ΚΥΡΙΑ ΑΡΘΡΑ ΕΤΟΥΣ 2004

OI OΦEIΛEΣ TOY EΛΛHNIKOY KPATOYΣ ΣTH MANH KAI O TPOΠOΣ EΞOΦΛHΣHΣ TOYΣ (Ιανουάριος 2004)

Σε ανύποπτο χρόνο και από υπεύθυνο πρόσωπο αναγράφηκε μια πραγματικότητα που αφορούσε τη συμβολή τη Μάνης και των πολεμιστών της στην Εθνεγερσία του 1821 και ακόμα περισσότερο στην επικράτησή της. Μεταφέρομε και πάλι τις διαπιστώσεις και προτάσεις προς τον Καποδίστρια του πρώτου Νομάρχη της περιοχής μας μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους Αθανασίου Ψύλλα, όπως καταγράφηκε στο ιστορικό θέμα, στο φύλλο 56- Νοεμβρίου 2003, της εφημερίδας μας. Θέλομε ταυτόχρονα να σημειώσομε  ότι αν οι εισηγήσεις αυτές είχαν γίνει αποδεκτές από τον Καποδίστρια η νεοελληνική ιστορία θα είχε πάρει πολύ διαφορετική τροπή, ενώ ταυτόχρονα εντελώς διαφορετικές θα ήσαν και οι εξελίξεις στο μανιάτικο χώρο. Αντιγράφομε από τη διήγηση του Αθ. Ψύλλα, που εξιστορεί θέματα του 1829: O οίκος των Μαυρομιχαλαίων έζη προ της Επαναστάσεως από τας προσόδους της ηγεμονίας και ότι ιδίαν περιουσίαν δεν είχε, αλλά μόνον ξηράς πέτρας, ότι κατά την διάρκειαν του υπέρ ανεξαρτησίας αγώνος έζων ομοίως, υπηρετούντες την πατρίδα στρατιωτικώς και πότε πολιτικώς, και ότι πολλάκις παρεπονέθησαν εις εμέ δια την αμέλειαν της Κυβερνήσεως, ήτις δεν διώρισε κανένα εξ` αυτών εις τινα θέσιν δημοσίαν, ενώ εις την Πελοπόννησον εσύστησε τρία τάγματα υπό την αρχηγίαν ενός και του αυτού οίκου του Κολοκοτρώνου – τον Νικήταρον δηλαδή τον Γενναίον και τον Πλαπούταν – και ότι περί τούτου είχον αναφερθεί προ πολλού προς τον Κυβερνήτην, όπως συστήση και εκ των Μανιατών τάγματα τινά στρατιωτικά δι` υπηρεσίαν της πατρίδος και προς οικονομίαν των προσώπων άτινα συνέδραμον με μεγάλον ζήλον τον υπέρ ελευθερίας αγώνα και απώλεσαν τα συμφέροντα τα οποία είχον προ του πολέμου. Και ταύτα είπον προς τον Κυβερνήτην, όταν ερωτήθην παρ` αυτού αν είναι αληθές ότι έχουσιν χρείαν εξοικονομήσεως χρηματικής.

Είναι πικρή η διαπίστωση ότι 180 χρόνια από τότε οι οφειλές εξακολουθούν να παραμένουν ληξιπρόθεσμες. Και τούτο παρότι οι συμπεριφορές και οι ανδραγαθίες των μανιατών σε όλες τις εθνικές πολεμικές προσπάθειες που επακολούθησαν, στον αγώνα για την απελευθέρωση της Κρήτης, στον Μακεδονικό αγώνα, στους Βαλκανικούς Πολέμους, στον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήσαν και πάλι ιδιαίτερα ισχυρές, πολύ πέραν μιας φυσιολογικής εκπλήρωσης καθήκοντος…

Και ενώ παραμένει το ανεκπλήρωτο, ληξιπρόθεσμο χρέος προς την περιοχή μας, έρχεται οι πιο αντιπροσωπευτικός θεσμός του νεοελληνικού κράτους, η Βουλή των Ελλήνων, που όχι μόνον δεν προωθεί, ασκώντας το νομοθετικό της προνόμιο, την εξόφληση του χρέους προς τη Μάνη και τους Μανιάτες, αλλά χρηματοδοτεί και εκδίδει έντυπο που παραλείπει πολλές από τις μάχες που έδωσαν οι πρόγονοί μας, αποδεικτικά στοιχεία της ιδιαίτερης συμβολής των Μανιατών στην Εθνεγερσία. Αναφερόμαστε στη μεγάλη έκθεση της Βουλής των Ελλήνων με τίτλο: 180 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και στις σχετικές έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις. Εκεί, στο επιμέρους τμήμα της έκδοσης με τίτλο «πολεμικά γεγονότα», για το έτος 1826 αναγράφονται επακριβώς, ανάμεσα στα γεγονότα που οριοθετούνται από την κατάληψη του Μεσολογγίου από τον Ιμπραήμ και της Ακρόπολης των Αθηνών από τον Κιουταχή: «Στη συνέχεια, ο Ιμπραήμ επέστρεψε στην Πελοπόννησο, όπου δύο φορές απέτυχε να καταλάβει τη Μάνη, το Μάιο και τον Αύγουστο του 1826».   Εξ` άλλου στο συνοπτικό “Χρονολόγιο της Επανάστασης του 1821”,  ουδεμία αναφορά γίνεται στην ιδιαίτερη συμβολή των προγόνων μας στην Εθνεγερσία, ούτε στην έναρξη, αλλά ούτε και κατά τη διάρκεια του 7χρονου Αγώνα. Τέλος, στη φωτογραφική έκθεση με τίτλο, «Μορφές του αγώνα», εμφανίζονται μόνον ο Πετρόμπεης και ο γιός του, Γεώργιος Μαυρομιχάλης από τους τόσους Μανιάτες επικεφαλής εκστρατευτικών σωμάτων και στρατιωτικών δυνάμεων, που έλαβαν μέρος σε πολλές κρίσιμες μάχες.

Η εφημερίδα μας στα 5 χρόνια της έκδοσής της, έχει προβάλλει με ιδιαίτερη επιμονή τον τρόπο αντιμετώπισης αυτού του θέματος. Μόνο μονιασμένοι όλοι οι Μανιάτες από το Γύθειο μέχρι την Καλαμάτα, αλλά οι μέτοικοι στη Μεσσηνία, τη Λακωνία, στο λεκανοπέδιο της Αττικής, στα υπόλοιπα μέρη της χώρας μας, αλλά και στο εξωτερικό θα μπορέσομε να προβάλλομε αξιόπιστη πρόταση, που θα μπορεί να οδηγήσει στην πλήρη αποδοχή της ιδιαίτερης προσφοράς των προγόνων μας. Αν αυτό επιτευχθεί τα επόμενα, δηλαδή οι τρόποι και οι μέθοδοι ανταπόδοσης, έστω και συμβολικά αυτής της προσφοράς, θα είναι ευκολότερο. Όλοι όσοι εκφράζουν τη, δυστυχώς πολυδιασπασμένη, κοινή γνώμη της Μάνης με πρώτους τους αιρετούς εκπροσώπους των περιοχών, όσοι αποτελούν στοιχεία της συλλογικής μανιάτικης συνείδησης, έχουν το λόγο στην εξεύρεση τρόπων για την προώθηση της μανιάτικης ενότητας…

___________________________

ΞANAKOITAZONTAΣ ΣTIΣ AΠAPXEΣ MAΣ (Φεβρουάριος 2004)

Είμαστε βέβαιοι ότι και εκείνοι οι Μανιάτες που έχουν μετακινηθεί, είτε οι ίδιοι είτε κάποιοι κοντινοί ή μακρινοί πρόγονοί τους από το μανιάτικο χώρο, ενατενίζουν τη Μάνη, με τρόπο παρόμοιο με εκείνο που ενατένιζαν οι εξόριστοι Εβραίοι τη γη της επαγγελίας όπως περιγράφεται στις Γραφές. Με αυτή την πατρίδα μια τέτοιου είδους ενατένιση, που αποτελεί εξάλλου φυσιολογικό παράγοντα, γίνεται έντονη. Και οπωσδήποτε όσοι ενατενίζουν αυτή την πατρίδα, θέλουν να διαπιστώνουν ότι γίνεται διαρκώς καλύτερη, πλουσιότερη και με συνεχή τη σύνδεση της μνήμης με την ηρωική περίοδο, που τα έργα των παιδιών της την τοποθέτησαν σε τόσο περίοπτη θέση ανάμεσα στις επί μέρους πατρίδες.

Οι διαφωνίες, ενδημικό στοιχείο στην περιοχή μας, βρίσκονται στο ότι ο καθένας μας θεωρεί τον τρόπο που προτιμά εκείνος, ως τον καλύτερο για να οδηγηθεί ο τόπος μας σε νέα ανοδική πορεία. Τα αίτια των διαφωνιών, που  έχουν τη ρίζα τους στις αραιές και αυτοδύναμες εγκαταστάσεις των κατοίκων στις διάφορες τοποθεσίες της Μάνης, καθώς και στις δυσχέρειες επικοινωνίας που δημιουργούσε η φύση του εδάφους, έχουν στην πράξη αναιρεθεί. Με τους αιώνες που έχουν  περάσει και τον τεχνικό πολιτισμό που έχει δημιουργηθεί, οι επικοινωνίες έχουν γίνει εύκολες, όπως εύκολη έχει γίνει και η δυνατότητα για ανταλλαγή απόψεων, ώστε να συνθέτονται γνώμες και ιδέες και να προκύπτουν κοινές θέσεις και προτάσεις για τα θέματα της περιοχής μας, για τα θέματα που αναφέρονται στο μέλλον της Μάνης.

Είναι, εξάλλου, ιστορικά επιβεβαιωμένο ότι και κατά τους επικούς για την περιοχή μας χρόνους, δηλαδή την περίοδο της ισχύος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλά και παλαιότερα, κοινές αντιλήψεις και στάσεις διαμορφώνονταν κάτω από την πίεση ιδιαίτερα σοβαρών γεγονότων, όπως ήταν για  εκείνη την περίοδο, η εισβολή στο έδαφος της Μάνης με σκοπό την κατάκτησή της. Σ` αυτές τις έκτακτες συνθήκες συναποφασίζονταν μέτρα και διαμορφώνονταν καταστάσεις που προσδιόριζαν τον τρόπο ζωής για μεγάλες χρονικές περιόδους. Απ` αυτές τις αφετηρίες  οδηγηθήκαμε στο τελικό αποτέλεσμα, τη μεγάλη έξαρση των Μανιατών κατά την περίοδο του αγώνα για την ανεξαρτησία της χώρας μας (1821 -1828).

Τα 180 χρόνια που μεσολάβησαν από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν χρόνια ευημερίας και προόδου για την περιοχή μας. Συνοδεύτηκαν όμως και με ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Τη διατήρηση της ιστορικής μας μνήμης και τη μετάδοσή της από γενιά σε γενιά. Το γεγονός αυτό δημιουργεί συναντιλήψεις σχετικά με τις απαρχές μας και σημειολογεί δυνατότητες κοινών ενεργειών για το μέλλον, με βάση την κοινή αφετηρία. Η μετακίνηση από τον τομέα των πολεμικών έργων και των αμυντικών ενεργειών στον τομέα των ειρηνικών έργων και των δυναμικών ενεργειών, δεν αποτελεί παρά την προσαρμογή στις νέες συνθήκες.

Η αναφορά στις προοπτικές της σύγχρονης περιόδου όπως και στην παλαιότερη,  συνδέεται αναπόσπαστα με οικονομικά υπόβαθρα. Όπως τότε ο αμυντικός προσανατολισμός που οδηγούσε στην διατήρηση της ελευθερίας δημιουργούσε θετικά οικονομικά πλεονεκτήματα, έτσι και στη σύγχρονη περίοδο ο δυναμικός προσανατολισμός προς το μέλλον με βάση τις κοινές απαρχές δημιουργεί και πάλι θετικές οικονομικές προοπτικές.

Το μέλλον της Μάνης συνδέεται με τον τουρισμό. Ειδικότερα μ` εκείνη τη μορφή του που καλείται αγροτουρισμός. Αυτή η άποψη προκύπτει αυταπόδεικτα όπως φαίνεται από την προσέλκυση υποψήφιων επενδυτών που δημιουργούν οι προκηρύξεις των αντίστοιχων προγραμμάτων: Είναι διαπιστωμένο σ` όλες τις σχετικές περιπτώσεις, ότι οι προτάσεις των ενδιαφερομένων καλύπτουν δύο και τρεις φορές τα διατιθέμενα ποσά επενδύσεων και επιδοτήσεων. Και το ιδιαίτερα ενθαρρυντικό γεγονός βρίσκεται στο ότι μεταξύ των υποψήφιων επενδυτών συγκαταλέγονται και πολλοί συμπατριώτες μας που οι οικογένειές τους έχουν αποστασιοποιηθεί από το χώρο της Μάνης εδώ και αρκετές γενιές. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια ακόμα επαλήθευση της άποψής μας για την ιστορική μνήμη και τις λειτουργίες της στη σύγχρονη περίοδο. Αυτή η έντονη ζήτηση για επενδύσεις αγροτουριστικού χαρακτήρα αποτελεί ισχυρό παράγοντα για τη δυναμική πορεία της περιοχής μας, αλλά δεν είναι από μόνη της επαρκής. Οι οικονομικοί κανόνες βεβαιώνουν ότι η ατομική πρωτοβουλία ωθείται από τη μεγιστοποίηση του ατομικού οφέλους, υπογραμμίζουν όμως ότι για τη συνολική ανάπτυξη μιάς περιοχής απαιτούνται και έργα δημόσιου χαρακτήρα. Δυστυχώς σ` αυτό τον τομέα η Μάνη υστερεί. Γι` αυτό απαιτούνται έντονες και συντονισμένες ενέργειες για να καλυφθεί αυτό το κενό. Η ίδρυση και λειτουργία για μία πενταετία σχεδόν της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης επιχείρησε να δώσει μια πρώτη προσέγγιση στο συγκεκριμένο θέμα. Δυστυχώς μείναμε εκεί. Και ακόμα χειρότερα, τώρα που βρίσκεται σε έξαρση η επόμενη επενδυτική περίοδος η Εταιρεία έχει αδρανοποιηθεί και η Μάνη βρίσκεται χωρίς επενδυτικό εργαλείο συντονισμού και προώθησης κοινών δράσεων ενιαίου χαρακτήρα.

Θεωρούμε ότι η εποχή που βρισκόμαστε και οι δυνατότητες που προσφέρει διαμορφώνει την ανάγκη να υπερβούμε τις ενδημικές διαφωνίες και τους στενούς τοπικισμούς και να φανούμε άξιοι για εκείνα που επιβάλλουν οι συνθήκες που επικρατούν. Για να προκύψει η νέα περίοδος άνθησης για την περιοχή μας απαιτεί τέτοιες ατομικές γενναιότητες. Είναι βέβαιο ότι τις έχομε, θα πρέπει να τις εκδηλώσομε και έμπρακτα.

______________________________

EKΛOΓEΣ ME HΠIO ΠOΛITIKO KΛIMA KAI ΠPOΩΘHΣH TΩN ΔIKAIΩN THΣ ΠEPIOXHΣ MAΣ (Μάρτιος 2004)

Η περιοχή μας από την ίδια τη  γεωφυσική της σύσταση χαρακτηρίζεται από πολυμορφία. Αφενός η οροσειρά του Ταϋγέτου ενός από τα ψηλότερα βουνά της χώρας μας και αφετέρου οι δύο κόλποι ο Μεσσηνιακός και ο Λακωνικός προσδιορίζουν τον οικιστικό  χώρο της Μάνης. Το ήπιο κλίμα της νότιας περιοχής, διανύοντας μικρή απόσταση, μεταβάλλεται στο επηρεασμένο από την οροσειρά ψυχρό κλίμα των ορεινών βορειότερων περιοχών. Οι άνθρωποι που κατοικούν στη Μάνη βρίσκονται κάτω από τη διαρκή επίδραση αυτών των γεωφυσικών στοιχείων και υφίστανται τα μακροχρόνια αποτελέσματά τους. Έτσι διαμορφώθηκε σταδιακά ο χαρακτήρας τους, η ιδιοσυγκρασία του Μανιάτη, που έχομε πολλές φορές περιγράψει. Αυτή η ιδιοσυγκρασία σχετίζεται ασφαλώς εκτός από τις εξωτερικές συνθήκες του φυσικού συστήματος και από τις συνθήκες που επικρατούν στον κοινωνικό χώρο. Με τον τελευταίο όρο εννοούμε ιδιαίτερα τις οικονομικές σχέσεις με τις γειτονικές περιοχές και την ευκολία μετακίνησης και επικοινωνίας μ` αυτές. Παρακολουθώντας, μακροχρόνια, τις πολιτικές συμπεριφορές στη Μάνη διαμορφώνομε το συμπέρασμα ότι αυτή διακατεχόταν μόνιμα από μια πολωτική τάση. Τόσο κατά τη διάρκεια του αγώνα, όσο και αμέσως μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους εμφανίζεται μια ισχυρή πόλωση, σχεδόν ισοδύναμη σχέση, μεταξύ αντιπαρατιθέμενων πολιτικών δυνάμεων. Αυτή η τάση συνεχίστηκε σε όλες τις περιόδους με οξείες πολιτικές αντιπαραθέσεις και κατά τον περασμένο αιώνα. Ιδιαίτερη έξαρση παρουσιάστηκε στους μακροχρόνιους διαχωρισμούς σε βενιζελικούς και βασιλικούς τις πρώτες δεκαετίες του και σε εθνικόφρονες και κομμουνιστές τις επόμενες. Δυστυχώς από αυτές τις πολώσεις χάλασε η υγιής πλευρά των συνεργατικών σχέσεων στο εσωτερικό των μικρών κοινωνιών που είχε διαμορφωθεί από τη μακροχρόνια εφαρμογή του άγραφου, τοπικού, άμεσης εφαρμογής, δικαίου. Τα χαμηλά οικογενειακά εισοδήματα απετέλεσαν καθοριστικό παράγοντα για τη δημιουργία και μακροχρόνια διατήρηση αυτών των οξύνσεων. Οι εκλογές αποτελούσαν πάντοτε περίοδο ιδιαίτερης πολιτικής όξυνσης και συγκρούσεων, αφετηρία διχαστικών καταστάσεων.

Ευτυχώς η εποχή μας δεν παράγει πιά τέτοιου είδους καταστάσεις. Τα οικογενειακά εισοδήματα αυξήθηκαν, οι μεταναστεύσεις στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό έδωσαν τη δυνατότητα για απόκτηση κεφαλαίων και οι επενδυτικές ευκαιρίες, που εμφανίζονται με την ανατίμηση της γης μας, επεκτείνουν τις οικονομικές δυνατότητες. Αυτές οι νέες συνθήκες που επικρατούν διαμορφώνουν ηπιότερο περιβάλλον στο εσωτερικό των μικρών μανιάτικων κοινωνιών. Και η ηπιότητα αυτή μεταφέρεται σταδιακά σε όλες τις προσωπικές σχέσεις και συμπεριφορές. Έτσι φθάνει μέχρι την πολιτική συμπεριφορά προσδίδοντας και σ` αυτήν ηπιότητα. Οι διαπιστώσεις αυτές δείχνουν ότι και στην περιοχή της Μάνης έχει προκύψει ποιοτικό άλμα.

Το πρόβλημα για την περιοχή μας, που εμφανίζεται και στις προσεχείς εκλογές της 7ης Μαρτίου, δεν είναι νέο. Είχε εμφανισθεί και στις εκλογές της περασμένης δεκαετίας και συνίσταται στην έλλειψη δυνατότητας εκπροσώπησής της στο εθνικό κοινοβούλιο. Το πρόβλημα αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι εκλογείς της περιοχής της Μάνης, τόσο στο Νομό Λακωνίας, όσο και στο Νομό Μεσσηνίας, αποτελούν μικρό ποσοστό του συνολικού αριθμού των εκλογέων. Αυτό σε συνδυασμό και με τη συνεχή μείωση του αριθμού των εκλεγόμενων βουλευτών σ` αυτές τις εκλογικές περιφέρειες, οδηγεί σε περιορισμό των πιθανοτήτων εκλογής συμπατριωτών μας στη Βουλή.

Κάτω απ` αυτές τις συνθήκες, μπορούμε να ελπίζομε κυρίως στη δυνατότητα εκλογής βουλευτών με μανιάτικη καταγωγή στις πολυεδρικές εκλογικές περιφέρειες του λεκανοπεδίου Αττικής, όπου κατοικεί πολυπληθές μανιάτικο στοιχείο με έντονη πολιτική δραστηριότητα. Μπορούμε επίσης να ευελπιστούμε ότι με το άνοιγμα της περιοχής μας στον έξω κόσμο πολλαπλασιάζονται οι φιλομανιάτες και αρκετοί απ` αυτούς θα θέσουν υποψηφιότητες για εκλογή σε θέση βουλευτή. Αυτές οι δύο κατηγορίες υποψηφίων μπορούν σ` αυτές τις εκλογές να δημιουργήσουν αξιόπιστη υποκατάσταση της έλλειψης που περιγράψαμε. Χρειάζεται, όμως, αυξημένη προσοχή για να μπορέσομε να εντοπίσομε στα ψηφοδέλτια των κομμάτων τους φιλομανιάτες. Αυτό μπορεί να γίνει αξιόπιστα από την εξέταση της κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας που έχουν εμφανίσει σε προηγούμενες χρονικές περιόδους.

Το ήπιο πολιτικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί την τελευταία δεκαετία και ιδιαίτερα αυτή την προεκλογική περίοδο δίνει τη δυνατότητα να εξετασθεί με νηφαλιότητα αν συντρέχουν ή όχι αυτές οι ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά για τους υποψήφιους βουλευτές. Αυτή η εξέταση μπορεί να γίνεται ευκολότερα  από τους κοινωνικοποιημένους πολίτες. Αυτοί εξ` άλλου έχουν και την υποχρέωση να οδηγήσουν τους φιλομανιάτες υποψήφιους σε ανάληψη υποχρεώσεων για προώθηση δημόσιου χαρακτήρα έργων και ενεργειών στην περιοχή μας. Πιστεύομε ότι με την υλοποίηση αυτών των προτάσεων θα προκύψει η μέγιστη δυνατότητα για την ανάπτυξη της Μάνης, της ενιαίας Μάνης, την πρώτη δεκαετία του αιώνα που διανύομε. Μια ανάπτυξη που θα καθορίσει για τη μεγάλη επόμενη περίοδο το μέλλον των παιδιών μας, αλλά και την ιστορική συνέχεια της ηρωϊκής περιοχής μας.

_____________________

H EΣΩTEPIKH ΣYΣΠEIPΩΣH ANAΓKAIOΣ OPOΣ ΓIA  TH ΣTOIXEIΩΔH ΔIEKΔIKHΣH TΩN ΔIKAIΩN MAΣ  (Απρίλιος 2004)

Όσοι ασχολούνται με πολιτικά θέματα της χώρας και της περιοχής μας  καταλήγουν αυτοδικαίως στο συμπέρασμα ότι όσο λιγοστεύει ο πληθυσμός της Μάνης τόσο πιο επιτακτική προβάλλει η ανάγκη για εσωτερικές συσπειρώσεις προκειμένου να διαμορφωθούν συνθήκες που να οδηγούν σε ικανοποιητικές λύσεις την προοπτική της Μάνης και την αντιμετώπιση των αναγκών των κατοίκων της. Η διαπίστωση αυτή γίνεται περισσότερο επιτακτική με την εξέταση των ανθρωπολογικών στοιχείων των υποψηφίων κατά την πρόσφατη εκλογική διαδικασία. Η αραιότητα του πληθυσμού της Μάνης, και οι διαχύσεις του σε ευρεία γεωγραφική περιοχή, αποτελούν παράγοντες που μειώνουν τη δυνατότητα συντονισμένων πολιτικών παρεμβάσεων, ώστε να γίνεται δυνατή η επιτακτική προβολή των δίκαιων αιτημάτων της περιοχής μας. Τα πραγματικά και αδιάψευστα περιστατικά αυτά επιβάλλουν στους ιθύνοντες της περιοχής μας γραμμή πλεύσης κατάλληλη για την εξουδετέρωση των αρνητικοτήτων που προκαλούν. Η γραμμή πλεύσης αυτή προσδιορίζεται επιγραμματικά με τις λέξεις: εσωτερική συσπείρωση και συντονισμός ενεργειών. Ας δούμε όμως το θέμα αναλυτικότερα, για να αντλήσομε στοιχεία που θα μας βοηθήσουν στην τεκμηρίωση των απόψεών μας.

Παρακολουθώντας τα δρώμενα στην περιοχή μας σε μια ιστορική διαδρομή σχεδόν δύο αιώνων από την απελευθέρωση, διαπιστώνομε ότι πολλά ανήσυχα και δημιουργικά πνεύματα της Μάνης μετανάστευσαν από τις κοινωνίες των μικρών οικισμών μας, αφήνοντας πίσω τους σημαντικό κενό. Πολλά από τα άτομα αυτά και οι απόγονοί τους διατήρησαν την αγάπη για τον τόπο προελεύσεώς τους, το χωριό τους αλλά και τη Μάνη γενικότερα, και αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο για την περιοχή μας. Δυστυχώς είναι σημαντικός ο αριθμός εκείνων που περιορίζονται μόνο στη συναισθηματική σχέση που δημιουργήθηκε με το νέο τόπο εγκατάστασης, στερώντας από τη Μάνη μεγάλο μέρος δύναμης για τις διεκδικήσεις της. Ας σημειωθεί σ` αυτό το σημείο, δεδομένου ότι αποτελεί έναν από τους κυριότερους στόχους αυτής της έκδοσης, ότι δεν παραιτούμαστε από τις κάθε μορφής παρεμβάσεις μας για αποκατάσταση της αποσβεσμένης ιστορικής μνήμης τους.

Είναι βέβαιο όμως ότι το ανθρώπινο δυναμικό που έχει μετατοπισθεί από τη Μάνη σε πρόσφατους χρόνους που φθάνουν μέχρι την τελευταία 50ετία, διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την περιοχή καταγωγής. Οι δεσμοί αυτοί ενισχύονται από το γεγονός ότι έχουν διατηρήσει ιδιοκτησιακά δικαιώματα σε αρκετά περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας. Ενισχύονται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι οι ιδιοκτησίες αυτές έχουν αποκτήσει αυξημένη αξία, λόγω των γενικότερων τάσεων στην αγορά γης, αλλά και των ιδιαίτερων ανατιμητικών τάσεων των κτημάτων στη Μάνη. Οι περισσότεροι συμπατριώτες μας αυτής της κατηγορίας αυτοστρατεύονται στην υπεράσπιση των δίκαιων αιτημάτων της περιοχής μας.

Έτσι ή αλλιώς όμως, το κύριο βάρος στην προώθηση των θεμάτων που αποτελούν αναγκαίους όρους για την ανάπτυξη της Μάνης, οικονομικής και πνευματικής, πέφτει σε εκείνους που ζουν στην περιοχή και αποτελούν τους μόνιμους κατοίκους των μικροπεριοχών της. Σ` αυτή την συγκυρία οι δυνατότητες σύνθεσης των αναγκών, και έκφρασής τους με τη μορφή τεκμηριωμένων αιτημάτων, είναι μεγάλες. Αυτό οφείλεται κυρίως στις μεταβολές που έγιναν στην τοπική αυτοδιοίκηση, που δίνουν τη δυνατότητα να μπορούν να εκφρασθούν οι περιοχές της Μάνης από μια μικρή ομάδα 5 – 6 αιρετών εκπροσώπων τους. Σ` αυτούς πέφτει η ιστορική ευθύνη για τη διαμόρφωση συνθηκών εσωτερικής συσπείρωσης και σύνθεσης αναγκών, ώστε να μεταφρασθούν σε κώδικα αιτημάτων που θα αποτελέσουν την εξειδίκευση των δικαίων της περιοχής μας. Θεωρούμε ότι από το 1998 έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος για την προώθηση αυτών των στόχων. Μπορούμε όμως να δεχθούμε ότι αυτό οφείλεται στην προσπάθεια που έπρεπε να καταβληθεί για την οργανωτική σύσταση των νέων Δήμων. Γι` αυτό θα πρέπει να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος, με πρωτοβουλίες και σχέδιο δράσης που θα προκύψει από τους ίδιους. Εμείς το μόνο που μπορούμε να σημειώσομε είναι ότι θα σταθούμε αρωγοί σε κάθε προσπάθεια που θα κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.

Παρόλες τις αρνητικότητες που απορρέουν από την αραιότητα του πληθυσμού της περιοχής μας, και του διοικητικού διαχωρισμού της σε δύο Νομούς, η τελευταία εκλογική διαδικασία, και τα αποτελέσματά της, δίνουν τη βεβαιότητα ότι θα βρεθούν πολιτικοί που θα βοηθήσουν στην προώθηση, στην κυβέρνηση και τα αρμόδια υπουργεία, των θεμάτων που θα προκύψουν από μια τέτοια συνθετική διαδικασία. Σε τελευταία ανάλυση αυτή η υποχρέωση θα λειτουργήσει ως αυτονόητη διαδικασία σε Μανιάτες και φιλομανιάτες πολιτικούς. Και παράλληλα ως μία αναγνώριση της προόδου που έχει προκύψει με τη διαπίστωση ότι επιτέλους οι αυτόχθονες ξεπεράσαμε τις πατροπαράδοτες ατομικές και τοπικιστικές φιλονικίες και διενέξεις μας. Με την αναγνώριση ότι το λαμπρό μέλλον που μπορεί να ανοιχθεί για τον τόπο μας απαιτεί νέα Μανιάτική έξαρση και σύμπνοια για να αποδώσει…

___________________________

MANH KAI OΛYMΠIAKH ΦΛOΓA (Μάιος 2004)

Στην εποχή μας, οι συμβολισμοί αποτελούν αξιόπιστα κριτήρια για να εξάγονται ασφαλή και γενικευμένα συμπεράσματα σε σοβαρά θέματα της σύγχρονης ζωής. Ένα τέτοιο συμβολισμό αποτελεί και η λαμπαδηδρομία με την Ολυμπιακή φλόγα που, ενόψει της έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας, ξεκίνησε από την Ολυμπία στις 25 Μαρτίου. Θα επιχειρήσομε στη συνέχεια, αφού δώσομε κάποιες πληροφορίες και εξηγήσεις, να συσχετίσομε την επίδραση του συμβολισμού στα δύο σκέλη του τίτλου.

Είναι βέβαιο, από τα στοιχεία των αρχαίων Ολυμπιακών αγώνων που έχουν διασωθεί,  ότι δεν υπήρχε αφή και περιφορά Ολυμπιακής φλόγας εκείνη την περίοδο. Απλά υπήρχαν διάσπαρτα σε τελετές και εκδηλώσεις τα στοιχεία που στοιχειοθετούν αυτό που λέμε σήμερα αφή της Ολυμπιακής φλόγας. Υπήρχε, ειδικότερα, αναμμένη δάδα στην Ολυμπία μπροστά από το άγαλμα του Δία. Υπήρχαν επίσης τελετές λαμπαδηδρομίας σε τελετές και πορείες με αφορμή εορτές σε πολλές πόλεις της αρχαίας  Ελλάδας. Σύνθεση αυτών των στοιχείων και διαμόρφωση του θεσμού αφής και περιφοράς της Ολυμπιακής φλόγας δεν είχαμε ούτε κατά την έναρξη των σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων το 1896 στην Αθήνα, ούτε κατά τα πρώτα 40 χρόνια λειτουργίας τους, μέχρι το 1936. Τότε, στους Ολυμπιακούς αγώνες του Μονάχου, επιχειρήθηκε μια ισχυρή σημειολογία. με τη γέννηση αυτού του θεσμού που ένα από τα στοιχεία της ήταν η προβολή των χαρακτηριστικών του αρχαιοελληνικού πνεύματος στη σύγχρονη εποχή. Από τότε ο θεσμός αυτός πήρε πολλές μορφές και εκφράσεις και πολλαπλασίασε  τα στοιχεία που μπορεί να σηματοδοτήσει και τα μηνύματα που μπορεί να εκπέμψει.

Φέτος ο θεσμός επεκτάθηκε, μετά την απόφαση της εθνικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων να καθιερωθεί λαμπαδηδρομία περιφοράς της Ολυμπιακής φλόγας σε όλους τους Νομούς της χώρας. Αξιοσημείωτο στοιχείο αυτής της απόφασης είναι ο προσδιορισμός των πόλεων και κωμοπόλεων από τις οποίες θα περνούσε και το κριτήριο αυτού του προσδιορισμού σε κάθε Νομό. Όπως φάνηκε από τη διαδρομή που ακολούθησε μέχρι τώρα, δηλαδή από την Ολυμπία μέχρι την Αθήνα, περιφορά και υποδοχή της φλόγας γινόταν σε πόλεις περιοχών που είχαν συνδεθεί με την αρχαία και τη σύγχρονη Ελληνική ιστορία. Με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι φαινόταν σαν να είχε σχεδιαστεί αυτή η διαδρομή για να αφήσει έξω τη Μάνη. Γιατί τι άλλο σήμαινε η μετάβασή της από την Καλαμάτα στη Σπάρτη, μέσω Ταϋγέτου και από εκεί στο Γύθειο με επιστροφή πάλι στη Σπάρτη, για να φθάσει από κει στην Τρίπολη και να συνεχίσει τη διαδρομή προς την Αθήνα; Και μάλιστα όταν είχε προηγηθεί το πέρασμά της από τους δήμους της Μεσσηνίας που βρίσκονται από τα σύνορα της Ηλείας μέχρι την Καλαμάτα και από κει προς Πύλο – Μεθώνη – Κορώνη – Πεταλίδι; Γεννιέται το ερώτημα σε κάθε Μανιάτη, ο τόπος μας δεν είναι τόπος αγώνων για την ελευθερία κατά την αρχαία, αλλά και η σύγχρονη περίοδο; Δεν είναι σημειωμένη η προσφορά και οι θυσίες των προγόνων στους εθνικούς μας αγώνες; Για ποιους λόγους προέκυψε αυτή η παράκαμψη της Μάνης, που οδηγεί τη σκέψη των συμπατριωτών μας σε μειωτικούς συνειρμούς; Σημειώσαμε από την αρχή την αξία των συμβολισμών και γι` αυτό επιμένομε. Παρακολουθήσαμε ένα μούδιασμα στις κουβέντες που άνοιγαν για το θέμα οι συμπατριώτες μας. Κάναμε κάθε προσπάθεια για να το διώξομε, σημειώνοντας ότι ίσως οι αιρετοί να μην εκτίμησαν όσο έπρεπε τις ψυχολογικές επιδράσεις αυτού του στοιχείου, θεωρώντας δεδομένη την αναγνώριση της προσφοράς της Μάνης.

Επιβάλλετε, όμως με βάση αυτό το γεγονός να εξετάσομε βαθύτερα τα θέματα που έχουν σχέση με την ανάδειξη και τη διεκδίκηση των δικαίων της περιοχής μας. Αυτό αποτελεί εξ` άλλου και υποχρέωση της εφημερίδας μας από το πρώτο της φύλλο.

Για να «ακούγεται» η Μάνη στα κέντρα που παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις, πρέπει να αποκτήσει ενιαία φωνή, να διαμορφώσει ενιαίους θεσμούς που να εκφράζουν τα κοινά μανιάτικα ιδεώδη. Τότε μόνο θα γλιτώσομε από την εσωστρέφεια, δηλαδή την ενασχόληση των αιρετών εκπροσώπων των περιοχών μόνο με τα στενά συμφέροντα του Δήμου τους. Ο κάθε Δήμος σε εθνικό επίπεδο είναι μικρός, ασήμαντος. Ολόκληρη  η Μάνη ενωμένη σε εθνικό επίπεδο εκφράζει δύναμη με τον αυξημένο αριθμό κατοίκων και έκτασης, αλλά κυρίως από το γεγονός της εξ` αδιαιρέτου κληρονομιάς ένδοξων προγόνων. Η πρακτική έκφραση του ενιαίου της Μάνης δεν επιτρέπεται να αργοπορεί. Έχομε διαμορφώσει εδώ και 10 χρόνια την Αναπτυξιακή Εταιρεία Μάνης, που βρίσκεται σε αδράνεια. Είναι καιρός να την ενεργοποιήσομε. Είχε επιχειρηθεί το 1996 η σύσταση Πολιτιστικού Ιδρύματος Μάνης, που δεν ευδοκίμησε γιατί δεν άρεσε σε κάποιους τότε ισχυρούς της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Και γι` αυτό είναι τώρα καταλληλότερος καιρός. Και πολλά άλλα ρεαλιστικά βήματα μπορούν να γίνουν για την έκφραση του ενιαίου της Μάνης προς κάθε κατεύθυνση. Αυτό τον δρόμο έχομε υποχρέωση να ακολουθήσομε για να αποφεύγομε μελλοντικά «μουδιάσματα» και μειονεκτικές, σε βάρος μας, αποφάσεις που πληγώνουν το μανιάτικο φιλότιμο. Οι αιρετοί έχουν το λόγο γι`αυτές τις πρωτοβουλίες. Για να ικανοποιήσουν και το πληγωμένο φιλότιμο από την παράκαμψη της διαδρομής της Ολυμπιακής φλόγας από τη Μάνη…

_______________________

KINΔYNOI ΓIA TA EPΓA ΣTO MANIATIKO ΔPOMO (ΠEPIOXEΣ ABIAΣ KAI ΓYΘEIOY) (Ιούνιος 2004)

Βρισκόμαστε σε κρίσιμη χρονική περίοδο. Μέσα σ` ένα χρόνο θα οριστικοποιηθούν οι αποφάσεις για τα έργα που θα βγουν σε δημοπρασία  και θα κατασκευαστούν με τις πιστώσεις του  Γ’ Κοινοτικού Πακέτου, αφού προηγουμένως έχουν εκπονηθεί οι οριστικές τους μελέτες. Τα έργα αυτά θα τελειώσουν μέχρι το 2007. Η κρισιμότητα του χρόνου μας επιβάλλει να προβάλλομε και πάλι το ζωτικότερο έργο για τη Μάνη, δηλαδή τις βελτιώσεις που έχουν προγραμματιστεί για το μανιάτικο δρόμο: το δρόμο Γυθείου – Αρεοπόλεως – Καρδαμύλης – Καλαμάτας. _Όπως και πολλές φορές έχομε παρουσιάσει από τις στήλες της εφημερίδας μας, έχουν γίνει μερικά, αβέβαια ακόμα, βήματα για το έργο. Τα βήματα αυτά δυστυχώς δεν έχουν ακόμα οδηγήσει στην τελική απόφαση για δημοπράτηση. Συγκεκριμένα: Στη Δυτική Μάνη έχει προγραμματισθεί παρέμβαση στις περιοχές Σωτηριανίκων, Κάμπου και Σταυροπηγίου και η οριστική μελέτη βρίσκεται για έγκριση και δημοπράτηση στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Στην περιοχή Γυθείου έχει επίσης προγραμματισθεί παρέμβαση που προβλέπει παράκαμψη του Γυθείου από τον _Αγιο Βασίλειο μέχρι τη Μαραθέα, χωρίς να έχει τελειώσει ακόμα η οριστική μελέτη. Τα δύο αυτά έργα αποτελούν μια πρώτη προσπάθεια για τη δημιουργία στη Μάνη ενός αξιόπιστου, και αντίστοιχου με τις ανάγκες της σύγχρονης περιόδου, οδικού άξονα. Και θέτουν από την ίδια την επιλογή τους ανάληψη πολιτικής υποχρέωσης για τη συνέχιση των παρεμβάσεων ώστε να χρηματοδοτηθούν μεγαλύτερες παρεμβάσεις και βελτιώσεις στο επόμενο Κοινοτικό Πακέτο. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να εξασφαλισθεί η έγκρισή τους το συντομότερο και να προωθηθεί η κατασκευή τους μέχρι το 2007. Δυστυχώς αυτά δεν γίνονται από μόνα τους. Και αυτό γιατί έχουν ενταχθεί στο Κοινοτικό πακέτο που βρίσκεται σε εξέλιξη πολλά έργα που ο προϋπολογισμός τους είναι πολύ μεγαλύτερος από τις χρηματοδοτήσεις. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι θα μείνουν ανεκτέλεστα πολλά έργα. Όλοι στη Μάνη έχομε υποχρέωση να φροντίσομε ώστε να μη μείνουν ανεκτέλεστα τα δικά μας έργα. Και αυτό γιατί αυτά είχαν προταθεί από τα πρώτα σε σειρά ιεράρχησης, το ένα από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μεσσηνίας και το άλλο από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λακωνίας από το 2001 ήδη. Αυτό έγινε γιατί ήταν κοινή συνείδηση ότι ένας αξιόπιστος, και  αντίστοιχος με τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής, μανιάτικος οδικός άξονας δεν ωφελεί μόνο τους Μανιάτες. Η διευκόλυνση της συγκοινωνίας με τις άλλες περιοχές της Λακωνίας και της Μεσσηνίας πολλαπλασιάζει και τα δικά τους οικονομικά οφέλη, ενώ ταυτόχρονα διευκολύνει την τουριστική κίνηση που αποτελεί πηγή πλούτου όχι μόνο για τη Μάνη αλλά και για την ευρύτερη περιοχή.

Η κρισιμότητα της χρονικής περιόδου  επιβάλλει την  επαγρύπνηση των τοπικών παραγόντων και την εντατική παρακολούθηση της εξελίξεως των εκκρεμοτήτων μέχρι την οριστικοποίηση των έργων. Δεν θα πρέπει να σταθούμε στο γεγονός ότι ο οδικός αυτός άξονας δεν είναι δημοτική αλλά νομαρχιακή αρμοδιότητα, γιατί αυτός είναι τύπος. Οι δήμοι αποτελούν πλέον ισχυρές κοινωνικές και οικονομικές οντότητες, άξιες να ερμηνεύουν, να προβάλλουν και να προωθούν σε κυβερνητικό επίπεδο δίκαια αιτήματα όπως αυτό. _Εχουν ακόμα τη δυνατότητα να κάνουν συμπληρωματικές παρεμβάσεις, ώστε να καλύπτουν ολιγωρίες, κενά και παραλείψεις των αρμόδιων υπηρεσιών. Αυτές οι δυνατότητες θα πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως στην περίπτωση του κρίσιμου αυτού, για το μέλλον της περιοχής μας, έργου. Θα πρέπει να γίνει συνείδηση στους αιρετούς εκπροσώπους των περιοχών μας ότι αποστολή τους δεν είναι μόνο τα θέματα της καθημερινότητας των δημοτών τους, αλλά και όλα όσα σχετίζονται με την προοπτική και το κοινό μέλλον της Μάνης. Αυτοί θα πρέπει να πρωτοστατήσουν για την ενεργοποίηση των επιφανών συμπατριωτών μας και άλλων φιλομανιατών για να οδηγηθούμε, με την προώθηση των βημάτων που υπολείπονται, στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα: Ολοκλήρωση της οριστικής μελέτης στο έργο της παράκαμψης Γυθείου. _Εγκριση και χορήγηση άδειας δημοπράτησης και για τα δύο έργα. Παρακολούθηση από κοντά των διαδικασιών δημοπράτησης και εκτέλεσης.

Εάν η τιμή στους προγόνους μας και τις υποθήκες που μας άφησαν αποτελεί υποχρέωση των σύγχρονων μανιατών, η μετάφραση αυτών των υποθηκών  στη σύγχρονη περίοδο ουσιαστικοποιεί αυτές τις υποχρεώσεις. Γιατί μόνο μ` αυτό τον τρόπο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που δημιούργησαν τα μανιάτικα έπη των ιστορικών χρόνων αναπαράγονται και προεκτείνονται στο χρόνο δημιουργώντας στοιχεία διαχρονικότητας με τη διαμόρφωση θετικών οικονομικών αποτελεσμάτων για τους κατοίκους της σύγχρονης Μάνης και τους φίλους της.

________________________

EMΦYΛIOI KAI ΣYMΦIΛIΩΣH (Ιούλιος 2004)

Η περιοχή μας εξελίχθηκε μέχρι τη σύγχρονη περίοδο, κάτω από ειδικές συνθήκες και καθεστώτα. Aιτία δημιουργίας αυτών των συνθηκών αποτελούσαν τα ιδιαίτερα γεωγραφικά και κλιματολογικά χαρακτηριστικά της. Το έδαφος, όπως εξελίσσεται στα 10-15 χιλιόμετρα βάθος από παραθαλάσσιο σε ορεινό και οι συνεπιδράσεις ζεστής θάλασσας που επηρεάζεται από το «κέρας» της Αφρικής αφενός και του ψηλού αλλά αποσαθρωμένου και με βαθιές ρηγματώσεις Ταϋγέτου,  διαμορφώνουν ιδιαίτερα κλιματολογικά χαρακτηριστικά. Απ` αυτά επηρεάζονται οι κάτοικοι και  διαμορφώνονται το ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

Οι φυσικές συνθήκες αυτές, όντας μόνιμες και διαχρονικές, ασκούν και μόνιμες επιδράσεις στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των κατοίκων της περιοχής. Απ` αυτή τη στήλη σε άλλη ευκαιρία έχομε προχωρήσει ακόμα περισσότερο, θεωρώντας ότι αποτέλεσμα της επίδρασης της φύσης στον άνθρωπο είναι η βαθιά αποτύπωσή τους και στο γενετικό υλικό. Αυτή η αποτύπωση έχει ως αποτέλεσμα τη μετάδοση των χαρακτηριστικών που κουβαλούν, σε ένα βαθμό, από γενιά σε γενιά ακόμα και σε εκείνους που αποστασιοποιούνται από το μανιάτικο χώρο.

Ένα από τα ιδιαίτερα στοιχεία που δημιουργούνται μ` αυτό τον τρόπο αποτελεί και η πόλωση. Μ’ αυτό τον όρο εννοούμε συσσώρευση στοιχείων που αποτελούν σε μια ομάδα ανθρώπων ένα τρόπο ζωής, διαφορετικό από τα μέλη της άλλης ομάδας. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση στοιχείων απόλυτου δικαίου που διαμορφώνει η κάθε ομάδα, οδηγούσε και οδηγεί στις πατροπαράδοτες συγκρούσεις μεταξύ των ομάδων. Για πολλούς αιώνες, το ιδιαίτερο φυσικό και άγραφο δίκαιο που διαμορφωνόταν μέσω των αποφάσεων της «γεροντικής», δηλαδή των εκπροσώπων των οικογενειών, δημιουργούσε φίλτρο στις ακραίες συμπεριφορές ατόμων   και αποσοβούσε τις συγκρούσεις μεταξύ των οικογενειών. Μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και τη διαμόρφωση γραπτών νομικών κωδίκων, το κράτος στάθηκε αδύναμο να παρακολουθήσει τις τάσεις της μανιάτικης ψυχής. Αυτή η αδυναμία επέτρεψε να οξυνθούν οι πολώσεις, που έφερναν ως αναπόφευκτο επακόλουθο τις οξείες μανιάτικες συγκρούσεις.

Σημαντικές αιτίες για τη διαμόρφωση αυτού του είδους συγκρούσεων αποτελούσαν τα πολιτικά θέματα και οι καταστάσεις που δημιουργούνταν με την ένταξη των οικογενειών στις διάφορες πολιτικές τάσεις. Αυτές οι πολώσεις και οι οξείες συγκρούσεις απετέλεσαν αιτίες για πολλές ανθρώπινες απώλειες, μίση και μεταναστεύσεις. Αυτές οι συγκρούσεις αρχίζοντας από την περίοδο του Καποδίστρια, συνεχίστηκαν με την πόλωση Δεληγιάννη – Τρικούπη, Βενιζέλου – Κωνσταντίνου συσσωρεύοντας ανθρώπινο πόνο, αλλά και οδηγώντας τη Μάνη σε παρακμή και περιθωριοποίηση. Τη μεγαλύτερη έξαρση όμως, οι συγκρούσεις αυτές, πήραν κατά την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου που επακολούθησε. Με το ιδεολογικό επίχρισμα που χρησιμοποιείτο σε μεγάλη έκταση εκείνη την περίοδο, τα χάσματα και οι συγκρούσεις μεταξύ των οικογενειών βάθυναν. Γι` αυτό απόκτησαν οξεία μορφή, αλλά και τεράστια έκταση οι απώλειες.

50 -60 χρόνια μετά, βρισκόμαστε ακόμα με ζωντανούς, σε κάποιο βαθμό, τους απόηχους εκείνων των συγκρούσεων. Και αυτό γιατί βρίσκεται σε ακμή, ακόμα, η γενιά που γεννήθηκε και διαπαιδαγωγήθηκε κάτω από την επίδραση αυτών των συγκρούσεων. Έχομε αποδεχθεί πλήρως τις διακηρύξεις για εθνική συμφιλίωση, όπως νομοθετήθηκαν πριν από 15 χρόνια εφαρμόστηκαν από την τότε κυβέρνηση και έγιναν πλήρως αποδεκτές από όλες τις πολιτικές τάσεις. Με την παράλληλη λήψη μέτρων για την άρση των συνεπειών του εμφυλίου το κράτος έδειξε ότι τιμά τη μνήμη όλων όσοι χάθηκαν ή ταλαιπωρήθηκαν εκείνη την περίοδο. Τη θέση μας, για πλήρη αποδοχή της εθνικής συμφιλίωσης, έχομε διακηρύξει από το πρώτο μας φύλλο και  τη συνεχίζομε, αταλάντευτα. Θα ήταν ισχυρή δυσαρμονία και με τον τίτλο της εφημερίδας η οποιαδήποτε άλλη γραμμή πλεύσης. Είναι ευτυχές γεγονός ότι και οι πολιτικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας διαμορφώνουν κλίμα που ευνοεί αυτή τη θέση. Η άνοδος του βιοτικού, αλλά και του πολιτιστικού, επιπέδου ευνοεί τις τάσεις για μετριοπάθεια και μέτρο στις ανθρώπινες σχέσεις. Ταυτόχρονα διαμορφώνει ευρύ και πολυεπίπεδο πεδίο συνεργασίας των ατόμων για την προώθηση κοινών επιδιώξεων.

Αυτά ισχύουν σε μεγαλύτερο βαθμό στην περιοχή μας. Εδώ οι πρόγονοί μας απέδειξαν ότι στις χρονικές περιόδους που συνεργάστηκαν μεγαλούργησαν. Η εποχή μας αποτελεί ιδανική περίοδο για επανάληψη αυτών των μεγαλουργημάτων στην περιοχή μας. Οι συντελεστές της εφημερίδας μας θα υποβοηθήσουν με όλες τους τις δυνάμεις αυτή την επιδίωξη.

_____________________

ΔHMOΣIEΣ ΣXEΣEIΣ, ΘEAMATA KAI ΠOΛITIΣMOΣ (Αύγουστος 2004)

Στην Αρχαία Ελλάδα και ειδικότερα στην Αθηναϊκή Δημοκρατία η άσκηση της πολιτικής εξουσίας γινόταν εύκολα και αποτελεσματικά όταν μπορούσε να προσφέρει «άρτον και θεάματα». Όταν οι πολίτες μέσω των πολιτικών κατευθύνσεων και επιλογών στις όποίες συμμετείχαν άμεσα, είχαν εξασφαλίσει «άρτον», δηλαδή οικονομικούς πόρους για να ζουν άνετα, χρειάζονταν και «θεάματα», δηλαδή πνευματικές απολαύσεις. Από το συνδυασμό αυτό η ζωή τους εξελισσόταν με ικανοποίηση. Η έκφραση «άρτος και θεάματα» έφθασε μέχρι τη σύγχρονη περίοδο. Με τη διαφορά, ότι σε πολλές περιπτώσεις επιχειρείται η αλλαγή της σειράς ή και ακόμα παρασιωπάται ο πρώτος όρος, δηλαδή η υποχρέωση των διοικούντων για εξασφάλιση στους πολίτες οικονομικών πόρων. Κάποιες ηγετικές ομάδες που διευθύνουν θεσμικά όργανα δημόσιου χαρακτήρα θεωρούν ότι το κοινό μπορεί να ικανοποιηθεί και μόνον από την εξασφάλιση κάποιου είδους θεαμάτων. Διαμορφώνουν έτσι τις δημόσιες σχέσεις τους προβάλλοντας τα με εντυπωσιακούς τρόπους, σε κοινό χωρίς ειδικές γνώσεις ώστε να μπορεί να διαμορφώσει  κρίση για το πνευματικό στοιχείο που περιλαμβάνεται στα θεάματα.

Όπως φαίνεται από την ανάλυση το θέμα είναι γενικού και καθολικού ενδιαφέροντος. Θεωρούμε, όμως. ότι έχει άμεση σχέση και με την περιοχή μας και χρειάζεται η ειδικότερη επεξεργασία στα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά του, όπως εξελίσσονται στη σύγχρονες μανιάτικες μικροκοινωνίες των 5-6 Δήμων.

Έχομε την ευτυχία η περιοχή της Μάνης να διαθέτει ιδιαίτερα ένδοξο και ηρωϊκό παρελθόν, που βασίζεται σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα και τις κοινωνικές συνθήκες που τα δημιούργησαν. Το στοιχείο αυτό δίνει τη δυνατότητα, με αφετηρία στοιχεία του διαμορφωμένου μ` αυτό τον τρόπο πνευματικού μας πολιτισμού να διαμορφώνονται, κατά τη σύγχρονη περίοδο, θεάματα και γενικότερα πνευματικές απολαύσεις. Τα θεάματα που διαμορφώνονται σ` αυτή τη βάση μεταφέρουν εύκολα το μανιάτικο πολιτισμό στις σύγχρονες γενιές, ενισχύουν την αυτογνωσία μας, οδηγούν στη συνειδητοποίηση του ενιαίου μανιάτικου χώρου και στηρίζουν τη διαχρονική εξέλιξη της περιοχής μας. Δεν αναφερόμαστε μόνον στις δύο επετειακές εκδηλώσεις (στις 17 Μαρτίου για το ξεκίνημα των Μανιατών για απελευθέρωση της Καλαμάτας το 1821 και στα τέλη Ιουνίου για την επέτειο της μάχης του Διρού κατά του Ιμπραήμ το 1826) που οργανώνει με ιδιαίτερη επιτυχία κάθε χρόνο ο Δήμος Οιτύλου. Αυτές οι επέτειοι, και μερικές ακόμα που δυστυχώς δεν έχομε ακόμα καταφέρει να θεσμοθετήσομε και να καθιερώσομε, αποτελούν γενικευμένα και ενοποιητικά γεγονότα που δημιουργούν ιστορική μνήμη για τα κοινά μανιάτικα έπη. Κάτω από την επίδρασή τους ή και σε προέκταση τους μπορούν να παράγουν δεκάδες πολιτιστικά δρώμενα στις επιμέρους περιοχές των 5-6  μανιάτικων Δήμων. Πολιτιστικά δρώμενα που να εξειδικεύουν και να ισχυροποιούν τη μνήμη για το ένδοξο παρελθόν του τόπου μας, την αφετηρία του πολιτισμού μας. Ασφαλώς, για να πετύχουν πολιτιστικές εκδηλώσεις τέτοιου χαρακτήρα χρειάζεται προπαρασκευή, σχεδιασμός και επιμελημένη οργάνωση, όπως και για τις πολεμικές επιχειρήσεις του παρελθόντος. Χρειάζεται κυρίως ευρύτητα αντιλήψεων που δημιουργεί κλίμα συνεργασίας και κοινού εστιασμού στα στοιχεία του πολιτισμού και αποφυγή της ιδέας για μικροπολιτική εκμετάλλευσή τους. Είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι διαθέτομε αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά δυστυχώς δεν τα χρησιμοποιούμε στο βαθμό που είναι αναγκαίος.

Η οργάνωση τοπικά επίκαιρων και οργανωτικά πετυχημένων πολιτιστικών εκδηλώσεων του είδους και της ποιότητας που περιγράψαμε, ενισχύει το δημόσιο πρόσωπο των ηγετικών ομάδων, δημιουργεί θετικά αποτελέσματα για τα άτομα που τις αποτελούν και ενισχύει τις πολιτικές φιλοδοξίες τους. Γιατί οι δημόσιες σχέσεις που προκύπτουν έχουν ισχυρή αναφορά στον πυρήνα της κοινωνίας που αναφέρονται, δηλαδή στην ύπαρξή της, την ιστορία της και τα πρότυπα με τα οποία εξελίχθηκε μακροχρόνια.

Αντίθετα οι προσπάθειες για δημιουργία δημοσίων σχέσεων μέσω εκδηλώσεων που οργανώνονται με άλλες λογικές και θέματα άσχετα με την περιοχή μας, πολύ μικρή επίδραση έχουν στις μανιάτικες κοινωνίες. Και κατ` επέκταση πολύ λίγα προσφέρουν στις ηγετικές ομάδες. Μπορούμε να ισχυρισθούμε μάλιστα ότι πολλές φορές δημιουργούν αυξημένες αρνητικές επιδράσεις από την αίσθηση που δημιουργείται στην τοπική κοινή γνώμη ότι το οικονομικό κόστος τέτοιων οργανώσεων είναι δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με το όφελος που δημιουργούν στους κοινωνικούς φορείς που τις οργανώνουν.

Στο σημείο αυτό, λίγο πριν από το τέλος, έχομε υποχρέωση να ξανακοιτάξομε το αρχαιοελληνικό απόφθεγμα: « άρτος και θεάματα» με το οποίο αρχίσαμε αυτή την ανάλυση. Κυρίως για να ξαναθυμίσομε ότι για κάθε κοινωνία όπως και στο απόφθεγμα, πρώτος στόχος μπαίνει «ο άρτος», δηλαδή η εξασφάλιση των καλύτερων οικονομικών όρων για τη διαβίωση των ανθρώπων που την αποτελούν. Και μόνον όταν αυτό εξασφαλισθεί εξελίσσεται και ο δεύτερος όρος, « τα θεάματα». Στις σύγχρονες μανιάτικες κοινωνίες που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης αποτελεί απαράβατο όρο επιβίωσης η χρησιμοποίηση των ισχνών οικονομικών τους πόρων κυρίως για την πραγματοποίηση τεχνικών έργων δημόσιου χαρακτήρα. Η πραγματικότητα αυτή δημιουργεί αναγκαστικές επιλογές στους διοικούντες, που μπορούν να συμπυκνωθούν, κατά την άποψή μας στην ακόλουθη θέση, με τη σειρά που αναγράφεται: 1) Εξοικονόμηση οικονομικών πόρων για επενδύσεις,  2) Θεάματα και πολιτιστικά δρώμενα στα πλαίσια και σε προέκταση του κοινού μανιάτικου πολιτισμού που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας.

_________________________________

OI AΘΛHTIKEΣ EΠITYXIEΣ, TA ΠOΛITIKA MHNYMATA  ΠOY ΔHMIOYPΓOYN KAI OI AΠOHXOI TOYΣ ΣTH MANH (Σεπτέμβριος 2004)

Οι απροσδόκητες επιτυχίες της Εθνικής μας ομάδας στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα και η επιτυχής οργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων αποτελούν ευκαιρία για προβληματισμό. Προβληματισμό που μπορεί με άνεση να μεταφερθεί από τον αθλητικό στον  κοινωνικοπολιτικό τομέα για την εξαγωγή γενικευμένων συμπερασμάτων. Τα συμπεράσματα αυτά εύκολα εξειδικεύονται και οδηγούν σε διαμόρφωση προτάσεων για εφαρμογή στην περιοχή μας, τη Μάνη.

Οι αγωνιστικές και οργανωτικές αθλητικές επιτυχίες αυτές, εκτός από τη συνδρομή της τύχης, οφείλονται σε δύο κυρίως παράγοντες. Το πνεύμα συλλογικότητας και την τεχνική κατάρτιση. Η τεχνική κατάρτιση διαμορφώνεται μέσω δύο συντονισμένων διαδικασιών. Εκείνης που στηρίζεται στην εμπειρία και εκείνης που στηρίζεται στη γνώση των πραγματικών καταστάσεων. Την εμπειρία αυτή απέκτησαν οι αθλητές από τους προπονητές αφενός, αλλά και από τις μεθόδους και αντιλήψεις που συνάντησαν πολλοί απ` αυτούς που αγωνίζονταν σε άλλες χώρες. Kάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τους παράγοντες  που οργάνωσαν την Ολυμπιάδα. Η συλλογικότητα εξ` άλλου αποτελεί το κύριο στοιχείο στο οποίο στηρίζονται οι μεγάλες επιτυχίες των κοινωνικών ομάδων σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Στη συλλογικότητα στηρίχθηκαν και οι μεγάλες εθνικές ανατάσεις, αρχίζοντας από την εθνεγερσία του 1821 και συμπεριλαμβάνοντας όλες τις δευτερότερες και τριτότερες εθνικές επιτυχίες. Η συλλογικότητα που οδήγησε στην επιτυχία των εθνικών στόχων, ξεκίνησε από τη Μάνη, γεγονός που αποτελεί τιμή μας. Εννοούμε τη συμφωνία των τριών μεγάλων οικογενειών και τον όρκο για κοινή δράση που έδωσαν το 1819 ενώπιον του εκπροσώπου της Φιλικής Εταιρείας. Απ` αυτά τα επίκαιρα πραγματικά δεδομένα μπορούμε να κάνομε τις κατάλληλες γενικεύσεις για να βγάλομε κοινωνικά και πολιτικά συμπεράσματα, για τη χώρα αλλά και για την περιοχή μας.

Πρώτο συμπέρασμα. Χρειάζεται στη χώρα μας να πιστέψομε ότι η πρόοδος έρχεται με τη γνώση και την εμπειρία. Και οι τελευταίες απαιτούν καταβολή συνειδητής, επίμονης και μακροχρόνιας προσπάθειας. Δεν έρχονται με επιφοίτηση και ευχολόγια.

Δεύτερο συμπέρασμα. Χρειάζεται συλλογικότητα. Πολλές μονάδες η κάθε μια μοναχή της και ανεξάρτητη από τις άλλες,  δεν φτιάχνουν ομάδα. Χρειάζεται συγκολλητικό υλικό. Μ` αυτό τον όρο υπονοώ ένα κοινό σκοπό, ένα άυλο ιδανικό. Η ύπαρξη αυτού του στοιχείου οδηγεί τα άτομα σε υπέρβαση της μιζέριας και των διαπιστωμένων μικρών δυνατοτήτων. Δημιουργεί, δηλαδή πολλαπλασιαστικές δυνατότητες και αποδόσεις

Τρίτο συμπέρασμα. Χρειάζεται διευρυμένος ορίζοντας. Η απομόνωση, η ψεύτικη επάρκεια εντός συνόρων( ενός χωριού ή ενός Δήμου) οδηγεί σε περιορισμένα αποτελέσματα. Θα είμαστε αλλήθωροι αν δεν μπορούμε να κατανοήσομε την πραγματικότητα στην οποία ζούμε και δραστηριοποιούμαστε. Την πραγματικότητα, δηλαδή, ενός κόσμου χωρίς σύνορα και περιορισμούς, ενός κόσμου ανοιχτών οριζόντων. Νομίζω ότι οι Έλληνες είχαν από τους αρχαίους χρόνους ευρεία αντίληψη για το χώρο Εδώ και πολλούς αιώνες κινούνταν εκτός συνόρων και στενών οριζόντων. Αυτή η επιλογή ήταν εκείνη που τους έδινε τη δυνατότητα να μαθαίνουν περισσότερα, να τα αφομοιώνουν και να τα χρησιμοποιούν στην ανοδική πορεία των ίδιων, των οικογενειών τους, αλλά και των κοινωνιών στις οποίες εντάσσονταν. Ειδικότερα οι πρόγονοί μας στη Μάνη, ξεκινώντας από συναντιλήψεις, για ενιαία δράση και διαπραγμάτευση σε όλο το μανιάτικο χώρο, επικοινωνούσαν εμπορικά και πολιτικά με όλες τις τότε γνωστές χώρες. Τη Γαλλία του Ναπολέοντα, την Αυστροουγγαρία των Αψβούργων, τη Ρωσία της Αικατερίνης και κυρίως τις Ιταλικές κρατικές οντότητες, όπως η Βενετία και η Γένοβα.

Στη σύγχρονη περίοδο, ένας προνομιακός ζωτικός χώρος για να κινηθούμε, να προωθήσομε δραστηριότητες και να αποκομίσομε ατομικά και κοινωνικά οφέλη αποτελεί ασφαλώς η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την πλήρη συμμετοχή μας στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών θεσμών έχομε αποκτήσει αυξημένα δικαιώματα, που διευκολύνουν το  δρόμο μας για αποτελεσματικές δράσεις. Αρκεί να αυτοπειθαρχηθούμε και να πορευόμαστε σύμφωνα με τους κανονισμούς που έχουν διαμορφωθεί με τη συνέργια και των εκπροσώπων της χώρας μας. Δε θα πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι, η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποτελεί παρά συμμετοχή σε ένα διαρκές οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι κατά την αντιμετώπιση των, κοινού ενδιαφέροντος, υποθέσεων που αφορούν τους ευρωπαϊκούς λαούς. Το γίγνεσθαι αυτό εξελίσσεται με τη σύνθεση απόψεων, ιδεών και συμφερόντων, που γίνεται κάθε φορά κατά την εξέταση των θεμάτων. Έχοντας αποδεχθεί ως κύριο τρόπο λειτουργίας αφενός τον φιλελευθερισμό της ελεύθερης αγοράς και αφετέρου την ευρωαλληλεγγύη, οι αποφάσεις επιχειρείται να χαρακτηρίζονται από οικονομικότητα και ταυτόχρονα αμοιβαιότητα αποτελεσμάτων.

Με αυτές τις αφετηρίες, τεχνική κατάρτιση στους τομείς που δραστηριοποιείται ο καθένας, συλλογικό πνεύμα και διευρυμένους ορίζοντες σκέψης είναι βέβαιο ότι η ενιαία Μάνη μπορεί να εδραιωθεί σε υψηλή θέση μεταξύ των περιοχών της χώρας μας σε μια κοινή πορεία ανάπτυξης και προόδου.

______________________

IΩANNHΣ ΨAPPEAΣ – ΠANAΓIΩTHΣ ΦΩTEAΣ:  OI ΠOΛITIKEΣ TOYΣ EΠIΛOΓEΣ KAI H ΣYNEXEIA (Οκτώβριος 2004)

Το μήνα που πέρασε οργανώθηκαν εκδηλώσεις μνήμης για τους δύο Μανιάτες πολιτικούς που κατάγονταν από τη Δυτική Μάνη. Τον Ιωάννη Ψαρρέα, από το Νομιτσή, βουλευτή για τέσσερις και Υφυπουργό Υγείας για τρεις συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους και τον Παναγιώτη Φωτέα, από το Εξωχώρι και την Καρδαμύλη, βουλευτή το 1993 και Νομάρχη Μεσσηνίας για δύο συνεχόμενες αυτοδιοικητικές περιόδους, που έφυγε από τη ζωή στη δεύτερη από αυτές. Ανεξάρτητα από τις όποιες διαφωνίες σχετικά με την οργάνωση και το περιεχόμενο των εκδηλώσεων η ιστορική αναδρομή στο έργο και τα πολιτικά τους οράματα δημιουργεί θετικά στοιχεία για τους νεότερους. Κυρίως λόγω του ανθρωπισμού που διέκρινε και τους δύο πολιτικούς, της αφιλοχρηματίας τους και του ενδιαφέροντός τους για την πατρίδα, τη Μάνη. Και οι δύο, που εμφανίστηκαν στην πολιτική σκηνή, με διαφορά εικοσιπέντε χρόνων, εστίασαν τη δραστηριότητα και τις προτεραιότητές τους στο ίδιο έργο, ζωτικής σημασίας για τη Μάνη, όχι μόνο τη Δυτική, την 1η Επαρχιακή οδό Νομού Μεσσηνίας, δηλαδή το δρόμο που συνδέει την Καλαμάτα με την Αρεόπολη.

Ο Ιωάννης Ψαρρέας, από την πρώτη κοινοβουλευτική του θητεία έκανε εκείνες τις πολιτικές παρεμβάσεις που ήταν αναγκαίες για να ολοκληρωθεί η διάνοιξη, στο τελευταίο κομμάτι, του δρόμου Καλαμάτας – Αρεόπολης. Στις δύο επόμενες κοινοβουλευτικές του θητείες κατάφερε να γίνει ασφαλτόστρωση σε μεγάλα τμήματα του δρόμου. Με τις ενέργειες αυτές βελτιώθηκε σε μεγάλο βαθμό η ποιότητα ζωής των κατοίκων, με τη διευκόλυνση και την ταχύτητα που είχαν οι οδικές μεταφορές σε σχέση με τις θαλάσσιες που επικρατούσαν μέχρι τότε.

Τριάντα χρόνια μετά οι συνθήκες ζωής είχαν αλλάξει ριζικά. Ο επαρχιακός δρόμος, που διανοίχτηκε τη δεκαετία του 50 στα χνάρια του μουλαρόδρομου, χρειαζόταν μεγάλες βελτιώσεις. Για να γίνει, έτσι, εφικτό το χρονικό πλησίασμα της Μάνης με την Καλαμάτα και να πολλαπλασιασθούν οι πάσης φύσεως δοσοληψίες των Μανιατών με τη Μεσσηνία και τις υπόλοιπες περιοχές. Το θέμα αυτό μπήκε σε πρώτη προτεραιότητα από τους εκπροσώπους των μανιάτικων Κοινοτήτων και υιοθετήθηκε από τον αείμνηστο Παναγιώτη Φωτέα που είχε ήδη εκλεγεί πανηγυρικά το 1994 Νομάρχης Μεσσηνίας. Το 1996 προκηρύχθηκε η σύνταξη της σχετικής τεχνικής μελέτης, με την προοπτική ο Μανιάτικος δρόμος, δηλαδή η 1η Επαρχιακή οδός του Νομού Μεσσηνίας, να είναι το πρώτο έργο που θα εντασσόταν στο 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και ειδικότερα στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πελοποννήσου (2000-2006). Τη χρηματοδότηση του έργου με 2 δισεκατομμύρια δραχμές τη βοήθησαν και άλλοι επιφανείς Μανιάτες, όπως ο τότε Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Παναγιώτης Γεννηματάς.

Δυστυχώς, τον επόμενο χρόνο ο Παναγιώτης Φωτέας, έφυγε από κοντά μας και δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει την εξέλιξη του θέματος. Ακόμα περισσότερο δυστυχώς η εξέλιξη ήταν ιδιαίτερα αρνητική για τη Μάνη και τα συμφέροντα των κατοίκων της. Φθάσαμε στο 2004, 8 χρόνια μετά την προκήρυξη, για να τελειώσει η μελέτη που κάλυπτε μελετητικά κομμάτια του δρόμου από τον Αλμυρό μέχρι τα όρια Σταυροπηγίου – Προσηλίου. Και ενώ όλοι περιμέναμε να δημοπρατηθεί το έργο, τα χρήματα είχαν ήδη διατεθεί αλλού!. Και δεν φθάνει αυτό. Τα 200 εκατομμύρια από τα 2 δισεκατομμύρια της χρηματοδότησης, που διατέθηκαν για μελετητικές εργασίες, αντί να χρησιμοποιηθούν για την εκπόνηση τεχνικής μελέτης για άλλο τμήμα του δρόμου, μετά το Σταυροπήγιο, επιχειρείται να διατεθούν για την αναδρομική πληρωμή της μελέτης που προκήρυξε και χρηματοδότησε από Νομαρχιακούς πόρους, ο αείμνηστος Παναγιώτης Φωτέας, ελαχιστοποιώντας έτσι την προοπτική να χρηματοδοτηθεί σύντομα και να βελτιωθεί τελικά και άλλο τμήμα του δρόμου!!!.

Κατά την ταπεινή γνώμη των υπεύθυνων αυτής της εφημερίδας, «τιμώ τη μνήμη επιφανών πολιτικών ανδρών», όπως ο Ιωάννης Ψαρρέας και ο Παναγιώτης Φωτέας, σημαίνει «αποδέχομαι τη δράση τους, τις πολιτικές τους επιλογές και την πολιτική τους συμπεριφορά». Τα στοιχεία των επιλογών τους αναφορικά με το Μανιάτικο δρόμο, ειπώθηκαν, τονίστηκαν θα λέγαμε, κατά τη διάρκεια των πρόσφατων τελετών. Γι` αυτό θεωρούμε ότι διαμόρφωσαν έτσι αυτονόητη και επιτακτική εντολή, προς την ηγετική ομάδα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, για θετικές ενέργειες σύμφωνα και με τις πολιτικές επιλογές τους, για τα πιο κάτω:.

* Βρείτε τρόπο, έστω από τις εκπτώσεις των άλλων έργων που έχετε ήδη επιλέξει, για να χρηματοδοτηθεί ο Μανιάτικος δρόμος

* Αρχίστε τη διαδικασία των απαλλοτριώσεων όπου χρειάζεται για να τελειώσει έγκαιρα το έργο.

* Επαναπροκηρύχτε, μετά την ακύρωση της προηγούμενης προκήρυξης,  τη σύνταξη τεχνικής μελέτης για επόμενο τμήμα του δρόμου για να το βρει έτοιμο το επόμενο πακέτο.

Οι Μανιάτες έχουν οξεία μνήμη και οξεία κρίση για να ανταποδίδουν, με έργα και όχι με λόγια, στο πολλαπλάσιο εκείνους που τους τιμούν. Ισχύει όμως και το αντίστροφο. Εμείς, οι τωρινοί κάτοικοι της περιοχής, επίγονοι των επιφανών πολιτικών Ιω. Ψαρρέα – Παν. Φωτέα, έχομε ενσωματώσει στις πρακτικές μας, τις πολιτικές τους επιλογές και προτεραιότητες ώστε να προωθούνται τα συμφέροντα της Μάνης. Γι` αυτό οι ενέργειές μας συντείνουν στην ίδια κατεύθυνση μ` αυτούς. Θεωρούμε ότι έτσι προωθείται η ανάπτυξη της Μάνης, όπως εκείνοι την οραματίστηκαν και με τις ενέργειές τους την προχώρησαν.

_____________________________

ΣYNEΔPIO MANH KAI KAΛAMATA: ΔEΣMOI AΓAΠHΣ KAI AMOIBAIOTHTAΣ 3 χρόνια μετά (Νοέμβριος 2004)

Πέρασαν ήδη τρία χρόνια από το Νοέμβρη του 2001 που πραγματοποιήθηκε στην Καλαμάτα το συνέδριο: ΜΑΝΗ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑ: Δεσμοί αγάπης και αμοιβαιότητας. Η επιτυχία του, που προσδιορίστηκε από τα ιδιοχαρακτηριστικά του, θεωρήθηκε δεδομένη και αυτονόητη, ενώ τα μηνύματα που προέκυψαν από τις εισηγήσεις έχουν πάρει διαχρονική μορφή, επηρεάζοντας τις συμπεριφορές όλων: συμμέτοχων, οργανωτών, ομιλητών και συνέδρων. Ας μη θεωρηθούν υποκειμενικές οι διαπιστώσεις αυτές. Κάθε καλόπιστος που ασχολείται με τα θέματα της περιοχής μας  έχει κατανοήσει την αλλαγή ατμόσφαιρας στις σχέσεις των δύο περιοχών, τη διαμόρφωση ολοένα και εντονότερων στοιχείων συνεργατικότητας, καθώς και την επιλογή από τους κατοίκους τους πολλών πεδίων αμοιβαίας συνεργασίας.

Ασφαλώς σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση αυτών των αποτελεσμάτων είχε η στοργή με την οποία περιέβαλε το συνέδριο η Eκκλησία μας. Στοργή που επισφραγίσθηκε με τη συμβολή στην οργάνωσή του, και συμμετοχή στις εργασίες του, και των τριών Μητροπολιτών της ευρύτερης περιοχής. Σημαντική επίσης, για τη διαμόρφωση των ισχυρών αυτών αποτελεσμάτων, ήταν η συμμετοχή στο συνέδριο αναγνωρισμένων προσωπικοτήτων του πνευματικού κόσμου, Καλαματιανών και Μανιατών. Τέλος, σημαντικό επίτευγμα αποτελεί η έκδοση των πρακτικών του συνεδρίου, γιατί λειτουργεί ως μέσο προώθησης της των ιδεών και μηνυμάτων που προέκυψαν από τις εργασίες του, ώστε να αποκτήσουν διαχρονική μορφή. Η έκδοσή τους έγινε πραγματικότητα χάρη στη συμβολή του συμπατριώτη μας, επίτιμου Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και Προέδρου της Omega Βank Παναγιώτη Γεννηματά, που υπήρξε εκ των κυρίων συντελεστών του συνεδρίου. Επιθυμούμε και απ` αυτή τη θέση να τον ευχαριστήσομε.

Αν οι διαπιστώσεις που καταγράφομε πιο πάνω αποτελούν στοιχεία ιστορικότητας, δυστυχώς δεν λείπουν και στοιχεία ανιστορικότητας. Εννοούμε, απόψεις και θέσεις, ευτυχώς λίγων ατόμων, που η σκέψη τους ακολουθεί διαδρομές αναντίστοιχες με τα μηνύματα αγάπης και αμοιβαιότητας που επιβεβαιώθηκαν από το συνέδριο. Στοιχεία απ` αυτές τις νοοτροπίες καταγράφηκαν και δημοσιεύτηκαν στον τοπικό τύπο της Καλαμάτας πριν από ένα μήνα, ως παραλειπόμενα των εγκαινίων του κτιρίου του Δημοτικού Σχολείου στη Στούπα. Αφορμή είχαν το ηρωϊκό τραγούδι: Αγάπατα, αγάπατα τα όπλα τα Μανιάτικα, που ο ποιμενάρχης μας συνηθίζει να καλεί να τραγουδούν λαϊκοί και κληρικοί, σε γιορταστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στην περιοχή μας. Σε κάποιους φιλοξενούμενους από την Καλαμάτα δεν άρεσε η πρωτοβουλία αυτή και “στραβομουτσούνιασαν”. Δεν μπορούμε να εξηγήσομε το γιατί. Αμφισβητούν τον ηρωϊκό χαρακτήρα των Μανιατών που έχει επιβεβαιωθεί όχι μόνο  κατά την εθνεγερσία το 1821, αλλά και σε όλες τις πριν και μετά πολεμικές επιχειρήσεις του έθνους; Ή μήπως θεωρούν ότι θα επικρατήσει και στην περιοχή μας εκείνη η “αμνησία” σε θέματα ιστορίας και τοπικού πολιτισμού, που αποτελεί στην εποχή μας συνηθισμένη κατάσταση; Ή μήπως θεωρούν ότι οι Μανιάτες μπορούν να ενταχθούν σε διοικητικές εντάξεις χάνοντας την επαφή με τις γενεαλογικές τους ρίζες και τα ηρωϊκά στοιχεία που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους και μέσω των οποίων αυτοπροσδιορίζονται: “Πλανώνται πλάνην οικτράν” όσοι σκέπτονται έτσι. Δεν γνωρίζουν ότι αυτός ο τόπος παράγει, διαχρονικά, την ίδια ευψυχία. Εκείνη που τους ιστορικούς χρόνους δημιούργησε τα μανιάτικα έπη. Εκείνη που τους ειρηνικούς καιρούς μας αυτενεργεί στο μανιάτικο χώρο, διαβουλεύεται και συνεργάζεται αρμονικά με τις γειτονικές περιοχές και τους εκπροσώπους τους και παράγει αξιόλογα ειρηνικά έργα. Όπως οι πρωτοβουλίες που πήραν οι μικρές τοπικές κοινωνίες της Δυτικής Μάνης κατά την περίοδο 1995 -97 και οδήγησαν στην ίδρυση του πολυθέσιου Δημοτικού Σχολείου. Και, κλείνοντας αυτή τη θεώρηση, ο ποιμενάρχης και οι άξιοι εφημέριοι της περιοχής με τη θετική συμβολή τους στην όλη προσπάθεια απέδειξαν έμπρακτα ότι κοινωνία και εκκλησία συμβαδίζουν στα θεάρεστα, ειρηνικά έργα της Μάνης.

Με την ευκαιρία της έκδοσης των πρακτικών του συνεδρίου, ως συνδιοργανωτές του, θέλομε να διαβεβαιώσομε τη μανιάτικη, τη Mεσσηνιακή, αλλά και τη Λακωνική, κοινωνία που σε μεγάλο βαθμό αλληλοσυνδέονται, αλληλεπιδρούν και σε πολλές περιπτώσεις ταυτίζονται με τη Mανιάτικη, ότι εμείς θα προεκτείνομε, με όσες δυνάμεις διαθέτομε, και στο μέλλον τους δεσμούς αγάπης και αμοιβαιότητας που τις συνδέουν. Κατά τη γνώμη μας, αυτό αποτελεί υποχρέωση όχι μόνο δική μας, αλλά και όλων των εκπροσώπων των τοπικών κοινωνιών, σε όποιο βαθμό και επίπεδο εκπροσώπησης και αν βρίσκονται. Στην εποχή μας, εποχή της πληροφορίας και της γρήγορης επικοινωνίας των λαών, η ισχυροποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε περιοχής, αλλά και οι τοπικές συνεργασίες δημιουργούν ισχυροποίηση, πλούτο ιδεών και βελτιώνουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Έτσι θα μπορούν να κερδίζονται οι ειρηνικές μάχες του μέλλοντος…

____________________________

TI ΣHMAINEI ENIAIA MANH ΣTH ΣHMEPINH EΠOXH (Δεκέμβριος 2004)

Πριν μερικούς μήνες απ` αυτή τη θέση διατυπώναμε την άποψη: Τα 180 χρόνια που μεσολάβησαν από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν χρόνια ευημερίας και προόδου για την περιοχή μας. Συνοδεύτηκαν όμως και με ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Τη διατήρηση της ιστορικής μας μνήμης και τη μετάδοσή της από γενιά σε γενιά. Το γεγονός αυτό δημιουργεί συναντιλήψεις σχετικά με τις απαρχές μας και σημειολογεί, με βάση την κοινή αφετηρία, δυνατότητες κοινών ενεργειών για το μέλλον. Η μετακίνηση του ενδιαφέροντος των Μανιατών από τον τομέα των πολεμικών έργων και των αμυντικών ενεργειών στον τομέα των ειρηνικών έργων και των δυναμικών ενεργειών, δεν αποτελεί παρά την προσαρμογή στις νέες συνθήκες.

Η αναφορά στις προοπτικές της σύγχρονης περιόδου, όπως και στην παλαιότερη,  συνδέεται αναπόσπαστα με οικονομικά υπόβαθρα. Όπως τότε ο αμυντικός προσανατολισμός που οδηγούσε στην διατήρηση της ελευθερίας δημιουργούσε θετικά οικονομικά πλεονεκτήματα, έτσι και στη σύγχρονη περίοδο ο δυναμικός προσανατολισμός προς το μέλλον, με βάση τις κοινές απαρχές, δημιουργεί και πάλι θετικές οικονομικές προοπτικές.

Θεωρούμε ότι με το κείμενο αυτό διατυπώνεται ένα πλαίσιο στο οποίο μπορούν να ενταχθούν  συντονισμένες δράσεις που να οδηγούν στην Ενιαία Μάνη. Σ’ αυτή τη στόχευση προκαταρκτικοί όροι και προϋποθέσεις μεταξύ άλλων θα πρέπει να είναι:

Η αίσθηση του συμπολίτη μεταξύ των Μανιατών, τόσο εκείνων που κατοικούν στη Μάνη, όσο και εκείνων που κατάγονται από τον τόπο μας. Η έννοια του συμπολίτη στις ημέρες μας είναι δόκιμη στην περίπτωση των αστικών περιοχών. Εκεί, λόγω της πυκνότητας κατοίκησης, τα προβλήματα που χρειάζεται να αντιμετωπισθούν είναι πολλά και ποικίλα και, για να επιλυθούν και να διαμορφωθούν ομαλές συμβιωτικές κατοικήσεις, χρειάζεται η στενή σχέση των πολιτών, εκείνη που υποδηλώνεται στην έννοια του συμπολίτη. Οι Μανιάτες, μετεξέλιξη των Ελευθερολακώνων, κουβαλάμε διαχρονικά τη στενή σχέση συνεργασίας των πόλεων της συμπολιτείας και των πολιτών τους, που είχε διαμορφωθεί κατά τους ιστορικούς χρόνους. Σ` αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν οι πληθυσμιακές ομάδες της Μάνης και τους αιώνες που επακολούθησαν. Άρα υπάρχουν υπόβαθρα παραδόσεων και ιστορικών προτύπων για να διαμορφωθεί και στη σημερινή περίοδο ουσιαστικά η έννοια του συμπολίτη.

Ο κοινός αναπτυξιακός δρόμος. Κάθε εποχή προβάλλει τους δικούς οικονομικούς όρους που οδηγούν στη διαμόρφωση συνθηκών κοινής διαβίωσης των κατοίκων κάθε μικρής ή μεγάλης περιοχής. Στη Μάνη η γεωγραφία και η ιστορία έχει οδηγήσει στην αναγκαιότητα για διαμόρφωση κοινού αναπτυξιακού δρόμου. Αυτός δεν είναι άλλος από τη διαμόρφωση κοινής πρότασης από τις τρεις επιμέρους περιοχές της Μάνης (Μέσα, Έξω, Κάτω) για  ήπια αγροτουριστική ανάπτυξη του συνόλου της περιοχής. Η Αναπτυξιακή Εταιρεία Μάνης, α.ε., που ιδρύθηκε το 1996 και λειτούργησε μέχρι το 2000, αποτελεί ένα έτοιμο εργαλείο. Ευελπιστούμε ότι θα έχουν εξαχθεί τα αναγκαία συμπεράσματα από εκείνους που πίστεψαν ότι μπορεί να δημιουργηθεί αναπτυξιακός δρόμος με σταθερά ανοδικά βήματα, μεμονωμένα από κάθε Δήμο ή μικρότερη ομάδα που δραστηριοποιείται στο δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Μέσα στα πλαίσια της διαμόρφωσης του κοινού αναπτυξιακού δρόμου εντάσσεται ασφαλώς και η κριτική για την αδρανοποίηση της Εταιρείας, αλλά κυρίως η αναθέρμανση των αναπτυξιακών στόχων της Μάνης.

Οι ειρηνικές συνεργασίες στο εσωτερικό των θεσμικών οργάνων. Ασφαλώς το κλίμα της κοινής αναπτυξιακής διαδρομής απαιτεί ήπιους τόνους, συνθέσεις απόψεων και παραίτηση από μεγαλοϊδεατικές και εγωϊστικές συμπεριφορές. Τα Δημοτικά Συμβούλια μπορεί να αποτελέσουν πυρήνες αποτελεσματικών ζυμώσεων για την προετοιμασία των κοινών στόχων, καταγράφοντας τα ειδικά θέματα της κάθε περιοχής και εντάσσοντάς τα στη γενική, κοινή, αναπτυξιακή στόχευση. Αρκεί να κατέβουν οι τόνοι στις συνεδριάσεις τους και να γίνει κατανοητή η ανάγκη για παραίτηση από κάθε στοιχείο μικροπολιτικής ή προσωπικής προβολής στη λήψη των αποφάσεών τους.

Η διαρκής σύνδεση των αυτόχθονων με τους απόδημους. Οι Σύλλογοι των συμπατριωτών μας από τα χωριά της Μάνης που δραστηριοποιούνται σε περιοχές εκτός του γεωγραφικού της χώρου στο εσωτερικό και το εξωτερικό, ήταν ιδιαίτερα ισχυροί μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες. Χρειάζεται μια συνειδητή προσπάθεια ανακυττάρωσής τους με νέους που πιστεύουν ότι οι κοινές ρίζες ευνοούν κοινές δράσεις. Χρειάζεται κυρίως η ομαλή σύνθεση ιδεών και αναπτυξιακών στόχων των εκπροσώπων των μικρών μανιάτικων περιοχών και η ανταλλαγή απόψεων με τους συμπατριώτες μόνιμους κατοίκους των χωριών μας, τόσο ατομικά, όσο και με τους εκπροσώπους των αυτοδιοικητικών φορέων.

Η διαμόρφωση σταθερών μορφών σύνθεσης και διαχρονικής διατήρησης όλων αυτών των μορφών συνεργασίας και επικοινωνίας, αποτελεί την αναγκαία αφετηρία για κάθε προσπάθεια αποκατάστασης του Ενιαίου της Μάνης. Χωρίς την ύπαρξη αυτής την προϋπόθεσης η έντονη κινητικότητα που εμφανίζεται την τελευταία περίοδο κινδυνεύει να πάρει χαρακτήρα πυροτεχνήματος, δημιουργώντας πολλαπλάσιες αρνητικότητες, λόγω των απογοητεύσεων που θα προκαλέσει στους συνειδητούς Μανιάτες.