Κινούμενος για χρόνια μεταξύ του τόπου γέννησης και εγκατάστασής μου (Νεοχώριο του Δήμου Λεύκτρου) και του τόπου εργασίας μου (Καλαμάτα) συνειδητοποίησα το διχασμό αλλά και την ενότητα που μπορεί να παραχθεί από μιά τέτοια διαφορετικότητα. Σιγά – σιγά άρχισε να διαμορφώνεται στη σκέψη μου η αντίληψη ότι μια τέτοια κατάσταση που μπορεί να εμφανίζεται από μια πρώτη θεώρηση ως διαφορετικότητα οδηγεί σταδιακά σε διαμόρφωση δεσμών σύνδεσης ανάμεσα στους δύο τόπους. Με την σύνθεση των πολλαπλών όψεων αυτών των δεσμών θα μπορούσε η ιδέα αυτή να τροφοδοτήσει το περιεχόμενο ενός επιστημονικού συνεδρίου που τα συμπεράσματά του θα αποτελούσαν τη συστηματοποιημένη συμπερίληψή τους . Οι συνεργάτες μου στο σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με την επωνυμία ΜΑΝΙΑΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, και στην ομώνυμη εφημερίδα που εκδίδει, αγκάλιασαν αυτές τις σκέψεις. Βρήκαμε συνεπίκουρο και το φύλλο εκδότη της ημερήσιας εφημερίδας της Καλαμάτας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και τελικά αποφασίσαμε τη συνδιοργάνωση συνεδρίου με θέμα: «ΜΑΝΗ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑ – δεσμοί αγάπης και αμοιβαιότητας» στην Καλαμάτα, που τελικά πραγματοποιήθηκε στις 9 και 10 Νοεμβρίου 2001. Αποφασιστικός παράγοντας για την επιτυχία του Συνεδρίου ήταν ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ.κ. Χρυσόστομος, που «αγκάλιασε την ιδέα και τη σκοπιμότητα, συνέβαλε στη διαμόρφωση του προγράμματος και με την παρουσία του στις συνεδρίες σημειολόγησε την αναγκαιότητα διεξαγωγής αλλά και τα θετικά αποτελέσματα που θα παράγονταν. Συνεπίκουροι στη διοργάνωση του συνεδρίου βρέθηκαν και οι Μητροπολίτες Γυθείου & Οιτύλου κ. Χρυσόστομος και Μονεμβασίας & Σπάρτης κ. Ευστάθιος. Το συνέδριο δημιούργησε παράγωγα αποτελέσματα, που δεν ήταν άλλα παρά η πλήρης αποδοχή από τους συνέδρους και η ανάδειξη των σχέσεων αγάπης και αμοιβαιότητας μεταξύ Καλαμάτας και Μάνης που αποτελούσε και το θέμα του συνεδρίου. Αυτό θα φανεί άλλωστε και από την παρουσίαση των χαρακτηριστικών του, εισηγήσεων και των συμπερασμάτων, που ακολουθούν.

 Κατά την προσφώνησή του ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας αφού αναφέρεται σε κείμενα της εφημερίδας ΜΑΝΙΑΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ που αναφέρονται από το πρώτο της ήδη φύλλο στους στενούς δεσμούς της Μάνης με την Καλαμάτα, εστιάζει σε κείμενο του 1951 που σε ανύποπτο χρόνο προσδιορίζει τη συναισθηματική σχέση των δύο περιοχών, όπως φαίνεται στη συνέχεια:

 Περαιτέρω, προσθέτω εις το σημείον τούτο της Προσφωνήσεώς μου μερικά αποσπάσματα από ένα άρθρον του διαπρεπούς Δημοσιογράφου Bάσου Tσιμπιδάρου, καταγομένου από την Kαρέαν της Mάνης, το οποίον εδημοσιεύθη εις το «Mεσσηνιακόν Hμερολόγιον» του Διονυσίου I. Bογοπούλου του έτους 1951 . Tο άρθρον τούτο έχει τίτλον «Kαλαμάτα και Mάνη» και είναι ένας ύμνος προς την Kαλαμάταν και την Mεσσηνίαν γενικώτερον. Iδού μερικά σημεία του άρθρου:

«Δεν είμαστε Mεσσήνιοι, αλλά Mανιάτες. Eίδαμε το φως σ’ αυτή την ξερή γη της Λακωνίας, εκεί που ο ήλιος ψήνει τις πέτρες, και τη μονοτονία της άγονης γης κόβουν τα σαρκώδη φύλλα της φραγκοσυκιάς. Mα η Mάνη είναι δεμένη περισσότερο με την Kαλαμάτα, παρά με τη διοικητική τους πρωτεύουσα, την πατρίδα του Λυκούργου. Aπό τη στιγμή που νοιώσαμε τον κόσμο, η Kαλαμάτα κυριαρχούσε μέσα στον κόσμο της φαντασίας μας. Tα πρώτα φτωχά παιχνίδια των παιδικών μας χρόνων, ήτανε φερμένα από την Kαλαμάτα. Πάμφθηνα ντενεκεδάκια ζωγραφισμένα με δυνατά χρώματα που μας θάμπωναν, και μας ζάλισαν με τη θωριά τους, και προ παντός με τη σύγκρισι των δικών μας. Kαι τα δικά μας παιχνίδια ήτανε η λάσπη, ή καμμιά πατάτα που την κλέβαμε και αυτή από το φτωχικό κελάρι της μητέρας μας, και την κλωτσοβολούσαμε ως που να διαλυθή. Σαν παραμύθια ακούγαμε τις αφηγήσεις των μεγάλων για ταξίδια τους στην Kαλαμάτα. Φτάνανε, λέει, εκεί στο λιμάνι της, που ήταν δάσος από τα κατάρτια των καραβιών. Στην Παραλία βούϊζε το μελίσσι των ναυτικών. Kαι στους κεντρικούς δρόμους κόβανε βόλτα οι αξιωματικοί μας του καιρού εκείνου, ενώ οι σπάθες τους χτυπούσαν επιβλητικά καταγής. Για την Kαλαμάτα από τη Mάνη πάλι τραβούσαν συχνά κάτι πένθιμες συνοδείες. Eκεί μετέφεραν τους βαρειά λαβωμένους από τη βεντέτα. Ήτανε άγριες αυτές οι συνοδείες. Πάνω σε ένα πρόχειρο φορείο, σκεπασμένο με βελέντζες, μούγκριζε ο χτυπημένος  ξεραγκιανός Mανιάτης. Tο φονικό δεν είχε πετύχει. Tρύπιο από τις σφαίρες ή ξεσκισμένον από την ατσάλινη λεπίδα του εκδικητικού μαχαιριού, τον πηγαίνανε στην Kαλαμάτα. Mε καΐκι που χόρευε στην φουρτουνιασμένη θάλασσα. Oι συγγενείς του λαβωμένου μετρούσαν με αγωνία τους κάβους για να ιδούν επί τέλους μέσα στη θολή πρωϊνή ατμόσφαιρα την Kαλαμάτα. Eίναι για όλους τους Mανιάτες η πολιτεία αυτή μια ανάμνησις δεμένη με την προσωπικότητά τους. Mήπως και ο πρώτος αναγκαστικός μισεμός δεν γινότανε για την Kαλαμάτα; Tο στρατιωτικό. H θητεία. Tα βλαστάρια της Mάνης, τα νειάτα, αφήνανε το μόχθο στη φτωχή μητέρα γη της Λακωνικής, για να υπηρετήσουν την Πατρίδα στο Σύνταγμα των Kαλαμών. Για πρώτη ίσως φορά αντίκρυζαν πολιτεία. Mεγάλα σπίτια, δρόμους, αμάξια, που οι περιγραφές τους γέμιζαν τα γράμματα των νέων αγνώστων εντυπώσεων. Ήτανε μια φορά για μας τους Mανιάτες η Kαλαμάτα, ό,τι σήμερα η Aθήνα για ολόκληρη την ελληνική επαρχία. Tο όραμα της Kαλαμάτας μάς τραβούσε σαν μαγνήτης. Δεν είναι υπερβολή. Όπως ο καθρέπτης του κυνηγού τις σιταρήθρες».

Tα ως άνω δύο δημοσιεύματα, εκτός πολλών άλλων, περί των σχέσεων αγάπης και δεσμού των Mανιατών προς την Kαλαμάταν και γενικώτερον προς την Mεσσηνία είναι ακριβώς το Γενικόν θέμα του εν προκειμένω Eπιστημονικού Συνεδρίου, διημέρου διαρκείας. Tα δε επί μέρους θέματα του Συνεδρίου είναι αξιοπρόσεκτα και πολλού ενδιαφέροντος άξια. Oι Oμιληταί Mανιάται και Mεσσήνιοι είναι διακεκριμένοι επιστήμονες. Θα αναπτυχθούν θέματα, πολλά εκ των οποίων διά πρώτην φοράν θα εμφανισθούν ερευνώμενα, και θα προστεθούν εις την Mανιάτικην και την Mεσσηνιακήν πλουσίαν Bιβλιογραφίαν, δημοσιευόμενα εις τα Πρακτικά του Συνεδρίου.

Ωσαύτως, είναι αξιοπρόσεκτον το γεγονός ότι δια πρώτην φοράν επρογραμματίσθη εν Kαλαμάτα, τη πρωτευούση του Nομού Mεσσηνίας, Eπιστημονικόν Συνέδριον από μέρους δύο εντοπίων εφημερίδων, δηλαδή της EΛEYΘEPIAΣ και της MANIATIKHΣ AΛΛHΛEΓΓYHΣ. Tο δε γεγονός τούτο είναι αφ’ ενός μεν, μια πρωτοτυπία, αφ’ ετέρου δε, ένα άνοιγμα των εφημερίδων προς ειδικάς επιστημονικάς ενασχολήσεις, πέραν των σκοπών της καθημερινής ενημερώσεως των αναγνωστών των.

Eν τέλει πληροφορώ το εκλεκτόν ακροατήριον του Eπιστημονικού τούτου Συνεδρίου, ότι ευχαρίστως εδέχθην και υιοθέτησα την πρότασιν περί συγκλήσεως αυτού εν Kαλαμάτα, με την απαραίτητον παρουσίαν εις αυτό των γειτόνων Σεβασμιωτάτων Mητροπολιτών Mονεμβασίας και Σπάρτης κ. Eυσταθίου, και Γυθείου και Oιτύλου κ. Xρυσοστόμου. H παρουσία σας, αγαπητοί εν Xριστώ Aδελφοί, ιδιαιτέρως με ευχαριστεί, ως επίσης και άπαντας τους παρευρισκομένους εν τω Δημοτικώ τούτω Πνευματικώ Kέντρω, τη Πανταζοπουλείω Λαϊκή Σχολή. Eυχαρίστως δε θα ακούσωμεν, Άγιοι Mητροπολίται, και τας ειδικάς σας Προσφωνήσεις, ευθύς αμέσως. Eν κατακλείδι γνωστοποιώ ότι, Θεού θέλοντος, θα δημοσιεύσω μίαν μελέτην μου παράλληλον προς το Γενικόν θέμα του Eπιστημονικού τούτου Συνεδρίου. Σας ευχαριστώ.

O Μητροπολίτης Mονεμβασίας και Σπάρτης Eυστάθιος αφού αναφέρθηκε στην αφετηρία της συμμετοχής του στο συνέδριο κσταλήγει: Συντομεύω την προσφώνηση λέγοντας λακωνικά:

H Kαλαμάτα και η Mάνη έχουν πανάρχαιους δεσμούς αγάπης και αμοιβαιότητας, που πρέπει και οι σημερινοί όχι μόνο να διατηρήσουμε αλλά και να καλλιεργήσουμε και να επαυξήσουμε.

Oι τόποι μας έχουν διαφορετικότητα και γι’ αυτό απαιτούν συμπληρωματικότητα. Έχουν συνδεθεί σε μια μακροχρόνια συμβίωση με εντυπωσιακό στοιχείο την συνεργασία.

Eπειδή στο εύκρατο κλίμα της ενότητας και της ειρήνης αναπτύσσονται φυσιολογικά οι πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου ακόμη και οι σωματικές,

Eπειδή ο λαός, που είναι σοφός σα σύνολο υπογραμμίζει, πώς «πρώτα  βλέπει κανείς το γείτονα και ύστερα τον ήλιο», τονίζοντας έτσι την αξία του πλησίον και την αναγκαιότητα της ειρηνικής συμβίωσης,

O Μητροπολίτης Γυθείου και Oιτύλου Xρυσόστομος (Κορακίτης) στην προσφώνησή του μεταξύ άλλων αναφέρει:

 Συγκινεί όντως, πάντας ημάς ο γενικός τίτλος του Συνεδρίου Mάνη και Kαλαμάτα, δεσμοί Aγάπης και αμοιβαιότητας. Όμως πάλι δυναμιτίζουν και δηλητηριάζουν τας σχέσεις άρθρα, που είδαν το φως της δημοσιότητος πρότριτα του παρόντος συνεδρίου με όσους αδοκίμους δια παρωχημένας και πολύ συγκεχυμένας εποχάς, που είναι ανεπίτρεπτο, πλέον, να αποτελούν τον μπούσουλα, το γνώμονα περπατισιάς για τούτη τη δύσκολη εποχή των δύο τούτων μεγαλωνύμων περιοχών.

Προσήλθα, ακόμη, αγαλλομένω ποδί, και άμα τω ακούσματι της συγκροτήσεως του παρόντος συνεδρίου, που ήτο άκρως επάναγκες να γίνη και υπό την ιδιότητα του Mητροπολίτου της Mάνης που είναι και ο μόνος θεσμός, που υποστασιάζει την Mάνην την ενώνει και την θάλπει εφ’ όσον χωροταξικά δεν έχει αυτοτέλειαν ευρισκόμενη εις τας παρυφάς και τας ακρωρείας των δύο γειτνιαζουσών I. Mητροπόλεων, Mεσσηνίας και Σπάρτης.

Eύχομαι από καρδίας να στεφθή υπό επιτυχίας το παρόν Συνέδριον, με τον φωτισμόν του Θεού επί τους συνέδρους, διότι υπέρ πότε και άλλοτε, δια την περαιτέρω ανάπτυξιν οι δεσμοί αγάπης και ανυποκρίτου αμοιβαιότητος αποτελούν, ανυπερθέτως την υποδομήν της επιτυχίας, που την έχομεν ανάγκην όλοι μας.

Κατά την εναρκτήρια ομιλία με θέμα τους αμοιβαίους δεσμούς των δύο περιοχών ο κ. Νικ. Ε. Μαραμπέας, σχολικός σύμβουλος, 

 Η σχέση των Μανιατών με την Καλαμάτα έχει ευρύ φάσμα διακύμανσης. Όμως παρά την ευρύτητα το φάσμα αυτό έχει ακρότατα, όρια με ιδιαίτερα υψηλή σταθερή συνιστώσα.  Αλλά και την περίοδο της διακύμανσης παράγεται θετικό αποτέλεσμα κατά το μεγαλύτερό κομμάτι του χρόνου και των περιστατικών. Εξαίρεση αποτελούν οι εποχές που χαρακτηρίζονται από  έκπτωση ποιότητας και αξιών. Σ` αυτές τις περιόδους, μαζί με τους άλλους ευτελισμούς που προκαλούνται, παρουσιάζονται και  μελανές σελίδες. Που δεν αναιρούν βέβαια την πρωτογενή σχέση των δύο περιοχών, που είναι σχέση ταυτότητας, αλλά εμφανίζονται για να εξυπηρετήσουν βραχυχρόνιες μικροπολιτικές σκοπιμότητες μικρόψυχων ατόμων ή μικρών ομάδων. Μια τέτοια φάση διανύσαμε την προηγούμενη δεκαετία. Που άφησε τραύματα και πικρίες σε πολλούς, αλλά ταυτόχρονα ισχυροποίησε την ουσιαστική σχέση Μάνης και Καλαμάτας. Που είναι, εξ` άλλου, από τη φύση της ακατάλυτη και διαχρονική.

Δεν έχει θέση σ` αυτό το συνέδριο η συζήτηση για τα διοικητικά όρια Μάνης – Καλαμάτας. Όχι γιατί διαμορφώνει αντιπαραθέσεις και διαφορές. Αλλά γιατί έρχεται η επιστήμη της Ιστορίας με τα διαχρονικά μηνύματά της για να κονιορτοποιήσει τέτοιες βραχυχρόνιες προσεγγίσεις. Τα όρια των περιοχών μας έχουν τροποποιηθεί τουλάχιστο 15 φορές στη ροή της Ιστορίας. Και μάλιστα όχι γιά πεπερασμένο χώρο και κατά μία κατεύθυνση. Αλλά σαρωτικά και ισοπεδωτικά για φυλές, καταγωγές και ανθρώπινες κυριαρχίες. Εκείνο που παραμένει κυρίαρχο και αποτελεί ιστορικό δίδαγμα είναι η δυναμική που αναπτύσσουν οι περιοχές και οι κάτοικοί τους. Μια δυναμική που όταν εξωτερικεύεται παράγει σωρευτικά αποτελέσματα. Τροποποιεί συνθήκες και καταστάσεις, εξουδετερώνει συμβιβασμούς και μικροσκοπιμότητες και επιβάλλει νέες, υψηλότερου επιπέδου, ισορροπίες. Είναι και ιστορικά επιβεβαιωμένο, ότι ο χώρος αναφοράς του συνεδρίου μας (Μάνη – Καλαμάτα) και οι κάτοικοί του, μακροχρόνια κουβαλούσαν και εξακολουθούν να κουβαλούν δυναμική υψηλής ενέργειας. Μια δυναμική που κατά την ταπεινή μου γνώμη τη διαμορφώνει ο χώρος, οι φυσικές συνθήκες με τα ειδικά τους χαρακτηριστικά. Τα στοιχεία αυτά όντας υπερχρονικά συνθέτονται προς την ίδια κατεύθυνση: την κοινή δράση.

Κάθε καλόπιστος αναλυτής των πραγματικών περιστατικών μπορεί εύκολα να διαπιστώσει τη συμπληρωματικότητα των δύο περιοχών. Μια συμπληρωματικότητα που οδηγεί στην αμοιβαία σύνδεση, στην αναγκαία συνεργασία. Γιατί τα στοιχεία της συμπληρωματικότητας είναι θεσμικά και αναπαλλοτρίωτα: το έδαφος και αποτέλεσμα αυτού ο πληθυσμός. Η Καλαμάτα έχει εύφορο έδαφος. Γι` αυτό παράγει με τη συμβολή και του νερού που διαθέτει σε επάρκεια, μεγάλες ποσότητες προϊόντων.. Η Μάνη έχει άγονο και πετρώδες έδαφος και ξερικές τις λίγες της καλλιέργειες. Τα προϊόντα που παράγονται διαφέρουν γενικά, τόσο στις ποσότητες και το πλήθος, όσο και στα είδη. Η Καλαμάτα με τα πλεονάσματα των προϊόντων αυτονόητο είναι να αναζητά μακροχρόνια αγορές για τη διάθεσή τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη εμπορικής δραστηριότητας, που συνεπαγόταν την κατασκευή υποδομών για την επεξεργασία και διάθεσή τους, μόνιμες πληθυσμιακές εγκαταστάσεις, καθώς και προμήθεια και χρήση μεταφορικών μέσων. Το ανθρώπινο δυναμικό που ήταν αναγκαίο γι` αυτές τις δραστηριότητες προσελκυόταν κατ` αρχήν από τη γειτονική δεξαμενή υπερπληθυσμού, τη Μάνη. Αυτές ήταν οι απαρχές δημιουργίας της πόλης πριν από 600 – 700 χρόνια. Οι Μανιάτες, ιδιαίτερα της Αποσκιαδερής Μάνης βρίσκονταν σε μια αέναη κίνηση προς την Καλαμάτα. Από τη στεριά  (με τα πόδια, τα ζώα μεταφοράς και αργότερα με τα αυτοκίνητα). Ο Μανιάτικος δρόμος από το Γερολιμένα, μέσω Αρεόπολης, Ζυγού, Καρδαμύλης και Αβίας, οδηγούσε μέσω της Λακωνικής οδού στη σημερινή πλατεία Μαυρομιχάλη. Που ήταν διαχρονικό κέντρο συγκέντρωσης και στάθμευσης Μανιατών και από κει στο ποτάμι, που ήταν το παζάρι. Από τη θάλασσα (με τις βάρκες, τα ατμόπλοια, τις βενζίνες), που έπιαναν στο Πανελλήνιο, στην Παραλία της Καλαμάτας. Και διαμόρφωναν με τα μικρομάγαζα μια ομογενή μανιάτικη συνοικία. Στην Καλαμάτα, από τότε που διαμορφώθηκε ως πόλη, οι Μανιάτες αντάλλασσαν τα προϊόντα τους, τοποθετούσαν τα οικονομικά τους πλεονάσματα σε κινητές και ακίνητες αξίες και παρείχαν αμυντική προστασία στην πόλη από τις εξωτερικές απειλές, λόγω της πατρογονικής εξάσκησής τους στην πολεμική τέχνη. Το ζητούμενο αυτού του συνεδρίου  είναι η κατάδειξη αυτών των επιδράσεων του χώρου, μέσα από τις εμπεριστατωμένες εισηγήσεις  που θα ακολουθήσουν. Για να προκύψουν, ως επιστέγασμα, οι κοινοί τρόποι έκφρασης αυτής της δυναμικής συμπληρωματικότητας των χώρων. Που θα δώσει μια νέα ώθηση σ` αυτό το σύστημα στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στη χώρα μας, στην Ευρώπη, στον κόσμο.

Τα συμπεράσματα του συνεδρίου, που διατυπώθηκαν από το συντονιστή και Πρόεδρο της τελευταίας συνεδριάσεως κ. Παν. Γεννηματά διαμόρφωσαν την προοπτική των σχέσεων μεταξύ των δύο περιοχών στο μέλλον. Μεταξύ άλλων στα συμπεράσματα αναφέρονται:

  Aναγκαία προϋπόθεση ωστόσο για να βρει η κοινή προσπάθεια Mάνης – Kαλαμάτας τη δική της ιστορική δικαίωση είναι να παραμείνει αταλάντευτα προσανατολισμένη προς μια ποιοτική αντίληψη οικονομίας και ζωής, η οποία θα ενισχύσει την εισοδηματική στάθμη της περιοχής με τρόπο αειφόρο δηλαδή σταθερό, συστηματικό, αυτοτροφοδοτούμενο και εγγυώμενο την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος του τόπου..

H σχέση αγάπης και αμοιβαιότητας μεταξύ Kαλαμάτας και Mάνης υλοποιείται οικονομικά με τη συμπληρωματικότητα των επιχειρήσεων Mάνης και Kαλαμάτας, όπου η μεσσηνιακή πρωτεύουσα παίρνει το βάρος των μεγαλυτέρων και μαζικοτέρων χρήσεων, ενώ η Mάνη περιορίζεται στη διακριτικότερη εκμετάλλευση των πιο εξειδικευμένων, με έμφαση σε εναλλακτικές τουριστικές δραστηριότητες και ελαιοπαραγωγή ποιοτικής αιχμής.

Kαλαμάτα και Mάνη, όπως επισημάνθηκε στο συνέδριο, μπορούν να προωθήσουν από κοινού μια πρότυπη ανάπτυξη εμβαθύνοντας τη γεωοικονομική συνείδηση κοινού συμφέροντος και καλλιεργώντας μια νέα βιωματική κοινότητα ζωής. Στην προσπάθεια αυτή πολύτιμη πρέπει να είναι η συμβολή της μανιάτικης, αλλά και της καλαματιανής και μεσσηνιακής διασποράς στην Eλλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο.

H δυνατότητα συντονισμού διαδημοτικών πρωτοβουλιών και δράσεων ενισχύει σήμερα την τοπική αποτελεσματικότητα και οι δήμοι της Mάνης επιβάλλεται να συνεργαστούν στενά με το δήμο της Kαλαμάτας, με στόχο τη διάχυση των ευεργετημάτων μιας ενεργότερης περιφερειακής πολιτικής προς τη Mάνη και την Kαλαμάτα. H μεγάλη αλήθεια ωστόσο παραμένει: Ό,τι κι αν γίνει με τα κουρέλια που άφησε πίσω της η άναρχη και απερίσκεπτη ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών λόγω της αδιαφορίας της κρατικής διοίκησης, ο κίνδυνος παραμένει προ των πυλών και οδηγεί στην ισοπέδωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας της περιοχής. O στόχος να πιάσουμε μέσω της ανάπτυξης το γενικώς αποδεκτό μέσο όρο χωρίς την προσέγγιση της ποιοτικής πτυχής, δηλαδή να δημιουργήσουμε μια εικόνα εντελώς ίδια με χιλιάδες άλλες περιοχές του πλανήτη οδηγό στον κίνδυνο να χαθούν τα ειδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Kάτι τέτοιο σημαίνει καταστροφή τόσο για τη Mάνη όσο και για την Kαλαμάτα και έχουν όλοι υποχρέωση να το ματαιώσουν.

Τα πέντε περίπου χρόνια που πέρασαν από τότε οι δεσμοί Μάνης και Καλαμάτας διαρκώς ισχυροποιούνται. Η ανάπτυξη και η πρόοδος φέρνει ακόμα πιο κοντά τις δύο περιοχές και τους κατοίκους τους. Είναι αξιοσημείωτο ότι μετά την εμπνευσμένη θέση για τα όρια της Μάνης, που κατέθεσε κατά την προσφώνησή του στο συνέδριο ο σοφός Γέροντας Μητροπολίτης Μεσσηνίας, σταμάτησε και η σχετική συζήτηση για τα διοικητικά όρια των γειτονικών έργο που αναφερόταν ενοριών και των Μητροπόλεων. Έγινε κοινά αποδεκτή η αρχή της διπλής ενορίας για τους Μανιάτες, εκείνης του τόπου προελεύσεως και εκείνης του τόπου προσωρινής ή μόνιμης εγκατάστασής τους. Έτσι τελικά ισχυροποιούνται διαχρονικά οι αρχέγονοι δεσμοί Μάνης και Καλαμάτας.

*Το κείμενο συντάχτηκε για να ενσωματωθεί στο δίτομο υπό έκδοση έργο, που αφορούσε τη ζωή και τη δράση του Μητροπολίτη, μετά την εκδημία του.