ΣΩΤΗΡΗΣ Π.  ΣΤΕΦΑΝΕΑΣ -Τρία χρόνια από το θάνατό του

Ο Σωτήρης Στεφανέας ξεχώριζε για την αγάπη του στον αδύναμο και τον φτωχό και την ανιδιοτελή του αγάπη στη Μάνη.  Γεννήθηκε στο Εξωχώρι της Μάνης το 1921. Γυιός του Πέτρου Στεφανέα, αρτοποιού της Καλαμάτας και μαχητή του Μικρασιατικού Μετώπου, και της Ελένης Κανελέα,  γνωστής μαίας σε ολόκληρη τη Μάνη. Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα του το 1924 από παλαιό τραύμα της Μικρασιατικής εκστρατείας, η οικογένεια επιστρέφει από την Καλαμάτα στο Εξωχώρι όπου ο μικρός Σωτήρης επιδεικνύει μεγάλη έφεση στον αθλητισμό και τα γράμματα παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Τα δύσκολα παιδικά χρόνια στο Εξωχώρι τα θυμόταν πολύ έντονα μέχρι και τον θάνατό του ο Σωτήρης Στεφανέας που όμως είχαν και τις καλές τους στιγμές όπως η κατασκήνωση στο δάσος της Βασιλικής και οι θεατρικές παραστάσεις που οργανώνονταν στο χωριό. Λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών στην Καλαμάτα και την Καρδαμύλη ξεσπά ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Ελλάδα μετά το έπος του 1940 βρίσκεται κάτω από τριπλή κατοχή. Τα γερμανικά οχήματα το 1941 έχουν φτάσει στην Καρδαμύλη και ο Σωτήρης Στεφανέας μαζί με άλλους νέους Μανιάτες αποφασίζουν να διαδηλώσουν σιωπηλά και ειρωνικά δίνοντας ένα από τα πρώτα μηνύματα αντίστασης της Μάνης στον κατακτητή. Την ίδια χρονιά γράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η ψυχή του όμως ακολουθούσε τα χνάρια των προγόνων του που σύμφωνα με τις μαρτυρίες της γιαγιάς του ήταν στις ομάδες των Μανιατών αγωνιστών του 21 υπό την ηγεσία του Κολοκοτρώνη, και του Μαυρομιχάλη. Αλλά και στα γεγονότα της 3ης Σεπτεμβρίου οι προπαππούδες του ήταν εκεί–δίπλα τον Καλλέργη να ζητούν σύνταγμα και βουλή από τον Όθωνα. Με πυρήνα συνομήλικων του από τον Δήμο Καρδαμύλης οργανώνουν το καλοκαίρι του 1941 ένα από τα πρώτα αντιστασιακά δίκτυα με σκοπό τη μεταφορά και την ασφαλή διάσωση Βρετανών στρατιωτών προς τα συμμαχικά υποβρύχια που κατέπλεαν με κάθε μυστικότητα στον Γερολιμένα και αλλού στη Μάνη. Για τη δράση του αυτή τιμήθηκε πολύ αργότερα ως Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ως μέλος του ΕΑΜ, με ειδικό Μετάλιο από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας.

Μετά την απευλευθέρωση της Ελλάδας υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία ως εφοδιαστής στο Σώμα Υλικού Πολέμου και στη συνέχεια κάνει τις πρώτες προσπάθειες για εργασία. Η μετεμφυλιακή Αθήνα περνά δύσκολα και ο Σωτήρης Στεφανέας ζει πολύ φτωχά μαζί με άλλους Μανιάτες στην Καλλιθέα. Κάνει τα χαρτιά του για μετανάστης στον Καναδά. Εργάζεται ως γραφέας και κάνει δουλειές του ποδαριού. Μια τυχαία γνωριμία με τον Γεώργιο Βούτση, τότε Διευθυντή του Υπουργείου Υγείας και Προνοίας, τον κρατά στην Ελλάδα και αλλάζει τα δεδομένα της ζωής του. Στο πρόσωπό του βρίσκει στήριξη και βοήθεια – μέχρι το τέλος της ζωής του τον αποκαλεί «δεύτερο πατέρα του». Επιστρέφει στις σπουδές που είχε αναγκαστεί να διακόψει λόγω των δυσμενών συνθηκών. Αρχίζει να εργάζεται ως διαχειριστής στις κατασκηνώσεις του Αγίου Ανδρέα και του Καβουρίου.

Ο Μανιάτης ακτινολόγος ιατρός Ιωάννης Ψαρρέας, βουλευτής και υφυπουργός Υγείας των Κυβερνήσεων Καραμανλή (1956-63), αναζητώντας στελέχη για το γραφείο του στο Υπουργείο Υγείας επιλέγει τον Σωτήρη Στεφανέα ως ιδιαίτερό του και στη συνέχεια ως διευθυντή του γραφείου του. Νοσοκομεία και αγροτικά ιατρεία φτιάχνονται παντού από την Καλαμάτα και τη Μάνη ώς τον Έβρο. Ο όγκος της δουλειάς για το διμελές γραφείο υπουργού ήταν τεράστιος. Χωρίς ωράρια και με τη συνεχή παρουσία του ίδιου του Ψαρρέα, συντονίζουν εκατοντάδες έργα και υπηρεσίες υγείας για επτά σχεδόν χρόνια. Με ανιδιοτέλεια και αφοσίωση στο κοινό καλό εργαζόντουσαν μέρα και νύχτα. Η περίοδος 1956-63 έχει καταγραφεί στην ιστορία της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα ως μια από τις πιο λαμπρές. Νέες ειδικότητες, δωρεάν πρόσβαση και φάρμακα στα αγροτικά ιατρεία, νέες πτέρυγες νοσοκομείων και νέα νοσοκομεία σε κάθε νομό, τα πρώτα ασθενοφόρα. Ο Σωτήρης Στεφανέας θα παραμείνει έμπιστος συνεργάτης του Ιωάννη Ψαρρέα μέχρι τον θάνατο του δεύτερου το 1982 – τον θαύμαζε πάντα για το ήθος, τις γνώσεις και την προσφορά του στο κοινό καλό.

Το 1961 ολοκληρώνει τις σπουδές του στη Νομική Σχολή Αθηνών και λίγο μετά αποκτά την άδεια ασκήσεως δικηγορίας για την Καλαμάτα. Έχει όμως ήδη εργασιακή σχέση με το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας (που ονομαζόταν τότε και Κοινωνικών Υπηρεσιών) και προτιμά να μην ασκήσει ελεύθερο επάγγελμα.

Περνά την περίοδο της δικτατορίας παροπλισμένος, ως  υπάλληλος βάσης στη Διεύθυνση Ιατρικής Αντιλήψεως. Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας προάγεται σε Διευθυντή και τοποθετείται, το 1976, στη Διεύθυνση Κοινωνικών Υπηρεσιών Μεσσηνίας μετά από δικό του αίτημα. Έχοντας την ευθύνη για τα θέματα Υγείας και Πρόνοιας στο Νομό Μεσσηνίας ξεκινά μια νέα περίοδος κοινωνικής προσφοράς. Με κεντρικό άξονα την στήριξη των αδυνάμων εργάζεται σκληρά για την παροχή δημόσιας υγείας για όλους τους Μεσσήνιους, την αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων,  την πρόνοια για τους γέροντες και τα άτομα με αναπηρία. Εργάζεται πυρετωδώς για να προσφέρει στο συνάνθρωπο που υποφέρει. Αναπτύσσει δίκτυο νέων παιδικών σταθμών, αναβαθμίζει τις δημόσιες κατασκηνώσεις, προωθεί τη στήριξη φοιτητών, συντονίζει την υποστήριξη των απόρων και αδυνάμων. Με τη στήριξη εξαιρετικών συναδέλφων του υλοποιούνται δράσεις αντιμετώπισης της μεγάλης φτώχειας.

Η σημερινή πρόεδρος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Μεσσηνίας και τότε κοινωνική λειτουργός στη Διεύθυνση Κοινωνικής Πρόνοιας, Δήμητρα Ψαρούλη – Τσουμελέα, θυμάται: «Τον αείμνηστο Σωτήρη Στεφανέα ευτύχησα να γνωρίσω στην Διεύθυνση Πρόνοιας Μεσσηνίας όπου υπηρέτησε ως Δ/ντής της από το 1976 έως το 1984 και εγώ ως εργαζόμενη κοινωνική λειτουργός επί σειρά ετών. Γεμάτος αγάπη και δράση για την υπηρεσία που προΐστατο είχε καταφέρει να μας εμπνέει σεβασμό και μια βαθιά ανθρώπινη φιλία παρά τη διαφορά βαθμού στην ιεραρχία και τα χρόνια υπηρεσίας που μας χώριζαν… Σπουδαίος άνθρωπος και διευθυντής ο Σ.Σ. υπήρξε υπέρμαχος της ανθρώπινης αξίας. Στήριζε τους συνεργάτες του και ήταν διαχρονικά το στήριγμά τους στις τυχόν δυσκολίες της υπηρεσιακής τους σταδιοδρομίας. Λάτρευε την ιδιαίτερη πατρίδα του την Μάνη και υπήρξε γενναιόδωρος απέναντί της & απέναντι στους ανθρώπους της !! Η καρδιά του χώραγε όλον τον κόσμο μα πιο πολύ αυτούς που είχαν ανάγκη την στήριξη της υπηρεσίας που υπηρετούσε. Άνθρωπος με ένα σπάνιο συνδυασμό λογικής, ψυχής και αξιοπρέπειας, ο Σ.Σ. στο πέρασμά του απο την Δ/ση Πρόνοιας Μεσσηνίας άφησε ίχνη ανεξίτηλα στις καρδιές μας για όλα αυτά που απλόχερα μας πρόσφερε στα χρόνια της συνεργασίας μας. Πάντα τον θυμόμαστε με ευγνωμοσύνη και ιδιαίτερη συγκίνηση».

Με τη Μάνη πάντα στην καρδιά του σχεδιάζει και υποστηρίζει μέσα απο δημόσιες παρεμβάσεις σημαντικά έργα ύδρευσης, ομβρίων υδάτων και αναβάθμισης της υποδομής δημόσιας υγείας σε όλη Δυτική Μάνη. Μόνο όσοι είχαν την τύχη να συνεργαστούν μαζί του μπορούν να περιγράψουν το ζήλο και το μέγεθος της προσφοράς του.

Από το 1984 και μετά επιστρέφει στις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας στην Αθήνα στη Διεύθυνση Επιθεώρησης από όπου και αφυπηρετεί με το βαθμό του Διευθυντή Α.

Ήταν παντρεμένος με την συνάδελφό στο ίδιο Υπουργείο Ειρήνη Ουρανού-Στεφανέα, που εαν και Κρητικής καταγωγής λάτρεψε τη Μάνη και τους ανθρώπους της.

Αισθάνθηκα την υποχρέωση, στο κλείσιμο τριών χρόνων από το θάνατο του πατέρα μου, να δημοσιεύσω τα βιογραφικά στοιχεία που προηγήθηκαν με σκοπό την ενίσχυση της μνήμης του, ιδιαίτερα στους συμπατριώτες μας Μανιάτες και στους συνεργάτες του κατά τη μακρά διαδρομή του.

Πέτρος Σωτ. Στεφανέας