Η σχέση μου με τον αποβιώσαντα Καθηγητή Γρηγόρη Σκαλκέα  δημιουργήθηκε με αφετηρία το κοινό μας υπόβαθρο, συναισθηματικού χαρακτήρα και ενδιαφέροντος: τη Μάνη, τον τόπο και τους ανθρώπους της, αλλά και τις προγονικές καταβολές μας. Η δημιουργία της σχέσης αυτής προέκυψε σχεδόν αυτόματα. Όταν, το 2001 συνδιοργανώσαμε το Επιστημονικό Συνέδριο: «ΜΑΝΗ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑ – δεσμοί αγάπης και αμοιβαιότητας», του ζητήσαμε να είναι Πρόεδρός του. Τον επισκεφθήκαμε, με το συγγενή του Αντώνη Νικ. Χρηστέα, στο σπίτι του στον Άγιο Δημήτρη της Δυτικής Μάνης. Θυμάμαι, ήταν απογευματινές ώρες της  6 Αυγούστου, μόλις είχε βγει από το θαλασσινό του μπάνιο. Κουβεντιάζαμε  για ώρα στην πίσω βεράντα του σπιτιού, ενώ η αδελφή του η Έφη κάθε τόσο ερχόταν να του θυμίσει ότι στο σπίτι έφθαναν καλεσμένοι. Συνεπαρμένος από τη συζήτηση, για πλήθος μανιάτικα θέματα που είχαμε αρχίσει, καθυστερούσε την προσέλευσή του στο τραπέζι. Μετά από δύο ώρες, από ευγένεια, τον παρακαλέσαμε να διακόψομε τη συζήτηση. Δεν έδωσε οριστική απάντηση στην πρότασή μας, δεδομένου και ότι το Συνέδριο θα διεξαγόταν στις αρχές Νοεμβρίου και οι υποχρεώσεις του ήταν πολλές και απροσδιόριστες. Ενώ είχαμε απογοητευτεί και αρχίσαμε να ψάχνομε εναλλακτικές λύσεις, στα τέλη Σεπτεμβρίου μου τηλεφώνησε για να μου πει: Οι φωνές των προγόνων μου, που εμφανίζονται στα όνειρά μου και μου δίνουν εντολή να θέσω τη συμμετοχή μου στο Συνέδριο σε πρώτη προτεραιότητα. Στις τρεις ημέρες του Συνεδρίου, μέσω της πυκνής συναναστροφής μας, διαπιστώθηκε και στην πράξη η κοινή μας «χημεία», με υπόβαθρό της τη Μάνη και όσα σημειολογεί αυτός ο τόπος.

Τη μεθεπόμενη χρονιά, που ήταν και το έτος που είχε εκλεγεί ως Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, αποφασίσαμε να διοργανώσομε στην Αρεόπολη το Συνέδριο: «Μανιάτες Ακαδημαϊκοί – Πανεπιστημιακοί από την ευρεία περιοχή της Αρεόπολης». Η συναναστροφή μας, και μάλιστα στη γενέθλια του γη την Αρεόπολη που στο Γυμνάσιό της υπηρετούσε  ως φιλόλογος καθηγητής ο πατέρας του, προώθησε και τη στενότητα της σχέσης μας, που μετεξελίχθηκε  σε σχέση πατρική – υική.

Τα 25 χρόνια που μεσολάβησαν από τότε απαιτούσε σε κάθε μετάβασή μου στην Αθήνα να έβαζα στο πρόγραμμα και επίσκεψη στο σπίτι του ή έστω στην περιοχή του Παπάγου που βρίσκεται το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών που προέδρευε.  Επειδή οι μετακινήσεις μου προς την Αθήνα λόγω υποχρεώσεων ήταν περιορισμένες, απαιτούσε τα 20ήμερα του καλοκαιριού που ερχόταν στον Άγιο Δημήτρη, αν ήταν δυνατό, να συναντιόμαστε κάθε βράδυ για φαγητό και συζήτηση. Οι συζητήσεις μας κάλυπταν όλα τα πεδία: την πολιτική, την κοινωνία, αλλά κυρίως τη Μάνη, διερευνώντας και φωτίζοντας πλείστες – όσες λεπτομέρειες από το ιστορικό παρελθόν της και την ανθρωπογεωγραφία της.

Παραξενεύτηκε όταν τον πληροφόρησα ότι οι έρευνές μου σε παλιά αρχεία δείχνουν ότι η κοιτίδα της πατριάς των Σκαλκιάνων βρίσκεται στο Νεοχώρι και όχι στις Θαλάμες, που στα δημοτολόγια της Κοινότητάς της ήταν ενταγμένη η οικογενειακή μερίδα του πατέρα του. Στις Θαλάμες εξελίχθηκε ένας μικρός υποκλάδος της οικογένειας, όταν μετακινήθηκε ο ιερομόναχος Γρηγόριος Σκαλκέας (αρχικά εφημέριος στο Νιοχώρι και στον Πύργο Λεύκτρου), που διεύθυνε και το εκεί μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στον οικισμό Γουράτο. Του είπα μάλιστα τότε ότι κοινή αφετηρία της πατριάς ήταν ο Παναγιώτης Σκαλκέας που ήταν και πατέρας της προγιαγιάς μου! Εξ` άλλου από το Νιοχώρι μετακινήθηκε στη Σελίνιτσα (τώρα Άγιο Νικόλαο) αργότερα , στις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα,  ο Κυριάκης Σκαλκέας και τα αδέλφιά του, ιδρύοντας και λειτουργώντας για δεκαετίες επιτυχημένο εμπορικό οίκο.

Οι σπουδές του Καθηγητή Σκαλκέα στην Ιατρική και η άσκηση των καθηκόντων του ως πανεπιστημιακού δασκάλου δεν τον εξέτρεψαν από την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του έναντι της οικογένειάς του. Τις ανέλαβε, ιδιαίτερα μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα του και τη μετακίνηση της οικογένειας στην Αθήνα, και τις εκπλήρωσε με άριστο τρόπο. Φρόντισε μαζί με τ` αδέλφιά του ώστε η μητέρα του Σοφία το γένος Στυλιανού Χρηστέα να έχει όλες τις φροντίδες ώστε να φθάσει σε βαθύ γήρας, καλοπάντρεψε τις τρεις αδελφές του, βοήθησε επαγγελματικά το μικρότερο αδελφό του Στέλιο, που σπούδασε οικονομικές επιστήμες, να ιδρύσει και να λειτουργεί μακροχρόνια και με επιτυχία  γραφείο οικονομικών και ασφαλιστικών εργασιών, φρόντισε για τις σπουδές και την επαγγελματική αποκατάσταση των ανεψιών του.

Η μόνη παρηγοριά από τη μεγάλη αυτή απώλεια είναι ότι τα έργα του Καθηγητή Γρηγόρη Σκαλκέα παραμένουν, τόσο οι επιστήμονες γιατροί που πέρασαν από τα χέρια του κατά τις δεκαετίες που κατείχε τη μοναδική έδρα Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πολλοί από αυτούς έχουν διακριθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όσο και το μεγάλο δημιούργημά του, μετά τη συνταξιοδότησή του,  το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών όπου, εδώ και 20 χρόνια, ασκούνται δεκάδες μεταπτυχιακοί γιατροί και βιολόγοι, εκπονώντας πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες και συμβάλλοντας με πρωτοποριακές θεραπείες, στη αντιμετώπιση ασθενειών.  Έτσι θα παραμένει στη διαχρονική μνήμη η προσφορά στην κοινωνία του τελευταίου Μανιάτη ευπατρίδη. Αυτού που τίμησε τόσο την Επιστήμη του, αλλά και που ποτέ δεν ξεχνούσε να επιστρέφει τα τροφεία  στη μανιάτικη γη περιθάλποντας για πολλές δεκαετίες τους συμπατριώτες που χρειάζονταν την ιατρική του φροντίδα.

Νίκος Ευστρ. Μαραμπέας