ΚΥΡΙΑ ΑΡΘΡΑ ΕΤΟΥΣ 2003 | Μανιάτικη Αλληλεγγύη

ANAΓKAIA H ANAΘEPMANΣH THΣ TOΠIKHΣ MAΣ ΣYNEIΔHΣHΣ (Iανουάριος 2003)

Μελετώντας προσεκτικά την Ιστορία έχομε τη δυνατότητα να παρακολουθήσομε τα ίχνη που ακολούθησε η «διάχυση» του πλεονάζοντος ανθρώπινου δυναμικού της Μάνης. Η διάχυση αυτή είχε έντονο χαρακτήρα στη γειτονική Mεσσηνία, αλλά πήρε χαρακτήρα πλημμυρίδας, κυρίως, στις γειτονικές στη Mάνη περιοχές της Λακωνίας. H αποχώρηση του μουσουλμανικού πληθυσμού από τα Mπαρδουνοχώρια, το Έλος, την κοιλάδα του Eυρώτα και τη μείζονα περιοχή της Mονεμβασίας, δημιούργησε πληθυσμιακό κενό. Kυρίως όμως δημιούργησε κενό στις καλλιέργειες και στην παραγωγή. Aπό την άλλη μεριά η Mάνη χαρακτηριζόταν από υπερπληθυσμό, που το πιο ακμαίο τμήμα του, αμέσως μετά την έναρξη της Eπανάστασης το 1821, απασχολιόταν με πολεμικά έργα. Eξαιτίας αυτού του λόγου, ήταν δύσκολη η ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών των κατοίκων στην περιοχή μας. H ανάγκη για εξεύρεση πόρων, αναγκαίων για την επιβίωση οδήγησε σε μια συνεχή ροή τους Mανιάτες στις γειτονικές περιοχές, κατ’ αρχήν για την καλλιέργεια εγκαταλειμμένων εδαφών. Aυτή η προσωπική μετακίνηση εξελίχθηκε τελικά σε μόνιμες εγκαταστάσεις. Έλειπε όμως σε πολλές περιπτώσεις το στοιχείο της νομιμότητας για την κατοχή των ιδιοκτησιών. Aυτό θα δημιουργείτο από τη διανομή των «εθνικών γαιών», δηλαδή των εδαφών που κατείχε το Oθωμανικό δημόσιο ή εκείνων που εγκατέλειψαν λόγω του πολέμου οι Oθωμανοί ιδιοκτήτες τους. H διανομή αυτή, όμως, έγινε πολλές δεκαετίες μετά την έναρξη της Eπανάστασης.

Oι ιδιότυπες αυτές συνθήκες, που συνόδευαν την μετεγκατάσταση Mανιατών στις γειτονικές περιοχές της Λακωνίας, επέβαλλαν εχεμύθεια, μυστικοπάθεια και αποκρύψεις στα θέματα της προσωπικής τους ζωής. Αυτά τα αίτια οδήγησαν τις γενιές, που ακολούθησαν από τότε μέχρι σήμερα, σε αχνές, σε πολλές περιπτώσεις, μνήμες της Μανιάτικης καταγωγής τους. Αυτό οδήγησε, ακόμα περισσότερο, στην εξασθένιση των στοιχείων που δημιουργούν την τοπική συνείδηση. Βοήθησε σ` αυτό και η κατάπτωση του πρωταγωνιστικού ρόλου που είχε η Μάνη, τους δύο αιώνες πριν από την Επανάσταση, στον Ελλαδικό χώρο. Ο χώρος καταγωγής, η «κοιτίδα», ήταν ένας φτωχός τόπος με κύριο χαρακτηριστικό τις εσωτερικές έριδες. Αυτές, μόνιμο στοιχείο του μανιάτικου χαρακτήρα, μεγιστοποιούνταν από τη φτώχεια. Αυτά τα στοιχεία αποδυνάμωναν την ανάγκη αναγωγής στις ρίζες.

Τις τελευταίες δεκαετίες η Μάνη ανακυτταρώνεται. Ο μανιάτικος χώρος έλκει το ενδιαφέρον ατόμων με ποιοτικά χαρακτηριστικά και αναζητήσεις. Και τα αίτια είναι ακριβώς αυτά που διαμόρφωναν μακροχρόνια τη μανιάτικη συνείδηση: τα στοιχεία του φυσικού και του πολιτισμικού χώρου μας. Η έλξη αυτή έχει ως αποτέλεσμα την πύκνωση των επισκέψεων μανιατών της διασποράς αλλά και φιλο – μανιατών. Από τις επισκέψεις αυτές πολλοί οδηγούνται στην απόφαση για μόνιμες εγκαταστάσεις. Με τελικό αποτέλεσμα μια πολύπλευρη προσπάθεια για αναβάθμιση της περιοχής μας. Στοιχείο της αναβάθμισης αυτής αποτελεί και η πολλαπλή αναζήτηση εστιών, προγόνων και βιολογικών καταβολών από πολλά άτομα με μνήμες για μανιάτικη καταγωγή. Σε τελευταία ανάλυση αυτή η αναζήτηση, με τις πολλαπλές αιτίες που την προκαλούν, οδηγεί στην επαναπροσέγγιση της ενότητας του μανιάτικου χώρου. Ενός χώρου που προσδιορίζεται από το έδαφος και τους κατοίκους της Μάνης, αλλά και από τους συμπατριώτες μας της διασποράς, όπου γης.

Αυτή τη φυσική τάση για ξαναγύρισμα στο μανιάτικο χώρο, έχομε υποχρέωση όλοι οι Μανιάτες να την ενισχύσομε και να φέρομε στο καλύτερο αποτέλεσμα. Αρκεί να πάρομε κατάλληλα μέτρα και να κάνομε κατάλληλες ενέργειες. Μπορεί να υπάρξουν πολλές ιδέες γι` αυτό. Εμείς μπορούμε να καταθέσομε μία. Την αντλούμε από τα θετικά αποτελέσματα που έφερε το συνέδριο με τίτλο: ΜΑΝΗ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑ, του περυσινού Νοεμβρίου που συνδιοργάνωσε στην Καλαμάτα η εφημερίδα μας.

Τέτοια συνέδρια είναι αναγκαία με σκοπό να φωτίσουν ολόπλευρα τις σχέσεις και τους δεσμούς της Μάνης με τους γειτονικούς τόπους εγκατάστασης των Μανιατών στη Λακωνία. Να παρακολουθήσουν κομμάτι – κομμάτι τη χρονική εξέλιξη των γεγονότων από το χρόνο εγκατάστασης μέχρι τις ημέρες. Με την ταυτόχρονη προβολή των στοιχείων της δύσκολης διαδρομής που ακολούθησαν για να φθάσουν στην τελική ενσωμάτωση στους νέους τόπους. Γιατί ταυτόχρονα προβάλλουν και μελλοντικές σχέσεις αρμονικής συνεργασίας των περιοχών, με φορείς και προωθητές της συνεργασίας τους μανιάτικης καταγωγής κατοίκους τους. Η Λακωνία, με την περιοχή της Μάνης ως ένα τους τρεις πόλους έλξης επισκεπτών της, αλλά και με διάχυτο το μανιάτικης καταγωγής ανθρώπινο δυναμικό σε ολόκληρη τη γεωγραφική περιοχή της, θα ωφεληθεί πολλαπλώς στην αναπτυξιακή της προσπάθεια, από τα προτεινόμενα συνέδρια. Εμείς, υπηρετώντας τις υποχρεώσεις στις υποθήκες των προγόνων μας, εφόσον υπάρξει ενδιαφέρον και από άλλες κοινωνικές εκφράσεις της περιοχής, θα βρεθούμε και πάλι στην πρώτη γραμμή στην προσπάθεια για ενδυνάμωση της μανιάτικης συνείδησης.

__________________________________

H ΦYΣH KAI H IΣTOPIA MAΣ EΠIBAΛΛOYN ΣYNEPΓAΣIEΣ (Φεβρουάριος 2003)

Kατά τον 21ο αιώνα που βρισκόμαστε, τα προβλήματα είναι πολύπλοκα και οι λύσεις τους, προϋποθέτουν πολλαπλή επεξεργασία, αλλά και εκτεταμένες και καλόπιστες συνεργασίες, για να είναι βιώσιμες και αποτελεσματικές. Οι συνεργασίες είναι επίσης δύσκολες, γιατί η εποχή μας, εποχή της μεγιστοποίησης της ατομικότητας, δεν βοηθά στη διαμόρφωση των αναγκαίων, για συνεργασίες, συνθηκών.

Τα πιο πάνω ισχύουν γενικά για όλες τις περιοχές, εκφράζουν το καθολικό κλίμα που επικρατεί. Για κάποιες περιοχές, όπως η δική μας η Μάνη, υπάρχουν, εκτός των πιο πάνω γενικών χαρακτηριστικών και κάποια άλλα ειδικά. Αυτά λειτουργούν με διττό τρόπο: από τη μια μεριά διευκολύνουν τις διαδικασίες και από την άλλη αποτελούν αναγκαιότητα, λειτουργούν ως μονόδρομος, για κάθε διαδικασία προόδου της περιοχής αναφοράς.

Σε κάθε ευκαιρία που μας δίνεται δεν παραλείπομε να τονίζομε, ότι στη Μάνη κληρονομιά των προγόνων μας δεν είναι μόνον τα κατορθώματα και οι ηρωϊσμοί τους. Αλλά κυρίως ο τρόπος αυτοδιοίκησης και συνεργασίας μεταξύ των περιοχών, που είχαν καθιερώσει μακροχρόνια, πάνω από 4 αιώνες. Αυτή η κληρονομιά έχει την αντανάκλασή της και στη σύγχρονη περίοδο και επιβάλλει στάσεις, συμπεριφορές, αλλά και αποφάσεις, που θα μπορούν να δημιουργήσουν πρόοδο και ευημερία.

Με τις νέες δηλώσεις για την επιχειρούμενη διοικητική μεταρρύθμιση, που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας αναπλάθουν στη σκέψη αυτές τις διαπιστώσεις. Παρ` ότι βρισκόμαστε ακόμα στο πρώτο στάδιο, εκείνο της ανακοίνωσης των προθέσεων, έχομε υποχρέωση να σταθμίσομε τα δεδομένα. Έχομε υποχρέωση κυρίως να τα αντιστοιχίσομε αυτά τα δεδομένα με τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Για μας στη Μάνη, η εθελοντική εφαρμογή του θεσμού των Συμπολιτειών, αποτελεί πλεονέκτημα. Γιατί εμείς διαθέτομε, ως συνείδηση και ιστορικά κατοχυρωμένο δεδομένο, την κοινή βάση για συνεργασία. Μπορούμε, πατώντας σ` αυτή τη βάση, να αποφασίσομε γρήγορα για τους όρους, τους τομείς και το γενικότερο πλαίσιο συνεργασίας. Και, λόγω του εθελοντικού χαρακτήρα των Συμπολιτειών μεταξύ Δήμων, να επωφεληθούμε από τα οικονομικά πλεονεκτήματα που θα υπάρξουν. Από αυτά τα πλεονεκτήματα θα επωφεληθούν λίγοι, γιατί δεν υπάρχει η κοινή βάση, η αφετηρία για τη συνεργασία, για πολλές περιοχές.

Αψευδές παράδειγμα για τα πιο πάνω επιχειρήματα, αποτελεί το παράδειγμα του νέου Δήμου Οιτύλου και η πρόοδος που έχει πετύχει την τελευταία τετραετία. Ένα σημαντικό μέρος της προόδου οφείλεται στα οικονομικά πλεονεκτήματα, γύρω στα 200 εκατομμύρια δραχμές επιπλέον το χρόνο, που κληρονόμησε από τους τρεις μικρότερους Δήμους (Αρεοπόλεως, Οιτύλου και Πύργου Διρού). Αυτά τα πλεονεκτήματα προέκυψαν λόγω των εθελοντικών συνενώσεων Κοινοτήτων, που δημιούργησαν αυτούς τους Δήμους το 1994.

Παρά το ότι στη Μάνη, μέσω του σχεδίου «Ιω. Καποδίστριας», αντιμετωπίστηκε η πολυδιάσπαση και προέκυψαν μόνον 5-6 συνολικά Δήμοι, είναι βέβαιο ότι υπάρχουν τομείς και ανάγκες που δεν είναι δυνατό να καλυφθούν αυτοτελώς από τον καθένα απ` αυτούς. Ή, στις περιπτώσεις που καλύπτονται, σε στοιχειώδες επίπεδο, αυτοτελώς, απορροφούν πολλαπλάσια ποσά από εκείνα που θα επιμερίζονταν στον καθένα, μέσω κοινής αντιμετώπισης. Δεν είναι δικό μας έργο η απαρίθμηση και η καταγραφή των τομέων κοινής δράσης. Εντελώς ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρομε τα θέματα κοινής διαχείρισης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, του χωροταξικού σχεδιασμού, των τεχνικών υπηρεσιών, των οικονομικών διαχειρίσεων. Και γιατί όχι ένα κοινό σχέδιο για ολοκληρωμένη αγροτουριστική ανάπτυξη.

Υπαινιχθήκαμε πιο πάνω ότι για τη Μάνη η συνεργασία αποτελεί μονόδρομο. Έχομε σε πολλές ευκαιρίες καταθέσει την άποψη, και δεν θα κουρασθούμε να διατυμπανίζομε σε κάθε ευκαιρία, ότι τα ιστορικά δεδομένα της συνεργασίας μεταξύ των περιοχών της Μάνης δεν προέκυψαν τυχαία. Την επέβαλαν κατ` αρχή τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά της. Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν διαχρονική ισχύ και επιδρούν, κατά μείζονα λόγο, και στη σύγχρονη περίοδο. Κοινό κλίμα, κοινές καλλιέργειες, κοινός πολιτισμικός πλούτος, κοινές παραδόσεις και συμπεριφορές, οδηγούν σε αναγκαιότητα συνεργασιών. Με μόνιμο αρνητικό παράγοντα τους μανιάτικους εγωϊσμούς και, ίσως, τα μικροσυμφέροντα ατόμων ή μικρών ομάδων. Αυτά όμως, εφόσον ανοίξει γόνιμος διάλογος αποκαλύπτονται και παραμερίζονται μπροστά στα τόσο μεγάλα οφέλη των συνεργασιών.

Εμείς θα παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις στο θέμα των διοικητικών μεταρρυθμίσεων στην αυτοδιοίκηση. Και δεν θα σταματήσομε να προβάλλομε όσο μπορούμε και όποτε μας δίνεται η κατάλληλη ευκαιρία αυτές τις ιδέες για στενή συνεργασία στο μανιάτικο χώρο …

____________________________

OI MYΩΠIKEΣ ΠOΛITIKEΣ YΠOΘHKEYOYN TO MEΛΛON MAΣ

Από τις στήλες της εφημερίδας παρουσιάστηκε (σε 40 συνέχειες) η μοναδική απόπειρα για κοινή δράση των περιοχών της Μάνης στον τομέα της ανάπτυξης. Η ίδρυση, η δραστηριότητα και ο «θάνατος» της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης α.ε , δηλαδή ολόκληρη η ιστορία της. Αυτή η ιστορία είναι ιδιαίτερα επίκαιρη τώρα που βρισκόμαστε σε σημείο καμπής, δεδομένου ότι τώρα διατίθενται οι πιστώσεις από το Τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης για τον αγροτικό χώρο. Αυτό το γεγονός μας δημιουργεί την υποχρέωση να κάνομε τις κατάλληλες επισημάνσεις και να καταλήξομε σε συμπεράσματα, που συνδέονται με τα θέματα αυτής της επικαιρότητας.

Η ίδρυση της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης, α.ε., ξεκίνησε από την υποχρέωση για σύσταση μιάς εταιρείας αυτού του τύπου, που προβλεπόταν από την Κοινοτική νομοθεσία. Όμως αυτό ήταν αφορμή και αφετηρία για διαβουλεύσεις στο εσωτερικό της Μάνης που οδήγησαν στη συνειδητοποίηση από όλους της αναγκαιότητας για συνεργασία. Τη συνειδητοποίηση, δηλαδή, ότι αποτελούσε ιστορική ανάγκη ένας θεσμός που θα συνδύαζε οικονομική δραστηριότητα αφ` ενός και έκταση δραστηριοποίησης σε ολόκληρη τη Μάνη αφετέρου. Ένας τέτοιος θεσμός θα αποτελούσε το αναγκαίο εργαλείο για την εμφάνιση της Μάνης στο προσκήνιο της νέας εποχής. Και θα μπορούσε να οδηγήσει στην ικανοποίηση όλων των προσδοκιών για τη νέα ανάταση του μανιάτικου πνεύματος.

Αν όλ` αυτά δεν ήταν ορατά το 1994, όταν άρχισαν οι ουσιαστικές διαβουλεύσεις μεταξύ των αιρετών εκπροσώπων των μανιάτικων περιοχών, είναι απόλυτα ευκρινή αυτή την περίοδο, οχτώ χρόνια μετά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί περιοχές σαν τη Μάνη, υποδείγματα (μοντέλα) για την προώθηση προγραμμάτων ανάπτυξης του αγροτικού χώρου. Γιατί εμείς στη Μάνη διαθέτομε τα κύρια στοιχεία, που απαιτούνται σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, γι` αυτού του είδους την ανάπτυξη: την ποικιλομορφία του γεωγραφικού χώρου και τη συνεκτικότητα του ανθρώπινου στοιχείου, λόγω της αναφοράς σε κοινές δράσεις, όπως προσδιορίστηκαν από την Ιστορία. Γι` αυτό στις προβλέψεις όλων των σχετικών με τον αγροτικό χώρο Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, έχει συμπεριληφθεί και η ένταξη της Μάνης. Από την πρόβλεψη, όμως, μέχρι την παραγωγή αποτελεσμάτων για τη ζωή των κατοίκων, ο δρόμος είναι μακρύς. Γιατί χρειάζονται οι απαραίτητοι θεσμοί, που θα συντονίσουν, θα μελετήσουν, θα υποβάλλουν αξιόπιστες προτάσεις, θα κάνουν αρμονικές κατανομές πόρων μεταξύ των περιοχών και θα υλοποιήσουν τα έργα. Και όταν μιλάμε για θεσμούς αυτού του είδους, εννοούμε την Αναπτυξιακή μας Εταιρεία, που δυστυχώς δεν λειτουργεί.

Το Τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης προβλέπει πολλές και ποικίλες ενισχύσεις οικονομικών δραστηριοτήτων στον αγροτικό χώρο. Στις αφετηρίες του σχεδιασμού του επιχειρήθηκε οι ενισχύσεις να πάρουν ολοκληρωμένη μορφή, δηλαδή να «αγκαλιάσουν» όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, γύρω από ένα φυσικό σχηματισμό. Έτσι σχεδιάστηκε, το 1999, το ολοκληρωμένο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης των περιοχών πέριξ του Ταϋγέτου, που το μισό του αφορά την περιοχή μας. Για τη διαχείριση αυτού του προγράμματος ήταν απαραίτητη η κατάλληλη «δομή», με τη μορφή Αναπτυξιακής Εταιρείας. Το ίδιο, βέβαια, ίσχυε και για όλα τα αντίστοιχα προγράμματα που προβλέπονταν σε κάθε μια από τις 13 Περιφέρειες της χώρας. Η κοινή έκφραση και ο συνεταιρισμός αυτών των «δομών» σε κάθε Περιφέρεια θα αποτελούσε τον αντισυμβαλλόμενο με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτός θα έπαιρνε και τις χρηματοδοτήσεις, θα τις διοχέτευε στις Αναπτυξιακές Εταιρείες και αυτές με τη σειρά τους θα προωθούσαν τα έργα που θα εκτελούσαν οι κάτοικοι της κάθε περιοχής.

Το μεγάλο ύψος του προγράμματος αυτού (580 εκατομμύρια Ευρώ για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε 35 περιοχές που είχαν αρχικά επιλεγεί για την υλοποίηση «ολοκληρωμένων» προγραμμάτων), δημιούργησε τις πολιτικές σκοπιμότητες που ακολουθούν πάντα τις μεγάλες χρηματοδοτήσεις. Πρώτα – πρώτα άνοιξε την όρεξη σε εκείνους που επιχειρούν να προωθούν προσωπικούς πολιτικούς στόχους, μέσω των Αναπτυξιακών Εταιρειών. Τα άτομα αυτά, και το περιβάλλον που εκτρέφουν και υποστηρίζουν σε κάθε περιοχή, επιχειρούν να αποδυναμώσουν τις τοπικές Αναπτυξιακές Εταιρείες για να αναλάβουν, μέσω των «δικών» τους εταιρειών, τη διαχείριση των προγραμμάτων. Δυστυχώς στην περιοχή μας μετά από την «αδρανοποίηση» της Αναπτυξιακής Μάνης, το κατάφεραν και το μέρος του «ολοκληρωμένου» προγράμματος που εντάσσεται στη γεωγραφική περιοχή της Μεσσηνίας θα το διαχειριστεί η αντίστοιχη Αναπτυξιακή της Νομαρχίας. Μέσω άλλης οδού το ίδιο φαίνεται ότι θα ισχύσει τελικά και στη Λακωνία. Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης βαρύνει και τη γενικότερη ατομικιστική αντίληψη που επικρατεί στη Μάνη. Μπορεί αυτή η «συνήθεια» να αποτελούσε σανίδα σωτηρίας τους δύσκολους καιρούς της τουρκοκρατίας, αλλά δυστυχώς αποτελεί ότι χειρότερο στη σύγχρονη εποχή. Απαιτείται υπεύθυνος και σοβαρός προβληματισμός για όλ` αυτά. Μόνο μ` αυτή την προϋπόθεση δημιουργούνται συνειδητοί πολίτες που μπορούν να κάνουν τις επιλογές που θα οδηγήσουν τον τόπο μας στην ανάπτυξη και την ευημερία…

_____________________

KANONEΣ ΔHMOKPATIAΣ Ή EΠIBEBAIΩΣH BAPBAPOTHTAΣ; (Μάρτιος 2003)

Το Σύνταγμα και οι θεσμικοί νόμοι της χώρας μας δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα αντίστοιχα κείμενα των άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του πολιτισμένου κόσμου γενικότερα. Η διαφορά μας απ` αυτούς οφείλεται στον τρόπο εφαρμογής των αρχών που χαρακτηρίζουν αυτά τα θεσμικά κείμενα καθώς και των διατάξεων που προβλέπουν. Στις χώρες αυτές το γράμμα, το πνεύμα και η εφαρμογή του νόμου βρίσκονται σε συναλληλία και αρμονία, ενώ δυστυχώς στη χώρα μας βρισκόμαστε πολύ μακριά από τη διαμόρφωση μιάς τέτοιας ταύτισης.

Αφορμή, για να κάνομε αυτές τις διαπιστώσεις, πήραμε από τον τρόπο που εφαρμόζονται οι κανόνες για εκπροσώπηση των μειοψηφιών στα συλλογικά όργανα που προβλέπονται στους κοινωνικούς θεσμούς. Όσο αφορά στη Βουλή πιστεύομε ότι έχει βρεθεί η κατάλληλη ισορροπία με τις αυξημένες δυνατότητες έκφρασης της αντιπολίτευσης που προβλέπονται με σαφήνεια και ακρίβεια στον Κανονισμό της. Στους αυτοδιοικητικούς θεσμούς όμως οι προβλέψεις για τις δυνατότητες έκφρασης των μειοψηφιών είναι ιδιαίτερα χαλαρές, επιτρέποντας έτσι παρερμηνείες και εφαρμογές με κύριο στόχο τον αποπροσανατολισμό από την ευχερή επιτέλεση του θεσμικού τους ρόλου. Τέτοια φαινόμενα έρχονται στην επιφάνεια με μεγάλη συχνότητα δημιουργώντας έντονο προβληματισμό για τη φάση του πολιτισμού που βρίσκεται η ελληνική κοινωνία. Ας αναφέρομε, όμως, χειροπιαστές περιπτώσεις για γίνομε περισσότερο κατανοητός στους αναγνώστες.

Ο νομοθέτης για να προασπίσει τα συμφέροντα των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και των Δήμων προβλέπει την εκπροσώπηση της μειοψηφίας στα ολιγομελή συλλογικά όργανα, που έχουν κυρίως αρμοδιότητες διαχειριστικού και εκτελεστικού χαρακτήρα. Ο σκοπός αυτών των διατάξεων είναι προφανής: η προάσπιση του κοινωνικού συμφέροντος, μέσω του ελέγχου και της παρακολούθησης όλων των ενεργειών και των αποφάσεων από τις ομάδες που δεν ασκούν διοίκηση. Για να μπορεί να γίνει υλοποίηση και στην πράξη αυτού του σκοπού απαιτείται τα πρόσωπα που συμμετέχουν στις διαδικασίες να έχουν αποδεχτεί και στην πράξη το βασικό δημοκρατικό κανόνα, που καθορίζει ότι οι πλειοψηφίες διοικούν και οι μειοψηφίες ελέγχουν. Λόγω και της ασάφειας που προκύπτει από τη γενικόλογη διατύπωση του τυπικού νόμου, στην πράξη παρουσιάζονται ιδιαίτερα μεγάλες παρεκκλίσεις, που οδηγούν στην πλήρη αναίρεση αυτών των κανόνων, με προσχηματικό επιχείρημα τη στενή εφαρμογή του.

Αναφερόμαστε κυρίως στην εκλογή μελών στις Νομαρχιακές και Δημαρχιακές Επιτροπές, καθώς και μελών στα Διοικητικά Συμβούλια Νομαρχιακών και Δημοτικών Επιχειρήσεων και Οργανισμών. Ο νομοθέτης προσδιορίζει ότι για την εκλογή αυτών των μελών αποφασίζουν τα πολυμελή συλλογικά όργανα, δηλαδή τα Νομαρχιακά και Δημοτικά Συμβούλια. Στις περιπτώσεις που αυτούς τους θεσμούς τους διευθύνουν άτομα με υψηλό δημοκρατικό φρόνημα και δημοκρατικές ευαισθησίες εκλέγονται ως εκπρόσωποι των μειοψηφιών τα άτομα που προτείνονται από αυτές και μάλιστα με αναλογική εκπροσώπηση. Στις περιπτώσεις όμως που οι ευαισθησίες και τα δημοκρατικά ανακλαστικά είναι πεσμένα, επιχειρείται η εκλογή ως εκπροσώπων της μειοψηφίας ατόμων αρεστών στους διοικούντες. Μ` αυτό τον τρόπο οδηγούμαστε στην πλήρη αναίρεση της συνταγματικά και θεσμικά κατοχυρωμένης δημοκρατικής αρχής. Ακόμα πιο ακραία, που μας οδηγεί στο χαρακτηρισμό της περίπτωσης ως θεσμικής βαρβαρότητας, αποτελεί η επιλογή ως εκπροσώπων της μειοψηφίας των προσώπων που στο δεύτερο γύρο των εκλογών συμμάχησαν με το ψηφοδέλτιο που πλειοψήφησε και του έδωσαν τη δυνατότητα να πλειοψηφήσει και να αναλάβει τη διοίκηση.

Οι περιοχές που έχουν συνειδητοποιήσει τα σημεία των καιρών και τα επιτάγματά τους για ολοένα και πιο στενές συγκλίσεις νοοτροπιών, αντιλήψεων και ιδεών, οδηγούνται σε τροχιές ανάπτυξης και προόδου. Οι περιοχές αυτές ως εργαλείο για την ανάπτυξη χρησιμοποιούν τον ήπιο πολιτικό λόγο και την ευαισθησία, στην ουσία των αρχών του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στα πρόσωπα να συγκλίνουν σε θέματα επιλογής και διαμόρφωσης των κεντρικών τοπικών στόχων, αλλά και των πρακτικών εφαρμογής τους. Ο τόπος μας, η Μάνη, που βρίσκεται σε μια τέτοια τροχιά ανάπτυξης έχει πολύ μεγαλύτερη ανάγκη, από άλλες περιοχές, για συγκλίσεις αυτού του είδους. Κυρίως γιατί βρίσκεται μακριά από τον αστικό χώρο, όπου καθορίζονται επιλογές και κατευθύνσεις για τους Νομούς και τις Περιφέρειες. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μειονεξία για την περιοχή, που είναι αναγκαίο να εξισορροπηθεί από τη σύγκλιση θέσεων και ιδεών και την ολόπλευρη προβολή τους για προώθηση και επιλογή. Πιστεύομε ότι οι θεσμικοί της εκφραστές που το έχουν συνειδητοποιήσει θα φανούν αντάξιοι της εμπιστοσύνης των εντολέων τους. Για τους άλλους, που ακόμα δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ίσως υπάρχει κάποιος χρόνος για να αναπροσανατολιστούν. Αν περάσει ανεκμετάλλευτος και αυτός κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν οι ίδιοι, αλλά και να υποβαθμισθούν και να παρακμάσουν περιοχές τους…

___________________________

ΠOΛEMIKO KAI ΠNEYMATIKO KEΦAΛAIO (Απρίλιος 2003)

Τόσο κατά την περίοδο της αρχαίας Σπάρτης, όσο κατά την Οθωμανική περίοδο οι κάτοικοι της Μάνης θεωρούντο πολεμικός λαός. Αυτό το χαρακτηριστικό ήταν άμεση απόρροια της θέσης της. Η Μάνη έπρεπε να προφυλάσσει την ενδοχώρα από τις απειλές που προέρχονταν από Δυτικά και Νότια μέσω θαλασσίων επιδρομών. Μόνον ένας μόνιμα ετοιμοπόλεμος λαός θα μπορούσε να ανιχνεύσει τον κίνδυνο και στη συνέχεια να πάρει μέτρα, μέσω της άσκησης κατάλληλης πολιτικής, για την αποσόβησή του. Και τελικά να έχει αποκτήσει τις δυνατότητες για την εξουδετέρωσή του. Αυτή η πολεμικότητα των Μανιατών αποτέλεσε τη βάση για να αρχίσει η εθνεγερσία του 1821 και να διαμορφωθούν οι συνθήκες για την εμφάνιση του νεοελληνικού κράτους. Το μανιάτικο πολεμικό κεφάλαιο, όπως κάθε κεφάλαιο, μπορεί να έχει ποικίλες χρήσεις. Στις περιόδους, κατά τους πέντε αιώνες της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Ευρώπη, που η πολεμική δεινότητα των προγόνων μας είχε συντονισμένη έκφραση, διαμόρφωνε τα μανιάτικα έπη. Αυτά που επιχειρούμε να εμφανίσομε μέσω της εφημερίδας μας, με τα δημοσιεύματα στη δεύτερη σελίδα κάθε φύλλου. Η ατομική έκφραση αυτής της πολεμικής δεινότητας οδήγησε, και σε κάποιο βαθμό οδηγεί ακόμα, εμάς τους σύγχρονους Μανιάτες σε ατομικές συγκρούσεις, αντεκδικήσεις και αλληλοεξοντώσεις. Ευτυχώς τον τελευταίο μισό αιώνα, αυτές οι ατομικές εκφράσεις πολεμικότητας, δεν έχουν ως αντικείμενο τη βιολογική αλληλεξόντωση. Ακολουθούν «εξευγενισμένες» μορφές, συνήθως στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, που δυστυχώς είναι το ίδιο ή περισσότερο επικίνδυνες σε δημιουργία αρνητικών αποτελεσμάτων, τόσο για τα ίδια τα άτομα, όσο και για την περιοχή μας.

Μέσα απ` αυτή τη διάχυτα πολεμική κατάσταση, έχει προκύψει σιγά – σιγά με το χρόνο, ένα σημαντικό πνευματικό κεφάλαιο. Με τον όρο αυτό εννοούμε, μανιάτες στην καταγωγή αλλά και στη συνείδηση, που κατάφεραν να ξεπεράσουν το μέτριο και το συνηθισμένο και να διαπρέπουν στους τομείς των ειρηνικών έργων που δραστηριοποιούνται. Αφετηρία της πορείας για τη διαμόρφωση αυτού του πνευματικού κεφαλαίου αποτελεί η ζωή και το έργο του πρώτου μανιάτη λόγιου και διαφωτιστή Νικήτα Νηφάκη από τη Μηλέα. Ο Νηφάκης από τις τελευταίες, ήδη, δεκαετίες του 18ου αιώνα προσπαθούσε να φωτίσει τις συνειδήσεις των συμπατριωτών του, στηλιτεύοντας τα πάμπολλα στοιχεία βαρβαρότητας που εμφανίζονταν στον τόπο μας. Θεωρήσαμε σκόπιμο, από τα πρώτα βήματα αυτής της έκδοσης, την καθιέρωση μόνιμης στήλης, συνήθως στην τρίτη σελίδα, με τίτλο ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ και με μόνιμο συμπλήρωμά της το τετράστιχο του Νηφάκη:

Πλην ταύτα όλα γίνονται από τη απειθείαν

Αυτή πάλιν προέρχεται από την αμαθείαν

Από αυτήν προέρχεται και η ασυμφωνία,

Και η επικατάρατος η δεισιδαιμονία.

Αυτή η επιλογή μας, αποτελεί χαρακτηριστικό σημάδι των στόχων και των επιδιώξεών μας.

Ξεκινώντας από την ανέλιξη πολλών συμπατριωτών μας στις ανώτερες βαθμίδες του στρατεύματος κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες, άρχισε να διαμορφώνεται το πνευματικό μας κεφάλαιο. Σιγά – σιγά με την πρόοδο του χρόνου, το πνευματικό κεφάλαιο της Μάνης συσσωρεύεται και εξαπλώνεται σε ποικίλους τομείς του πνεύματος, του πολιτισμού και γενικότερα των ειρηνικών έργων. Αυτή η εξέλιξη δίνει μια σαφή ένδειξη ότι γίνεται ολοένα και περισσότερο συνείδηση στους συμπατριώτες μας, ότι εξέλειπαν οι λόγοι που οδηγούσαν κατά τους ιστορικούς χρόνους, στην πολεμικότητα, στα όπλα, τη βία και τη σύγκρουση. Μένουν όμως ακόμα πολλά για να μπορέσει η Μάνη να οδηγηθεί κάποτε, και σε ειρηνικά έργα, στην ίδια αποτελεσματικότητα που είχε πετύχει στον πολεμικό τομέα. Όπως και τότε έτσι και τώρα, το πνευματικό κεφάλαιο της Μάνης θα πρέπει να αναγνωριστεί, να καταγραφεί, να συντονιστεί και να δημιουργήσει θεσμούς και μορφώματα που θα μπορούν να ασχοληθούν με τα προτάγματα που δημιουργεί η εποχή μας. Θα πρέπει να προσδιορισθούν εκείνες οι διαδρομές που θα μπορέσουν να οδηγήσουν τη Μάνη και τους μανιάτες σε τροχιά ανάπτυξης και ευημερίας. Έτσι μόνον θα μπορέσομε να αντέξομε στις προκλήσεις που δημιουργεί η εποχή μας, ο 21ος αιώνας. Αυτά μπορούν να γίνουν ΜΟΝΟ με πρωτοβουλίες των πνευματικών ταγών. Γιατί ΜΟΝΟ αυτών οι πρωτοβουλίες μπορούν να ξεπεράσουν το φράγμα της δυσπιστίας και των ασφυκτικά ατομοκεντρικών συμπεριφορών και νοοτροπιών, που αποτελούν συνηθισμένη κατάσταση στην περιοχή μας. Δεν μπορούμε να εκτιμήσομε πότε θα ωριμάσουν οι συνθήκες, ώστε να προκύψουν τέτοιες πρωτοβουλίες, ούτε πόσα προπαρασκευαστικά βήματα είναι αναγκαία μέχρι να προκύψει η, ζητούμενη για την ώρα, ωριμότητα. Εκείνο που μπορούμε να σημειώσομε είναι ότι ο στόχος αυτός προωθείται αν ο καθένας μας, που έχει την εσωτερική τάση να συνδέει την ατομική του δράση με το χώρο καταγωγής μας τη Μάνη, παίρνει πρωτοβουλίες που προωθούν αυτή την εσωτερική του τάση.

____________________________

EΠH, EΠETEIOI, EΠIΓONOI (Ιούνιος 2003)

Με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, η Ιστορία άρχισε να ρίχνει φως στα γεγονότα που οδήγησαν στην εθνεγερσία του 1821, να τα μελετά και να τα συστηματοποιεί. Ασφαλώς την πρώτη θέση ανάμεσα στα θέματα που καθόρισαν τις δυνατότητες για εθνική αφύπνιση, αλλά και την πορεία και τη διαδρομή των λαών προς την ελευθερία, κατέχει η Γαλλική Επανάσταση του 1789. Με τα μηνύματα φιλελευθερισμού που εξέπεμψε, έδωσε τη δυνατότητα στους Ευρωπαϊκούς λαούς που βρίσκονταν υπό καθεστώς τυραννίας, να ανατρέξουν σε κοινές ρίζες και καταβολές. Και αυτό γιατί έτσι θα μπορούσαν να οδηγηθούν στη διαμόρφωση πυρήνων συνοχής, που θα τους οδηγούσαν σε αυτοκυβέρνηση κάτω από συνθήκες ελευθερίας. Οι ιστορικοί όμως, εξετάζοντας το ζοφερό τοπίο που είχε διαμορφώσει η μακροχρόνια Οθωμανική τυραννία θεωρούν ότι αυτά τα θεωρητικά μηνύματα δεν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πρακτικά αποτελέσματα, αν δεν υπήρχε κατάλληλος πυρήνας, που θα χρησιμοποιείτο ως αφετηρία για την οργάνωση των πολεμικών δυνάμεων και την πρώτη εφόρμηση προς την ελευθερία. Τέτοια δυνατότητα έδινε μόνον η Μάνη.

Ο αγώνας για τη διατήρηση ελεύθερου και αδούλωτου του μανιάτικου χώρου υπήρξε διαρκής και επίπονος. Αμέσως μετά την κατάρρευση του Βυζαντινού κράτους και σε όλο το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, η Μάνη, και ολόκληρη η ορεινή περιοχή της Νότιας Πελοποννήσου βρισκόταν υπό εξέγερση. Τότε συστηματοποιήθηκαν και οι συμμαχίες με ευρωπαϊκά κράτη, κυρίως τη Βενετία, που αποτελούσαν αναγκαίο όρο για μια διαρκή πολεμική ετοιμότητα που θα κρατούσε τον τόπο ελεύθερο, αλλά και για μια διαρκή εξέγερση όταν οι συνθήκες οδηγούσαν στην είσοδο των οθωμανικών στρατευμάτων στην περιοχή μας. Αυτή η διαρκής προσπάθεια, σταθερή, μόνιμη και εντατική από τη μια ως την άλλη άκρη της Μάνης, οδήγησε στο να καταγράφονται γεγονότα πρωτοφανή για τα δεδομένα της εποχής και του μεγέθους του αντίπαλου, αυτά που αποκαλούμε μανιάτικα έπη.

Ήλθε το 1821, ο αγώνας συνεχιζόταν με εξάρσεις και υποχωρήσεις, τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων σκαμπανέβαζαν πότε με το μέρος μας και πότε σε βάρος μας. Κλήθηκε και ο Ιμπραήμ από την Αίγυπτο, με τον όγκο και την ευρωπαϊκή οργάνωση των στρατευμάτων του, να βάλει τη σφραγίδα της καταστολής στην Ελληνική εξέγερση που διατηρείτο επί 4 χρόνια. Και βρέθηκε πάλι ο εμπειροπόλεμος μανιάτικος στρατός, εκείνος που είχε γαλουχηθεί με τα μανιάτικα έπη, για να σταματήσει την κατάρρευση της ελληνικής επανάστασης. Οι επέτειοι των ηρωϊκών αυτών αγώνων στη Βέργα του Αλμυρού (22.06.1825), στον όρμο του Διρού (24.06.1825) και στον Πολυάραβο (05.08.1925) απετέλεσαν την αφετηρία για την ίδρυση, δύο χρόνια μετά, του νεοελληνικού κράτους αφού ανέκοψαν την πλήρη υποδούλωση της Πελοποννήσου από την ορμή των μέχρι τότε ανίκητων τουρκο-αιγυπτιακών στρατευμάτων. Οι τρεις αυτές επέτειοι αποτελούν απόρροια του τρόπου που αντιδρούσαν οι μανιάτες όταν απειλείτο με υποδούλωση η περιοχή τους. Αποτελούν ασφαλή ένδειξη ότι οι διηγήσεις για τα μανιάτικα έπη μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά, εμπλουτίζονταν με νεώτερα κατορθώματα και είχαν διαμορφώσει τη μανιάτικη υπερηφάνεια, που αποτελούσε παγιωμένο τρόπο ζωής.

Πέρασαν πολλές δεκαετίες από τότε, τα μανιάτικα έπη ανασύρονται από την αφάνεια, καταγράφονται και συστηματοποιούνται. Αυτός ο συνεχής εμπλουτισμός δίνει τη δυνατότητα στους μελετητές να εμβαθύνουν στις συνθήκες που τα δημιούργησαν, αλλά και να ανιχνεύσουν τις επενέργειες που είχαν στις επόμενες περιόδους. Η περιοχή μας πέρασε από πολλές φάσεις, κυρίως εσωτερικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων, με πολλά και ποικίλα αρνητικά αποτελέσματα. Ευτυχώς τον τελευταίο μισό αιώνα έχουν αποδυναμωθεί οι εσωτερικές συγκρούσεις. Οι νέες γενιές Μανιατών μεγαλώνουν ειρηνικά, είτε στην πατρική γη, είτε στους νέους τόπους εγκατάστασης. Σ` αυτούς τους ειρηνικούς καιρούς είναι περισσότερο αναγκαία η εντρύφηση στα έπη των προγόνων μας. Γιατί με την έμπνευση που δημιουργούν, κατευθύνουν τα άτομα σε αποτελεσματικές ενασχολήσεις. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο στην περίοδο που διανύουμε, γιατί οι συνθήκες επιτρέπουν στην περιοχή μας να μπει και πάλι σε τροχιά ανάπτυξης.

Με την ευκαιρία των εορτασμών των επετείων αυτού του μήνα, καλό είναι να ανατρέξομε στα μανιάτικα έπη που δημιουργήθηκαν χάρη στη συνεργασία μεταξύ των μανιάτικων περιοχών. Έτσι θα πάρουμε έμπνευση για την νέα συνεργασία μεταξύ των μανιάτικων περιοχών, έτσι ώστε όλοι μαζί να σχεδιάσομε την πορεία προς ένα λαμπρό κοινό μέλλον. Η συνεργασία αυτή για να προωθηθεί απαιτεί τη δημιουργία των κατάλληλων θεσμών εναρμονισμένων με τις σημερινές ανάγκες. Ελπίζομε ότι οι εκπρόσωποι των περιοχών θα φανούν αντάξιοι στα μηνύματα των καιρών…

_________________________________

ΣTHN EΠOXH TΩN ΠOΛΛAΠΛΩN TAYTOTHTΩN (Ιούλιος 2003)

Η εξέλιξη της ανθρωπότητας φέρνει μαζί της και τις μεταβολές του τρόπου και των συνθηκών ζωής από εποχή σε εποχή. Η επιτυχία των ανθρώπων να μετατρέπουν τις ανακαλύψεις σε τεχνολογικές εφαρμογές δημιουργεί μεγάλες βελτιώσεις, τόσο σε ποσοτικό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο, κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, Βελτιώσεις, που έχουν άμεση αντανάκλαση στην ίδια τη ζωή και στον τρόπο που διαμορφώνεται η πορεία της σε κάθε άτομο. Έτσι φθάσαμε στη σημερινή κατάσταση που όλα τα συστήματα των ανθρώπινων κοινωνιών είναι ανοικτά σε εξωτερικές επιδράσεις.

Στον τόπο μας, τη Μάνη, η μεταβολή γινόταν αργά, αλλά σταθερά, αμέσως με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Από την αρχή της Επανάστασης του 1821 και με τη συμμετοχή των Μανιατών στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, άρχισε να διαμορφώνεται μια συνεχής μετακίνηση, σε άλλες περιοχές, του ιδιαίτερα μεγάλου αριθμητικά ανθρώπινου δυναμικού της. Η διαδικασία αυτή συνεχιζόταν όλα τα χρόνια που πέρασαν από τότε. Έτσι διαμορφώθηκαν σημαντικές μανιάτικες κοινότητες σε πολλές περιοχές της χώρας, αλλά και σε χώρες του εξωτερικού.

Τα τελευταία 50 χρόνια οι τεχνολογικές μεταβολές τροποποιούν ριζικά τους όρους και τους ρυθμούς μετακίνησης. Τα νέα μεταφορικά μέσα κινούνται με ταχύτητες που εκμηδενίζουν τις αποστάσεις. Οι αυτοκινητόδρομοι διασχίζουν πλέον από τη μια άκρη ως την άλλη τη χερσόνησο της Μάνης, ενώ οι μετακινήσεις από τις γειτονικές μεγαλουπόλεις στην πρωτεύουσα και από κει στα μεγάλα αστικά κέντρα του εξωτερικού γίνονται γρήγορα και με ολοένα και μικρότερο κόστος. Γι` αυτό οι μετακινήσεις, που αναφερθήκαμε, παίρνουν συν τω χρόνω και εντονότερους ρυθμούς. Την τελευταία 20ετία αρχίζει να αναπτύσσεται σταθερά και το αντίστροφο φαινόμενο. Αρχίζουν, δηλαδή να εγκαθίστανται στη Μάνη και άτομα που δεν έχουν προέλευση, καταγωγή ή άλλου είδους αρχική σχέση με την περιοχή μας. Είτε γιατί προσελκύονται από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του μανιάτικου φυσικού περιβάλλοντος, είτε γιατί θεωρούν το μανιάτικο χώρο κατάλληλο για την προώθηση των επιχειρηματικών τους επιδιώξεων στον τουριστικό τομέα.

Γίνεται κατανοητό από τα αναφερθέντα πιο πάνω ότι κάτω απ` αυτές τις συνθήκες ΚΑΙ οι Μανιάτες έχομε ήδη μεταβεί σε μια άλλη εποχή. Την εποχή των πολλαπλών ταυτοτήτων. Σ` αυτή την εποχή το ζητούμενο δεν είναι πλέον η διατήρηση της μοναδικής μανιάτικης ταυτότητας, που πρόβαλλε ως πρόταγμα σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους, αλλά η διατήρηση ΚΑΙ της μανιάτικης ταυτότητας, μεταξύ των άλλων που μας επιβάλλει η εποχή μας. Είναι ήδη διαπιστωμένη η ανάγκη για αντιμετώπιση θεμάτων τρέχουσας ανάγκης που επιβάλλει τη μεταδημότευση σε πολλούς συμπατριώτες που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα σε άλλες περιοχές στο εσωτερικό της χώρας. Κανένας δεν μπορεί να τους κατηγορήσει γι` αυτό. Ιδιαίτερα αν ισχύει η παράλληλη διατήρηση των δεσμών με τον τόπο καταγωγής, με το έδαφος και η συναισθηματική σχέση με την ιδέα της Μάνης. Σε μεγαλύτερο βαθμό έχει βάση η ανάγκη για αντιμετώπιση προβλημάτων τρέχουσας φύσης στους μετανάστες. Σε ξενικό περιβάλλον η απόκτηση της ξένης υπηκοότητας καθίσταται αναγκαίος όρος επιβίωσης στις περισσότερες περιπτώσεις. Αυτό δεν εμποδίζει, στα περισσότερα κράτη εγκατάστασής τους και τη διατήρηση της ελληνικής υπηκοότητας. Και μέσω αυτής της διατήρησης της υπηκοότητας, την παράλληλη διατήρηση της συναισθηματικής σχέσης με τη μανιάτικη καταγωγή τους.

Βρισκόμαστε ήδη σε σημείο καμπής. Δηλαδή σε χρονική περίοδο κρίσιμη για τη διατήρηση της μανιάτικης ταυτότητάς μας. Από τη μια πλευρά υπάρχει η φυσιολογική εξασθένιση των δεσμών των μεταναστών με το μανιάτικο χώρο, γεγονός φυσιολογικό δεδομένου ότι από τις παλιότερες ομαδικές μεταναστεύσεις έχουν περάσει κοντά δύο αιώνες. Από την άλλη πλευρά υπάρχει έλλειψη διαμορφωμένων μηχανισμών ενσωμάτωσης των νέων κατοίκων της Μάνης. Αυτοί οι δύο παράγοντες δημιουργούν ιδιαίτερα αρνητικούς όρους διατήρησης και χρονικής ανέλιξης της μανιάτικης ιδέας, δηλαδή των ηθών, εθίμων και τρόπου ζωής των προγόνων μας, που οδήγησε στα μεγάλα κατορθώματα. Απαιτείται ιδιαίτερα συντονισμένη προσπάθεια από τις περιοχές της Μάνης και τους εκπροσώπους τους για την από κοινού διαμόρφωση δράσεων για τη διατήρηση και προώθηση στο χρόνο των στοιχείων της μανιάτικης συνείδησης. Για να μπορέσομε να φθάσομε σε μια τέτοια δυνατότητα απαραίτητο όρο αποτελεί η καταπολέμηση των μανιάτικων τοπικισμών.

Η προώθηση των στενών συμφερόντων του κάθε οικισμού ή του κάθε Δήμου της Μάνης είμαι αδύνατο να επιτευχθεί μεμονωμένα και αποσπασματικά. Πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση όλων ότι η Μάνη αποτελεί ενιαίο χώρο, ιδιότητα που αποτελεί αποτέλεσμα αφενός της γεωμορφολογίας της και αφετέρου των κοινών δράσεων των προγόνων. Αυτό το ενιαίο μπορεί να προωθηθεί στο μέλλον μέσω της κοινής μανιάτικης ταυτότητας των ντόπιων, αλλά και της μανιάτικης ταυτότητας των συμπατριωτών μας, και των απογόνων τους, που ζουν έξω από τα εδαφικά όρια του τόπου μας.

______________________

H ANAΠTYΞH ΣTHN ΠEPIOXH MAΣ (Ι) (Αύγουστος 2003) H ώρα για τον απολογισμό της τελευταίας 5ετίας

Ας ξεκαθαρίσομε από την αρχή τους όρους που θα χρησιμοποιήσομε γα να αποφύγομε τις παρανοήσεις που μπορούν να προκύψουν. Με τον όρο «ανάπτυξη» η Οικονομική Επιστήμη ορίζει τη διαρκή αύξηση του προϊόντος που παράγεται. Ο όρος διαρκής αύξηση προϋποθέτει μεγάλη χρονική περίοδο και ταυτόχρονα ρυθμούς πολύ μεγαλύτερους από τους συνηθισμένους. Ο όρος «προϊόν» αναφέρεται σε οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες που διοχετεύονται κυρίως σε επενδυτικούς σκοπούς. Τέλος ο σύνθετος τίτλος που χρησιμοποιείται εντοπίζει την εξέταση των στοιχείων που έχουν σχέση με την ανάπτυξη στην περιοχή της Ενιαίας Μάνης, δηλαδή της εδαφικής περιοχής που ορίζεται από τον Ταύγετο και τη θάλασσα, με άκρα το Γύθειο συμπεριλαμβανόμενο και την Καλαμάτα, μη συμπεριλαμβανόμενη.

Για να αποφύγομε τις παρανοήσεις διατυπώνομε από την αρχή τη θέση, ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που ζούμε, όλα τα φαινόμενα αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται. Έτσι και η ανάπτυξη μιάς περιοχής δεν μπορεί να υπάρξει αυτόνομα, χωρίς δηλαδή αναγωγές των στοιχείων της σε πολιτικές που επιλέγονται από ευρύτερα διοικητικά κέντρα. Στην περίπτωσή μας, η ανάπτυξη της Μάνης είναι αναγκαίο να συνδεθεί αρμονικά με την Καλαμάτα, τη Σπάρτη, την Τρίπολη, την Αθήνα. Γιατί εκεί γίνονται οι σχεδιασμοί για την ανάπτυξη στους ευρύτερους γεωγραφικούς χώρους και η αναπτυξιακή δυναμική στην περιοχή μας μπορεί να μεγιστοποιηθεί, μόνο με αρμονικό τρόπο ένταξης σ` αυτούς τους σχεδιασμούς. Η πενταετία επιλέχτηκε γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό μέγεθος ενός μεσοπρόθεσμου, χρονικού σχεδιασμού. Αλλά κυρίως γιατί μέσα στην κρίσιμη πενταετία (1998 – 2003) είχαν προγραμματισθεί και έγιναν μεγάλου μεγέθους αναπτυξιακοί σχεδιασμοί. Τέτοιους θεωρούμε κυρίως τον τελικό απολογισμό για τα έργα του Β’ και τον προενταξιακό, τουλάχιστο, σχεδιασμό αν όχι την οριστική επιλογή, για τα έργα του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Ότι η Μάνη έλκει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, λόγω των ιδιαίτερων γεωμορφολογικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών της, αποτελεί πάγια θέση της εφημερίδας μας, από το πρώτο φύλλο της έκδοσής της. Η διαπίστωση αυτή για τον τόπο μας, είναι αναγκαίο να συνοδεύεται από πολιτικές αποφάσεις και επιλογές, που θα τη μεταφράζουν σε πρακτικό επίπεδο. Έτσι μόνο μπορούμε να φθάσομε στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μας. Αυτή η τουριστική ανάπτυξη απαιτεί έργα στο δημόσιο τομέα, που να τη στηρίζουν και να την προωθούν καλύπτοντας τις απαιτήσεις των επισκεπτών. Χοντρικά απαιτεί επενδύσεις που να οδηγούν αφενός σε ευχέρεια πρόσβασης των επισκεπτών και αφετέρου σε βελτίωση της ποιότητας ζωής στα μέρη διαμονής τους. Σε μια πρώτη μετάφραση αυτά σημαίνουν: α) βελτίωση του οδικού δικτύου, κυρίως στον άξονα Καλαμάτα – Καρδαμύλη – Αρεόπολη – Γύθειο, β) ύδρευση για όλους τους μανιάτικους οικισμούς και γ) αποχέτευση για τους παραθαλάσσιους κυρίως που επηρεάζονται από τις πληθυσμιακές συγκεντρώσεις που διαμορφώνει η τουριστική ανάπτυξη.

Απότι φαίνεται το μέγιστο που μπορεί να θεωρηθεί ως απολογισμός στον τομέα των οδικών δικτύων στην περιοχή μας, όχι μόνο για την πενταετία που αναφερόμαστε αλλά και για την επόμενη, είναι η αξιοποίηση της πίστωσης ενός δισεκατομμυρίου δραχμών για το πρώτο τμήμα του δρόμου Καλαμάτα – Καρδαμύλη και πίστωσης, περίπου στο ένα τρίτο του ποσού αυτού, για την παράκαμψη Γυθείου και την κατασκευή νέας χάραξης στη διαδρομή από Άγιο Βασίλη μέχρι Μαραθέα. Λέμε το μέγιστο γιατί οι μελέτες καρκινοβατούν και οι αετονύχηδες παραμονεύουν να επωφεληθούν από τις πατροπαράδοτες εσωτερικές μανιάτικες έριδες για να ξεστρέψουν τις πιστώσεις σε άλλες κατευθύνσεις.

Αντιπαρερχόμενοι το θέμα της ύδρευσης, που με πρωτοβουλίες της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης πήρε μια σημαντική ώθηση αυτά τα χρόνια, εστιάζομε στο μεγάλο μελλοντικό κίνδυνο που δημιουργείται για την περιοχή μας, λόγω της έλλειψης στοιχειώδους στρατηγικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση του θέματος της αποχέτευσης. Δυστυχώς αυτή την πενταετία δεν υπήρξε ούτε καν εντοπισμός της σοβαρότητας αυτού του προβλήματος. Αυτό φαίνεται από τη στασιμότητα που υπάρχει στην προώθηση εκτέλεσης το έργου αποχέτευσης – βιολογικού καθαρισμού του Γυθείου. Φαίνεται και από την ανυπαρξία αντιδράσεων όταν προέκυψε, ως μετεξέλιξη της πρότασης για απορρύπανση του Μεσσηνιακού κόλπου, η γενναία χρηματοδότηση του Δήμου Καλαμάτας από το Ταμείο Συνοχής. Χρηματοδότηση, όμως για περιορισμένο χώρο στην Ανατολική πλευρά της ακτής του κόλπου, δηλαδή από την Καλαμάτα μέχρι τις Κιτριές, αφήνοντας εκτός της την Καρδαμύλη, τη Στούπα, τον Άγιο Νικόλαο, την Τραχήλα, την παραλία Οιτύλου – Αρεόπολης και τον Γερολιμένα.

Θεωρούμε ότι η περιορισμένη προώθηση αυτών των θεμάτων που σχετίζονται με την υλοποίηση βασικών δημόσιων επενδύσεων αναγκαίων για την περιοχή μας, οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πολιτικού λόγου, αναγκαίου για την προβολή και προώθηση τους. Αυτή η αδυναμία δημιουργεί ανασχέσεις και στην έντονη επενδυτική τάση που εκφράστηκε στον ιδιωτικό τομέα, στην οποία θα αναφερθούμε στο επόμενο φύλλο μας.

____________________________

H ANAΠTYΞH ΣTHN ΠEPIOXH MAΣ (II) (Σεπτέμβριος 2003) Aδύναμη υποστήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων

Ξεκινήσαμε το άρθρο του προηγούμενου φύλλου με γενικούς ορισμούς και παρατηρήσεις, που τους επαναλαμβάνομε για να γίνουν προσιτές στους αναγνώστες οι σκέψεις μας που ακολουθούν. Με τον όρο «ανάπτυξη» η Οικονομική Επιστήμη ορίζει τη διαρκή αύξηση του προϊόντος που παράγεται. Ο όρος διαρκής αύξηση προϋποθέτει μεγάλη χρονική περίοδο και ταυτόχρονα ρυθμούς πολύ μεγαλύτερους από τους συνηθισμένους. Ο όρος «προϊόν» αναφέρεται σε οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες που διοχετεύονται κυρίως σε επενδυτικούς σκοπούς. Τέλος ο σύνθετος τίτλος που χρησιμοποιείται εντοπίζει την εξέταση των στοιχείων που έχουν σχέση με την ανάπτυξη στην περιοχή της Ενιαίας Μάνης, δηλαδή της εδαφικής περιοχής που ορίζεται από τον Ταύγετο και τη θάλασσα, με άκρα το Γύθειο συμπεριλαμβανόμενο και την Καλαμάτα, μη συμπεριλαμβανόμενη.

Για να αποφύγομε τις παρανοήσεις διατυπώνομε από την αρχή τη θέση, ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που ζούμε, όλα τα φαινόμενα αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται. Έτσι και η ανάπτυξη μιάς περιοχής δεν μπορεί να υπάρξει αυτόνομα, χωρίς δηλαδή αναγωγές των στοιχείων της σε πολιτικές που επιλέγονται από ευρύτερα διοικητικά κέντρα. Στην περίπτωσή μας, η ανάπτυξη της Μάνης είναι αναγκαίο να συνδεθεί αρμονικά με την Καλαμάτα, τη Σπάρτη, την Τρίπολη, την Αθήνα. Γιατί εκεί γίνονται οι σχεδιασμοί για την ανάπτυξη στους ευρύτερους γεωγραφικούς χώρους και η αναπτυξιακή δυναμική στην περιοχή μας μπορεί να μεγιστοποιηθεί, μόνο με αρμονικό τρόπο ένταξης σ` αυτούς τους σχεδιασμούς. Η πενταετία επιλέχτηκε γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό μέγεθος ενός μεσοπρόθεσμου, χρονικού σχεδιασμού. Αλλά κυρίως γιατί μέσα στην κρίσιμη πενταετία (1998 – 2003) είχαν προγραμματισθεί και έγιναν μεγάλου μεγέθους αναπτυξιακοί σχεδιασμοί. Τέτοιους θεωρούμε κυρίως τον τελικό απολογισμό για τα έργα του Β και τον προενταξιακό, τουλάχιστο, σχεδιασμό αν όχι την οριστική επιλογή, για τα έργα του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Μετά την περιγραφή των δημοσίων έργων που απαιτούνται για την προώθηση της αναπτυξιακής διαδικασίας, σημειώναμε: Θεωρούμε ότι η περιορισμένη προώθηση αυτών των θεμάτων που σχετίζονται με την υλοποίηση βασικών δημόσιων επενδύσεων αναγκαίων για την περιοχή μας, οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πολιτικού λόγου, αναγκαίου για την προβολή και προώθηση τους. Αυτή η αδυναμία δημιουργεί ανασχέσεις και στην έντονη επενδυτική τάση που εκφράστηκε στον ιδιωτικό τομέα, στην οποία θα αναφερθούμε στο επόμενο φύλλο μας..

Αυτή την έντονη διάθεση του ιδιωτικού τομέα θα περιγράψομε στη συνέχεια.

Η Μάνη ποτέ δεν αναπτύχθηκε στο βιομηχανικό τομέα, δεδομένου ότι στερείται από πρώτες ύλες και ενέργεια. Κατάφερνε όμως, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, να διατηρεί πληθυσμό περισσότερο από το μέσο όρο των γειτονικών εύφορων περιοχών αξιοποιώντας τα ευνοϊκά γεωπολιτικά δεδομένα της κάθε εποχής. Με τον όρο γεωπολιτικά δεδομένα εννοούμε τις γενικότερες διακρατικές ισορροπίες. Σ` αυτή τη δυνατότητα αξιοποίησης συνέβαλε η γεωγραφική της θέση, η γεωμορφολογία του εδάφους της και η ευψυχία των κατοίκων της.

Ισχυριζόμαστε ότι κατά την περίοδο που διανύομε συντρέχουν αντίστοιχες καταστάσεις, κυρίως στον οικονομικό τομέα, που προωθούν την ανάπτυξη του τουρισμού και κατ` επέκταση των τουριστικών επενδύσεων. Τον ισχυρισμό μας αυτό επιβεβαιώνουν και τα δεδομένα που προκύπτουν από τις προκηρύξεις αναπτυξιακών προγραμμάτων που αφορούν τουριστικά καταλύματα και συναφείς δράσεις. Η υποβολή προτάσεων ξεπερνά δύο και τρεις φορές το όριο χρηματοδότησης. Αυτή η τάση δυστυχώς δεν απορροφάται με την αύξηση των χρηματοδοτικών ποσών, ώστε να καλυφθεί το σύνολο της έντονης ζήτησης για ιδιωτικές επενδύσεις που υπάρχει. Και σαν να μην έφθανε αυτό δεν υπάρχει στηριχτική πρωτοβουλία και ενθάρρυνση των τάσεων του ιδιωτικού τομέα, μέσω των δημοσίων επενδύσεων. Ο ισχνός πολιτικός λόγος που αρθρώνεται από τους θεσμικούς εκπροσώπους των μανιάτικων κοινωνιών, αποδυναμώνεται από τον κατακερματισμό του στους δύο Νομούς, και κυρίως από την έλλειψη του κατάλληλου ενιαίου επενδυτικού φορέα. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων θεωρούμε αναγκαία τη συνειδητοποίηση αυτής της έλλειψης και τη συνειδητή προσπάθεια όλων των θεσμικών φορέων για δράση από κοινού. Αυτό που δεν έγινε αυτά τα πέντε χρόνια έχομε όλοι υποχρέωση να προσπαθήσομε, ώστε να εμφανισθεί κατά τον απολογισμό της επόμενης πενταετίας.

___________________________

H ANAΠTYΞH ΣTHN ΠEPIOXH MAΣ (II) (Σεπτέμβριος 2003)

Aδύναμη υποστήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων

Για να αποφύγομε τις παρανοήσεις διατυπώνομε από την αρχή τη θέση, ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που ζούμε, όλα τα φαινόμενα αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται. Έτσι και η ανάπτυξη μιάς περιοχής δεν μπορεί να υπάρξει αυτόνομα, χωρίς δηλαδή αναγωγές των στοιχείων της σε πολιτικές που επιλέγονται από ευρύτερα διοικητικά κέντρα. Στην περίπτωσή μας, η ανάπτυξη της Μάνης είναι αναγκαίο να συνδεθεί αρμονικά με την Καλαμάτα, τη Σπάρτη, την Τρίπολη, την Αθήνα. Γιατί εκεί γίνονται οι σχεδιασμοί για την ανάπτυξη στους ευρύτερους γεωγραφικούς χώρους και η αναπτυξιακή δυναμική στην περιοχή μας μπορεί να μεγιστοποιηθεί, μόνο με αρμονικό τρόπο ένταξης σ` αυτούς τους σχεδιασμούς. Η πενταετία επιλέχτηκε γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό μέγεθος ενός μεσοπρόθεσμου, χρονικού σχεδιασμού. Αλλά κυρίως γιατί μέσα στην κρίσιμη πενταετία (1998 – 2003) είχαν προγραμματισθεί και έγιναν μεγάλου μεγέθους αναπτυξιακοί σχεδιασμοί. Τέτοιους θεωρούμε κυρίως τον τελικό απολογισμό για τα έργα του Β και τον προενταξιακό, τουλάχιστο, σχεδιασμό αν όχι την οριστική επιλογή, για τα έργα του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Αυτή την έντονη διάθεση του ιδιωτικού τομέα θα περιγράψομε στη συνέχεια.

______________________________

ΔIXOΓNΩMIEΣ KAI ANAΠTYΞH (Οκτώβριος 2003)

Μελετώντας την Ιστορία της περιοχής μας, διαπιστώνομε ότι σ` ολόκληρη την επική της περίοδο (15ος -19ος αιώνας) οι τοπικές κοινότητες διαμόρφωναν θέσεις και απόψεις, που εκφράζονταν μέσω των εκπροσώπων τους στις κοινές συνάξεις. Σ` αυτές τις συνάξεις προέκυπταν οι τελικές αποφάσεις τόσο σε τοπικό όσο και στο επίπεδο της ενιαίας Μάνης. Και στα δύο επίπεδα αυτά οι ομοφωνίες ήταν δύσκολες και οι συνθέσεις διαμορφώνονταν, με δυσκολίες και με μεγάλες χρονικές καθυστερήσεις. Με την υπόμνηση αυτών των ιστορικών δεδομένων θέλομε να τονίσομε ότι οι διχογνωμίες αποτελούν στοιχείο της προσωπικότητας του Μανιάτη. Αποτελούν τη βάση εκείνου του χαρακτηριστικού μας που οι άλλοι ονομάζουν μανιάτικο εγωϊσμό ή μανιάτικη υπερηφάνεια, ανάλογα με τη δυσμένεια ή ευμένεια που έχουν απέναντι στο μανιάτικο στοιχείο. Εκείνη την περίοδο το κυριότερο στοιχείο που απασχολούσε την κοινωνία ήταν η επιβίωση και, ιδιαίτερα για τη Μάνη, η διατήρηση «ψηγμάτων» ελευθερίας. Οι διχογνωμίες αποτελούσαν γόνιμο στοιχείο γιατί έδιναν τη δυνατότητα να φωτιστούν πολλές όψεις των πραγμάτων και των καταστάσεων και να διερευνηθούν έτσι σε όλο το φάσμα τους οι υποθέσεις που απασχολούσαν τις μανιάτικες μικροκοινωνίες. Αυτό οδηγούσε σε κατάστρωση στρατηγικής κατάλληλης για την επιτυχία των σκοπών.

Δυστυχώς η μεταφορά αυτών των διχογνωμιών και στην επόμενη ιστορική περίοδο, τα πρώτα χρόνια της σύστασης του νεοελληνικού κράτους, οδήγησε σε τραγικές εξελίξεις και για το Εθνος και για τη Μάνη. Τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών των γεγονότων υπήρξε η κατάπτωση της Μάνης από τη θέση που της είχε δώσει η προσφορά και οι θυσίες της στον Αγώνα. Η κατάπτωση αυτή κρατά πολλές δεκαετίες. Σ` ολόκληρη αυτή την περίοδο εμφανίστηκαν πολλές προσπάθειες φωτισμένων προσωπικοτήτων, από αυτές που παράγει σε σχετική αριθμητική επάρκεια ο τόπος. Ελειπε όμως ο συντονισμός και η μεταξύ των σύνθεση για να προκύψει η ενέργεια εξόδου. Παρόλα αυτά οι προσπάθειες συνέτειναν, και συντείνουν, σε ανοδική πορεία και δημιουργούν τάσεις εξόδου από την παρακμή και τη στασιμότητα. Σ` αυτή τη φάση βρισκόμαστε κατά την τελευταία δεκαετία.

Η εποχή μας, με κύριο χαρακτηριστικό την παγκοσμιοποίηση, χαρακτηρίζεται από εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η επιβίωση και η ατομική ελευθερία θεωρούνται δεδομένα. Οι κοινωνίες και οι εθνικές οικονομίες έχουν χάσει τον κλειστό και προστατευτικό χαρακτήρα τους, έχουν ενταχθεί σε ανοιχτές και ελεύθερα ανταγωνιζόμενες διαδικασίες και καταστάσεις. Σ` αυτό τον ανταγωνισμό κυρίαρχο στοιχείο αποτελεί η ταχύτητα. Μέσω της κατανόησης ή όχι αυτών των μεταβολών, οι κοινωνίες και οικονομίες κατευθύνονται με επιτυχία προς το μέλλον ή συρρικνώνονται και εξαφανίζονται. Σ` αυτό το περιβάλλον είμαστε υποχρεωμένοι να εξετάσομε και τις πατροπαράδοτες μανιάτικες διχογνωμίες, με σκοπό να τις εξουδετερώσομε γιατί η ζημιά που προκαλούν, σ` αυτή την ιστορική περίοδο, είναι πολλαπλάσια και ανεπανόρθωτη…

Από τα στοιχεία που αναφέρθηκαν φάνηκε το κυρίαρχο και καθοριστικό στοιχείο του χρόνου, της ταχύτητας έκβασης των υποθέσεων. Στην ιστορική περίοδο ο χρόνος δούλευε με το μέρος της Μάνης και των συμφερόντων της. Οι καθυστερήσεις οδηγούσαν στις περισσότερες περιπτώσεις στην ωριμότητα των αποφάσεων και στην επιτυχή έκβαση των υποθέσεων που βρίσκονταν σε εξέλιξη. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει στην εποχή μας. Σε εποχές με κυρίαρχο το στοιχείο του ανταγωνισμού, οι συντμήσεις του χρόνου, δηλαδή η λήψη αποφάσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα, αποτελεί ένα από τα ευνοϊκότερα στοιχεία για την επιτυχή τους έκβαση. Αν δεν γίνει πλήρης αξιοποίηση των δεδομένων σε σύντομο χρονικό διάστημα κυριαρχεί ο ανταγωνιστής που το κατάλαβε και εφαρμόζει αυτό τον κανόνα.

Κάνοντας πρόχειρους απολογισμούς για τα δεδομένα της τελευταίας δεκαετίας διαπιστώνομε ότι οι διχογνωμίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην απώλεια αρχικά προσδιορισμένων χρηματοδοτήσεων για τη Μάνη, αλλά και παρεμπόδισαν τη διαμόρφωση των όρων και προϋποθέσεων, που οι κανόνες προσδιόριζαν, ώστε να γίνει δυνατή η επιτυχής διεκδίκηση ακόμα μεγαλύτερων χρηματοδοτήσεων. Από τις στήλες της εφημερίδας μας έχουν εμφανιστεί και σε λεπτομέρειες μάλιστα πολλές απ` αυτές τις περιπτώσεις. Αναφέρομε μερικές απ` αυτές που αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα για αποφυγή και διαμόρφωση αντίθετων προτύπων: A) Η αδρανοποίηση της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης, μετά το 1998, που οδήγησε στην απώλεια του μοναδικού αξιόπιστου διεκδικητικού μηχανισμού. Απ` αυτή την αδρανοποίηση, χάθηκαν πιστώσεις του αποθεματικού για το Leader II, καθώς και κάθε δυνατότητα ένταξης στο επόμενο Leader. Συνολικά άνω των 3 δισεκατομμυρίων δραχμών για το σύνολο της Μάνης. Β) Οι απώλειες εγκεκριμένων χρηματοδοτήσεων από το Β Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (1994 – 2001), με χαρακτηριστικά παραδείγματα στα οδικά έργα του ορεινού άξονα της Δυτικής Μάνης (Πλάτσα – Μηλέα, Εξωχώρι – Σαϊδόνα, περί τα 500 εκατομμύρια δραχμές), έργα ανάδειξης μνημείων όπως ο Πύργος Δουράκη στη Μεγάλη Καστάνια, έργα ανάδειξης περιοχών περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, όπως το φαράγγι Βιρού. Το άσχημο στην υπόθεση αυτή προεκτείνεται, από τους δήθεν καλοθελητές που θέλουν να μας υποχρεώσουν και πάλι γιατί τα ίδια έργα εντάχθηκαν και στο Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης!!! Τα ίδια έργα που η ομογνωμία των τοπικών εκπροσώπων είχε προωθήσει και εντάξει την περίοδο 1994 -96. Γ) Το χειρότερο βρίσκεται στην αδυναμία διαμόρφωσης κοινής πρότασης για τα έργα παμμανιάτικου ενδιαφέροντος και ακόμα χειρότερο η αναβίωση ισχυρών και έντονων τοπικιστικών τάσεων, που αντιστρατεύονται την ανάπτυξη και την προοπτική της Μάνης στο μέλλον.

Ας προβληματιστούμε από τα φαινόμενα αυτά. Οι διχογνωμίες, μπορεί να χαϊδεύουν βραχυχρόνια μικροεγωϊσμούς, εμποδίζουν όμως τα παιδιά της Μάνης να απολαύσουν ένα καλύτερο μέλλον.

_____________________________________

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ (Νοέμβριος 2003)

Βρισκόμαστε έξη μήνες το πολύ πριν από τις βουλευτικές εκλογές. Ο χρόνος είναι κατάλληλος για να διαμορφωθούν διεκδικητικοί στόχοι, αλλά και διαδρομές για την προσέγγισή τους. Αυτό ισχύει τόσο για μεμονωμένα άτομα όσο και για ομάδες ατόμων με κοινά συμφέροντα. Τέτοιες ομάδες συγκροτούνται με αφετηρία δύο κυρίως αιτίες: το βιοποριστικό επάγγελμα και τον κοινό χώρο καταγωγής ή διαβίωσης. Εδώ εντάσσομε και την κοινή υποχρέωση Μανιατών και φιλομανιατών για τη διαμόρφωση κοινών στόχων και διεκδικήσεων, καθώς και του τρόπου που οι προτάσεις θα γίνουν αποδεκτές και θα ενταχθούν στα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων. Ας γίνομε όμως περισσότερο αναλυτικοί.

Τα πολιτικά κόμματα εξαγγέλλουν κατά την προεκλογική περίοδο γενικού χαρακτήρα διακηρύξεις, που θα αποτελέσουν, σε περίπτωση που τους ανατεθεί η διακυβέρνηση της χώρας, τα προπλάσματα για τις πολιτικές που θα ακολουθήσουν στους επί μέρους τομείς. Η εξειδίκευση των προγραμμάτων αυτών γίνεται με την ένταξη ειδικότερων έργων ή ενεργειών που προτείνονται από τις κοινωνικές ομάδες ή από τους εκπροσώπους των περιοχών, με την προσαρμογή στις λογικές και τις προδιαγραφές τους. Αυτονόητα προκύπτει ότι όσο ισχυρότερες είναι οι κοινωνικές ομάδες ή όσο ευρύτερες είναι οι περιοχές που υποβάλλουν προτάσεις, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν για την ένταξη των προτάσεών τους στα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων και την προώθησή μέχρι την υλοποίησή τους.

Για να προκύψουν κοινές προτάσεις των περιοχών, αυτό βέβαια ισχύει και για την περιοχή μας τη Μάνη, είναι αναγκαίο να διαμορφωθεί πλαίσιο επικοινωνιών μεταξύ των εκπροσώπων τους. ΄Οσο πιο πυκνό είναι αυτό το πλαίσιο τόσο γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα θα προκύψουν οι κοινές προτάσεις σε θέματα ζωτικού ενδιαφέροντος για την περιοχή και το μέλλον της. Ο χάρτης της αυτοδιοίκησης, όπως προέκυψε μετά το 1998 ευνοεί τέτοιου είδους επικοινωνίες, δεδομένου ότι η ομάδα διαβούλευσης για την περιοχή είναι ολιγομελής. Αρκεί να υπάρχει ταυτότητα στόχων, αυτό που «επι τω ποιητικότερω» λέγεται «κοινό όραμα». Στη Μάνη έχομε πολύ ισχυρές αφετηρίες από το παρελθόν, που δίνουν ισχυρές αρχικές ωθήσεις για τη διαμόρφωση κοινής πρότασης. Στο σημείο αυτό χρειάζονται κάποιες διευκρινήσεις. Αναμφισβήτητα η κάθε περιοχή, μπορούμε να πούμε ακόμα ο κάθε οικισμός, μπορεί έχει και ιδιαίτερους στόχους και επιδιώξεις. Οι κοινοί στόχοι και επιδιώξεις στις οποίες αναφερόμαστε σε τίποτα δεν εμποδίζουν την προβολή τους, μεμονωμένα και σε χαμηλότερο επίπεδο, από κάθε μικροκοινωνία και τους εκπροσώπους της. Γιατί είναι βέβαιο ότι αν προωθηθούν οι ευρύτερου χαρακτήρα στόχοι θα προωθηθούν ευκολότερα και οι μερικότεροι.

Η αναγκαιότητα ενός ευρύτερου προγραμματισμού επιδιώξεων και στόχων μεγάλων περιοχών έχει γίνει αποδεκτή από τη συντριπτική πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου της χώρας μας. Και τούτο γιατί αποτελεί αναγκαίο όρο για την ανάπτυξη της χώρας και αποκλειστική διαδρομή για την προώθηση των στόχων της ουσιαστικής σύγκλισης με τα άλλα κράτη της Ευρωζώνης. Υπάρχει βεβαιότητα πλέον, ότι ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών η χώρα μας οδηγείται σύντομα σε ένα εκσυγχρονισμένο σύστημα διοίκησης τριών επιπέδων: Κράτος, Περιφέρεια, Δήμος. Και μάλιστα με αναδιατάξεις και συνενώσεις ώστε ο γεωγραφικός χώρος αναφοράς των δύο τελευταίων επιπέδων, να διευρυνθεί μετά ίσως από ένα μικρό μεταβατικό διάστημα που θα συνυπάρχουν το τωρινό και το μελλούμενο. Αυτή η γενικότερη πολιτική τάση ενισχύει περισσότερο την πρότασή μας για διαμόρφωση κοινών στόχων και επιδιώξεων σε κάθε ευρεία περιοχή. Γιατί αυτή η διαδικασία θα φέρει σε κοντινότερη θέση τις μικροπεριοχές και η μελλοντική αναδιάταξή τους θα προχωρήσει γρηγορότερα, σε καλλιεργημένο ήδη έδαφος.

΄Όπως πιστεύομε ότι οι διεκδικήσεις των μικροπεριοχών είναι σε αρμονία με τη διαμόρφωση κοινών στόχων σε ευρύτερο χώρο με κοινά χαρακτηριστικά όπως η Μάνη, το ίδιο πιστεύομε και για τις ατομικές επιδιώξεις. Η προσωπική ή η οικογενειακή επιδίωξη, και η πολιτική στόχευση για την επίτευξή της, γίνεται ευκολότερη με την διάρθρωση και προώθηση ενός από κοινού διαμορφωμένου προγράμματος ανάπτυξης της περιοχής. Αρκεί τα άτομα να το κατανοήσουν και να συμπεριφερθούν ανάλογα.

Δεν προωθούνται υψηλοί αναπτυξιακοί στόχοι όταν τα άτομα ρίχνουν όλη τους την προσπάθεια στην επαφή με τους πολιτικούς για την προώθηση αποκλειστικά ατομικών στόχων. Η ένταση διεκδίκησης θα πρέπει να είναι ανάλογη με τη βαρύτητα του επιδιωκόμενου. Και είναι αναμφισβήτητο ότι ένα έργο που επενεργεί στο σύνολο του πληθυσμού της περιοχής και για απεριόριστο χρόνο απαιτεί υψηλό συντελεστή βαρύτητας.

Τελικά επιθυμούμε να σημειώσομε ότι οι κοινοί στόχοι κάθε ευρείας περιοχής αναφέρονται στο σύνολο του πληθυσμού. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι μέσω της προώθησής τους στα πολιτικά κόμματα επιδιώκεται αλλαγή ιδεολογιών, και των επιλογών που επιβάλλουν. Σημαίνει απλά ότι μπορούν με την κατάλληλη προετοιμασία και συνεργασία των εκπροσώπων των περιοχών να υιοθετηθούν από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Το τελευταίο αποτελεί και την ασφάλεια υλοποίησής τους μετεκλογικά…

______________________________

ENIAIA ANTIΛHΨH, ENIAIOΣ ΣXEΔIAΣMOΣ, ENIAIA ΠPOBOΛH THΣ ΠEPIOXHΣ MAΣ: O MONOΔPOMOΣ ΓIA ΘETIKA AΠOTEΛEΣMATA (Δεκέμβριος 2003)

Τώρα που αποσαφηνίστηκε πλήρως το επενδυτικό τοπίο στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης, μπορούμε να συγκρίνομε τα στοιχεία και να βγάλομε συμπεράσματα. Κυρίως να προβληματιστούμε για τα κέρδη και τις ζημιές από την εφαρμογή ή όχι μιας ΕΝΙΑΙΑΣ αναπτυξιακής πολιτικής για τη Μάνη. Αυτός ο προβληματισμός θα μας οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα για τη χάραξη αποτελεσματικής αναπτυξιακής πορείας για το μέλλον.

Το 1994 η Μάνη ήταν κατακερματισμένη σε 65 Κοινότητες και 1 Δήμο. Οι εκπρόσωποί της, παρόλα αυτά κατάφεραν να πετύχουν ισχυρή χρηματοδότηση στον τομέα της Αγροτικής Ανάπτυξης. Το κυριότερο όμως κατάφεραν να συστήσουν αναπτυξιακό εργαλείο διαρκούς ισχύος, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Μάνης, για να μπορούν να κάνουν παρεμβάσεις σε κάθε ευκαιρία και να αντλούν πόρους για την ανάπτυξη της περιοχής, απόπου κάθε φορά ήταν δυνατό. Το 2000 η Μάνη εκφραζόταν αποκλειστικά με τους 5 Δήμους της και ήταν απλή υπόθεση η δυνατότητα συνεννόησης μεταξύ τους, με την ιδιότητα των μεγάλων εταίρων της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης. Και όμως δεν τα κατάφεραν να συνεννοηθούν. Αντίθετα κατάφεραν να οδηγήσουν την Εταιρεία σε αδράνεια και να την κλείσουν…

Το 1996 η Μάνη χρηματοδοτήθηκε, μέσω του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης Leader II, με 700 εκατομμύρια δραχμές για ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό της χώρο και δικαιούτο τουλάχιστο ακόμα 1 δισεκατομμύριο δραχμές από το αποθεματικό του προγράμματος. Δικαίωμα θεμιτό και δίκαιο δεδομένου ότι η Αναπτυξιακή της Εταιρεία διεκπεραίωσε πρώτη τις συμβατικές της υποχρεώσεις για επιλογή των ιδιωτικών επενδύσεων, συνδυάζοντας αξιοπιστία και ταχύτητα. Τα ποσά για ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό χώρο που είχαν προβλεφθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Πελοποννήσου δεν εκταμιεύτηκαν, για τεχνικούς λόγους στερώντας τη δυνατότητα επενδύσεων σε πολλούς συμπατριώτες μας αγρότες. Σε μεγάλο ύψος, εκτιμάται τριπλάσιο του ποσού του προγράμματος Leader, έφθασαν και οι ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό χώρο που προωθούντο απευθείας από τις Διευθύνσεις Γεωργίας Μεσσηνίας και Λακωνίας σύμφωνα με τις προβλέψεις του οικείου Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δια των υποβαλλομένων Σχεδίων Βελτίωσης των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Υπήρχαν δηλαδή τρεις πηγές χρηματοδότησης, από τις οποίες ενεργοποιήθηκαν οι δύο, λόγω τεχνικών δυσχερειών που εμπόδισαν την Περιφέρεια να ενεργοποιήσει την τρίτη πηγή.

Το 2002 οι συνολικές χρηματοδοτήσεις, για ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό της χώρο περιορίστηκαν σε δύο πηγές. Από τις προβλέψεις του Υπουργείου Γεωργίας χρηματοδοτήθηκαν προγράμματα για τους Δήμους Αβίας, Λεύκτρου και Σμύνου αφενός και από τις προβλέψεις της Περιφέρειας Πελοποννήσου χρηματοδοτήθηκαν προγράμματα για τους Δήμους Ανατολικής Μάνης και Γυθείου αφετέρου. Οι συνολικές χρηματοδοτήσεις κυμάνθηκαν στα επίπεδα των 5 εκατομμυρίων Ευρώ, δηλαδή γύρω στα 1,7 δισεκατομμύρια δραχμές. Οι πόροι αυτοί, χωρίς ενιαία λογική και σχεδιασμό κατανεμήθηκαν μακριά από τη λογική κοινών δράσεων στο χώρο της Ενιαίας Μάνης, που αυτό καθεαυτό αποτελεί το κυριότερο στοιχείο για διεκδίκηση πόρων για την ανάπτυξη της περιοχής μας. Το 2002 όταν όλες οι περιοχές επιχειρούσαν μέσω αξιόπιστων προτάσεων να πετύχουν ένταξη στο νέο Leader, συστήνοντας αναπτυξιακές εταιρείες, εμείς στη Μάνη όχι μόνο δε σκεφθήκαμε να υποβάλλομε πρόταση, αλλά λουκετώσαμε τη δική μας εταιρεία. Ετσι στερήσαμε την περιοχή μας από τη δυνατότητα για άντληση πόρων σε άλλο τόσο ύψος, που θα βοηθούσαν να ικανοποιηθεί η μεγάλη ζήτηση για επενδύσεις. Ταυτόχρονα στερήσαμε από την περιοχή τη δυνατότητα για κατάστρωση, επιλογή και εκτέλεση έργων κοινού, παμανιάτικου, ενδιαφέροντος στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής μας. Τα έργα αυτά θα αποτελούσαν μια πρώτη ευκαιρία για την ανάδειξη και προβολή στην τουριστική αγορά, του εσωτερικού και εξωτερικού της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και των χαρακτηριστικών της περιοχής μας.

Μια αρχαιοελληνική παροιμία αναφέρει «κρείττον εστί το κρατείσθαι του κτείσασθαι τα αγαθά», δηλαδή είναι δυσκολότερο να διατηρήσεις τα πλεονεκτήματα και τις κατακτήσεις, από το να τα αποκτήσεις. Χρειάζεται να πιστεύεις σε ιδέες και κοινούς στόχους, αλλά και να έχεις δυνατότητα να μπορείς να κάνεις διαχείριση σ` αυτά που απόκτησαν κάποιοι άλλοι που ωθήθηκαν από υψηλές ιδέες και ιδανικά, αλλά και από δυνατότητα για ανάλυση της κατάστασης, διαμόρφωση των κατάλληλων προτάσεων και την προβολή τους σε κατάλληλο χρόνο.

Ποτέ δεν είναι αργά για προβληματισμό και αναπροσανατολισμούς. Αρκεί να μπορούν τα άτομα που βρίσκονται σε επίκαιρες θέσεις να ξεπεράσουν τους εγωκεντρισμούς, να καταμετρήσουν τις δυνατότητές τους και να διαμορφώσουν πλαίσιο συνεργασίας και κοινής προσπάθειας. Το οφείλομε στους προγόνους και τις ιστορικές καταβολές που μας κληροδότησαν. Το οφείλομε στα παιδιά μας, που περιμένουν να αντλήσουν από μας ασφαλή μηνύματα για τη μελλοντική τους προοπτική, που ταυτίζεται με τη μελλοντική προοπτική της Μάνης.