ΔHMOTIKEΣ ΣYMΠOΛITEIEΣ: ΠPOOΠTIKH TOY MEΛΛONTOΣ (Ιανουάριος 2002)
Στην εποχή μας η έννοια της αναδιάρθρωσης είναι συνώνυμη με την επιβίωση και τη δυνατότητα προέκτασης των κοινωνιών στο μέλλον. Αυτά ισχύουν τόσο για τα άτομα όσο και για τις ομάδες. Αυτονόητο είναι ότι ισχύουν και στην περιοχή μας, τη Μάνη. Την περασμένη δεκαετία προέκυψε μια μορφή διοικητικής αναδιάρθρωσης στον τομέα της αυτοδιοίκησης με τις συνενώσεις Κοινοτήτων (ή μικρών Δήμων) σε νέους Δήμους. Έτσι το υποκείμενο αναφοράς και διοίκησης, ο νέος Δήμος, έχει μια τάξη μεγέθους ικανή για να μπορεί να εφαρμοστεί στη γεωγραφική περιοχή του ένα πρόγραμμα στοιχειώδους ικανοποίησης των τοπικών αναγκών και ανάπτυξης.
Οι συνενώσεις στη Μάνη άρχισαν το 1994 με τον εθελούσιο σχηματισμό τριών Δήμων: Οιτύλου, Αρεοπόλεως και Πύργου-Διρού, ενώ συνεχίστηκαν το 1996 με ένα ακόμα Δήμο, του Αγίου Νικολάου Μελιτίνης. Ήταν κι’ αυτό ένα δείγμα της ευαίσθητης προσέγγισης των σημείων, που προσδιορίζουν οι νέες συνθήκες, από τους Μανιάτες. Το αυτοδιοικητικό τοπίο αναδιαρθρώθηκε ριζικά το 1998 και έτσι οι δεκάδες Κοινότητες της Μάνης μετατράπηκαν σε 6 Δήμους. Ο αριθμός 6 είναι μικρός και δίνει την ευχέρεια να γίνει οικογενειακή συζήτηση, χωρίς ηγεμονισμούς και βέτο, όπως ταιριάζει σε συμπατριώτες με ισχυρό κοινό φυλετικό, ιστορικό οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο.
Η συνεργασία δεν είναι σπορ που αν θέλεις επιλέγεις την άσκηση σ` αυτό. Η συνεργασία είναι αναγκαίος όρος επιβίωσης σ’ αυτό το κοινωνικο-οικονομικό τοπίο του πλανήτη μας, που μεταβάλλεται τόσο ραγδαία. Οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης έχουν πολλαπλή υποχρέωση να εντοπίσουν την πραγματική κατάσταση στην περιοχή τους και να ξεπερνούν αναστολές εγωκεντρισμού και τοπικών μικροσυμφερόντων. Φαίνεται από τα πράγματα ότι σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια ακόμα μεταβολή. Για την ώρα προωθείται από τις ανάγκες για κοινή αντιμετώπιση στοιχειωδών αναγκών των δήμων στους τομείς των τεχνικών και οικονομικών υποθέσεων και της αστυνόμευσης. Οι Δημοτικές Συμπολιτείες που νομοθετήθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβρη, αρχίζουν να παίρνουν υπόσταση αυτή την περίοδο. Οι Δήμοι καλούνται να προσδιορίσουν τους μελλοντικούς εταίρους τους. Εκείνους δηλαδή από τους γείτονες με τους οποίους επιθυμούν να συνεργαστούν, τουλάχιστο σ’ αυτούς τους τομείς. Δυστυχώς δεν μάθαμε για κάποια πρωτοβουλία που θα έφερνε στο ίδιο τραπέζι τους εκπροσώπους των 6 μανιάτικων Δήμων. Για να συζητήσουν αυτά τα θέματα, που δεν αφορούν μόνο τους ίδιους και την χρονικά πεπερασμένη εκπροσώπησή τους, αλλά την περιοχή μας, σε μεγάλο βάθος χρόνου. Βρήκαν, εξ` άλλου κατά την εκλογή τους, ένα θεσμικό εργαλείο, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Μάνης, που και οι 6 εκπροσωπούνται και μάλιστα είναι οι κύριοι μέτοχοί της. Δεν έχομε πληροφορίες ότι πήραν πρωτοβουλία για μια συζήτηση χωρίς ατζέντα, ανοιχτή ή κλειστή, για να τοποθετηθούν στο θέμα των συνεργασιών, προτού κάνουν τις εισηγήσεις για τις Συμπολιτείες ο καθένας στο δημοτικό του συμβούλιο. Για μας αυτή η συνάντηση ήταν υποχρέωση και ευθύνη απέναντι στην ενιαία Μάνη. Οι όποιες επιλογές εταίρων που θα επακολουθούσαν σύμφωνα με τη νομοθεσία από τα δημοτικά τους συμβούλια, θεμιτές καθόλα, θα προέκυπταν με ωριμότερο τρόπο.
Η ζωή πορεύεται και δε σταματάει από τις πρωτοβουλίες που παίρνονται ή όχι. Δυστυχώς όμως οι αποφάσεις που δεν είναι ώριμες και συναρτημένες με ευρύτερους στόχους και προοπτικές της κάθε περιοχής δημιουργούν συνεχή εμπόδια στην πορεία προς την πρόοδο και ευημερία. Με αφορμή της Δημοτικές Συμπολιτείες μπαίνει για συζήτηση και η μελλοντική προοπτική της Μάνης. Φαίνεται ότι σε λίγα χρόνια οι Νομοί και οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις θα είναι παρελθόν. Δεν το λέμε εμείς. Βρίσκεται στις συνταγματικές μας προβλέψεις και κυρίως εκπορεύεται από τις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις. Έτσι θα αποκατασταθεί και η μονολεκτική αναφορά στην περιοχή μας: Μάνη. Χωρίς επιθετικούς προσδιορισμούς Μεσσηνιακή ή Λακωνική, που χρησιμοποιούν άκριτα πολλοί. Αυτή η Μάνη, η ενιαία Μάνη, με τα ειδικά συνεκτικά χαρακτηριστικά της θα πρέπει να συγκεκριμενοποιήσει πως θέλει να πορευτεί στο χρόνο και στον ευρωπαϊκό χώρο. Θα πρέπει να προσδιορίσει κανόνες συνεργασίας στο εσωτερικό της και τις συμμαχίες με τις γειτονικές και τις άλλες περιοχές. Οι σημερινοί αιρετοί των περιοχών της Μάνης έχουν υποχρέωση ν` αρχίσουν αυτό τον διάλογο, ώστε οι αιρετοί που θα προκύψουν από τις εκλογές του 2002 να τον συνεχίσουν και να τον τελειώσουν. Απαιτείται καλή πίστη, υπομονή και ανοχές μεταξύ των μανιάτικων μικροκοινωνιών για να οδηγηθούμε σε συναινετικές λύσεις και κατανομές ρόλων και δράσεων. Πιστεύομε ότι εκείνοι που σε κάθε εποχή εκφράζουν τη βούληση των τοπικών κοινωνιών θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτός ο κανόνας εμπεριέχεται στην ίδια τη λαϊκή εντολή που τους έχει αναδείξει…
__________________________
ΠAPAΔOΣIAKOI ΘEΣMOI AYTOΔIOIKHΣHΣ KAIΣYΓXPONH EΠOXH (Φεβρουάριος 2002)
Εκείνοι που ασχολήθηκαν με τον τόπο μας, τη Μάνη, κατά την περίοδο προ της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, είτε συστηματικά, είτε ευκαιριακά, αναφέρονται στους κοινωνικούς της θεσμούς. Ο σημαντικότερος απ` αυτούς είναι η γεροντική, δηλαδή το συμβούλιο των γερόντων, που αποτελούνταν από τους εκπροσώπους των οικογενειών που κατοικούσαν σε κάθε οικισμένη περιοχή. Η γεροντική έπαιρνε όλες τις αποφάσεις: πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές, δικαστικές, συνήθως με σύνθεση των απόψεων των μελών της. Τις αποφάσεις αυτές εφάρμοζαν όλα τα μέλη των οικογενειών, δεδομένου ότι συμμετείχε στη λήψη τους ο εκπρόσωπός τους, αυτός που αποτελούσε την κεφαλή σε κάθε πατριαρχική οικογένεια. Αποτελούσε εξ` άλλου μια ειδική μορφή άμεσης και καθολικής δημοκρατικής έκφρασης των κατοίκων του κάθε οικισμού. Μέσω των καπεταναίων, δηλαδή των εκπροσώπων των περιοχών διαμορφωνόταν η άμεση εκτελεστότητα των αποφάσεων που αναφέρονταν σε κοινούς στόχους, όπως ο πόλεμος, ή οι κοινοί όροι για την ειρήνη.
Με αυτό τον τρόπο διοίκησης η Μάνη, ένας τόσο δα μικρός τόπος, κατάφερνε να εξισορροπεί την τεράστια δύναμη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και το κυριότερο κατάφερε να διατηρήσει τα εθνικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της φυλής μας σταθερά και αμετάβλητα για 4 αιώνες. Για να αποτελέσουν την αφετηρία του εθνικού ξεσηκωμού και της απελευθέρωσης του Ελληνικού έθνους με την εξέγερση του 1821.
Το νεοελληνικό κράτος, αδιαφόρησε για τους θεσμούς αυτούς, επιβάλλοντας γενικούς και ισοπεδωτικούς κανόνες διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης, με τα ξενόφερτα πρότυπα που χρησιμοποίησε.
Όμως εμείς οι Μανιάτες της σύγχρονης περιόδου, μέσα από την προσέγγιση αυτών των γραπτών πηγών πληροφόρησης, αλλά και από τις οικογενειακές ιστορίες και παραδόσεις έχομε πλήρη συνείδηση της ανάγκης για λειτουργία αυτοδιοικητικών θεσμών στις μικρές τοπικές κοινωνίες μας. Εξ` άλλου, μετά την καθιέρωση του θεσμού των Κοινοτήτων, πριν από 90 χρόνια, είδαμε να τα καταφέρνουν με τους ελάχιστους οικονομικούς πόρους που είχαν και να ικανοποιούν σε μεγάλο βαθμό τις άμεσες ανάγκες των κατοίκων τους. Οι μανιάτικες Κοινότητες μάλιστα τα κατάφεραν πολύ καλύτερα από άλλες μεγαλύτερες και πλουσιότερες Κοινότητες άλλων περιοχών.
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης το μοντέλο αυτό έπασχε από την έλλειψη κεντρικού συντονισμού. Για να μπορέσει να προσδιορίσει με ενιαίο τρόπο την προοπτική του μέλλοντος ολόκληρης της περιοχής και να συντονίσει τις ενέργειες στο εσωτερικό της. Το νέο μοντέλο θα έπρεπε να αποτελεί συνδυασμό δύο στοιχείων: α) της λήψης των αποφάσεων από τις τοπικές κοινωνίες και τους εκπροσώπους τους και β) του συντονισμού αυτών των αποφάσεων και της παροχής των μέσων για την υλοποίησή τους από το κάθε δημοτικό επιτελείο.
Έτσι πιστεύομε ότι θα έπρεπε να λειτουργήσει στη Μάνη η μεταρρύθμιση του 1998 στην αυτοδιοίκηση, το πρόγραμμα «Καποδίστριας». Με κυρίαρχο και καθοριστικό ρόλο στα πολλά, και αντιπροσωπευτικά των μικρών μας κοινωνιών, Τοπικά Συμβούλια. Και κυρίως με τη χρησιμοποίηση των έμπειρων Προέδρων Κοινοτήτων και Κοινοτικών Συμβούλων, που πολλά χρόνια είχαν «ξετριφτεί» στα τοπικά θέματα, δίνοντας ηρωϊκούς αγώνες για την απόκτηση τεχνικών μέσων και πόρων από την άκαρδη, γραφειοκρατικοποιημένη και πολιτικάντικη κρατική διοίκηση. Δυστυχώς πολλοί αιρετοί των εκλογών του 1998 ακολούθησαν το άλλο, το συγκεντρωτικό, μοντέλο. Άφησαν να περάσει ανεκμετάλλευτη η δυνητική ευκαιρία που τους έδινε η νομοθεσία για απόδοση ουσιαστικών αρμοδιοτήτων στα Τοπικά Συμβούλια των Δήμων τους. Προγραμμάτιζαν «κεντρικά» τα περισσότερα έργα και ενέργειες που αφορούν τους οικισμούς τους. Τηρούσαν ασαφείς κανόνες σχετικά με τις κατανομές των οικονομικών πόρων. Στις περισσότερες περιπτώσεις αποδυνάμωσαν και άφησαν κλειστά τα παλιά κοινοτικά καταστήματα, τους πυρήνες ζωής των χωριών μας. Θα πρέπει 3 χρόνια μετά από την επιλογή αυτή και την αρνητική εμπειρία από την εφαρμογή της, να ξανασκεφτούμε στη Μάνη για όλα αυτά. Ώστε στη νέα δημοτική περίοδο να διορθωθούν τα πράγματα, να αποκατασταθούν οι παραδοσιακοί μανιάτικοι θεσμοί που ήθελαν πρωτοβουλίες και ουσιαστική αυτοδιοίκηση, να επιστρατευτούν οι άνθρωποι της αυτοδιοίκησης που έχουν δώσει πολλά από τον εαυτό τους στις κοινωνίες που τους τιμούσαν μακροχρόνια με την εμπιστοσύνη τους. Έτσι πιστεύομε ότι μπορεί να ανατείλει μια νέα εποχή προόδου και ανάπτυξης για τον τόπο μας, τη Μάνη.
__________________________
ΓIA MIA ENIAIA ΠOΛITIKH TOYPIΣMOY (Μάρτιος 2002)
Στη σύγχρονη νεωτερική εποχή η κάθε περιοχή οφείλει να εξετάζει τα ουσιώδη στοιχεία και πλεονεκτήματά της για να τα προβάλλει στις αγορές και να μπορέσει να μεγιστοποιήσει τα αποτελέσματά τους. Τα αποτελέσματα αυτά μπορεί να φαίνονται εκ πρώτης όψεως οικονομικού χαρακτήρα, αλλά στο βάθος είναι βαθύτατα κοινωνικά και πολιτιστικά, διαμορφώνοντας νέες καταστάσεις και συνθήκες στη διαβίωση των κατοίκων της. Απ` αυτές τις αφετηρίες ξεκινώντας οι ηγέτες σε πολλές περιοχές εφευρίσκουν συνεκτικά στοιχεία μεταξύ επιμέρους τόπων τους, ή μεγιστοποιούν όσα ισχνά υφίστανται για να διαμορφώσουν τεχνητές, τις περισσότερες φορές, συνθήκες ομογενοποίησης. Είναι κατανοητό ότι τα ζητούμενα αυτά προβάλλουν ως αυτονόητα για περιοχές, όπως η Μάνη, που παρουσιάζουν υψηλή συνεκτικότητα, αλλά και συμπληρωματικότητα στο εσωτερικό τους. Οφείλουμε μερικές επεξηγήσεις στην ορολογία που χρησιμοποιούμε.
Η ύπαρξη συνεκτικότητας μεταξύ των επιμέρους περιοχών και των οικισμών της Μάνης(Δυτική ή Έξω, Ανατολική ή Κάτω και Μέσα), έχει προκύψει από τους κοινούς αγώνες για την ελευθερία τα 400 και πάνω χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Ελλάδα. Αυτοί οι κοινοί αγώνες με τις θυσίες και την προσφορά αίματος διαμόρφωσαν την κοινωνική συνοχή και τις συναντιλήψεις στα θέματα που προσδιορίζονται από τη ζωή και τις επιτακτικότητες της σύγχρονης περιόδου. Τα μνημεία του πολιτισμού και των κοινών δράσεων, πύργοι και πυργόσπιτα, αλώνια και καλντερίμια, βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια προβάλλουν ως αφημένα ζωντανά κατάλοιπα για επιβεβαίωση.
Η συμπληρωματικότητα, εξ` άλλου, δημιουργείται από τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά της Μάνης, που συνδυάζει βουνό και θάλασσα αφενός, άγονα, καλλιεργούμενα και δασωμένα εδάφη αφετέρου, καθώς και σημαντικές κλιματολογικές μεταβολές που προκύπτουν μετά από ολιγόχρονες μετακινήσεις. Αυτή η συμπληρωματικότητα διαμορφώνει εσωτερική σύνθεση που δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να παραμείνει μεγάλα χρονικά διαστήματα στον τόπο μας, χωρίς να δημιουργούνται στοιχεία κορεσμού και πλήξης.
Γίνεται έτσι κατανοητό ότι η φύση, η ιστορία και ο πολιτισμός του τόπου μας επιβάλλει στο ανθρωπογενές περιβάλλον, τους σύγχρονους Μανιάτες, να αξιοποιήσουν αυτά τα χαρακτηριστικά του που, σε άλλους καιρούς και για άλλους λόγους τα προώθησαν και τα διαμόρφωσαν οι πρόγονοί μας. Αυτό επιβάλλεται να γίνει συνείδηση στον καθένα μας, αλλά και να εκφραστεί συντονισμένα μέσω των σύγχρονων κοινωνικών θεσμών της Μάνης. Κυρίως των θεσμών της αυτοδιοίκησης και του επαγγελματικού χώρου, τόσο στον αγροτικό τομέα όσο και στον τομέα παροχής υπηρεσιών.
Δυστυχώς στον τομέα αυτό τα βήματα είναι πολύ δειλά. Οι πρωτοβουλίες των αιρετών εκπροσώπων για διαμόρφωση κοινών αναπτυξιακών στόχων και θεσμών προώθησής τους κατά τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, έχουν πάρει δυστυχώς φθίνουσα πορεία και απαιτείται ισχυρή προσπάθεια για αναθέρμανσή τους. Και αυτό γιατί παραμονεύει πάντα μια υποσυνείδητη τοπικιστική τάση, αποτέλεσμα μακροχρόνιων ανασφαλειών και κρίσης εμπιστοσύνης που προέρχεται από τους δύσκολους χρόνους της τουρκοκρατίας. Ευτυχώς με τη διοικητική αναδιάρθρωση η επεξεργασία των στοιχείων που οδηγούν στη συνεργασία γίνεται με εύκολο τρόπο γιατί οι Δήμοι που υπάρχουν είναι 5 όλοι κι` όλοι. Αρκεί να υπάρχει μεταξύ των αρμοδίων η καλή πίστη και η γνώση των επιταγών της φύσης και της ιστορίας. Απ’ αυτή τη συνεργασία που οδηγεί τον τόπο με ασφάλεια σε πορεία ανάπτυξης έχουν όφελος όλοι. Και γι` αυτό ενόψει των εκλογών που βρίσκονται σε κοντινή χρονική απόσταση θα πρέπει οι επιλογές των προσώπων να γίνουν με συνεκτίμηση και αυτού του κριτηρίου.
Οι καιροί απαιτούν ενιαία αναπτυξιακή πολιτική για ολόκληρη τη Μάνη με κύριο άξονα τον τουρισμό και την ποιοτικά αναβαθμισμένη γεωργία. Αναγκαίος όρος για την προώθηση μιάς τέτοιας πολιτικής αποτελεί η ενιαία έκφραση προς τα έξω, μέσω αντιπροσωπευτικού και αξιόπιστου αναπτυξιακού οργανισμού, που θα έχει την απόλυτη εμπιστοσύνη των παραγωγικών τάξεων και των θεσμικών εκφράσεών τους. Αυτή η ενιαία έκφραση προωθείται με τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προγραμμάτων. Εξ` άλλου προϋποθέτει το ξεπέρασμα των μακροχρόνια εντοπισμένων ελαττωμάτων μας: της καχυποψίας του μικροτοπικισμού και της στενά ατομικής ωφελιμότητας εκείνων που συμμετέχουν άμεσα και διαμορφώνουν μια τέτοια πολιτική. Γιατί με την προώθηση της τα οφέλη που θα προκύψουν θα υπερκαλύψουν όλα αυτά τα κρατήματα και τις καχυποψίες. Οι τρόποι παράτασης της τουριστικής περιόδου, τα διευρυμένα σε χρόνο και περιεχόμενο προγράμματα ομαδικών επισκέψεων, η ανάπτυξη συνεδριακού, φυσιολατρικού και θρησκευτικού τουρισμού, η καθιέρωση μανιάτικης ονομασίας προελεύσεως για τα αγροτικά προϊόντα και οι βιολογικές δενδρώδεις καλλιέργειες και εκτροφές ζώων, αποτελούν τίτλους που μπορούν να ενταχθούν ως ρεαλιστικές επιδιώξεις σ` αυτά τα ενιαία προγράμματα. Και να δημιουργήσουν διάχυση αποτελεσμάτων σ` όλο το μανιάτικο χώρο.
________________________
OANΔPIANTAΣ TOY ΠETPOMΠEH KAI H ΣHMEIOΛOΓIA TOY (Απρίλιος 2002)
Την τελευταία περίοδο κλιμακώνονται οι ενέργειες των Μανιάτικων Συλλόγων που εδρεύουν στο λεκανοπέδιο Αττικής για τη χωροθέτηση του ανδριάντα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη σε επίκαιρο σημείο του Πειραιά. Το ιστορικό είναι απλό: Μετά από πρόταση της Παλλακωνικής _Ενωσης και των πολλών Μανιάτικων σωματείων του Πειραιά, το Δημοτικό Συμβούλιο ομόφωνα αποφάσισε την φιλοτέχνηση και τοποθέτηση ανδριάντα του τελευταίου ηγεμόνα της Μάνης, σε πλατεία της πόλης. Ως εδώ όλα εξελίχθηκαν φυσιολογικά. Γιατί ο Πειραιάς έχει πολυπληθή μανιάτικη κοινότητα, που αποτελεί καθοριστική συνιστώσα στην εξέλιξη της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του. Μια κοινότητα που έχει και το πλεονέκτημα ότι κατοικεί κατά μεγάλο ποσοστό σε ξεχωριστή συνοικία, τα Μανιάτικα. Το γεγονός αυτό δίνει το πλεονέκτημα διατήρησης ιστορικής μνήμης, ηθών και εθίμων. Δίνει επίσης το πλεονέκτημα της εύκολης και γρήγορης επικοινωνίας των μελών της.
Η κοινότητα αυτή έχει απαίτηση οι επιθυμίες της να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τους τοπικούς άρχοντες του Δήμου. Ιδιαίτερα αυτές που προέρχονται από την αναδίφηση των ιστορικών της ριζών. Γι` αυτό οι Μανιάτες του Πειραιά θεωρούν ότι επιβάλλεται η χωροθέτηση του ανδριάντα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη να ανταποκρίνεται στο ειδικό βάρος που συνεισφέρει η κοινότητά τους στη ζωή της πόλης. Το αίτημα μπορεί να προβάλλεται στον Πειραιά, αλλά έχει γενικευμένο χαρακτήρα. Σημειολογεί εκτός από την αδιαμφισβήτητη προσωπικότητα του Πετρόμπεη, κυρίως την μη αναγνωρισμένη ακόμα προσφορά της Μάνης στην εθνεγερσία του 1821. Όλοι οι Μανιάτες, αλλά και οι καλόπιστοι ιστορικοί ερευνητές, πιστεύουν ότι η προσφορά της Μάνης δεν έχει αναγνωριστεί στην έκταση που επιβάλλουν τα γεγονότα και οι ιστορικές πράξεις των προγόνων μας. Χρέος μας είναι, μ` αυτή την ευκαιρία, να αναπτύξομε έστω και περιληπτικά αυτή την άποψη.
Η συμμετοχή των Μανιατών στον αγώνα για την απελευθέρωση του έθνους προέκυψε από φιλοπατρία τους και μόνον. _Εχοντας συνείδηση της καταγωγής τους από τους αρχαίους Σπαρτιάτες θεωρούσαν αυτονόητη πράξη την ανασύσταση Ελληνικού κράτους, μετά από πολλούς αιώνες υποδούλωσης. Η καθημερινή τους ζωή, παρόλη την αβεβαιότητα που δημιουργούσε η Οθωμανική πολιτική, ήταν σχετικά ασφαλής. Οι Μανιάτες δεν είχαν μπροστά τους τον τούρκο δυνάστη, ούτε ως πολιτικό ή στρατιωτικό διοικητή, ούτε ως δικαστή και κυρίαρχο. Έχαιραν διοικητικής αυτοδιοίκησης που τους δημιουργούσε ασφάλεια ζωής και περιουσίας, διαμορφώνοντας συνθήκες σχετικής ευημερίας στον τόπο. Αυτό το καθεστώς το στήριζαν με την παλικαριά τους και το διατηρούσαν και το επιβεβαίωναν όσες φορές για διάφορους λόγους το αμφισβητούσε ο Οθωμανός δυνάστης. Σε αντίθεση με τις άλλες περιοχές της Ελλάδας που βρίσκονταν κάτω από στυγνή τυραννία και ο απελευθερωτικός αγώνας αποτελούσε απελευθέρωση από την υποδούλωση.
Με δεδομένες αυτές τις εντελώς διαφορετικές αφετηρίες οι Μανιάτες όχι μόνο δεν υστέρησαν σ` αυτό το εθνικό προσκλητήριο αλλά εμφανίστηκαν σε όλα πρωτοπόροι σε όλη τη διάρκεια της 7χρονης εθνικής προσπάθειας: στην προετοιμασία του αγώνα, ανταποκρινόμενοι ομαδικά στο προσκλητήριο της Φιλικής Εταιρείας, στη συμμετοχή τους σε όλες τις μάχες, αλλά κυρίως στις θυσίες σε νεκρούς και τραυματίες. Δυστυχώς αυτή η τόσο μεγάλη προσφορά δεν έχει αναγνωριστεί από το νεοελληνικό κράτος που συστήθηκε με αφετηρία τη δική τους προσφορά. Τουλάχιστο στην έκταση και το βαθμό που θα επέβαλλε αυτή η προσφορά. Τυχαία γεγονότα ή μια συστηματική κρατική πολιτική αντίθετη με τα ήθη και έθιμα και τα χαρακτηριστικά του Μανιάτη δημιούργησαν πολλές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις με το κράτος. Την όλη εικόνα επισκίασαν οι, δυστυχώς, συνήθεις εσωτερικές αντιπαραθέσεις των Μανιατών, που ίσως αποφεύγοντας αν οι φυσικοί ηγέτες του μανιάτικου χώρου δεν είχαν δώσει τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του αγώνα. Ως τελικό συμπέρασμα προκύπτει αυτό που προαναφέραμε. Όλοι οι Μανιάτες, αλλά και οι καλόπιστοι ιστορικοί ερευνητές, πιστεύουν ότι η προσφορά της Μάνης δεν έχει αναγνωριστεί στην έκταση που επιβάλλουν τα γεγονότα και οι ιστορικές πράξεις των προγόνων μας.
Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ήταν ο φυσικός ηγέτης των Μανιατών εκείνη την ιστορική περίοδο. Το ότι τον όρισαν οι Τούρκοι ηγεμόνα της Μάνης το οφείλει κυρίως στο πολυάνθρωπο και την ισχύ της μεγάλης του οικογένειας. Στο όνομα του Πετρόμπεη σημειολογείται η προσφορά της Μάνης στην εθνεγερσία του 1821. Σημειολογείται με την υπογραφή του στο πρώτο κείμενο της ελεύθερης Ελλάδας, σημειολογείται με συμμετοχή του ίδιου και των στενών συγγενών του επικεφαλής στρατιωτικών σωμάτων στον αγώνα “υπέρ βωμών και εστιών”, σημειολογείται, τέλος, με την αθρόα προσφορά της οικογένειάς του σε αίμα για την απελευθέρωση της χώρας Η τοποθέτηση του ανδριάντα του σε επίκαιρη θέση του Πειραιά όπως διατυπώνεται με το αίτημα των μανιάτικων συλλόγων της Αττικής, είναι αναγκαίο να σημειολογήσει την, έστω και με τόση καθυστέρηση, αναγνώριση της προσφοράς της Μάνης και των Μανιατών στην εθνεγερσία. Έχομε την πεποίθηση ότι οι νέες γενιές των Μανιατών, στη Μάνη αλλά και στην εσωτερική και εξωτερική διασπορά, μπορούν να προβάλλουν σθεναρά αυτή την καθολική απαίτηση. Που θα αποτελεί, έστω και με τόσο μεγάλη καθυστέρηση, την αποδοχή της ιστορικής αλήθειας. Όπως επιβάλλεται σε λαούς που έχουν μνήμη και κρίση, όπως ο Ελληνικός…
____________________________
ΠOΛITIKH EΓKAINIΩN Ή EΓKAINIA ΠOΛITIKHΣ; (Μάιος 2002)
Σε κάθε τομέα του Δημοσίου, είτε κρατικός είναι αυτός, είτε αυτοδιοικητικός μπορεί, με τη βοήθεια της Οικονομικής Επιστήμης, να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή όχι προόδου. Γιατί είναι προσδιορισμένες οι ανάγκες που καλείται να ικανοποιήσει, καθώς και οι οικονομικοί πόροι που διαχειρίζεται σε κάθε χρονική περίοδο. Το ζητούμενο πάντοτε είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα σ` αυτές τις δύο κατηγορίες. Δηλαδή ανάμεσα στις ανάγκες όπως υπολογίζονται σε οικονομικές μονάδες και στο βαθμό ικανοποίησής τους από τους διαχειριζόμενους οικονομικούς πόρους. Οι οικονομικοί πόροι έχουν και αυτοί μεταβλητότητα. Γιατί, στην ενίσχυση των οικονομικών δυνατοτήτων του κάθε δημόσιου οργανισμού, εκτός από τις πάγιες επιχορηγήσεις, συμβάλλει και η δυνατότητά του για είσπραξη νομοθετημένων πόρων. Το τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών προσδιορίζεται από τη διοικητική και διαχειριστική ικανότητα που διαθέτουν τα πρόσωπα, αιρετοί ή ορισμένοι από τη διοίκηση, που καλούνται να προωθήσουν τους στόχους στον τομέα τους ή στην περιοχή αρμοδιότητάς τους. Ο βαθμός ικανοποίησης αυτών των στόχων αντανακλά στον χαρακτηρισμό των προσώπων, ως επιτυχημένων ή όχι. Και δίνει το εισιτήριο για επανεκλογή ή επαναδιορισμό τους.
Μέχρι εδώ όλα είναι φυσιολογικά και αυτονόητα. Όμως στην ανθρώπινη φύση υπάρχει και μία ακόμα διάσταση. Η μεγιστοποίηση του ατομικού οφέλους και η επιδίωξη προώθησής τους μέσω των κοινωνικών φορέων τους οποίους τα άτομα καλούνται να διοικήσουν. Απ’ αυτή την αφετηρία ξεκινώντας διαμορφώνονται αποκλίσεις από την κανονική λειτουργία και μείωση της αποτελεσματικότητάς τους, δεδομένου ότι οι οικονομικοί πόροι δεν αξιοποιούνται στο μέγιστο βαθμό τους και προκαλούν ελλείψεις στην ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Τελικό επακόλουθο αυτής της αντιμετώπισης είναι η κοινωνική δυσφορία.
Για την αντιμετώπιση αυτών των κοινωνικών προβλημάτων ολοένα και περισσότερο την τελευταία περίοδο επιχειρείται πολιτική κουκουλώματος της πραγματικότητας. Η μέθοδος είναι γνωστή από παλιά: δημόσιες σχέσεις και θεάματα. Και τα δύο αποσκοπούν στην απόκρυψη των πραγματικών στοιχείων, όπως η έλλειψη αποτελεσματικότητας με την υπερπροβολή δευτερευόντων χαρακτηριστικών που μεγεθύνονται με κατάλληλους τρόπους. Τα εγκαίνια των έργων αποτελούν μια χαρακτηριστική περίπτωση και αξίζει να σταθούμε λεπτομερέστερα. Από κάθε έργο δημόσιου χαρακτήρα ωφελούνται λίγα ή πολλά άτομα. Γι` αυτό είναι φυσιολογικό να χαίρονται όταν το έργο τελειώνει και επωφελούνται από τη λειτουργία του. Και να συμμετέχουν στις εκδηλώσεις που οργανώνονται για τα εγκαίνιά του. Όμως το κάθε έργο εκτελείται με βάση ένα προϋπολογισμό και ένα χρονοδιάγραμμα. Ουσιαστική προσέγγιση του έργου θα αποτελούσε η παροχή πλήρων στοιχείων σ’ αυτούς τους δύο τομείς. Δηλαδή: Πόσο είναι το τελικό κόστος του έργου; Υπάρχει ή όχι υπέρβαση; Έγινε τροποποίηση στην αρχική μελέτη και αν ναι διατηρήθηκαν οι αρχικές προβλέψεις ή έγιναν περικοπές στο φυσικό αντικείμενο ή έκπτωση στην ποιότητα των υλικών; Εκπληρώθηκε το αρχικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του έργου ή έγιναν παρατάσεις; Τι ύψους οικονομικές επιβαρύνσεις δημιούργησαν, τελικά, οι παρατάσεις στο οικονομικό κόστος του έργου; Αυτά τα στοιχεία δυστυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις αποσιωπώνται και σε αρκετές περιπτώσεις αποκρύπτονται με επιμέλεια. Γιατί τα πραγματικά στοιχεία δεν ενισχύουν, το αντίθετο μάλιστα, την προβολή των προσώπων που διαχειρίστηκαν την υλοποίηση του έργου. Και, ίσως, εμφανίζουν απορρόφηση χρημάτων πολύ μεγαλύτερου ύψους από το πραγματικό κόστος του έργου. Με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται από έλλειψη πόρων η χρηματοδότηση άλλων έργων ή αντιμετώπιση άλλων αναγκών.
Πιστεύομε ότι οι ανάγκες του τόπου, και ειδικότερα της ιδιαίτερης πατρίδας μας της Μάνης, επιβάλλουν τη μετάβαση από αυτή την πολιτική εγκαινίων σε μια ποιοτικά υψηλότερη σφαίρα: στα εγκαίνια της πολιτικής. Μιάς πολιτικής που θα είναι μακριά από πολιτικάντικες συμπεριφορές, μιάς πολιτικής που θα ξαναγυρίζει στον ορισμό της. Ορισμό που δεν είναι άλλος από την υπηρέτηση των αναγκών των πολιτών. Επισημαίνομε τα ειδικά χαρακτηριστικά της Μάνης, γιατί πιστεύομε ότι τα ιστορικά μηνύματα και οι διαμορφωμένες μακροχρόνια κοινωνικές σχέσεις επιτρέπουν ευκολότερα από αλλού τα εγκαίνια ουσιαστικής πολιτικής. Αποτελεί ανάγκη για τον τόπο μας που αναπτύσσεται και προκόβει οικονομικά. Και έχομε όλοι υποχρέωση να υπηρετήσομε αυτή την ανάγκη. Οι επικείμενες εκλογές στην αυτοδιοίκηση αποτελούν θαυμάσια ευκαιρία για να οδηγηθούμε μέσω της επιλογής των κατάλληλων προσώπων και προγραμμάτων στα εγκαίνια ουσιαστικής πολιτικής.
_________________________
4 XPONIA META TIΣ EKΛOΓEΣ: OI TOΠIKEΣ KOINΩNIEΣ ΣE MAPAΣMO (Ιούνιος 2002)
Σε κάθε ευκαιρία επιθυμούμε να υπενθυμίζομε ότι η έννοια ΜΑΝΗ είναι άμεσα συνδεμένη με τις έννοιες αυτοδιοίκηση και αυτοτέλεια. Αυτή η σύνδεση υπαγορεύεται από τα γεωμορφολογικά, τα κλιματολογικά και τα ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της περιοχής μας. Το άγονο έδαφος, αλλά και η ανάγκη για εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια οδήγησαν τους προγόνους μας στην απόφασή τους να διαμορφώσουν πολλούς και διάσπαρτους οικισμούς σ` όλο το γεωγραφικό χώρο που εκτείνονται οι τρεις περιοχές της Μάνης: η Μέσα, η Έξω και η Κάτω.
Ο κάθε οικισμός αποτελούσε μια άριστα αυτοδιοικούμενη κοινότητα. Και αυτό γιατί οι οικογένειες όριζαν τους εκπροσώπους τους, τους γέροντες, για να προσδιορίζουν από κοινού τους όρους, τους κανόνες και τις υποχρεώσεις της κοινής διαβίωσης. Η διοικητική αυτή διάταξη δεν εμπόδιζε σε τίποτα, αντίθετα μάλιστα διευκόλυνε, τη διαμόρφωση σχέσεων μεταξύ των οικισμών για θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος, όπως το εμπόριο και οι οικονομικές σχέσεις, η απόκρουση των εχθρικών επιθέσεων και η σύναψη συμμαχιών με λαούς και κράτη. Έτσι πορευόταν η Μάνη τα τελευταία 500χρόνια πριν το 1821. Έτσι πορευόταν η περιοχή μας και σε παλιότερους ακόμα χρόνους, εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Με παρόμοιο τρόπο πορευόταν η Μάνη και μέχρι το 1998, που δημιουργήθηκαν οι νέοι Δήμοι. Με τη νέα νομοθετική ρύθμιση υπήρχε και η πρόβλεψη να δοθούν αυτοτελείς και αποφασιστικές αρμοδιότητες στα Τοπικά Συμβούλια, που εκπροσωπούσαν τις τοπικές κοινωνίες, τις πρώην Κοινότητες. Δυστυχώς, ο νομοθέτης τη διάταξη αυτή την ήθελε προαιρετική. Προβλεπόταν ότι θα έπρεπε, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 1999, να ληφθεί απόφαση από το κάθε Δημοτικό Συμβούλιο, για αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στα Τοπικά Συμβούλια. Δυστυχώς πολλοί λίγοι Δήμοι πήραν τέτοιες αποφάσεις και έδωσαν αρμοδιότητες στα Τοπικά Συμβούλια. Αν αυτό ήταν σφάλμα για τους Δήμους άλλων περιοχών της χώρας, ήταν έγκλημα για την περιοχή της Μάνης. Και αυτό γιατί ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τις ιστορικές καταβολές, αλλά και με την ιδιοσυγκρασία των συμπατριωτών μας. Μια ιδιοσυγκρασία, που όπως προαναφέραμε είχε διαμορφωθεί από μακροχρόνια λειτουργία ηθών και εθίμων, με παρορμήσεις και αφετηρίες που οφείλονταν στα φυσικά χαρακτηριστικά του τόπου μας.
Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής, που έγινε λίγο – πολύ σε όλους τους Δήμους της περιοχής μας, ήταν ο μαρασμός των χωριών, η χαλάρωση του ρυθμού της ζωής τους και αποδυνάμωση μιας αναπτυξιακής διαδικασίας, που μόλις είχε αρχίσει. Τα έργα της τετραετίας κατευθύνονταν, λίγο – πολύ, από δύο λογικές: τη δημαρχοκεντρική αντίληψη, για τις επιλογές των έργων που αφορούσαν περισσότερα από ένα Δημοτικά Διαμερίσματα, και τις εξωθεσμικές προτεραιότητες για τα μικρά κοινωφελή έργα της κάθε τοπικής περιοχής. Και οι δύο λογικές βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με τις παραδόσεις της περιοχής μας, που αναφέρθηκαν στην αρχή. Γι` αυτό και η αποτελεσματικότητά των έργων ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη, λόγω και των προσωπικών εξυπηρετήσεων που προωθούντο απ` αυτά. Δυστυχώς, ο χαρακτήρας της «πολιτικής» στη χώρα μας το επιβάλλει, δεν μπορούμε να εκφράσομε αισιοδοξία για κάποια αλλαγή το 5μηνο που μένει μέχρι τις εκλογές του Οκτωβρίου. Φοβούμαστε μάλιστα ότι τα φαινόμενα αυτά θα επιδεινώνονται όσο πλησιάζομε προς αυτές.
Η αποστασιοποίηση από τα μηνύματα της μανιάτικης παράδοσης οδήγησε σε ελαχιστοποίηση των μεγάλων οικονομικών δυνατοτήτων που εμφανίστηκαν με τις συνενώσεις των Κοινοτήτων και τη δημιουργία βιώσιμων Δήμων. Δυνατότητες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ολοκληρωμένη και σύμμετρη ανάπτυξη των περιοχών του κάθε Δήμου. Η δυνατότητα για ετήσιες δαπάνες περίπου 100 εκατομμυρίων δραχμών για κάθε χιλιάδα κατοίκων, αποτελούσε πρωτοφανές στοιχείο για τη μανιάτικη πραγματικότητα. Αυτή η δυνατότητα θα μπορούσε να αποδώσει στο μέγιστο βαθμό αν λειτουργούσαν θεσμοί αποκέντρωσης και αναζωπύρωσης των τοπικών θεσμών στα Δημοτικά Διαμερίσματα.
Ποτέ όμως δεν είναι αργά. Ας ξαναγυρίσομε στα πατροπαράδοτα ήθη, ας ξεπεράσομε τις μεγαλομανίες που αποτελούν καταστροφικό παράγοντα για τη Μάνη, ας διαμορφώσομε θεσμούς έντιμης και ισότιμης συνεργασίας μεταξύ των περιοχών μας.
Μόνον έτσι θα μπορέσομε την επόμενη τετραετία να προωθήσομε την ανάπτυξη της ενιαίας Μάνης που, επιτέλους, υποβοηθείται και από τις εξωτερικές παραμέτρους.
____________________________
NA MIMHΘOYN OI ΣYΓXPONOI EΛΛHNEΣ TOYΣ MANIATEΣ TOY 1821 (Ιούλιος 2002) (Κων. Στεφανόπουλος, Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Aρεόπολη 17.03.2002)
Oπως τρέχει η ζωή και τα γεγονότα ρέουν, έρχονται στην επιφάνεια, ανακατωμένες, μικροψυχίες και μεγαλοψυχίες. Αυτή όμως η μικροψυχία που εμφανίστηκε στα τέλη του Μάρτη σε δημοσίευμα μεγάλης κυριακάτικης εφημερίδας ξεχωρίζει. Γιατί η στήλη που φιλοξένησε το δημοσίευμα συντάσσεται από πανεπιστημιακό – δημοσιογράφο, χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της υψηλής διανόησης. Με το χιουμοριστικό ύφος που χρησιμοποιεί, επιχειρείται η πλαγιοβόληση των ειδήσεων. Για να προκύψουν στον αναγνώστη πολιτικά μηνύματα συμβατά με τις ιδεολογικές αντιλήψεις του γράφοντος. Δυστυχώς ή ευτυχώς αυτές οι ιδεολογικές αντιλήψεις δεν έχουν κοινά στοιχεία με τα μανιάτικα ιδιοχαρακτηριστικά: την έφεση για την ελευθερία και την αυταπάρνηση για την προώθηση της, την τιμή στους προγόνους και την αυτοθυσία για την προάσπιση των πατρογονικών εστιών και ιδανικών.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μανιάτης και αυτός στην απώτερη καταγωγή του, μίλησε στην Αρεόπολη, στις 17 Μαρτίου, για ένα πολύ επίκαιρο θέμα: τη διαφθορά που υπάρχει στο κρατικό σύστημα. Και κάλεσε τους δημόσιους υπαλλήλους να μιμηθούν την αυταπάρνηση των μανιατών κατά το 1821. Τους είπε με λίγα λόγια να φροντίζουν, μέσα στο δημόσιο σύστημα που έχουν ενταχθεί, να προωθούν τους κοινούς στόχους, που θέτουν το Σύνταγμα και οι Νόμοι του κράτους, και όχι τα προσωπικά τους συμφέροντα. Έτσι οι υποθέσεις που διαχειρίζονται θα έχουν αντικειμενική εξέλιξη και θα προωθούνται τα συμφέροντα του τόπου, δηλαδή όλων των Ελλήνων. Εκεί, μπήκε η ανάγκη να προκύψει ένας όρος σύγκρισης. Και με δεδομένο ότι βρισκόταν στην Αρεόπολη για να πάρει μέρος στις πανηγυρικές εκδηλώσεις για την κάθοδο των Μανιατών προς Καλαμάτα και Μυστρά για την απελευθέρωσή τους, τις παραμονές της έναρξης της επανάστασης του 1821 , θεώρησε σκόπιμο να προβάλλει τα μανιάτικα χαρακτηριστικά, που δημιούργησαν αυτή την παρώθηση. Την έφεση για την ελευθερία και την αυταπάρνηση για την παρώθησή της, την τιμή στους προγόνους και την αυτοθυσία για την προάσπιση των πατρογονικών εστιών και ιδανικών.
Για να φανεί πόσο μεγάλη «αποκοτιά» ήταν η απόφαση των καπεταναίων και του λαού της Μάνης να επαναστατήσουν ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία, χρειάζεται να περιγράψομε τις «ειδικές» συνθήκες που απολάμβαναν οι Μανιάτες σ` αυτό το κρατικό σύστημα. Με την ίδρυση, το 1770, της ηγεμονίας της Μάνης (μπεηλίκι) και την εξασφάλιση ότι ηγεμόνας (μπέης) θα οριζόταν ένας από τους καπεταναίους, διαμορφωνόταν διοικητική αυτονομία, που επέτρεπε στους Μανιάτες να αυτορυθμίζουν τις εσωτερικές τους σχέσεις, αλλά και τις οικονομικές, τουλάχιστο, σχέσεις τους με τα άλλα κράτη. Γι` αυτό και οι φόροι στο Οθωμανικό κράτος και οι δασμοί για τα εξαγόμενα προϊόντα ήταν συμβολικοί. Αυτή το ειδικό καθεστώς το είχαν «κερδίσει», λόγω των ειδικών τους χαρακτηριστικών. Του πολεμικού τους χαρακτήρα, που 3 – 4 αιώνες κρατούσε ελεύθερο το μανιάτικο έδαφος. Αλλά και λόγω της φύσης του ίδιου του εδάφους της Μάνης, που συνδύαζε δύο χαρακτηριστικά: το άγονο, αλλά και το απροσπέλαστο για τους επιδρομείς.
Αν οι Μανιάτες δεν διαπνέονταν από τα χαρακτηριστικά που προαναφέραμε δεν είχαν λόγο να πρωτοστατήσουν στην επανάσταση, γιατί ως μέλη της μανιάτικης «ηγεμονίας» περνούσαν καλά. Είναι καταγραμμένο από τους ιστορικούς ότι την περίοδο που κράτησε το ειδικό αυτό καθεστώς, της αυτονομίας, η Μάνη ανέβηκε σε πλούτο και ισχύ και οι κάτοικοί της απόλαυσαν συνθήκες ευημερίας.
Όμως οι Μανιάτες πολεμιστές ήσαν πρωταγωνιστές σ` όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες. Πρωταγωνιστές με ηρωισμούς στις μάχες αλλά και με θυσίες σε αίμα, που έχουν καταγραφεί αναλυτικά και δε χρειάζεται επανάληψη. Το να ζητήσουν και να έχουν στο νεοελληνικό κράτος, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μεταχείριση αντίστοιχη μ` αυτήν που είχαν προεπαναστατικά πρόβαλλε ως αναγκαίος όρος επιβιώσεως στο άγονο έδαφος της Μάνης. Εκείνο που φαίνεται παράξενο είναι το γιατί δεν θεωρήθηκε ως αυτονόητο από τους κυβερνήτες και γιατί δεν θεωρείται αυτονόητο και από τους δημοσιογραφούντες της υψηλής διανόησης, που διεξέρχονται σχετικά θέματα. Αν κάποιοι, με συνειδητή βούληση, χάνουν προνόμια και ευημερία, μάχονται και σκοτώνονται για την ελευθερία της πατρίδας, δεν προβάλλει ως στοιχειώδης υποχρέωση η διατήρηση του προηγούμενου status;
Με αφορμή όμως το δημοσίευμα, και την ανάλυσή μας που προηγήθηκε, νομίζομε ότι προβάλλει και πάλι με αυτονόητο τρόπο το θέμα που είχαμε πολλές φορές διατυπώσει: η μητέρα Ελλάδα δεν έχει εκπληρώσει το χρέος της στους προγόνους μας για την προσφορά θυσιών και αίματος κατά την παλιγγενεσία του 1821. Και οφείλει, έστω και καθυστερημένα να το εκπληρώσει βοηθώντας την οικονομική ανάπτυξη της Mάνης. Μέσω του προγράμματος των δημοσίων επενδύσεων, και άλλων μέτρων πολιτικής, έχει υποχρέωση να στηρίξει τις ιδιωτικές επενδύσεις και πρωτοβουλίες. Για να γίνει δυνατή η μακροχρόνια στήριξη της αυτόβουλης προσέλκυσης επισκεπτών – θαυμαστών της μανιάτικης φύσης και του μανιάτικου πολιτισμού. Έτσι ώστε να επιτρέψει στη Μάνη και τους μανιάτες να απολαύσουν συνθήκες ευημερίας, όπως προεπαναστατικά.
________________________________
METAΔHMOTEYΣEIΣ: MEΓAΛOΨYXIEΣ KAI MIKPOΨYXIEΣ (Αύγουστος 2002) Τούδειχναν το φεγγάρι και κοίταζε το δάχτυλο (Λαϊκή παροιμία)
Το κακοπρογραμματισμένο από το Υπουργείο Εσωτερικών σήριαλ της μεταβολής στους εκλογικούς καταλόγους απέδειξε τη μεγάλη απόσταση που μας χωρίζει από τους άλλους Ευρωπαίους σε θέματα πολιτισμού. Η ελληνική πραγματικότητα έχει αποδείξει ότι δεν αρκεί η ευρωπαϊκή προέλευση μιάς εκσυγχρονιστικής διαδικασίας για να έχει θετική κατάληξη. Στην περίπτωση της αλλαγής των εκλογικών καταλόγων η πρόβλεψη του νομοθέτη ήταν η όλη η διαδικασία να τέλειωνε μέσα στο 1998, αμέσως μετά τις προηγούμενες δημοτικές εκλογές. Μια πρόβλεψη που βρισκόταν στη σφαίρα της φαντασίας, όπως φάνηκε από την εξέλιξη, δεδομένου ότι η υπόθεση διολίσθησε 3 ολόκληρα χρόνια για να φθάσει ατελείωτη μέχρι την τρέχουσα προεκλογική περίοδο. Το γεγονός αυτό έδωσε τη δυνατότητα να δοκιμαστεί το επίπεδο πολιτισμού που βρίσκεται η χώρα μας και ιδιαίτερα ένα μεγάλο μέρος της διοικούσας τοπικής τάξης. Δυστυχώς τα συμπεράσματα δεν είναι αισιόδοξα.
Ας εξηγηθούμε: Με το νέο τρόπο ψηφοφορίας, που η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών φιλοδοξεί να εφαρμόσει από τις εκλογές του Οκτωβρίου, καταργούνται τα εκλογικά βιβλιάρια και οι εκλογείς ψηφίζουν στο Δήμο που έχουν οικογενειακή μερίδα. Στις 30 Ιουνίου έληγε η προθεσμία για υποβολή αιτήσεων για μεταδημότευση, δηλαδή την εγγραφή σε οικογενειακή μερίδα ενός Δήμου, με ταυτόχρονη διαγραφή από κάποιον άλλο. Δυστυχώς η καμπάνια του Υπουργείου Εσωτερικών δεν ήταν ιδιαίτερα ισχυρή και το μήνυμα δεν έφθασε στους περισσότερους αποδέκτες. Γι` αυτό υπήρξε περιορισμένη ενεργοποίηση των εκλογέων, που έπρεπε να κάνουν αρκετές ενέργειες όπως προβλεπόταν από τη νομοθεσία. Με τη διαμεσολάβηση πολιτικοποιημένων ατόμων σε κάθε περιοχή διαμορφώθηκε, τις τελευταίες ημέρες προτού λήξει η προθεσμία, ένα ρεύμα ετεροδημοτών, που οδηγούσε προς τον τόπο καταγωγής, ενισχύοντας έτσι τον αριθμό των μέχρι τότε δημοτών. Αυτονόητη προβάλλει η δημοκρατική υποχρέωση, για ίσους όρους διευκόλυνσης εκ μέρους των Δήμων προς τους ψηφοφόρους που επιθυμούν να επανέλθουν στις πατρογονικές εστίες. Και αυτό γιατί η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού της κάθε περιοχής είναι θέμα καθολικής αποδοχής και προτεραιότητας. Η διευκόλυνση των μεταδημοτεύσεων οδηγεί σε αύξηση του αριθμού των ατόμων με τη διπλή ιδιότητα δημότη – ψηφοφόρου. Αυτή η αύξηση έχει ως συνέπεια την ισχυροποίηση του Δήμου, ισχυροποίηση στις διεκδικήσεις, αλλά και στην αποτελεσματικότητα.
Λίγες μέρες μετά την εκπνοή της προθεσμίας, κάνοντας τον απολογισμό αυτής της διαδικασίας στην περιοχή της Μάνης, φθάνουμε σε ετερόκλητες διαπιστώσεις. Σε μερικές περιοχές, δυστυχώς στις λιγότερες, υπήρξε σύμπνοια όλων των τοπικών πολιτικών τάσεων και μεγάλες διευκολύνσεις από τους Δημάρχους -προϊσταμένους των υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να προκύψει μεγάλο θετικό ισοζύγιο δημοτών, όλων των τοπικών αποχρώσεων. Σε άλλες περιοχές, δυστυχώς στις περισσότερες, η υπόθεση αυτή πήρε «συνωμοτικό» χαρακτήρα ώστε να επωφεληθούν μόνον οι κατέχοντες και νεμόμενοι την εξουσία. Διαμορφώθηκε δηλαδή μια μίζερη και μικρόψυχη προσέγγιση, με αποθέωση της γραφειοκρατίας και επίκληση τυπικών λόγων για αποκλεισμό της μεταδημότευσης σε άτομα μη φιλικά στους αιρετούς προϊσταμένους των Δήμων. Δεν κατανόησαν οι τελευταίοι, ότι τέτοιες συμπεριφορές προκαλούν διαχρονική βλάβη στα συμφέροντα των περιοχών αυτών, αλλά και στα συμφέροντα και των ίδιων, που φιλοδοξούν να διεκδικήσουν και πάλι τη λαϊκή εξουσιοδότηση. Επιμένουμε ότι προκαλείται βλάβη και στα δικά τους συμφέροντα γιατί το εκλογικό σώμα απομακρύνεται από άτομα όταν διαπιστώνει ότι έχουν τέτοιες πρακτικές, κατά την άσκηση τοπικής εξουσίας. Και με την ψήφο του τις καταδικάζει, γιατί γνωρίζει ότι μ` αυτό τον τρόπο επιχειρείται η νόθευση της λαϊκής εντολής. Έχει αποδειχθεί, εξάλλου, ότι οι μικροψυχίες όπως στην προκειμένη περίπτωσή καταλήγουν στην περιθωριοποίηση των ατόμων που τις εκδηλώνουν. Και αυτό γιατί είναι αντίθετες με το σκοπό των Δήμων, που είναι η μεγιστοποίηση του οφέλους για την περιοχή του. Και είναι αυταπόδεικτο στους εκλογείς ότι τέτοια μεγιστοποίηση αποκλείεται να προκύψει όταν στο τιμόνι του Δήμου βρίσκονται άτομα με μικρόψυχες πρακτικές.
Ισχυριζόμαστε ότι τέτοιες συμπεριφορές οδηγούν σε πτώση το επίπεδο πολιτισμού των περιοχών, γιατί τα πορίσματα της οικονομικής επιστήμης έχουν συνδέσει στενά την ανάπτυξη με σταθερούς κανόνες πολιτικής συμπεριφοράς, ομοψυχία στην εφαρμογή τους και στην προσέγγιση των κοινών στόχων. Έτσι μόνον δημιουργούνται όροι μεγαλοψυχίας, που οδηγούν σε μεγαλεία τον τόπο. H Μάνη και οι Μανιάτες έχουν ανάγκη την ανάπτυξη και θα στηρίξουν την πορεία της, αποδοκιμάζοντας τέτοιες μικρόψυχες ενέργειες καθώς και τους εμπνευστές τους.
_________________________________
ΘA YΠONOMEYΣOME THN ANAΠTYΞH TOY TOΠOY MAΣ ME ΠPOEKΛOΓIKEΣ ΣΠATAΛEΣ; (Σεπτέμβριος 2002)
Με τον όρο «ανάπτυξη» μιάς περιοχής, εννοούμε την αύξηση του πλούτου της. Αλλά και της ευημερίας που δημιουργεί για τους κατοίκους της η αποτελεσματική χρήση του πλούτου που παράγεται κατά την αναπτυξιακή διαδικασία Οι συνθήκες που οδηγούν στην ανάπτυξη δημιουργούνται μετά από συγκερασμό πολλών ευνοϊκών παραγόντων. Τέτοιοι συγκερασμοί αυτοί προκύπτουν σπάνια, γι` αυτό η αναπτυξιακή διαδικασία θεωρείται εξαιρετική συγκυρία για ένα τόπο. Kαι το κυριότερο: για να διατηρηθεί μια αναπτυξιακή συγκυρία σε μια περιοχή, χρειάζεται συνεχής, συντονισμένη και μακροχρόνια προσπάθεια όλων των παραγόντων της.
Στην περιοχή της Μάνης, ουδέποτε προέκυψαν συνθήκες που να επιτρέπουν την ανάπτυξή της, μετά την απελευθέρωση από την οθωμανική σκλαβιά και την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Μπορούμε να πούμε μάλιστα ότι προέκυψε ακριβώς το αντίθετο: το επίπεδο ευημερίας έπεσε μετά την απελευθέρωση και η Μάνη παρά τις τόσες μεταναστεύσεις δεν μπορούσε να θρέψει τα παιδιά της που παρέμεναν στην πατρική γη. Οι διεθνείς συνθήκες όμως που επικράτησαν την τελευταία 20ετία αύξησαν την κινητικότητα των ατόμων και τις δυνατότητες για περιήγηση και επισκέψεις περιοχών με ειδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως η Μάνη. Αυτές οι συνθήκες είναι εκείνες που δίνουν την πρώτη τροφοδοσία στην ατμομηχανή της ανάπτυξης.
Είναι αναγκαίο όμως για την προώθησή της να διαμορφωθούν και οι κατάλληλες συνθήκες υποδοχής των επισκεπτών. Αυτό μεταφράζεται σε αναγκαιότητα για επενδύσεις στις υλικές και άϋλες υποδομές. Οι υλικές επενδύσεις αναφέρονται στα έργα που χρειάζονται να προγραμματιστούν και να εκτελεσθούν στην περιοχή μας, έτσι ώστε η υποδοχή και η φιλοξενία των επισκεπτών να είναι στην έκταση και στο βαθμό που προσδοκούν. Οι άυλες επενδύσεις αναφέρονται στις ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονται με την τεράστια σε έκταση τουριστική βιομηχανία. Αναφέρονται ειδικότερα στις διαβουλεύσεις με τους τουριστικούς πράκτορες για την προβολή των φυσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών του τόπου μας και τελικά την προσέλκυση πληθυσμιακών ομάδων με υψηλές δυνατότητες σε ποιοτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά. Αναφέρονται κυρίως στη ζεστή επικοινωνία των ανθρώπων του τόπου μας που υποδέχονται τους επισκέπτες στους τόπους διαμονής τους.
Η αναπτυξιακή αλυσίδα έχει ήδη αρχίζει να ανελίσσεται… Οι επισκέπτες δαπανούν οικονομικούς πόρους που επιτρέπουν στις οικογένειες των επαγγελματιών της περιοχής και των εργαζομένων σ` αυτές να έχουν σημαντικό οικονομικό εισόδημα. Μέρος από το εισόδημα αυτό αποδίδεται για προμήθειες πρώτων υλών και εξασφάλιση υπηρεσιών στήριξης των επιχειρήσεων. Ένα άλλο μέρος διοχετεύεται στην οικοδομή για νέες κατασκευές, ώστε να εξισορροπηθεί η ζήτηση για χώρους φιλοξενίας. Έτσι ενεργοποιείται το κύκλωμα όλων των επαγγελμάτων της οικοδομικής δραστηριότητας. Η αναπτυξιακή, τέλος, διαδικασία επηρεάζει και δημιουργεί ανατιμητικές τάσεις στην αξία της γης, ωφελώντας όλους τους ιδιοκτήτες γης στην περιοχή μας.
Από αυτά τα αναγκαία στοιχεία για την ανάπτυξη όσα αναφέρονται στην ιδιωτική δραστηριότητα προωθούνται αυτόματα, μέσω της ενεργοποίησης του μανιάτικου πνεύματος και της φιλοτιμίας με την οποία η μεγάλη πλειονότητα των συμπατριωτών μας δραστηριοποιείται στις νέες συνθήκες. Δυστυχώς όμως για να μη σταματήσει αυτή η ανοδική πορεία του τόπου είναι αναγκαίο και η δημόσια επένδυση να παρακολουθεί και να τη στηρίζει. Αυτό γίνεται με την επιλογή των αναγκαίων έργων και το ποιοτικό ανέβασμα των παρεχόμενων υπηρεσιών δημόσιου χαρακτήρα. Για να μπορούν να εξασφαλισθούν αυτές οι προϋποθέσεις είναι απαραίτητο να το συνειδητοποιήσουν κυρίως οι «Καποδιστριακοί» Δήμοι της Μάνης. Δεδομένου ότι εκταμιεύουν, κάθε χρόνο, πάνω από 120 εκατομμύρια δραχμές για κάθε χιλιάδα κατοίκων τους, έχουν στα χέρια τους ένα πολύ ισχυρό εργαλείο για να στηρίξουν και να προωθήσουν την ανάπτυξη της περιοχής τους. Αυτοί οι χρηματικοί πόροι ανήκουν στην περιοχή και θα πρέπει να ωφελούν την περιοχή με γενικής ωφελιμότητας έργα και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες. Σε μερικούς Δήμους το έχουν κατανοήσει και οι αιρετοί στο μέτρο των δυνατοτήτων τους περιφρουρούν και αξιοποιούν τους οικονομικούς τους πόρους. Σε άλλους όμως οι διοικούντες δεν έχουν μπει σ` αυτή τη λογική και προσπαθούν να έχουν επιλογές που να ωφελούν τους πολιτικούς φίλους, αγνοώντας τις επιτακτικότητες για έργα γενικής ωφελιμότητας. Αυτή η τάση έχει γιγαντωθεί την τελευταία περίοδο που πλησιάζομε προς τις εκλογές του Οκτωβρίου και οι κατατμήσεις των έργων και των πιστώσεων για την εκτέλεσή τους, αποκτά σε πολλές περιπτώσεις προσωπικό χαρακτήρα. Έτσι δημιουργούνται καταστάσεις κατασπατάλησης των οικονομικών πόρων και επιβράδυνσης των ρυθμών της τοπικής ανάπτυξης.
Αισθανόμαστε την υποχρέωση να κάνομε έκκληση για να σταματήσει αυτή η κατάσταση, έστω και σ` αυτή την προχωρημένη χρονική στιγμή. Η Μάνη και οι Μανιάτες θα υπάρχουν και μετά τις εκλογές. Το μέλλον του τόπου των παιδιών μας επιβάλλει να μην τους στερήσομε εκείνα που δικαιούνται για να ζήσουν σε συνθήκες ευημερίας, όπως θα ήθελαν οι ένδοξοι πρόγονοί μας.
______________________________
OPAMATIZOMENOI THMANH TOY MEΛΛONTOΣ (Οκτώβριος 2002)
Κοιτάζοντας την Ιστορία σε βάθος χρόνου οδηγούμαστε σε ασφαλή συμπεράσματα. Μέσω της διαχρονικής παρατήρησης, πολλά γεγονότα που φαίνονται σπουδαία παίρνουν στιγμιαία διάσταση, ενώ προβάλλουν ανάγλυφες οι αρετές των λαών και τοπικών κοινωνιών, που προκύπτουν ως σταθερά στοιχεία παρατηρήσεων ανά τους αιώνες. Από τη διαχρονική παρατήρηση αυτή, οικοδομείται η προοπτική του μέλλοντος για κάθε περιοχή, τροφοδοτείται η ανάπτυξη και η σταθεροποιείται η πορεία προς τη νέα άνθηση.
Αναλύοντας τα πιο πάνω συμπεραίνομε ότι, άλλα βλέπομε όταν θεωρούμε ως μέτρο για πράξεις και ενέργειες τη διάρκεια της ζωής μας και άλλα βλέπομε όταν θεωρούμε ως μέτρο των ενεργειών μας τους αιώνες. Η βαθιά προοπτική χρόνου εξαφανίζει τις σκοπιμότητες και τα μικροσυμφέροντα και εμφανίζει με σαφήνεια τα φυσικά χαρακτηριστικά των κοινωνιών. Με τον όρο «φυσικά χαρακτηριστικά» εννοούμε εκείνα που προκύπτουν από τη σύνθεση της κοινής βιολογικής καταγωγής των ανθρώπων και των γεωλογικών και κλιματολογικών ιδιοτήτων του τόπου εγκατάστασης. Η αλληλεπίδραση ανθρώπου και φύσης τελικά καθορίζει τα ιστορικά δρώμενα και αποτυπώνεται στα ιστορικά γεγονότα. Τα τελευταία, επειδή καταγράφονται με ευκρίνεια, αποτελούν με τη σειρά τους τα στοιχεία που, με χειροπιαστό τρόπο, οδηγούν τις νέες γενιές στην αναπαραγωγή των φυσικών χαρακτηριστικών στα οποία αναφερθήκαμε.
Τα φυσικά χαρακτηριστικά αυτά για τη Μάνη εκφράζονται με την έφεση για ελευθερία που χαρακτηρίζει διαχρονικά τους κατοίκους της. Η έφεση αυτή μεγιστοποιείται όταν οι ιστορικές συνθήκες δημιουργούν τις αναγκαίες δυνατότητες. Όπως τον αιώνα προ του 1821, όταν μέσω της διοικητικής αυτονομίας που είχε κατακτήσει στα πλαίσια του Οθωμανικού κράτους δημιουργήθηκαν συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης, μέσω της αξιοποίησης των τοπικών πλουτοπαραγωγικών πηγών και της ανάπτυξης του εμπορίου. Τη χρονική περίοδο που διανύομε επικρατούν συνθήκες ελευθερίας τόσο στον οικονομικό, όσο και στον κοινωνικό – πολιτικό τομέα. Κάτω απ` αυτές τις συνθήκες, αφού προϋπάρχει για την περιοχή μας το βιολογικό υπόβαθρο που οδηγεί στην έφεση για ελευθερία, υφίστανται όλες οι προϋποθέσεις για να μεγιστοποιηθεί και να μεγαλουργήσει.
Εξηγούμαστε: Η ανθρώπινη κοινότητα μετά τις δοκιμασίες που υπέστη και την οικονομική αναποτελεσματικότητα που δημιούργησαν οι δήθεν ιδεολογικές συγκρούσεις μεταξύ κρατικών συνασπισμών, οδηγείται σε πολιτικές που στηρίζονται σε ορθολογικές ενέργειες. Το νέο πρότυπο είναι αναγκαίο να συνδυάζει το ηθικό με το αποτελεσματικό και σε κάθε επιλογή να μετράει την παραγωγή αποτελεσμάτων. Ταυτόχρονα, για την προώθηση αυτού του μοντέλου, αναμορφώνει τους θεσμούς και διαμορφώνει σταθερούς κανόνες και ευνοϊκές συνθήκες για να εκφραστούν τα φυσικά χαρακτηριστικά ατόμων και κοινωνιών που προαναφέραμε. Ως τέτοια στοιχεία αναφέρομε τις συνενώσεις των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση στην αυτοδιοίκηση, τη συνταγματική πρόβλεψη για διαμόρφωση, σε λογικό χρονικό ορίζοντα, συνθηκών οικονομικής αυτοδυναμίας των φορέων της αυτοδιοίκησης.
Κάτω απ` αυτές τις συνθήκες ήλθε η ώρα να μεγαλουργήσει το μανιάτικο στοιχείο, αξιοποιώντας στο έπακρο τις καταβολές των γονιδίων του. Αρκεί η κάθε τοπική κοινωνία να επιλέξει τα πρόσωπα που θα μπορούν να αποτελέσουν τους αγωγούς προώθησης αυτών των ιδιοτήτων στον περιβάλλοντα πολιτικό και οικονομικό χώρο. Δηλαδή τα κατάλληλα πρόσωπα για να διεκδικήσουν και να πάρουν το μερίδιο που αναλογεί στον τόπο μας από τις Νομαρχιακές, Περιφερειακές και Εθνικές κατανομές πόρων. Σε επόμενο στάδιο, να το κατανείμουν με σταθερούς και δίκαιους κανόνες μεταξύ των μικροπεριοχών μας. Και στη συνέχεια να δοθούν ίσες δυνατότητες για να συμμετάσχουν τα άτομα, ανάλογα με την αξία και τα προσόντα τους, σε κάθε δραστηριότητα οικονομικού χαρακτήρα.
Στην περιοχή μας, λόγω της διασποράς των κατοίκων σε πολλούς οικισμούς, αλλά και σε αστικές περιοχές στη χώρα μας και στο εξωτερικό, δεν έχουν διαμορφωθεί πολλά θεσμικά μορφώματα. Τους ισχυρότερους, αν όχι τους μοναδικούς, πόλους κοινωνικών δράσεων αποτελούν οι Δήμοι. Και σ` αυτούς πέφτει το βάρος της μεγιστοποίησης της απόδοσης του τοπικού δυναμικού, με τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων των τοπικών κοινωνιών τους και των αποδήμων τους. Και κυρίως με το ξαναζωντάνεμα των Τοπικών Συμβουλίων και των Τοπικών Συνελεύσεων, που δυστυχώς βρίσκονται σε παράλυση. Αρκεί εκείνοι που εκλέγονται για τη διοίκησή τους να συνειδητοποιήσουν τη θέση που βρίσκεται το πολιτικό εκκρεμές. Αυτή η θέση μπορεί να περιγραφεί από τις έννοιες: Αποκέντρωση, μακροχρόνιος προγραμματισμός, συντονισμός σε όλα τα επίπεδα, απροσωπόληπτες διαχειρίσεις, διαφάνεια ενεργειών. Η πρώτη τετραετία των «Καποδιστριακών» Δήμων, ανέδειξε τους όρους κάτω από τους οποίους οι ψηφοφόροι θα οδηγηθούν σε λίγες μέρες να κάνουν τις επιλογές τους. Θα επιβραβεύσουν όσους συμπεριφέρθηκαν με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά και θα απαλλάξουν τις περιοχές τους από άτομα χωρίς ουσιαστικές δυνατότητες κατανόησης των πολύπλοκων κοινωνικών και οικονομικών καταστάσεων, εσωστρεφή, συγκεντρωτικά, μεγαλομανή και μικροπολιτικών αντιλήψεων και συμπεριφορών. Μόνον έτσι θα μπορέσει η περιοχή μας να επωφεληθεί από τη διεθνή συγκυρία και να οδηγηθεί στα πεπρωμένα που έχει διαμορφώσει η Φύση και η Ιστορία για την περιοχή μας. Έτσι ώστε να ανατείλει μετά από σχεδόν δύο αιώνες η νέα εποχή ευημερίας για τη Μάνη μας.
________________________
OΠPOEKΛOΓIKOΣ ΛOΓOΣ KAI H METEKΛOΓIKH ΠPAΞH (Νοέμβριος 2002)
Με τη λήξη των εκλογικών διαδικασιών της αυτοδιοίκησης διαμορφώνεται η ανάγκη για την ανάπτυξη προβληματισμού σχετικά με την μετεκλογική πράξη που ακολουθεί. Ασφαλώς η μετεκλογική πράξη σε κάθε περιοχή είναι συνυφασμένη με την υλοποίηση και εφαρμογή του προγράμματος του συνδυασμού που πήρε την εξουσιοδότηση από το εκλογικό σώμα. Η μετουσίωση του προεκλογικού προγράμματος σε πράξη αποτελεί ασφαλώς δύσκολη διαδικασία και από την ασφαλή υλοποίηση κρίνεται ο βαθμός ικανοποίησης των αναγκών των κατοίκων της κάθε περιοχής. Το κάθε εκλογικό πρόγραμμα συνδέεται με τον οραματισμό της ομάδας που το προτείνει για το μέλλον της περιοχής και, ασφαλώς, περιέχει τρόπους και διαδρομές για την υλοποίησή τους.
Η εξουσιοδότηση που δίνεται από το εκλογικό σώμα αποτελεί την πεμπτουσία υλοποίησης της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας Οι πολίτες, όμως, τα 4 χρόνια που μεσολαβούν από την κάθε εκλογική αντιπαράθεση μέχρι την επόμενη, έχουν υποχρέωση να παρεμβαίνουν για να γίνει δυνατή η μετατροπή του προγράμματος σε πράξη. Γιατί έτσι μόνον μπορούν να μεγιστοποιούνται τα αποτελέσματα στις υποθέσεις που διαχειρίζονται οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης. Το κύριο πρόβλημα της πολιτικής στη σύγχρονη εποχή αποτελεί η απώλεια οικονομικών πόρων, που δημιουργείται επειδή σημαντικά ποσά διοχετεύονται σε επενδύσεις μειωμένης αποδοτικότητας ή για κάλυψη πρόσκαιρων και καταναλωτικών αναγκών. Σ` αυτή την περίπτωση δεν προκύπτει πολλαπλασιασμός οικονομικών αποτελεσμάτων, που μόνον αυτός μπορεί να οδηγήσει τις κοινωνίες σε ανάπτυξη και ευημερία.
Εδώ ακριβώς βρίσκονται οι παρενέργειες της πολιτικής, όπως εκδηλώνεται στην πράξη. Επειδή τα προγράμματα μακράς πνοής θέλουν πολλά χρόνια για να εμφανίσουν αποτελέσματα, παραμερίζονται για να προωθηθούν έργα μικρής εμβέλειας, αλλά άμεσης απόδοσης, κυρίως αναφερόμενα σε ωφέλεια συγκεκριμένων ατόμων. Έτσι διαμορφώνεται μια σχέση άμεσης ανταποδοτικότητας, μέσω της οποίας το οικονομικό όφελος μεταφράζεται σε πολιτική εκδούλευση. Αυτές οι εξυπηρετήσεις, στην κοινή γλώσσα «ρουσφέτια» εκδηλώνονται εντονότερα την προεκλογική περίοδο, γιατί αποτελούν τρόπο προσέλκυσης ψήφων. Όλα αυτά δημιουργούν μια τυπική αναπαραγωγή του πολιτικού συστήματος, νόμιμη ή νομιμοφανή, σε ένα βαθμό θεμιτή, στενά συνδεδεμένη με την ανθρώπινη φύση και τον ψυχισμό των ανθρώπων. Λέμε θεμιτή, γιατί σε πολλά άτομα η πορεία ζωής τους προσδιορίζεται από την ανάγκη καταπολέμησης του ένστικτου μειονεξίας που τα βασανίζει. Αυτή τη μειονεξία επιχειρούν να κρύψουν με την ανάδειξη σε αξιώματα, για να προκύπτει έτσι «απόδειξη» της δύναμής τους. Όμως τα άτομα αυτά, που δεν έχουν ισχυρή σύνδεση των ατομικών τους στόχων με τις κοινωνικές ανάγκες, σε τρόπο που να αλληλοϋποστηρίζονται στα εκλογικά προγράμματα και στη μετεκλογική πράξη, θα είναι δυστυχή είτε πετυχαίνουν εκλογικές νίκες, είτε όχι. Και, δυστυχώς, η ατομική δυστυχία μεταφέρεται και στην κοινωνική ομάδα αναφοράς.
Για την τελευταία το πρόβλημα δημιουργείται αργά και σταθερά. Οι απώλειες στα οφέλη από τους οικονομικούς πόρους, λόγω της περιορισμένης αποτελεσματικότητας αυτού του τρόπου επένδυσής τους, οδηγούν μακροχρόνια τις συγκεκριμένες περιοχές σε στασιμότητα και μαρασμό. Η σχέση μεταξύ των αναγκών και της ικανοποίησής τους διαταράσσεται. Τότε εμφανίζονται και οι αρνητικότητες στο πολιτικό σύστημα, που προσπαθεί να αντιδράσει και να συγκρατήσει την κατάσταση, να επιτύχει τη διατήρησή του. Για να προκληθούν, όμως απ` αυτή την αιτία, πολιτικά αποτελέσματα ανατροπής είναι αναγκαίο η αρνητική επίπτωση από την οικονομική στασιμότητα να έχει φθάσει σε οξεία φάση. Τότε η δυσαρέσκεια των πολιτών εκφράζεται και πολιτικά. Τότε μόνον ωριμάζουν οι συνθήκες για δρομολόγηση ριζοσπαστικών μεταβολών.
Η αξιόπιστη εφαρμογή από τους αιρετούς των προεκλογικών τους διακηρύξεων, και μάλιστα με συνέπεια και επιδίωξη του μέγιστου κοινωνικού οφέλους, δημιουργεί στις περιοχές τους σταθερότητα και ισορροπία. Η εφημερίδα μας από την έκδοσή της παρακολουθεί αυτές τις εξελίξεις και επιχειρεί διαμορφώνοντας τεκμηριωμένο λόγο να πληροφορεί τους αναγνώστες της και να παρεμβαίνει με τις απόψεις της προς όφελος της περιοχής μας και των κατοίκων της. Αυτή η πάγια αρχή, που εφαρμόζεται όλ` αυτά τα χρόνια, ήπια και αναλυτικά, θα συνεχιστεί και κατά τη νέα περίοδο, γιατί αποτελεί και έναν από τους κύριους σκοπούς της έκδοσής της. Το όραμα της Μάνης που αναγεννιέται και ευημερεί αποτελεί διαχρονική ιδέα. Αυτή την ιδέα, εμείς θα την προωθούμε με όσο το δυνατό μεγαλύτερη δύναμη και επιμονή μπορούμε…
___________________________
H AΠOΔYNAMΩΣH TOY MANIATIKOY IΣTOY (Δεκέμβριος 2002)
Για κάθε εχέφρον και οργανωτικό άτομο η αγάπη για τον τόπο του και τους συμπατριώτες του εκφράζεται με τη συμβολή του στην εξασφάλιση σταθερών προϋποθέσεων για την ικανοποίηση των αναγκών των ανθρώπων που τον κατοικούν. Kυρίως, όμως, εκφράζεται με την εξασφάλιση των προοπτικών για την ανάπτυξη και την προέκταση στο χρόνο των ιδανικών και των λοιπών στοιχείων που χαρακτηρίζουν τον τόπο. Aυτό είναι και το μήνυμα που έχομε υποχρέωση να αφομοιώσομε, όσοι Mανιάτες τιμούμε τη μνήμη των προγόνων μας. Πολλοί ισχυρίζονται ότι αυτά είναι αυτονόητα και τα τηρούν. Δυστυχώς, όμως, έρχεται ο έλεγχος των ενεργειών του καθενός μας στην πράξη , που αποδείχνει άλλες συμπεριφορές, διαφορετικές, ή πολλές φορές αντίθετες, απ’ αυτή την αφετηρία.
H εξασφάλιση των σταθερών προϋποθέσεων ανάπτυξης της Mάνης απαιτεί ένα καλά οργανωμένο σχέδιο ενεργειών, που είναι υποχρεωμένοι να εκπονήσουν σε κάθε περιοχή οι αιρετοί εκπρόσωποι των περιοχών και των οργανωμένων κοινωνικών ομάδων. Tο σχέδιο αυτό θα συναρθρώνει τις επιδιώξεις και τους στόχους ανάπτυξης της κάθε περιοχής και θα προσδιορίζει με σαφήνεια, σε ενιαίο πλαίσιο επιδιώξεων, τα αιτήματα και τους πόθους του μανιάτικου χώρου. Aυτή η προοπτική για να έχει αποτελεσματικότητα είναι αναγκαίο να συναρθρώνεται εσωτερικά, αλλά και να προωθείται συντονισμένα και αποτελεσματικά στα υπερκείμενα πολιτικά επίπεδα για αποδοχή και λήψη μέτρων υλοποίησής της. Aυτό απαιτεί τη διαμόρφωση ενός μανιάτικου ή φιλομανιάτικου «λόμπι» σε Nομαρχιακό, Περιφερειακό και Eθνικό επίπεδο. Aυτά τα «λόμπι», δηλαδή οι ομάδες προώθησης των στόχων και των επιδιώξεων της περιοχής, είναι αναγκαίο να σπονδυλώνεται κυρίως από αιρετούς εκπροσώπους σε κάθε επίπεδο. Aλλά και να καθοδηγείται από φωτισμένα άτομα της κοινωνίας, εκπροσώπους του πνεύματος και του πολιτισμού. H επιτυχία αυτών των πολιτικών ξεκινάει από τον κοινό σχεδιασμό που θα οδηγήσει, μετά από συναινέσεις και συναποδοχές, στο εσωτερικό των περιοχών της Mάνης, στην προώθηση των κατάλληλων προσώπων που θα προωθηθούν για να εκπροσωπήσουν τα μανιάτικα συμφέροντα και θα διαμορφώσουν τις ομάδες υποστήριξής τους σε Nομαρχιακό, Περιφερειακό και Eθνικό επίπεδο. O αντικειμενικός παρατηρητής διαπιστώνει ότι, την τελευταία περίοδο, αυτή η διαδικασία βρίσκεται σε υποχώρηση. Eνώ μετά τις εκλογές του 1994 είχαμε μανιάτικης καταγωγής Nομάρχες και στους δύο Nομούς, Λακωνίας και Mεσσηνίας, που εντάσσεται η Mάνη, με την πρόωρη απώλεια του ενός και την υποχρεωτική αποχώρηση του άλλου εξαφανίστηκε η δυνατότητα για προώθηση των μανιάτικων δικαίων που, έστω θεωρητικά, υπήρχε. Tην ίδια πτωτική τάση παρουσιάζει και η μανιάτικη εκπροσώπηση σε επίπεδο νομαρχιακών συμβούλων και μελών των διοικουσών επιτροπών των Eνώσεων Δήμων και Kοινοτήτων (TEΔK), που διαμορφώνουν το μεσαίο διοικητικό ιστό της αιρετής αυτοδιοίκησης. (Mε τον όρο μεσαίο διοικητικό ιστό της αιρετής αυτοδιοίκησης εννοούμε τα θεσμικά όργανα που διαμορφώνουν τους όρους παρέμβασης και πολιτικών επιλογών σε επίπεδο Nομαρχίας και Περιφέρειας). Tα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα σε Eθνικό επίπεδο που, εδώ και πολλές δεκαετίες προβάλλει ως όνειρο, η ανάδειξη βουλευτή με μανιάτικη συνείδηση στους δύο Nομούς.
Aν θέλομε να ανασχεθεί αυτή η κατάσταση είμαστε υποχρεωμένοι να αντλήσομε παραδείγματα από τον τρόπο που λειτουργούν οι συμπατριώτες μας στο λεκανοπέδιο Aττικής. Παρά τις πολυδιασπάσεις των συλλόγων τους, που δυσκολεύουν σημαντικά τα πράγματα, εστιάζουν ευκολότερα σε κοινούς στόχους, για εκλογή ατόμων, που εκτός των άλλων ικανοτήτων τους διατηρούν τη μανιάτικη συνείδηση, δηλαδή την αγάπη για τον τόπο μας, την ιστορία του, αλλά και τους ανθρώπους του. Kαι μας δίνουν τη δυνατότητα να χαμογελάμε όταν εκλέγονται Δήμαρχοι, Nομάρχες και βουλευτές με μανιάτικη καταγωγή και συνείδηση.
H εφημερίδα μας, πάνω από προσωπικές και μίζερες προσεγγίσεις, κάνει έκκληση σε όλους τους εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης και των κοινωνικών ομάδων των περιοχών της Mάνης, να εξαρθούν στο ύψος των περιστάσεων και των αναγκών του τόπου μας. Που απαιτούν να βρούμε όλοι μαζί διαδρομές που θα μπορούν να στηρίξουν και να προωθήσουν την ανακυττάρωση της Mάνης. Aυτή η αυτόματη ανοδική διαδικασία, που άρχισε με τη στροφή του ενδιαφέροντος των επισκεπτών σε περιοχές με ταυτότητα, παρελθόν και μνημεία, θα μαραθεί σύντομα αν δε βρεθεί τρόπος να υποστηριχθεί με τα κατάλληλα έργα και ενέργειες, ρίχνοντας και πάλι, όπως τόσες δεκαετίες πριν, τη Mάνη στη φτώχεια και τον ξενιτεμό. Στην περίοδο που διανύομε, προβάλλει ως αναγκαίος όρος για το μέλλον του τόπου μας, οι ανάγκες της Mάνης να αντιμετωπιστούν με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση έργων, και γενικότερα επενδύσεων, από τα Nομαρχιακά, Περιφερειακά και Eθνικά Προγράμματα.
Tα άτομα που θα αποτελέσουν τους φορείς προβολής, και γιατί όχι επιβολής, των μανιάτικων επιδιώξεων έχουν υποχρέωση να τους βρούν και να τους προβάλλουν οι εκπρόσωποι των περιοχών. Ξεπερνώντας μικροσυμφέροντα και μικροφιλοδοξίες, στηριζόμενοι σε αντικειμενικά στοιχεία και προϋποθέσεις. Mόνον τότε θα μπορέσουν οι γενιές του σήμερα να φανούν αντάξιες στις επιταγές και στα μηνύματα από το ιστορικό παρελθόν της περιοχής μας.