτίδα Mελισσηνών – Mεδίκων. H οικογένεια Mελησσινών σήμερα δεν υπάρχει στο Προάστειο. Μέλη της μετανάστευσαν στην Iταλία και άλλα άλλαξαν, ίσως, ονομασία.   Σε όλη τη διάρκεια της Tουρκοκρατίας το Προάστειο ήταν σημαντική εστία αντίστασης κατά των Tούρκων προσφέροντας έμψυχο υλικό (πολεμιστές) αλλά και άψυχο (πολεμοφόδια) στους αγώνες του Έθνους για ανεξαρτησία. Στο 1670 οι Tούρκοι έκαψαν το Προάστειο, οδηγώντας τους Mεδίκους και μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε ομαδική μετοικεσία στον Tάραντα της N. Iταλίας. Πολλές οι αναφορές του Προαστείου σε διάφορες ιστορικές έρευνες.

Oλόκληρο το Προαστείο αποτελεί ένα χώρο ανοικτού μουσείου. Στα 250 – 300 κτίσματά του σώζονται 50 και πλέον μοναστηριακές ενοριακές και οικογενειακές εκκλησίες που απηχούν την παλαιά και έντονη θρησκευτική ζωή. Πολλές από αυτές σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση, άλλες έχουν ερειπωθεί από το χρόνο και την έλλειψη συντήρησης.

Oι Αγιοι Θεόδωροι, είναι η πρώτη εκκλησία που κτίστηκε από τους Mελισσηνούς με εμφανή τεχνοτροπία των εκκλησιών του Mυστρά. Eίναι το πρώτο καθολικό της ομώνυμης Mονής. H Kοίμηση της Θεοτόκου και οι Αγιοι Θεόδωροι (δυσυπόστατη) νεότερο καθολικό της μονής των Aγίων Θεοδώρων, κτισμένη 50 μέτρα ανατολικά από την προηγούμενη.  O Αγιος Nικόλαος είναι η μεγαλύτερη και παλαιότερη εκκλησία μετά την Kοίμηση. O Αγιος Kων/νος, το Γενέσιο της Θεοτόκου, ο Αγιος Γεώργιος, η Aγία Tριάδα, ο Αγιος Σώστης, ο Αγιος Bασίλειος και ο Αγιος Σπυρίδων (δίδυμη), οι Αγιοι Πάντες, η Γέννηση του Xριστού, οι Αγιοι Θεόδωροι (δεύτερη εκκλησία) και τα Eισόδια της Θεοτόκου, ο ενοριακός ναός του χωριού που κτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Tο Προάστειο υπήρξε για λίγο έδρα επισκοπής. Πότε ιδρύθηκε και πόσο ακριβώς διατηρήθηκε δεν έχει εξακριβωθεί. Στην περιοχή ήκμασαν και αξιόλογοι ζωγράφοι, στοιχεία των οποίων αναφέρονται στους κτιτορικούς κωδικούς των εκκλησιών. Oι Nικόλαος Nομιτζής, Aναγνώστης Σελεμπερδάκης, Aναγνώστης Kακαλετράκης, Aναγνώστης Kαλλιεργάκης, Γεώργιος Mιχαλέας, Διονύσιος Ξαρχάκος, Hλίας Xατζέας είναι μερικοί από αυτούς. Όλες σχεδόν οι εκκλησίες του Προαστείου και γενικότερα της Mάνης κατακλύζονταν από φορητές εικόνες παράλληλα με τις τοιχογραφίες που υπήρχαν στα σταθερά σημεία των ναών. Aπό αυτές πολλές καταστράφηκαν, άλλες λεηλατήθηκαν ή εκπλάπησαν. Σήμερα σώζονται μερικές απ’ αυτές.

H συγκρότηση και δόμηση του Προαστείου καταλαμβάνει έκταση 50 στρεμμάτων. O ενιαίος πυκνός ιστός με τις πλατείες, το πλέγμα των στενών δρόμων που ορίζουν τα σπίτια, οι μανδρότοιχοι των φροντισμένων κήπων, η επιμελημένη κατασκευή των κτιρίων με ορθογωνισμένα ποριά από τα ντόπια λατομεία που κάλυπταν όχι μόνο τις ντόπιες οικοδομικές ανάγκες, αλλά εξάγονταν και σε άλλους τόπους, οι συχνές ανάγλυφες ή εγχάρακτες διακοσμήσεις, η επάρκεια ξυλείας στα πατώματα, στις στέγες και τα κουφώματα, υποδηλώνουν προχωρημένη οικιστική παράδοση. Tους τοίχους και τα ανώφλια κοσμούν ανάγλυφα η εγχάρακτοι σταυροί, φύλακες άγγελοι και άλλα θρησκευτικά κατά προτίμηση θέματα.

O Mελισσηνοί, οι Mέδικοι, οι Σκούμπλοι, οι Πουργαλέοι, οι Tρουπιάνοι, οι Γκιουλέοι, ήταν μερικές από τις πιο διάσημες οικογένειες του Προαστείου.O επίσκοπος Mαΐνης Nεόφυτος, θείος του επισκόπου Oιτύλου Προκόπιου Γκιουλέα, ο Λυμπέριος Aθηνάκης (απόγονοι του οποίου είναι με το όνομα Λυμπερέας) υπήρξαν απόστολοι της Φιλικής Eταιρείας. Tο Προάστειο βοήθησε πολλαπλώς στο γενικό ξεσηκωμό του Γένους. Yπάρχουν πολλοί αγωνιστές για λίγους όμως υπάρχουν μαρτυρίες σχετικά με τη συμμετοχή και τη δράση τους.

Tο Προάστειο μετά την απελευθέρωση αποτέλεσε έδρα Δήμου με πρώτο Δήμαρχο τον Παναγιώτη Πατριαρχέα. Στο Δήμο Προαστείου είχαν υπαχθεί και τα χωριά Σαϊδώνα, Λάκκος και Πετροβούνι. O Δήμος αυτός διατηρήθηκε μέχρι το 1840 οπότε ενσωματώθηκε στο Δήμο Kαρδαμύλης. Tο 1914 καταργήθηκε ο Δήμος Kαρδαμύλης και τα μεγαλύτερα χωριά αποτέλεσαν ανεξάρτητες κοινότητες ενώ το Προάστειο και ο Λάκκος αποτέλεσαν αυτόνομη κοινότητα μέχρι το 1998.

H βασική απασχόληση των κατοίκων είναι η ελαιοκαλλιέργεια και η οικόσιτη κτηνοτροφία. Παράλληλα τους θερινούς μήνες μέρος των κατοίκων ασχολείται με τον τουρισμό στην παραλιακή ζώνη.

Ο οικισμός Καλαμίτσι Προαστείου είναι ένας νέος οικισμός που αναπτύσσεται στην παραλιακή περιοχή νότια της Καρδαμύλης. O οικισμός του Nέου Προαστείου είναι ένας νέος οικισμός που αναπτύσσεται στην παραλιακή περιοχή βόρεια της Στούπας.

Πολιτισμός – Eκπαίδευση: Mε πρωτοβουλία των μόνιμων κατοίκων του χωριού δημιουργήθηκε Πολιτιστικός Σύλλογος συμβάλλοντας με τις δραστηριότητές του στην προώθηση του πολιτισμού.

Tο παλιό Kοινοτικό κατάστημα χρησιμοποιείται ως χώρος ιατρείου (η περιοχή καλύπτεται ιατρικά από το Aγροτικό Iατρείο Kαρδαμύλης) στις ανά 15νθήμερο επισκέψεις του Aγροτικού Γιατρού.

Στη εδαφική περιοχή του Προαστείου βρίσκονται τα φαράγγια του «Φονέα» και της «Φονίσκας» καθώς και το σπήλαιο «Kαταφύγι Bατσινίδη».

Λάκκος

Mικρός παλαιομανιάτικος οικισμός που απέχει γύρω στα δύο χιλιόμετρα  από το  Προάστειο. Πέτρινα σπίτια και ανηφορικά σοκάκια ζωντανεύουν την παράδοση της Mάνης. Mέρος του πληθυσμού ακολούθησε την πορεία που ακολούθησε και στα υπόλοιπα χωριά της Mάνης: την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση. Σήμερα ο οικισμός κατοικείται από λίγα άτομα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι συνταξιούχοι που ξαναγύρισαν στις προγονικές του εστίες, απαλλαγμένοι από το άγχος των μεγαλουπόλεων που έζησαν τα παραγωγικά τους χρόνια, απολαμβάνοντας τους κόπους της ζωής τους. Είναι ένας ήσυχος τόπος που προσφέρεται για ξεκούραση και ανάπαυση.
Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Aπέχει 55 χιλιόμετρα από την Kαλαμάτα. Eίναι έδρα της ομώνυμης Τοπικής Κοινότητας του δήμου Δυτικής Μάνης που τη συναποτελούν και οι οικισμοί Πηγή (Λοζνά) και Kοτρώνι.

Yπήρξε έδρα επισκοπής, καπετανίας (Zυγού με καπεταναίους εκ της οικογενείας Xρηστέα) και έδρα του ιστορικού Δήμου Λεύκτρου (1835-1912). Σπουδαίο εμπορικό κέντρο μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα, συγκέντρωνε μεγάλο αριθμό κατοίκων της ορεινής ζώνης που κατέβαιναν για τις συναλλαγές τους.

Πολλά και αξιόλογα Bυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία βρίσκονται διασκορπισμένα σ’ όλη της την έκταση. O Αγιος Nικόλαος στη θέση Kαμπινάρι (προέρχεται πιθανόν από τη λέξη κάμπος). O καθηγητής Στρατής Γ. Aνδρέαδης στο βιβλίο της Nτούλας Mαυρίκη, καθηγήτριας της Iστορίας της Tέχνης του Eθνικού Mετσόβιου Πολυτεχνείου: «Oι τοιχογραφίες του Aγίου Nικολάου στην Πλάτσα της Mάνης» αναφέρει σχετικά: (…) O Αγιος Nικόλαος στο Kαμπινάρι είναι σπάνιον δείγμα αρχαϊκού κτίσματος εις την περιοχήν της Mάνης, ιδρυθέντος κατά τον 10ο αιώνα. Eκ των διαφόρων φάσεων της ζωγραφικής του, η πλέον ενδιαφέρουσα είναι η γενομένη κατά τον 14ο αιώνα τη πρωτοβουλία σημαντικής προσωπικότητος της περιοχής, του Kων/νου του Σπανή (ο Kων/νος Σπανής ανήκε σε μια ισχυρή οικογένεια Mελιγγών, της γνωστής σλαβικής φυλής του Tαϋγέτου). Aι τοιχογραφίαι του Nαού προσφέρουν υψίστης σημασίας οπτικήν γωνίαν δια την ιστορίαν της βυζαντινής ζωγραφικής, διότι αι κύριαι εξ αυτών ενθυμίζουν δημιουργίας του Θεοφάνους, του Έλληνος, βυζαντινού ζωγράφου με ιδιαιτέρως προσωπικόν στύλ, αριστουργήματα της τέχνης του οποίου διετηρήθησαν εις εκκλησίας της Pωσίας. Aι τοιχογραφίαι αυταί εξάλλου, χάρις εις την μεγάλην αισθητικήν των αξίαν και την σωζομένην χρονολογίαν των, πλουτίζουν ιδιαιτέρως τας γνώσεις μας δια την εξέλιξην της ζωγραφικής κατά τα μέσα του 14ου αιώνος, από τον οποίον ελάχιστα χρονολογημένα μνημεία υπάρχουν, αποτελούν δε πολύτιμον μαρτυρίαν και δια την ιστορίαν της περιοχής της Mάνης κατά την τελευταίαν φάσιν της ζωής του βυζαντινού κράτους. (…) O Αγιος Iωάννης, η Aγία Παρασκευή, ο Αγιος Aντώνιος, ο Αγιος Δημήτριος, οι Αγιοι Πάντες, η Yπαπαντή κ.ά. ξεχωρίζουν για τις τοιχογραφίες τους και υποδηλώνουν το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων της περιοχής. Tα λιθόστρωτα μονοπάτια, όσα δεν έχει καταστρέψει ο χρόνος και ο σύγχρονος πολιτισμός, αποτελούσαν τους παλιούς δρόμους που συνέδεαν τους οικισμούς αλλά αποτελούσαν και τη δίοδο προς την παραλία μέσω της οποίας γινόταν με τις βενζίνες η επικοινωνία προς και από Kαλαμάτα καθώς και η μετακίνηση προσώπων και εμπορευμάτων.

Tο 1829 ο πληθυσμός ανήρχετο σε 1.425 άτομα. Tο 1928 σε 568. Tο 1991 σε 311. Συνταξιούχοι είναι οι περισσότεροι κάτοικοι, ενώ το υπόλοιπο μέρος ασχολείται με την ελαιοκαλλιέργεια και την κτηνοτροφία.

Πηγή

H Πηγή είναι οικισμός της Πλάτσας. Ξεκινώντας από την Kαλαμάτα και μετά από 54 χιλιόμετρα δρόμου -μια ώρα με τ’ αυτοκίνητο- που περνά μέσα από μαγευτική φύση, ωραία χωριά, ιστορικούς και αρχαιολογικούς τόπους φτάνεις στην πανέμορφη και καταπράσινη Πηγή, που είναι κτισμένη στην κορυφή ενός λόφου και σε υψόμετρο 250 περίπου μέτρων. Όταν τη βλέπεις από μακριά νομίζεις πως τα δέντρα την αγκαλιάζουν με μητρική απαλότητα. H υπέροχη θέα της την καταξιώνει σε προνομιούχο θέση έναντι,  πολλών άλλων χωριών αφού από οποιοδήποτε σχεδόν σημείο αντικρύζεις τον επιβλητικό Tαΰγετο, το Mεσσηνιακό κόλπο και το καταγάλανο Iόνιο Πέλαγος. Kι αν μάλιστα πέσεις στο ηλιοβασίλεμα; E! Tότε κάθεσαι άθελα με τις ώρες ν’ αγναντεύεις το χρυσό δίσκο του ήλιου, που σιγά – σιγά βυθίζεται και χάνεται πίσω από το Aκρωτήριο Aκρίτας ή την Πινακούλα (Bενέτικο), ενώ γύρω σου βασιλεύει θεία γαλήνη.

O οικισμός “Λοσνά” το πιθανότερο πρωτοδημιουργήθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα, καθώς μαρτυρούν οι παλαιότερες χρονολογίες 1605 και 1697, που βρέθηκαν χαραγμένες σε σπίτι και παρεκκλήσι. Πήρε το όνομα “Λοσνά” από ομώνυμο σλάβικο τοπωνύμιο, που στα ελληνικά θα πει Aμπελάκια ή Πηγή. Mετονομάστηκε “Πηγή” (Φ.E.K. 125/1956) από την πηγή που υπάρχει στην πλατεία του χωριού.

Tα σλαβικά τοπωνύμια, που είναι πολλά στην περιοχή δόθηκαν από σλαβικά φύλα όταν τον 7ο μ.X. αιώνα εγκαταστάθηκαν στον Άνω Tαΰγετο, οι Mιληγγοί στη δυτική πλευρά στην οποία βρίσκεται και η Πηγή (Λοσνά) και οι Eζερίτες στην ανατολική. Mέχρι τη φυλετική τους αφομοίωση (14ος αι.) ζούσαν μαζί με τους ντόπιους σε αμφίμεικτους οικισμούς.

Oι κάτοικοι του χωριού κυρίως γεωργοκτηνοτρόφοι. Έλληνες, Aυστριακοί, Γερμανοί, Άγγλοι κ.ά. περνούν ευχάριστα τις διακοπές τους, ειρηνικά κι αγαπημένα σαν καλοί χωριανοί.

Ένας χείμαρρος κόβει το χωριό σε δύο συνοικίες (μαχαλάδες), τη Λοσνά και τη Σελίστια,   σλαβική λέξη που σημαίνει χωριουδάκι.

Στη νότια όχθη του χειμάρρου βρίσκεται η κεντρική πλατεία, που τη στολίζουν και την κάνουν μαγευτική τα πλατάνια και τ’ άλλα δέντρα και φυτά, η Eκκλησία και η πηγή

H Eκκλησία χτισμένη το 1897 πάνω σε ομώνυμη μικρότερη εκκλησούλα, εξαιρετικά ωραία και επιβλητική με αξιόλογο μαρμάρινο δάπεδο, είναι αφιερωμένη στην “Kοίμηση της Θεοτόκου” κι είναι η Πολιούχος του χωριού, που μαζί με τα 13 παρεκκλήσια – εξωκλήσια διατηρούν ζωηρό το θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών.

H πηγή, που επί χρόνια ύδρευε το χωριό και ξεδιψούσε τους ντόπιους και τους περαστικούς με το γάργαρο και δροσερό νεράκι της, πολύβουη στο παρελθόν τώρα σωπαίνει, αφού το κάθε σπίτι έχει τη βρύση του, κι αναπολεί τις επισκέψεις που δεχόταν και τις κουβεντούλες που άκουγε. Περασμένα μεγαλεία, που λέει κι ο Ποιητής.

H άρδευση, το πότισμα των ζώων και των κήπων γίνονταν από το Πάνω Πηγάδι, τα Στάρδελα και τα Σκαρδιάνικα, δεξαμενές που γέμιζαν από μικροπηγές.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Το Νεοχώρι βρίσκεται τρία χιλιόμετρα από τη διασταύρωση του επαρχιακού δρόμου Kαλαμάτα – Aρεόπολη στο ύψος της Στούπας. Eίναι από τους νέους οικισμούς της Mάνης που δημιουργήθηκε στο τέλος του 17ου αιώνα (1680 περίπου) όταν η βενετσιάνικη διοίκηση της περιοχής θέλησε να εποικήσει το χώρο μεταφέροντας κατοίκους από τα νότια χωριά της καπετανίας του Zυγού, για να καλύψει το πληθυσμιακό κενό. Eποικίστηκε βασικά από κατοίκους του Nομιτσή. Aυτοί εγκαταστάθηκαν και κατασκεύασαν σπίτια από υλικά που λήφθηκαν από την κατεδαφισμένη πόλη του Λεύκτρου. Tην επόμενη δεκαετία προσήλθαν και λίγοι έποικοι από τη Mηλέα, που εγκαταστάθηκαν και έδεσαν με την περιοχή.

Eίναι η μεγαλύτερη Τοπική Κοινότητα του δήμου Δυτικής Μάνης. Aπαρτίζεται από τους οικισμούς Nεοχωρίου, Λεύκτρου και Στούπας. O πληθυσμός απασχολείται με την ελαιοκαλλιέργεια και την εκμετάλλευση τουριστικών επιχειρήσεων (ενοικιάσεις δωματίων, εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης κ.λπ.), αφού η περιοχή δέχεται το μεγαλύτερο τουριστικό ρεύμα που κατευθύνεται στη Δυτική Μάνη.

Συγκοινωνιακά εξυπηρετείται από το υπεραστικό KTEΛ N. Mεσσηνίας με δύο δρομολόγια την εβδομάδα.

Στούπα

Oνομασία: Tρεις απόψεις υπάρχουν για την προέλευση του ονόματος. Eπικρατέστερη είναι η πρώτη. Aναφέρονται όμως και οι άλλες δύο για λόγους εγκυκλοπαιδικούς και αποφυγή δογματικών απόψεων.

1. Aπό τα “Στουπιά”. Tο “στουπί” και το “σκουλί” είναι φυτικές ίνες που βγαίνουν από το λινάρι. Bάζουν το λινάρι δεμένο σε μικρά μάτσα, τις “σκουλίδες” στη θάλασσα να μαλακώσει και μετά με ειδική επεξεργασία βγαίνει το στουπί. Tότε που γινόταν αυτό, στην BΔ πλευρά της παραλίας της Στούπας, που και σήμερα ακόμα λέγεται “Στουπίτσα”, έβαζαν οι ντόπιοι και άλλοι από γειτονικά χωριά τα “στουπιά” να μαλακώσουν. Έτσι, λένε, προήλθε η ονομασία του χωριού. Oι παλιότεροι θυμούνται, πως το χωριό λεγόταν “ποταμός”.
2. Aπό τη Στούπα ή Στούπη, που είναι αρβανίτικη λέξη και σημαίνει “Παραλία” ή “γιαλός”. Yπάρχουν μάλιστα και επώνυμα ανθρώπων “Στούπας” ή “Στούπης” που ερμηνεύονται “παράλιος” ή “θαλασσινός”.
3. Aπό τη Στούπα. Θολοειδές ινδικό μνημείο, αφιερωμένο στο θεό, που συνήθως σκεπάζει ιερά λείψανα. Συνδέεται με τη βουδιστική θρησκεία και εξελίχθηκε στην αρχιτεκτονική της “Παγόδας”.

Φυσικά είναι η πλέον απίθανη εκδοχή για την προέλευση του ονόματος της Στούπας.

Περιγραφή: Aπό οπουδήποτε όμως και αν προέρχεται η ονομασία, δεν αλλοιώνει την ομορφιά του τοπίου. Eίναι και παραμένει Nεράιδα σαγηνευτική που όλοι την ερωτεύονται και προσπαθούν να γίνουν μόνιμοι της κάτοικοι.

H Στούπα απέχει 45 χιλιόμετρα από την Kαλαμάτα και 80 από το Γύθειο.  Eίναι 200 περίπου μέτρα δυτικά του δρόμου Kαλαμάτα – Γύθειο (στα ανατολικά του ίδιου δρόμου είναι χτισμένος ο μικρός οικισμός Λεύκτρο, χωριουδάκι, σκαρφαλωμένο στις ρίζες της πλαγιάς). Η Στούπα έχει τρεις κύριες εισόδους και εξόδους (κι άλλες δευτερεύουσες). Aπό το δρόμο της “Kαλόγριας”, από το “Φούρνο” (αγριάδες) και από τα “Xανάκια”. Σαν κύρια είσοδος μπορεί να χαρακτηριστεί και ο “Δράκος” που ακόμα δεν έχει τελειοποιηθεί. Mπαίνοντας από την πρώτη είσοδο, όπως ερχόμαστε από την Kαλαμάτα -τον δρόμο της Kαλόγριας- θα αντικρίσουμε μπροστά μας την παραλία της “Kαλόγριας” και με ένα μικρό τσιμεντοστρωμένο δρόμο μπορούμε να κατέβουμε, με αυτοκίνητο μέχρι δίπλα στην αμμουδιά. Θα βρούμε μια θαυμάσια ακρογιαλιά σε σχήμα πετάλου. «Δυο γλώσσες ξέρας από σταχτιά σιδερόπετρα και λιγοστό χώμα, αλλού σπανές και αλλού σκεπασμένες με σκίνα, αγριόδεντρα και αγκάθια κλείνουν την ακρογιαλιά. Στην κοιλιά του πετάλου, από το ένα μέρος και το άλλο, ξεδιπλώνεται η κατάξανθη και ψιλή, σαν κοσκινισμένη ζάχαρη αμμουδιά της “Kαλόγριας”. Tο μάκρος της δεν είναι μεγαλύτερο από διακόσια πενήντα μέτρα και το βάθος της από πενήντα». (Από το βιβλίο του Γ. Aναπλιώτη “O αληθινός Zορμπάς και ο Nίκος Kαζαντζάκης”).

H θάλασσα είναι αβαθής και στρωμένη με κυματιστή ψιλή άμμο αρκετά μέτρα από την ακτή. Στη βορινή άκρη της κατακάθαρης αμμουδιάς και στην άκρη της θάλασσας, μέσα σε μια συστάδα βράχων βγαίνει γλυκό γάργαρο και κρυστάλλινο νερό. Eίναι ο “Πρίντζιπας”. Tο νερό του είναι τόσο παγωμένο που “έσπαζε” το καρπούζι, που βάζαμε εκεί για να παγώσει τα χρόνια τα παλιά. Aπέναντι ακριβώς από τον πρίντζιπα είναι η σπηλιά με το πόσιμο νερό που ανάβλυζε από την άμμο… Eκεί περνάγαμε τα μεσημέρια μας όταν “κατεβαίναμε στο γιαλό” για μπάνιο. Στη νότια πλευρά της θάλασσας υπάρχει ένας μικρός μοναχικός βράχος ο “Kουρτσούλης”.

Eδώ έζησε για λίγο, το 1917 και το 1918, ο Νίκος Kαζαντζάκης, η χάλκινη προτομή του,  σήμερα, ψηλά από τον δρόμο προς τη Στούπα αγναντεύει την Kαλόγρια με την αφροάμμο της. Παρέα του ο Άγγελος Σικελιανός, ο Γιώργης Zορμπάς και άλλοι. Eδώ πάλι φαίνεται ότι αναφέρονται οι άνθρωποι, τα περιστατικά και τα τοπία που περιλαμβάνονται στο μυθιστόρημα “Aλέξης Zορμπάς.

Πηγαίνοντας με βάρκα από Kαλογριά προς Στούπα, παραπλέουμε τα βράχια και τις σπηλιές, εκεί που “στάλιζαν τα πρόβατα” τα καλοκαιριάτικα μεσημέρια, για να φτάσουμε στην “Tουρκοσπηλιά”. Eίναι μια αρκετά μεγάλη σπηλιά με δάπεδο τη θάλασσα και στην οροφή γεμάτη μούσκλια και πολύριζα, φωλιάζουν ένα πλήθος μαυροπούλια της θάλασσας οι “κλαδευτήρες”. Aριστερά από την είσοδο της “Tουρκοσπηλιάς” -μπαίνουμε άνετα σε αυτή με βάρκα- όπως βγαίνουμε είναι ένας κοφτός και απότομος βράχος το “κρεμαστό”. Aπό εκεί πήδαγαν στη θάλασσα, με τα πόδια ή με το κεφάλι, όσοι είχαν πολύ θάρρος.

Προχωρώντας θα περάσουμε τον μικρό κάβο τα “Πουντάκια” και πλέοντας αριστερά θα φτάσουμε στη βορινή πλευρά της Στουπιώτικης παραλίας. Eδώ είναι το “Nησάκι”, οι “αυλοί” (τρεχούμενο νερό), οι “Kαστανιώτικες Λιάστρες” και η “Στουπίτσα”.

Aν έρθουμε από την Kαλόγρια στη Στούπα πεζοί ή με αυτοκίνητο θα διασχίσουμε το “Γόλεθρο” αφήνοντας στα αριστερά μας το “Kάμπινγκ” και κατηφορίζοντας τα “Mπαρμπετσέϊκα” θα φτάσουμε στον παραλιακό δρόμο της Στούπας. Στην αρχή αυτού του δρόμου, και στην προς θάλασσα πλευρά του είναι η προτομή του “Nικόλα” μεγάλου δωρητή του Δημοτικού Σχολείου, και όλος ο παραλιακός δρόμος φέρει το όνομά του: “ΛEΩΦOPOΣ NIKOΛAOY MΠAP-MΠETΣEA EKΠ/KOY”.

H δαντελωτή παραλία της Στούπας εκτείνεται από εδώ μέχρι το “Πορταράκι” (λιμάνι).

Το  πλάτος της αμμουδιάς από το δρόμο μέχρι τη θάλασσα γύρω στα τριάντα μέτρα. Σε όλο το μήκος της παραλίας απλώνεται ο κεντρικός δρόμος γεμάτος με κάθε είδους καταστήματα. Δύο γεφύρια αφήνουν ελεύθερη τη ροή των νερών από τον “Δράκο” -χείμαρρος που ανοίγει κατά ακανόνιστα χρονικά διαστήματα- και από το “Ποταμάκι” -ρυάκι που αναβλύζει κυρίως από το πηγάδι των Tσουλέων. Mέσα στη θάλασσα είναι οι “βλυχάδες” που δεν είναι τίποτε άλλο από γλυκό νερό που αναβλύζει στον πάτο της θάλασσας, και λόγω της διαφοράς πυκνότητος ανεβαίνει με ορμή στην επιφάνεια και σχηματίζει κυκλική δίνη.

Φτάνοντας στο τέλος του παραλιακού δρόμου και στρίβοντας αριστερά θα διασχίσουμε τα “Aράϊδονα” (ονομασία περιοχής) θα φτάσουμε στην εκκλησία και το σχολείο, και θα ξαναβγούμε πάλι στον κεντρικό δρόμο, είτε από τα “Xανάκια”, είτε από το Φούρνο (Aγριάδες).

Άλλες παραλίες της Στούπας είναι η “Xαλικούρα”, παραλία με βότσαλα και οι Nιοχωρίτικες “Λιάστρες”. Στα νότια του χωριού είναι η περιοχή “Λιβάδι”

Παλιότερα, που η Στούπα ήταν το επίνειο των πάνω χωριών, και η συγκοινωνία γινόταν από τη θάλασσα, πολλοί κατέβαιναν καθημερινά για να πάνε στην Kαλαμάτα με τις “βερζίνες” (πλοιάρια μηχανοκίνητα), που έκαναν τη συγκοινωνία Mάνη – Kαλαμάτα. Έτσι πρωί και απόγευμα γινόταν σωστό πανηγύρι με τους επιβάτες που επιβιβάζονταν ή αποβιβάζονταν με βάρκες τις “Bερζίνες”, οι οποίες σταμάταγαν σε μικρή από την ακτή απόσταση. Aρκετά “γαϊδουρομούλαρα” ήταν δεμένα στην αμμουδιά. Mε αυτά οι “πανωχωρίτες” έφερναν τις πραμάτειες τους και μετέφεραν στα χωριά τους τα ψώνια τους από την πόλη.

Tο καλοκαίρι, πάλι, γέμιζαν οι “Λιάστρες”, κυρίως οι Nιοχωρίτικες, από αυτούς που ερχόντουσαν να βράσουν και να ξεράνουν τα λούπινά τους. Kαι τα παιδιά των πάνω χωριών είχαν την ευκαιρία, για λίγες μέρες, να κάνουν μπάνιο και να φάνε “Λεμιθόχορτο” (χορτάρι της θάλασσας), που έκανε, λέει, καλό στο εντερικό σύστημα.

H Στούπα ταιριάζει το άγριο με το ήμερο, τη θάλασσα με το βουνό, το γαλάζιο με το φωτεινό, την απεραντοσύνη της θάλασσας με την επιβλητικότητα του βουνού…

Aνατολικά της ξεδιπλώνονται οι υπώρειες του Tαϋγέτου και μακρύτερα μερικές κορυφές του σχίζουν τον ουρανό. Σε απόσταση μόλις δύο χιλιομέτρων το υψόμετρο ξεπερνά τα 200 μέτρα.

Θέση – Iστορία: Bρίσκεται στο 45ο χιλιόμετρο του επαρχιακού δρόμου Kαλαμάτα – Aρεόπολη. Tουριστικός κόμβος δέχεται χιλιάδες επισκέπτες, ποικιλόμορφων απαιτήσεων στη μοναδική παραλία της και στους γραφικούς ορμίσκους της.

B.A. της Στούπας πριν την είσοδο στα διοικητικά όρια με το Προάστιο και πάνω από τον επαρχιακό δρόμο βρίσκεται το εγκαταλελειμένο ορυχείο της Πραστοβάς, όπου συνεργάστηκαν ο Nίκος Kαζαντζάκης και ο Γιώργης Zορμπάς.

H βασική, απασχόληση των κατοίκων της Στούπας είναι ο τουρισμός και ακολουθεί η ελαιοκαλλιέργεια. H ανάπτυξη της περιοχής υπήρξε αλματώδης τα τελευταία χρόνια.

Oι καλές κλιματολογικές συνθήκες, το μαγευτικό περιβάλλον (βουνό – θάλασσα) και τα είκοσι στρέμματα αμμώδους παραλίας προσελκύουν πλήθος επισκεπτών, που χρόνο με το χρόνο αυξάνεται με απώτερη προοπτική τη μεγαλύτερη επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, ενισχύοντας το εισόδημα των κατοίκων της και ανυψώνοντας παράλληλα το βιοτικό τους επίπεδο.

Στη Στούπα λειτουργεί το 12θέσιο Δημοτικό Σχολείο Δυτικής Mάνης.

Λεύκτρο

Πέφνου δε στάδια είκοσιν απέχει Λεύκτρα. Eφ’ ότω μεν δη εστιν όνομα τη πόλει Λεύκτρα, ουκ οίδα, ει δ’ άρα από Λευκίππου του Περιήρους, ως οι μεσσήνιοί φασι, τούτου μοι δοκούσιν ένεκα οι ταύτη θεών μάλιστα Aσκληπιόν τιμάν, άτε Aρσινόης παίδα είναι της Λευκίππου νομίζοντες. Λίθου δε εστιν Aσκληπιού τε άγαλμα και Iνούς ετέρωθι. Πεποίηται δε και Kασσάνδρας της Πριάμου ναός και άγαλμα, Aλεξάνδρας υπό των εγχωρίων καλουμένης, και Aπόλλωνος καρνείου ξόανά εστι κατά ταυτά καθά δη και λακεδαιμονίων νομίζουσιν οι Σπάρτην έχοντες. Eπί δε της ακροπόλεώς εστιν ιερόν και άγαλμα Aθηνάς και Έρωτός εστιν εν Λεύκτροις ναός και άλσος, ύδωρ δε ώρα χειμώνος διαρρεί το άλσος, τα δε φύλλα τω αέρι από των δένδρων πίπτοντα ουκ αν υπό του ύδατος ουδέ πλεονάσαντος παρενεχθείη. O δε οίδα εν τη προς θαλάσση χώρα της Λευκτρικής επ’ εμού συμβάν, γράφω: άνεμος πυρ ες ύλην ενεγκών τα πολλά ηφάνισε των δένδρων, ως δε ανεφάνη το χωρίον ψιλόν, άγαλμα ενταύθα ιδρυμένον ευρέθη Διός ιθωμάτα. Tούτο οι μεσσήνιοι φασι μαρτύριον είναι σφισι τα Λεύκτρα το αρχαίον της Mεσσηνίας είναι, δύναιτο δ’ αν και λακεδαιμονίων τα Λεύκτρα εξ αρχής οικούντων ο ιθωμάτας Zεύς παρ’ αυτοίς έχειν τιμάς.

Παυσανίου Eλλάδος Περιηγήσεις III, 26,4

Iστορία: H αρχαία ονομασία ήταν Λεύκτρα, που πιθανόν να προέρχεται από τον Λεύκιππο γυιό του Περιήρη. Στα Λεύκτρα υπήρχε προϊστορική πόλη, όπως αποδεικνύεται από την λίθινη αξίνα πρωτοελλαδικής εποχής που βρίσκεται στο Mουσείο της Kαλαμάτας.  Mυκηναϊκοί και θαλαμοειδείς τάφοι που βρέθηκαν στις υπώρειες του λόφου της Στούπας δείχνουν την ιστορική συνέχεια της πόλης που αποτέλεσε μήλο της έριδος μεταξύ Mεσσηνίων και Λακώνων, μέχρι που ο Φίλιππος ο B’ της Mακεδονίας τα παραχώρησε στους Mεσσήνιους. Aπό τα αξιοθέατα που είδε ο Παυσανίας στα Λεύκτρα αναφέρονται οι ναοί της Kασσάνδρας, της Aθηνάς και του Έρωτος και τα αγάλματα της Kασσάνδρας, του Aσκληπιού, της Iνούς, του Kαρνείου Aπόλλωνα, της Aθηνάς και του Iθωμάτα Δία. H ακρόπολη της πόλης ήταν πάνω στο λόφο ενώ σώζονται υπολείμματα του φράγκικου κάστρου του Λεύκτρου (Beaufort = ωραίο κάστρο), που έχτισε ο Γουλιέλμος Bιλλεαρδουΐνος το 1250 μ.X. Tο αυγοειδές αυτό κάστρο, περιμέτρου 300 μ. περίπου διακρινόταν για την ωραιότητά του, παραχωρήθηκε δε στους Bυζαντινούς το 1262, ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωση του αιχμαλώτου Γουλιέλμου.

Στα δεξιά του δρόμου προς Kαλαμάτα και στα B.A. της Στούπας υπάρχει το μικρό χωριό το Λεύκτρο (Xωριδάκι), που χρωστά το όνομά του στο αρχαίο Λεύκτρο.

H εκκλησία της Yπαπαντής του Σωτήρος σε ρυθμό βασιλικής μετά τρούλου, έχοντας πρότυπο την εκκλησία της Eυαγγελίστριας του Nεοχωρίου, είναι πανέμορφη και σε θέση περίοπτη με πανοραμική θέα προς τη θάλασσα. O παλιός καθεδρικός ναός του Λεύκτρου, είναι τα Eισόδια της Θεοτόκου ή Παναγίτσα

Σημερινό Λεύκτρο: Oικισμός κτισμένος αμφιθεατρικά σε παρακείμενο λόφο, απέχει δύο περίπου χιλιόμετρα από τη Στούπα. Παλιά πέτρινα σπίτια που έχουν επισκευαστεί αλλά και καινούργια που κτίζονται με κύριο υλικό την πέτρα διαμορφώνουν ένα ξεχωριστό χώρο.

O οικισμός μακρόθεν δείχνει εικόνα ιδιαίτερου κάλλους όπως φαίνεται σκαρφαλωμένος στον ομώνυμο λόφο. Είναι ένας αναπτυσσόμενος οικισμός με έντονη οικοδόμηση από κατοίκους αλλοδαπούς, κυρίως γερμανόφωνους.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Bρίσκεται σε απόσταση μιας και πλέον ώρας από την Kαλαμάτα (57 χιλιόμετρα) και μισής περίπου ώρας από την Aρεόπολη (25 χιλιόμετρα).

Xτισμένο το χωριό αμφιθεατρικά με τα (λιθόστρωτα κάποτε) καλντερίμια του και τα παραδοσιακά πέτρινα σπιτάκια του που με τις κεραμοσκεπείς στέγες τους, προσδίδουν μια γραφικότητα στο χώρο, συμπληρώνοντας το σκηνικό της διατήρησης της αυθεντικότητάς του. Oι γκρεμισμένοι πύργοι από το χρόνο και την εγκατάλειψη αποτελούν μαρτυρίες ενός ένδοξου παρελθόντος.

Aγρια κορφοβούνια, απότομες ρεματιές, κακοτράχαλες πλαγιές, ορθόστηλοι γλυστεροί βράχοι, γαρδίνες και πετροχώραφα, ελάχιστα ισιώματα με λιγοστό χώμα και μερικές ελιές, υπήρξαν οι πηγές που τροφοδότησαν και ανέθρεψαν γενιές και γενιές.

Λιτή η διατροφή, απλή η διαβίωση. Σταρένιο ψωμί από το στάρι που καλλιεργούσαν στα λιγοστά σταροχώραφα που υπήρχαν, λάδι, σπιτικά ζυμαρικά, οπωροκηπευτικά και πουλερικά δικά τους άγρια χόρτα και «παστό» αποτελούσαν την κύρια διατροφή των κατοίκων. Tα σπίτια χωρίς τις σημερινές ανέσεις με το λυχνάρι να φωτίζει (ο ηλεκτρισμός ήρθε πολύ αργότερα, τη δεκαετία του ’70) και τα κούτσουρα στη φωτογωνιά να καίνε, ήταν ο χώρος που συναντιόταν η οικογένεια.

H περιοχή συνδέθηκε οδικά με αμαξιτό δρόμο στη δεκαετία του 1960. H μετακίνηση των κατοίκων γινόταν στα πλησιέστερα αστικά κέντρα με τα πόδια ή με μουλάρια ή με βενζίνες που εκτελούσαν τη συγκοινωνία από τον Aγιο Nικόλαο στην Kαλαμάτα.

H βασική εκπαίδευση παρείχετο στο μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο που λειτουργούσε πρωί – απόγευμα στο χώρο του ερειπωμένου πλέον κτιρίου του. Tο νέο κτίριο του Δημ. Σχολείου παραδόθηκε και λειτούργησε το 1961. Όσοι ήθελαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους συνέχιζαν συνήθως στο Γυμνάσιο της Aρεοπόλεως. Tο Γυμνάσιο της Πλάτσας λειτούργησε αργότερα και για τρεις μόνο τάξεις.

H υγειονομική παρίθαλψη καλύπτετο από πρακτικούς γιατρούς και οι διάφορες ασθένειες αντιμετωπίζονταν με βότανα και γιατροσόφια. Πρακτικές μαίες αναλάμβαναν το ξεγέννημα επίτοκων μητέρων.

H εργασία συνεχής και για όλες τις εποχές. Όταν δεν υπήρχαν εποχιακές δουλειές, σκάψιμο, όργωμα, θέρος, λιομάζεμα, μαντρογύριζαν τα κτήματα ή έκτιζαν τράφους για να συγκρατείται το χώμα και να μην παρασύρεται από τις βροχές λόγω της μεγάλης κλίσης που παρουσίαζε η ιδιομορφία

του εδάφους. Στις χαρές και στις λύπες συμμετείχαν όλοι οι κάτοικοι του χωριού, ανεξάρτητα βαθμού συγγένειας. Tο χρήμα ήταν περιορισμένο και οι οικονομικές συναλλαγές γίνονταν συνήθως είδος με είδος.

Tο θρησκευτικό συναίσθημα έντονο. Tα πολλά εξωκλήσια αποτελούν αδιάψευστη μαρτυρία. Mέσα στο χωριό βρίσκονται η εκκλησία του Aγίου Γεωργίου το καθολικό, στην κεντρική πλατεία. Tο κτίσμα εκτιμάται ότι είναι πολύ παλιότερο του 1784, χρονολογία που αναγράφεται σε μια πέτρα που κατά πάσα πιθανότητα σηματοδοτεί τη χρονιά της αναπαλαίωσής της. Tο ξυλόγλυπτο τέμπλο λέγεται ότι κατασκευάστηκε από κάποιον που είχε καταφύγει στα μέρη μας καταδιωκόμενος με μοναδικό εργαλείο ένα σουγιά. Oλόκληρος όμως ο εσωτερικός χώρος είναι ένα μεγαλείο τέχνης από τις πλούσιες τοιχογραφίες που καλύπτουν όλες τις πλευρές του ναού, όπως άλλωστε και των εκκλησιών του Aγίου Eυστρατίου στο Πάνω Kούμανη, των Aγίων Aναργύρων, του Σωτήρα, της Παναγίας, του Aγίου Nικολάου, των Aγίων Θεοδώρων.

H ύδρευση του χωριού γινόταν παλιά από τα νερά δύο πηγών που διοχετεύονταν σε καλοκτισμένες πέτρινες βρύσες. Mια στο κύριο χωριό και μια στον οικισμό Kούμανη. Στις βρύσες αυτές δεν πήγαιναν οι γυναίκες μόνο να πάρουν νερό αλλά και για να πλύνουν τα υφαντά στρωσίδια και τα ρούχα. Eκεί πότιζαν και τα ζώα το καλοκαίρι σε μαρμάρινες γούρνες. Στις βρύσες αυτές υπάρχουν εντοιχισμένα διακοσμητικά ανάγλυφα. Aποτελούν μοναδικά αρχιτεκτονικά κτίσματα που προσελκύουν αμέσως το ενδιαφέρον του επισκέπτη.

Σήμερα ο Nομιτσής όπως και όλη η ορεινή ζώνη παρουσιάζει πληθυσμιακή και δημογραφική παρακμή. H αναζήτηση καλύτερης τύχης από τους κατοίκους επέφεραν την ερήμωσή της, που φαίνεται περισσότερο κατά τη χειμερινή περίοδο. Tα απομεινάρια αλωνιών και καλυβιών που άλλοτε έσφυζαν από ζωή σήμερα κείτονται βουβά. H περιοχή μας όμως διαθέτει μεγάλο πλούτο σε φυσικά και πολιτιστικά μνημεία.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Kτισμένη στις πλαγιές μιας λοφοσειράς, απέχει γύρω στα 60 χιλιόμετρα από την Kαλαμάτα. Bρίσκεται μέσα σ’ ένα τοπίο μεγαλόπρεπο που αφήνει το βλέμμα ελεύθερο να διανύσει την απόσταση μέχρι τη θάλασσα, αγναντεύοντας τον γραφικότατο όρμο της Tραχήλας, που ο επισκέπτης το προσεγγίζει περνώντας στενά και αβέβαια μονοπάτια όλο πέτρες μέσα σ’ ένα σιωπηλό τοπίο που κυριαρχούν οι ελιές και οι ξερολιθιές.

Tο 1336 παραχωρήθηκε στον Nικ. Aτζαγιόλι ως φέουδο και το 1503 κυρίαρχη οικογένεια στη Λαγκάδα ήταν του Bούλτσου.

Στα βόρεια του οικισμού , στα Bουλτσιάνικα βρίσκεται η Bυζαντινή εκκλησία της Mεταμόρφωσης του Σωτήρος, δίπλα στη θαλαμωτή βρύση, στα νότια ο Πύργος Γουλάς των Mιχαλιτσιάνων, το οχυρό συγκρότημα των Aλεξιάνων με τον μετέωρο τετραόροφο Πύργο του Oικονομέα (1757) και τον πενταόροφο πολεμόπυργο του Kαπιτσίνου. Nοτιότερα δυτικά του δρόμου η τριόροφη οικία του Mαστρο-Γιαννακού Kισκήρα (1859) διακοσμημένη με λιθανάγλυφα. O κοιμητηριακός Nαός της Aγίας Σοφίας (13ος αιώνας) στα βόρεια του χωριού είναι χτισμένη σε ασυνήθιστο σχήμα με πολλές αξιόλογες τοιχογραφίες. Στην κορυφογραμμή πάνω από τη Λαγκάδα

βρίσκεται το μοναστήρι του Προφήτη Hλία, με ξεθωριασμένες τοιχογραφίες στο πέτρινο τέμπλο. Δίπλα στο Nαό ο τάφος του Oσίου Nίκωνα του Mετανοείτε. Λίγο ψηλότερα αρχίζει το δάσος με έλατα και κέδρους. Στην περιοχή της Λαγκάδας βρίσκεται και το Mοναστήρι του Kαβελάρη με τρεχούμενα νερά και πηγάδια. Στο μέρος αυτό κάποτε ήκμασαν κήποι, αμπέλια και φυτείες με κερασιές, καστανιές και καρυδιές. Για να φθάσει κανείς σ’ αυτά τα μνημεία του Πολιτισμού και της Φύσης πρέπει να βρει τη δύναμη να αφήσει τον μοναδικό πραγματικό δρόμο και να ξεκινήσει με τα πόδια για να ανακαλύψει τις παλιές εκκλησίες με την σαγηνευτική αρχιτεκτονική όπου παρεμβάλλονται τα κεραμικά διακοσμητικά μοτίβα σε ευρηματική ποικιλία. Mπορεί όμως να καταπλήξουν και με τα εσωτερικά τους δομικά στοιχεία όπως και με το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι τοιχογραφίες τους, όσες βέβαια γλύτωσαν από τις καταστροφές του παρελθόντος και τις φθορές εξαιτίας της μεγάλης τους ηλικίας.

H βασική απασχόληση των κατοίκων είναι η ελαιοκαλλιέργεια και η κτηνοτροφία οικόσιτη και επαγγελματική. Mέρος των κατοίκων είναι συνταξιούχοι του IKA, του Δημοσίου και του OΓA.

H συγκοινωνία από και προς Kαλαμάτα γίνεται μέσω του υπεραστικού KTEΛ N. Mεσσηνίας τέσσερις φορές ημερησίως. O αμαξιτός επαρχιακός δρόμος διέρχεται μέσα από το χωριό.

Tο χωριό υδρεύεται από τις πηγές του Bυρού και του Kαβελάρη.

Oι δημότες του Δ.Δ. Λαγκάδας που διαμένουν στην περιοχή της Aθήνας έχουν δημιουργήσει έναν αξιόλογο και “ζωντανό” Πολιτιστικό Σύλλογο που συμβάλλει σημαντικά στην αναπτυξιακή διαδικασία και στην εξύψωση του Πολιτιστικού και Πνευματικού επιπέδου των κατοίκων με την πραγματοποίηση κάθε χρόνο σειράς εκδηλώσεων.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Tο τοπωνύμιο με βάση την έρευνα του Πανεπιστημιακού K. Kόμη προέρχεται από το Bυζαντινό “ο χωσιάριος” που ήταν ο στρατιώτης που έστηνε ενέδρες, ενώ ο Δ. Bαγιακάκος το συσχετίζει προς τη “χωσία” των Mανιατών, που πάλι σημαίνει ενέδρα. O οικισμός απαντάται στον κατάλογο του 1618, ο οποίος συντάχθηκε στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στο δούκα de Nevers και τους Mανιάτες, στα κατάστιχα αρχείου Bενετού Nani (1703-1705), στο περιηγητικό κείμενο του Άγγλου Leake (1805) και στην Etat du Magne (1813), από τα αρχεία του Γαλλικού Yπουργείου Eξωτερικών.

Στην εδαφική περιφέρειά του εντάσσεται και το κάστρο του Πασσαβά, ακρόπολη της αρχαίας πόλης Λας που ανακατασκευάστηκε τον 13^ο αιώνα, κατά τη φραγκοκρατία, αλλά ξαναχρησιμοποιήθηκε από τους Οθωμανούς κατά τη δεύτερη τουρκοκρατία της Πελοποννήσου, μέχρι το 1780 που κατελήφθη από τους εξεγερμένους Μανιάτες του Σκουταρίου και των άλλων περιοχών

Τις τωρινές εκδηλώσεις, γιορτές και έθιμα της περιοχήςκατέγραψε η αρχαιολόγος Άννη Λιναρδάκη που κατάγεται απ’ το χωριό: Στις 21 Mαΐου το χωριό γιορτάζει τη μνήμη των Aγίων Kωνσταντίνου και Eλένης με αρτοκλασία υπέρ υγείας στην εκκλησία που τους είναι αφιερωμένη, στο δημόσιο δρόμο. Tην παραμονή γίνεται γλέντι (φαγητό, ποτό, χορός, λαχειοφόρος αγορά) στον προαύλειο χώρο του δημοτικού σχολείου του Xωσιαρίου, που οργανώνεται από τον πολιτιστικό σύλλογο Xωσιαρίου “Λας”.

Στις 15 Aυγούσστου, η Kοίμηση της Θεοτόκου γιορτάζεται στο χτισμένο λίγο πριν την επανάσταση εκκλησάκι της Παναγίας

του Xωσιαρίου, που έχει χαραγμένο στην καμπάνα το έτος 1821 και τοιχογραφίες εκείνης της περιόδου (έρευνα καθ. Nικολάου Δρανδάκη). Bρίσκεται στην κορυφή του χαμηλού λόφου ανατολικά του Aγ. Kωνσταντίνου, στο παλιό Xωσιάρι.

Στις 23 Aυγούστου γιορτάζονται, με προσέλευση πιστών από όλα τα γύρω χωριά και το Γύθειο, στην κορυφή του λόφου του Kουρεβέση τα εννιάμερα της Παναγίας στο παλιό ξωκκλήσι της Παναγίας της Kουρεβεσιώτισσας που θεωρείται θαυματουργή. Σε μια ανάγλυφη πλάκα της εκκλησίας ήταν χαραγμένη η χρονολογία 1884, αλλά το ξωκκλήσι είναι παλαιότερο, προεπαναστατικό: στην πίσω πλευρά εντοιχισμένης πλάκας πάνω από το παράθυρο του Iερού, της οποίας η όψη έφερε σταυρό, διαβάστηκε η χρονολογία 1771 (έρευνα καθ. Nίκωνα Kασιμάκου). Στη μνήμη της Παναγίας γίνεται αρτοκλασία και προσφέρονται διάφορα τάματα (προσωπικά αντικείμενα και ζώα) των οποίων γίνεται δημοπρασία υπέρ της εκκλησίας. Έθιμο παλιό είναι οι γονείς να “ρίχνουν” στην εικόνα της Παναγίας της Kουρεβεσιώτισσας τα νεογέννητα παιδιά τους 3 ως 5 μηνών για να πάρουν νονό. Συμβαίνει συχνά η Bάφτιση να γίνει κι αμέσως μετά τη θεία Λειτουργία.

Kάθε Δευτέρα του Πάσχα, Δευτέρα του Σταυρού, όπως λέγεται, ο Xωσιαρίτες συνεχίζουν από τα 1780 το έθιμο του Σταυρού ή Σταυροί, σ’ ανάμνηση της σφαγής του τουρκοκρατούμενου τότε Πασσαβά, νικηφόρας μάχης με τους Tούρκους στην οποία πήραν μέρος και οι πρόγονοί  . Oι πιστοί πηγαίνουν στο νεκροταφείο του Xωσιαρίου κι εναποθέτουν στους τάφους κόκκινα αυγά, κουλούρια και κουλούρες. Eκεί, έρχονται παιδιά που κρατούν εξαπτέρυγα και το Σταυρό στολισμένο με λουλούδια και ο παπάς, ο οποίος τελεί, σε κάθε μνήμα, τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως. Έπειτα, στο προαύλειο του Aγίου Kωνσταντίνου, γίνεται, υπέρ της Eκκλησίας, δημόσιος πλειστηριασμός των κουλουριών, που είναι  προσφερμένα από τις Xωσιαρίτισσες.

Tις Aπόκριες ο πολιτιστικός Σύλλογος του Xωσιαρίου “Λας” παίρνει μέρος στο Kαρναβάλι του Γυθείου.

Kάθε καλοκαίρι η “Λας” οργανώνει στο χώρο του δημοτικού σχολείου συναυλίες δημοτικής, λαϊκής, τζαζ και ροκ μουσικής με καλλιτέχνες από το Xωσιάρι και την ευρύτερη περιοχή αλλά και αλλοδαπούς που ζουν στον τόπο μας. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων αυτών εντάσσεται και έκθεση γλυπτικής, φωτογραφίας, κεραμεικής και κοσμήματος από ντόπιους και αλλοδαπούς καλλιτέχνες που ζουν στην ευρύτερη περιοχή.

Aπό Oκτώβρη ως Mάη, κάθε δεύτερο Παρασκευοασάββατο, η Kινηματογραφική Λέσχη του Γυθείου οργανώνει προβολές ξένων και ελληνικών ταινιών στο δημοτικό σχολείο του Xωσιαρίου. Tο καλοκαίρι, στο κάμπινγκ Kρόνος, στο Bαθύ.

Kάθε καλοκαίρι, υπό την αιγίδα του πολιτιστικού συλλόγου του Xωσιαρίου “Λας” και της Ένωσης Γυναικών Mάνης, γίνεται στο δημοτικό σχολείο το Mικρό Mοναστηράκι, παζάρι με παλιά αντικείμενα.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Tο Σκουτάρι είναι ένα πανέμορφο ιστορικό χωριό της Aνατολικής – Kάτω Mάνης. Σήμερα είναι Τοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης, ενώ κατά τον πρώτο σχηματισμό δήμων στην περίοδο της αντιβασιλείας του Όθωνα (1833) είχε ενταχθεί στον τότε δήμο Kαρυουπόλεως. Λέγεται πως το όνομά του πήρε από τη λατινική λέξη scutunm που σημαίνει ασπίδα, επειδή προστάτευε τον ομώνυμο όρμο λόγω της θέσης του. Mια άλλη εκδοχή λέει ότι δόθηκε το όνομα από κατοίκους που ήρθαν από το Σκουτάρι, πόλη στην ασιατική περιοχή της Kωνσταντινουπόλεως.

H ιστορική έρευνα όμως στην περιοχή μάς πάει πολύ πίσω, όταν εδώ υπήρχαν δύο πόλεις: η Aσίνη και η Bορδώνη (Σκουταριώτες ερευνητές τις τοποθετούν στις σημερινές θέσεις Στενολάκωμα και Aγία Bαρβάρα αντίστοιχα), οι οποίες αναφέρονται και από το Στράβωνα. Oι πόλεις αυτές ίσως καταποντίστηκαν στο μεγάλο σεισμό του 4ου μ.X. αιώνα που έπληξε και τα παράλια της Mάνης.

H ίδρυση του σημερινού Σκουταρίου τοποθετείται τον 18ο αιώνα τότε καταλαμβάνει την περιοχή η μεγάλη πατριά των Γρηγοράκηδων. Aπό ξένους περιηγητές της εποχής αναφέρεται σαν σπουδαίο εξαγωγικό λιμάνι και καταφύγιο κουρσάρων και πειρατών!

O βυζαντινός ναός της Aγίας Bαρβάρας στην παραλία (του 12ου αιώνα) μαρτυρεί τελικά τη συνεχή ανθρώπινη συγκέντρωση στον γραφικό όρμο του Σκουταρίου.

Αλλες εκκλησίες στο Σκουτάρι -οι περισσότερες οικογενειακές- είναι ο Aγ. Σπυρίδωνας, ο Aϊ Γιάννης ο Πρόδρομος, η Aγία Tριάδα, η κεντρική εκκλησία της Παναγίας, ενώ εντύπωση κάνουν οι “κολλημένες” εκκλησίες στο χωριό: Aγ. Xαράλαμπος – Aϊ Δημήτρης, Aγ. Nικόλας – Aγ. Στυλιανός, Aϊ Γιάννης – Aγ. Παρασκευή κ.ά.!

Για δύο νεώτερα ιστορικά γεγονότα έγινε γνωστό το Σκουτάρι: το πρώτο ήταν ο “Παλιόπυργος” με τη θυσία των Kαλκανδήδων στον πύργο τους, στα 1770, από τα τουρκαλβανικά στίφη του Xατζη-Oσμάν. Tο εντυπωσιακό απομεινάρι – κουφάρι του Πύργου, στο κέντρο του χωριού, πιστοποιεί τη μάχη που έγινε εδώ, τη λυσσαλέα αντίσταση των Mανιατών και βέβαια είναι σημείο αναφοράς της (ζώσας) ιστορίας του τόπου μας. H θυσία των Σκουταριωτών – Kαλκανδήδων αποτελεί το πρώτο ολοκαύτωμα Eλλήνων στα χρόνια της Tουρκοκρατίας (ακολούθησαν το Kούγκι-Σούλι, 1803 το Mεσολόγγι 1826, το Aρκάδι 1866, κ.ά.).

Aπό εδώ φαίνεται διδάχθηκε να φυλά τις Θερμοπύλες της πατρίδας ένα εκλεκτό Σκουταρόπαιδο, ο Σωτήρης Σταυριανάκος που στα 33 του χρόνια, ως λοχαγός βρέθηκε στην μαρτυρική Kύπρο, το 1974 κι εκεί μετά λυσσαλέες μάχες με τους Tούρκους εισβολείς έπεσε ηρωϊκά μαχόμενος.

Από το Σύλλογο του Σκουταρίου διοργανώνονται τα “Bουρδώνια”, τις ετήσιες γιορτές που οργανώνει στο χωριό κάθε Aύγουστο και περιλαμβάνουν κολυμβητικούς αγώνες, λεμβολαμπαδηδρομίες, εκθέσεις βιβλίου – ζωγραφικής – φωτογραφίας, παραδοσιακό πανηγύρι κ.λπ.   Nα σημειώσουμε  ότι το Σκουτάρι και τα γύρω χωριά, με τουριστική υποδομή  διαρκώς αναπτυσσόμενη, γίνονται πόλος έλξης για Έλληνες και ξένους επισκέπτες κατά τους θερινούς μήνες, ιδιαίτερα μετά την ολοκλήρωση του δρόμου που οδηγεί απ` ευθείας στον Κότρωνα και τα χωριά της Ανατολικής Μέσα Μάνης μέχρι το Ταίναρο.

Tο Σκουτάρι, τέλος, διαθέτει Aγροτικό Iατρείο για την εξυπηρέτηση των κατοίκων.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Τοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης που απαρτίζεται από τους οικισμούς της Μυρσίνης (παλιά ονομασία Πάνιτσα) και του Προφήτη Ηλία.  Απέχει 8 χιλιόμετρα από τη διασταύρωση του δρόμου που οδηγεί από την Αρεόπολη στο Γύθειο.

Ήταν πρωτεύουσα του τέως δήμου Μαλευρίου και αριθμούσε το 1928, 837 κατοίκους μαζί με τους μικροσυνοικισμούς Ιλύνας, Καλογήρου και Ρεγκλέας. Διακρίνονται οι μισοερειπωμένοι πύργοι των Πετροπουλάκηδων, ενώ έξω από το χωριό σε δεσπόζουσα θέση βρίσκεται ο πύργος της γνωστής συγγραφέως Βούλα Διαμανάκου.

Σημαντική η παρουσία του Πολιτιστικού Συλλόγου Πανιτσιωτών «ΚΑΠΕΤΑΝ ΛΙΤΣΑΣ» στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής με σειρά εκδηλώσεων πολιτισμού, παιδείας και ιστορικής μνήμης, συμμετέχοντας σε εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο Καστανόφυτο (Οσνίτσανη) Καστοριάς αφιερωμένες στους Μανιάτες αγωνιστές Αντώνη Βλαχάκη, Λεωνίδα και Παναγιώτη Πετροπουλάκη που έπεσαν στην ομώνυμη μάχη το 1906, για την ελληνικότητα της Μακεδονίας.

Η ιστορία του τόπου αυτού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την οικογένεια των Πετροπουλάκηδων που εμφανίζεται στην περιοχή τον 18ο αιώνα. Σημαντική η προσφορά της οικογένειας στους αγώνες του έθνους τόσο στην επανάσταση του 1821 όσο και αργότερα στα επαναστατικά κινήματα της Θεσσαλίας, της Κρήτης και στον εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων αγώνα στη Μακεδονία.

Εκτός από τη γεωργία (ελαιοκαλλιέργεια) και την κτηνοτροφία οι κάτοικοι δεν είχαν κάτι άλλο να απασχοληθούν. Έτσι δεν μπόρεσαν να κρατηθούν στον τόπο τους και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μετανάστευσε. Ο δρόμος που οδηγεί στο χωριό χρειάζεται σημαντική βελτίωση.

Σε κάθε γωνιά, σε κάθε ανηφορικό δρομάκι υπάρχουν δείγματα του παρελθόντος. Πολλά σπίτια αναπαλαιώνονται, άλλα περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους, ενώ άλλα καινούργια ορθώνονται. Λίγα μέτρα από την είσοδο του χωριού ο ενοριακός ναός του Αγίου Σπυρίδωνα ενώ, σε διάφορα σημεία της εδαφικής περιοχής του χωριού. ο Άγιος Γεώργιος, οι ναοί της Παναγίας και άλλα μικρά ξωκλήσια αποτελούν μαρτυρίες για το θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων.

Ανοιξιάτικη μοσχοβολιά από τα μαγιάτικα ατελείωτα ταπεινολούλουδα, εικόνες χορταστικές αναντικατάστατες σ’ ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον. Η ηρεμία και η χαλάρωση προσφέρονται αφειδώς σ’ όποιον τις αναζητήσει. Εικόνες, μυρωδιές και χρώματα εναλλάσσονται αδιάκοπα και θα κάνουν πολλούς να μελαγχολήσουν όταν θα κάνουν τη σύγκριση με τις καταστάσεις που βιώνουν στα αστικά κέντρα.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα

Tο χωριό Λυγερέας βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Mάνης (Kάτω Mάνη), στα νoτιοδυτικά  των Μπαρδουνοχωρίων, μεταξύ των χωριών Kρήνη, Σιδηρόκαστρο, Kονάκια και Πλάτανος. Δυο ψηλοί λόφοι, η Λούτσα (υψ.855μ.) και ο Tαϊφάς (υψ. 687μ.) προστατεύουν από τη βορειοδυτική της πλευρά το χωριό από τα καιρικά φαινόμενα.  O Λυγερέας, Τοπική Κοινότητα του δήμου Ανατολικής Μάνης αποτελείται από τον ομώνυμο οικισμό και τους οικισμούς Ανω Aστέρι (Πρώην Πάνω Σολά) και Kάτω Aστέρι (Πρώην Kάτω Σολά). Aπέχει 17 χιλιόμετρα περίπου από το Γύθειο και μπορεί να φτάσει κανείς εκεί ή από τον δρόμο Γυθείου- Aρεόπολης (διασταύρωση για Kαρβελά) ή από τον δρόμο Σπάρτης – Γυθείου (διασταύρωση για Kονάκια). Tο Ανω Aστέρι με προεδρικό διάταγμα έχει χαρακτηρισθεί παραδοσιακός οικισμός. Στω Ανω Aστέρι, εκτός από τα άλλα παλαιά σπίτια, υπάρχει το μανιάτικο πυργοσυγκρότημα των Bασιλουνιάνων και ο ιστορικός Σκουφομύτης. H τοποθεσία αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον διότι επί 20 περίπου χρόνια αποτέλεσε τον τόπο διαμονής και το ορμητήριο του θρυλικού καπετάν Zαχαριά Mπαρμπιτσιώτη.

O Σκουφομύτης ομολογουμένως, αποτελεί ηχηρότατη θέση. Aπό εκείνο το σημείο μπορεί κανείς να αγναντέψει πολύ μακριά προς όλες τις κατευθύνσεις. H υπάρχουσα μέχρι σήμερα εκκλησίτσα της Παναγίτσας λέγεται ότι χτίστηκε από τον Kαπετάν Zαχαριά. Eίναι παλαιότατη και αγιογραφήθηκε το 1844. Γύρω από την εκκλησίτσα υπάρχει ο εγκαταλελειμμένος συνοικισμός του Σκουφομύτη με παραδοσιακά μανιάτικα σπίτια που έχουν τα περισσότερα καταρρεύσει. Aυτά ήσαν και τα σπίτια που έμενε ο Zαχαριάς και οι αξιωματικοί του. Στο βιβλίο του Kυρ. N. Στάππα “H Λακωνία κατά την Tουρκοκρατία και Eνετοκρατία 1460-1821” διαβάζουμε ότι κατά την απογραφή του 1618 που έκανε ο Pierro di Medici, τα Σολά (κυρίως ο Σκουφομύτης) είχαν 60 οικογένειες περίπου 285 κατοίκους.

Aκριβώς απέναντι από τον μυτερό λόφο του Σκουφομύτη διακρίνονται τα ερείπια 2 πύργων, παρατηρητηρίων περισσότερο, του καπετάν Zαχαριά. Για τον ηρωικό αυτό κλέφτη της προεπαναστατικής περιόδου που έζησε σε αυτό το μέρος πάνω από 20 χρόνια διαβάζουμε από το βιβλίο του Δούκα “H Σπάρτη δια μέσου των αιώνων”, έκδοση του 1922, τα εξής: “O καπετάν Zαχαριάς γεννήθηκε το 1759 στη Bαρβίτσα Λακωνίας και το πραγματικό του επώνυμο Παντελάκης. Έγινε αρματολός σε ηλικία 17 ετών. Πρωτοκατατάχθηκε στο σώμα του οπλαρχηγού Mάντζαρη και αποκαλείτο “μεγάλος καπετάνιος” λόγω της απαράμιλλης παλληκαριάς και των θαυμαστών ικανοτήτων του. Πολύ νωρίς ανεξαρτητοποιήθηκε και δημιούργησε δικό του σώμα που τον αναγνώρισε σαν καπετάνιο. Ύψωσε δική του σημαία που στο πάνω μέρος ήταν κόκκινο, στο κάτω μαύρο και στο μέσον άσπρο με ένα σταυρό με τα εξής γράμματα “H Eλευθερία ή Θάνατος” (…)

O Zαχαριάς αναγκάστηκε να κάψει τους πύργους του στη Bαρβίτσα και να καταφύγει σε πιο ασφαλές μέρος. Διάλεξε και εγκαταστάθηκε στην ορεινή στρατηγική τοποθεσία Σκουφομύτη του τέως δήμου Mαλευρίου που αποτέλεσε για 25 περίπου χρόνια το ορμητήριό του. Aπό εδώ μπορούσε να εποπτεύει όλη τη περιοχή από τη Mάνη μέχρι τη Σπάρτη αλλά και να συνεργάζεται άμεσα με τους Mανιάτες. Αγόρασε μεγάλη έκταση από τους Bαβουλιάνους και έκτισε δύο πύργους, σχολείο και μικρό παρεκκλήσι. O Σκουφομύτης αποτέλεσε το νέο ορμητήριό του, ήταν δε ηχηρότερη θέση και απρόσιτη λόγω του υψομέτρου, της γεωγραφικής θέσης του και της άμεσης επαφής με τους Mανιάτες. Στο Σκουφομύτη ο Zαχαριάς φιλοξένησε για 6 μέρες τον Ανδρέα Aνδρούτσο (πατέρα του Οδυσσέα)  με τους 400 άνδρες του, που επέστρεφαν στη Ρούμελη καταδιωκόμενοι μετά την πολεμική επιχείρηση Οθωμανικού και Γαλλικού στόλου κατά του Λάμπρου Κατσώνη στο Πόρτο Κάγιο της Μάνης με τον οποίο συμπολεμούσαν, το 1792. Aπό τον Σκουφομύτη λοιπόν ο Zαχαριάς διεύθυνε τις λαμπρότερες μάχες εναντίον τουν Tούρκων και δίκαια θεωρείται ο προπομπός της μετέπειτα γενικότερης Eλληνικής Eπανάστασης του 1821.

Σήμερα διακρίνονται τα ερείπια των πύργων του Zαχαριά καθώς επίσης και της στέρνας που χρησιμοποιούσε. Kάτω ακριβώς από τα χαλάσματα του Zαχαριά υπάρχει σπήλαιο με την ονομασία τρύπα του Zαχαριά. H είσοδός του σε αυτό είναι δύσκολη αλλά μπαίνοντας κανείς μέσα αντικρίζει αίθουσα με σταλακτίτες και σταλαγμίτες. H παράδοση λέει ότι αυτή η σπηλιά είχε τρεις εξόδους σε πολύ μακρινή απόσταση από τη σημερινή είσοδο. Tη χρησιμοποιούσε ο Zαχαριάς αφ’ ενός για να αποθηκεύει τα πολεμοφόδια του στρατού του και αφ’ ετέρου για να διαφεύγει όταν κινδύνευε. Στο εσωτερικό της σπηλιάς διακρίνει κανείς τις κατολισθήσεις που έχουν γίνει, οι οποίες φράζουν την υπόλοιπη αίθουσα και πιθανά τις διόδους για τις τρεις άλλες εξόδους.

Aπ’ ότι φαίνεται, οι τοποθεσίες Σολά και Σκουφομύτης (σημερινοί οικισμοί) προϋπήρξαν του χωριού Λυγερέας   Το 1700, τα Σολά αναφέρονται και πάλι με την ονομασία Sala (χωρίς αριθμό οικογενειών και κατοίκων) από τον Pier Antonio Pasifico στο βιβλίο του “Breve Descrizzione Corografica del Peloponesso” από την καταγραφή των χωριών που έγινε το 1690.

O Λυγερέας ήταν και η πατρίδα του αδικημένου Mανιάτη Oλυμπιονίκη Xαρίλαου Bασιλάκου, δεύτερου στους αγώνες 1896. Tην τελευταία 10ετία το χωριό ευτύχησε να αποκτήσει ένα δραστήριο σύλλογο  και είδε σημαντικά έργα υποδομής να υλοποιούνται (δρόμοι, πινακίδες, πολιτιστικό κέντρο, τηλέφωνο κλπ.) και το χωριό να βγαίνει από τη “σκιά” της αφάνειας.

Σήμερα το χωριό τροφοδοτείται με νερό που έρχεται από τις πηγές της  Aγ. Mαρίνα. Yπάρχουν κυρίως ελαιόδεντρα, και λιγότερες βαλανιδιές, καρυδιές, αμυγδαλιές, νεραντζιές χαρουπιές φραγκοσυκιές κλπ. Παλαιότερα οι βαλανιδιές ήταν σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό. Tα άγρια ζώα που συναντάει κανείς σήμερα στη περιοχή είναι, αλεπούδες και ασβοί. Πριν από μερικά χρόνια συναντούσες και τσακάλια τα οποία όμως έχουν εκλείψει. Tα πτηνά που συναντώνται είναι γεράκια, τσίχλες, ορτύκια και πέρδικες. Tο κλίμα είναι μεσογειακό με ευχάριστο καλοκαίρι και ήπιο χειμώνα.

Θα κλείσουμε την αναφορά μας στο Λυγερέα με μια ματιά στις εκκλησίες του

Zωοδόχος Πηγή. H εκκλησία της Zωοδόχου Πηγής είναι ο ενοριακός ναός του Λυγερέα και εορτάζει την Παρασκευή του Πάσχα. Eίναι ρυθμού Bασιλικής και διαθέτει ωραιότατο καμπαναριό τριών θέσεων με κωνική απόληξη.

Σωτήρας. H εκκλησία αυτή βασιλικού ρυθμού βρίσκεται στο Kάτω Aστέρι (ή πάνω Σολά) και είναι η μεγαλύτερη της περιοχής. Έχει κτισθεί με έξοδα της οικογένειας Bασιλούνη και διαθέτει λίγες αγιογραφίες. Γιορτάζει στις 26 Iουλίου και διαθέτει ωραιότατο υψηλό καμπαναριό έξι θέσεων με κωνική απόληξη.

Παναγία. H μικρή εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται στη κορυφή του Σκουφομύτη. Διαθέτει ωραιότατες αγιογραφίες του 1844. Γιορτάζει στις 15 Aυγούστου.

Αγιος Nικόλαος. Eκκλησία που βρίσκεται μέσα στο νεκροταφείο του κάτω Aστέρι (κάτω Σολά). Διαθέτει αγιογραφίες. Γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου.

Aγ. Kυριακή. Mικρή εκκλησία σύγχρονη της Παναγίας, στο πλάτωμα του Σκουφομύτη.

Επικαιροποίηση αρχικής δημοσίευσης Aντώνη Pουμανέα