ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΟΥ ΒΙΩΣΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΑΜΥΛΗ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ (1974- 1984),
(Δημοσιεύτηκε το 1984 στο περιοδικό ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ που εξέδιδε η ΟΛΜΕ και παρουσάστηκε το 2009 ενώπιον των μελών της ΣΧΟΛΗΣ ΓΟΝΕΩΝ ΝΟΜΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ που είχε ιδρύσει η ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ).
- Η έννοια της αλλοτρίωσης, ως αφετηρία.
Η έννοια της αλλοτρίωσης έχει απασχολήσει εκτεταμένα τη φιλοσοφική και κοινωνιολογική σκέψη. Ιδιαίτερα με την μορφή που παίρνει όταν στο ίδιο το άτομο συγκρούεται η ατομικότητά του, και οι επιδιώξεις στις οποίες ωθείται από αυτήν, με τον κοινωνικό του ρόλο. Εκείνον δηλαδή που περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις του στην κοινωνία που εντάσσεται. Η έννοια αυτή με απασχολούσε όλα τα χρόνια που προηγήθηκαν της πνευματικής μου ωριμότητας. Και με οδήγησε σε αναζήτηση τρόπων για την καταπολέμησή της. Δεδομένου ότι το πρώτο βήμα για την καταπολέμησή της, δηλαδή ο εντοπισμός η συνειδητοποίησή της, είχε γίνει, δεν έμενε παρά η εξειδίκευση των τρόπων καταπολέμησής της.
2. Η συγκεκριμενοποίησή της.
Ένας απ` αυτούς τους τρόπους συνδέεται με τη συνειδητή μου απόφαση να υπηρετήσω τη δημόσια εκπαίδευση, και μάλιστα στην περιοχή καταγωγής μου, τη Δυτική Μάνη και ειδικότερα στην Καρδαμύλη. Επιδίωξή μου τα πολλά χρόνια που έζησα και υπηρέτησα εκεί ήταν ο συνδυασμός, σε πρακτικό επίπεδο, του ατομικού με το κοινωνικό στοιχείο στην καθημερινή δράση. Ο συνδυασμός επίσης του φυσικού και με το αυτοσυνείδητο, σε μια ενότητα. Πιστεύω ότι το φυσικό συνδυασμένο με το κοινωνικό του προσδίδει φυσικότητα. Και η κοινωνικότητα προσδίδει στο άτομο μια δεύτερη φύση, συμπληρωματική της ατομικότητας, που την αναβαθμίζει έτσι ποιοτικά. Κάτω απ` αυτές τις προϋποθέσεις οι δράσεις του ανθρώπου, αφού βρίσκονται σε αρμονία με τη λειτουργία του ως κοινωνικού όντος, παύουν να είναι τεχνητές και ποσοτικής μόνο στόχευσης. Αν αυτές οι διαπιστώσεις μου μπορούσαν να υπερβούν τον ατομικό μου προβληματισμό και γίνονταν συνειδητές από περισσότερους, ίσως μπορούσε να λειτουργήσει ως μοντέλο απο- αλλοτρίωσης, ως αφετηρία επιστροφής σε γνήσιες ανθρώπινες λειτουργίες. Να υλοποιείται δηλαδή το απόφθεγμα:ως χαρίεν άνθρωπος, όταν άνθρωπος ει.
- Η διαμόρφωση μοντέλου εφαρμογής .
Αυτές οι ιδέες θα μπορούσαν να μπουν καλύτερα για εφαρμογή σε ένα σχολείο. Τα παιδιά, λόγω της ηλικίας τους, έχουν δεχθεί οπωσδήποτε μικρότερες δόσεις αλλοτρίωσης και η διαδικασία από- αλλοτρίωσης είναι ευκολότερη. Εξ` άλλου το αρχικό μήνυμα, και η εφαρμογή κάποιων αρχών που περιέχει, αποτυπώνεται ευκολότερα και μένει περισσότερο χρονικό διάστημα, ασκώντας μόνιμη επιρροή, στα παιδιά. Ο συνδυασμός του φυσικού με το κοινωνικό θάπρεπε νάναι το αντικείμενο της καθημερινής σχολικής εργασίας, όχι βέβαια ως μάθημα στο πρόγραμμα διδασκαλίας, αλλά ως μέθοδος, ως τρόπος ζωής. Αυτό προϋπόθετε άτομα –προωθητές, που θα μπορούσαν μέσα από το αυτοσυνειδητοποίησή τους, να «περάσουν» το μοντέλο στην τάξη. Από την άλλη μεριά χρειαζόταν η υλικοτεχνική υποδομή για να στηριχτεί η προσπάθεια, σε συνδυασμό με την ύπαρξη και έμψυχου υλικού (μαθητών) για επικοινωνία, αριθμητικά και με συνεχή φοίτηση για μεγάλη χρονική περίοδο .
- Οι φάσεις και τα στάδια υλοποίησης του.
Στη συνέχεια προσπαθώ να αναπτύξω το πώς υλοποιήθηκαν αυτοί οι θεωρητικοί οραματισμοί, πως και πόσο εφαρμόστηκαν κατά τη δεκαετία 1974-1984, στη μακρινή από τα αστικά κέντρα περιοχή μου, την Καρδαμύλη της Δυτικής Μάνης. Οι στρατηγικοί στόχοι που μπήκαν από την αρχή για την υλοποίηση του οράματος έφτιαχναν ένα περίγραμμα που περιλαμβάνει τις πιο κάτω ενότητες δραστηριοποίησης:
Α) Πλαίσιο συνεργασίας του σχολείου με τους γονείς
Β) Στήριξη και βελτίωση λειτουργίας του Γυμνασίου
Γ) Συντονισμός ενεργειών για ίδρυση Λυκείου
Επίλυση σοβαρών αναγκών υλικοτεχνικής
– κτιριακής υποδομής
Δ) Αντιμετώπιση προβλήματος μεταφοράς μαθητών
Ε) Ποιοτική και ποσοτική βελτίωση της διδακτικής
εργασίας.
ΣΤ. Επεκτάσεις στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.
Είναι αναγκαίο πριν από την ανάπτυξη του μοντέλου που αφορά το σχολείο αυτού του τόπου να παρουσιασθούν τα δεδομένα του χώρου αναφοράς
Α) Οι 12 Κοινότητες και τα χωριά τους που κατοικούν οι μαθητές που φοιτούσαν στο Γυμνάσιο Καρδαμύλης βρίσκονται σε τρεις οδικούς κλάδους που απέχουν μέχρι 15 χιλιόμετρα από την έδρα του σχολείου. Οι περιοχές αυτές εξυπηρετούνταν στοιχειωδώς, από πλευράς δρομολογίων ΚΤΕΛ, Το οικονομικό εισόδημα των οικογενειών των μαθητών είναι χαμηλό και μόνον ένα ποσοστό 5-10% είχε στην κατοχή του ιδιωτικής χρήσεως αυτοκίνητο. Από το σύνολο των μαθητών μόνον ένα 5-10% είχε κατοικία στην έδρα του σχολείου.
Όλοι οι πιο πάνω παράγοντες ήταν ιδιαίτερα αρνητικοί για τη διαμόρφωση συνεχούς και πολυεπίπεδης επικοινωνίας του σχολείου με τους γονείς, που αποτελεί αναγκαίο παράγοντα για την απ` ευθείας προώθηση των στόχων που έχουν προαναφερθεί. Για τους λόγους αυτούς οι στόχοι που μπήκαν στην αρχή ήταν χαμηλοί:
Να ιδρυθεί Σύλλογος Γονέων που θα αποτελούσε το φορέα επικοινωνίας με το σχολείο. Και ταυτόχρονα με προωθητές τα εκλεγμένα μέλη του συμβουλίου να μπορεί να προωθεί στα όργανα κρατικής διοίκησης τα αιτήματα για βελτίωση των συνθηκών λειτουργίας του σχολείου . Αυτούς τους ρόλους τους διεκπεραίωσε με ιδιαίτερη επιτυχία ο σύλλογος που ιδρύθηκε. Ας σημειωθεί ότι ο σύλλογος αυτός έπρεπε να διαμορφώσει ενιαία πολιτική δράσης συνθέτοντας ιδιαίτερα ετερόκλιτες αντιλήψεις των μελών του. Και αυτό γιατί άλλα χωριά ζούσαν ακόμα στην εποχή της κλειστής αγροκτηνοτροφικής δραστηριότητας και άλλα είχαν μπει για τα καλά σε διαδικασίες αγροτουριστικής ανάπτυξης. Η επιτυχία του στόχου για διαμόρφωση διαρκούς και ουσιαστικού πλαισίου επικοινωνίας και συνεργασίας σχολείου και γονιών μπορεί να εκτιμηθεί από το εξής γεγονός: Ενώ το 1974 στην πρόσκληση των γονιών από το σχολείο για συζήτηση θεμάτων που αφορούσαν τα παιδιά τους συμμετείχε ένα ποσοστό 20% με το καινούργιο πλαίσιο λειτουργίας πραγματοποιούνταν 4 γενικές συνελεύσεις το χρόνο, που κρατούσαν 3-4 ώρες η καθεμιά με συμμετοχή που έφθανε από 60 έως 85% των γονιών.
Β) Το Γυμνάσιο Καρδαμύλης τροφοδοτείτο με μαθητές από τα χωριά: α) Τσέρια, β) Προσήλιο, γ) Καρδαμύλη, δ) Προάστειο. Ε) Εξωχώριο, στ) Στούπα, ζ) Νεοχώριο, η) Πύργο, θ) Καστανέα, ι) Σαϊδόνα, ια) Καρυοβούνι και ιβ) Άγιο Νικόλαο. Το σχολικό έτος 1974-75 όλα τα χωριά αυτά έστελναν 45 μαθητές. Το 1983-84 οι μαθητές είχαν αυξηθεί σε 78 (αύξηση 80%). Αν ανατρέξουμε στα δημοτολόγια των Κοινοτήτων διαπιστώνομε ότι για έτη που αντιστοιχούν σε ηλικίες φοίτησης των μαθητών υπάρχει μείωση γεννήσεων κατά 50%. Στο ερώτημα τι ήταν εκείνο που ανέστρεψε το ρεύμα μείωσης των φοιτώντων μαθητών, η απάντηση είναι: η δημιουργία εμπιστοσύνης στο σχολείο και στην ποιότητα της δουλειάς που γινόταν σ` αυτό. Παρατίθενται στη συνέχεια κάποια στοιχεία τεκμηρίωσης αυτής της άποψης:
α) Μέχρι το 1975 το σχολείο λειτουργούσε με 3 καθηγητές ( ένα φιλόλογο, ένα θεόλογο που δίδασκε και φιλολογικά και ένα φυσιογνώστη που δίδασκε και μαθηματικά). Με παραστάσεις του σχολείου (εκπαιδευτικοί και γονείς), σε συνδυασμό με το νέο νόμο για τη διοίκηση της εκπαίδευσης του 1976, εντάχτηκαν στο σχολείο και δίδασκαν τις αναγκαίες ώρες διδασκαλίας, καθηγητές όλων των ειδικοτήτων: (θεολόγος, φιλόλογοι, μαθηματικός, φυσικός, αγγλικής, γυμναστικής και οικοκυρικών)..
β) διατηρήθηκε ένας πυρήνας μόνιμου προσωπικού (που οι περισσότεροι κατάγονται από την περιοχή) και παρέμεινε αρκετά χρόνια στο σχολείο. Έτσι δημιουργήθηκε κλίμα οικειότητας και εμπιστοσύνης στους μαθητές και στους γονείς τους. Ο δάσκαλος που παραμένει πολλά χρόνια στο ίδιο σχολείο, διαμορφώνει κλίμα οικειότητας και συνεργασίας με το μαθητή, έχοντας γνωρίσει τις δυνατότητες και τον ψυχισμό του
γ) η ποιότητα της δουλειάς στο σχολείο φαινόταν και από τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Λύκειο που είχαν θεσπιστεί εκείνη την περίοδο.
Αντίστοιχες ενέργειες γίνονταν και στα γειτονικά Γυμνάσια Πλάτσας και Κάμπου, που λειτουργούσαν και αυτά χωρίς αντίστοιχο Λύκειο.
Γ) Η περιοχή της Μάνης που υπάγεται διοικητικά στο Νομό Μεσσηνίας είναι μια στενή λωρίδα εύρους από 5 έως12 χιλιομέτρων και μήκους 85 χιλιομέτρων. Η λωρίδα αυτή αρχίζει από την Καλαμάτα και φθάνει μέχρι το Οίτυλο. Στην περιοχή αυτή οι κάτοικοι είχαν διοικητικούς πυρήνες 27 πρώην Κοινότητες, με περιορισμένο αριθμό κατοίκων. Τα παιδιά της περιοχής που φοιτούσανν στην πρώτη βαθμίδα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης εντάσσονταν στα Γυμνάσια Πλάτσας, Καρδαμύλης και Κάμπου, με μέσο αριθμό μαθητών τους 70. Για τη δεύτερη βαθμίδα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, το Λύκειο, τα παιδιά αναγκαστικά, λόγω ελλείψεως Λυκείου, αναγκάζονταν να μετεγκατασταθούν στην Καλαμάτα για να φοιτήσουν στα εκεί Λύκεια.
Η προσωπική μου εμπειρία, δεδομένου ότι για 5 χρόνια εκτός από το Γυμνάσιο Καρδαμύλης που ανήκα, δίδασκα και σε σχολεία της Καλαμάτας για να συμπληρώνω το υποχρεωτικό πρόγραμμά μου, έδειχνε ότι η σπουδαστική πορεία αυτών των παιδιών ήταν μειωμένη σε σχέση με τις πνευματικές τους δυνατότητες. Μεταξύ των αιτίων ήσαν και τα:
α) Η απότομη αλλαγή περιβάλλοντος από τις κλειστές μικρές μανιάτικες κοινωνίες των χωριών τους στην ανοιχτή κοινωνία της μεγαλούπολης,
β) η μετάβαση από το αυστηρό κλειστό μανιάτικο οικογενειακό περιβάλλον στην απόλυτης ελευθερίας διαβίωση στην πόλη,
γ) η μίμηση των αστικών συνηθειών των συμμαθητών τους.
Για την αντιμετώπιση αυτής της ανάγκης το σχολείο συνεργάστηκε στενά με το Σύλλογο Γονέων θέτοντας ως στόχο την ίδρυση και λειτουργία Λυκείου στην Καρδαμύλη. Σ` αυτό θα μπορούσαν να φοιτήσουν οι απόφοιτοι από τα 3 Γυμνάσια της περιοχής μας, του Κάμπου, της Καρδαμύλης και της Πλάτσας. Η πρώτη απόπειρα το 1976 έγινε δεκτή θεωρητικά από τη διοικητική δομή εκπαίδευσης του Νομού, αλλά σταμάτησε εκεί λόγω και των γενικότερων αναδιαρθρώσεων που δημιουργούσε ο νέος νόμος για τη δομή της εκπαίδευσης. Βέβαια ο αριθμός των αποφοίτων των 3 Γυμνασίων που θα μπορούσαν να φοιτήσουν στο Γενικό Λύκειο που προτείναμε να ιδρυθεί ήταν περιορισμένος, λόγω και των εξετάσεων που γίνονταν για την εισαγωγή σ` αυτή τη βαθμίδα εκπαίδευσης, αλλά και λόγω του προσανατολισμού των μαθητών σε Τεχνικά Λύκεια και τις Τεχνικές Σχολές. Η βαθιά πίστη όλων μας, και η ανάγκη που ήταν επιτακτική για τις οικογένειες, κράτησαν ψηλά το στόχο για όλα τα επόμενα χρόνια, ενώ ταυτόχρονα το Γυμνάσιο Καρδαμύλης, και τα άλλα δύο γειτονικά του, ενδυναμώνονταν αυξάνοντας την αποτελεσματικότητά τους και βελτιώνοντας διαρκώς την ποιότητά τους.
Με την κατάργηση των εξετάσεων από το Γυμνάσιο στο Λύκειο το 1982, το αίτημα επανήλθε, ώριμο και δυναμωμένο. Υποστηριζόταν από 2500 υπογραφές κατοίκων της περιοχής και 42 φορείς (Κοινότητες, Συνεταιρισμοί, Σύλλογοι).
Έτσι, το 1982 ιδρύθηκε το Λύκειο Καρδαμύλης. Το μαθητικό δυναμικό που προσήλκυσε επιβεβαίωσε τις προβλέψεις μας, αλλά και την αναγκαιότητά του: Σχ. Έτος 1982-83: Τάξεις 2, τμήματα 3, μαθητές 60. Σχ. Έτος 1983-84: Τάξεις 3, τμήματα 4 (δέσμες 2), μαθητές 90. Σχ. Έτος 1984-85: Τάξεις 3, τμήματα 5 (δέσμες 4), μαθητές 110.
Η ίδρυση του Λυκείου, που ανακοινώθηκε το καλοκαίρι του 1982, κινδύνευε να εξελιχθεί σε φιάσκο αν δεν εξασφαλίζονταν οι προϋποθέσεις ομαλής λειτουργίας του. Πρώτο θέμα ήταν η στέγασή του, αλλά χρηματοδότηση δεν υπήρχε. Να πως αντιμετωπίστηκε το θέμα;
Με συντονισμένη δράση σχολείου και γονιών έγινε σε δύο μήνες η πλήρης διαμόρφωση στην υπάρχουσα κτιριακή υποδομή, δηλαδή τον πετρόχτιστο σκελετό 4 αιθουσών, που είχε μείνει έτσι από το 1958. Η Συντονιστική Επιτροπή ( 5 του συλλόγου γονέων, διευθυντής και υποδιευθυντής του Γυμνασίου αλλά και ανοιχτή στη συμμετοχή γονιών και εκπαιδευτικών), εκτέλεσε το έργο αποπεράτωσης των αιθουσών με αυτεπιστασία. Και μάλιστα στο 35% της δαπάνης των 2 500 000 δραχμών, που το είχαν προϋπολογίσει οι Τεχνικές Υπηρεσίες της Νομαρχίας.
Τα χρήματα εξοικονομήθηκαν ως εξής: Στο Σχολικό Ταμείο είχαμε αποθεματοποιήσει μια επιχορήγηση 350 000 δραχμών του 1977, που μαζί με τους τόκους είχε φθάσει στις 500 000 δραχμές. Από τα αποθεματικά του Σχολικού Ταμείου που συγκεντρώναμε τα 7 χρόνια κάνοντας οικονομίες είχαν συγκεντρωθεί 1 000 000 δραχμές. Τα υπόλοιπα τα έδωσαν οι γονείς ενισχύοντας το Ταμείο του Συλλόγου τους. Μ` αυτό τον τρόπο, τον Ιούλιο εκδόθηκε η υπουργική απόφαση για ίδρυση του Λυκείου και το τρίτο δεκαήμερο του Αυγούστου το κτίριο ήταν καλοκατασκευασμένο και έτοιμο να υποδεχτεί τους πρώτους μαθητές του.
‘Όμως, η Συντονιστική Επιτροπή, και οι πυκνές συνελεύσεις των γονιών που συγκαλούσε, έλυσαν και πολλά άλλα θέματα υλικοτεχνικής υποδομής του σχολείου. Αναφέρω μερικά:
α) Λόγω της αύξησης της αξίας της γης οι προφορικές παραχωρήσεις γης για κατασκευή σχολείου που είχαν γίνει τη δεκαετία του 1950 αμφισβητούνταν από κάποιους κληρονόμους των δωρητών, με κίνδυνο κάποια τμήματα του προαυλίου να κινδυνεύουν να χαθούν για το σχολείο. Η λύση δόθηκε με κατασκευή στηθαίου στο επικλινές έδαφος και την οριοθέτηση, έτσι, του χώρου του προαυλίου και από την τέταρτη πλευρά του,
β) κατασκευάστηκε, με αυτεπιστασία κλειστό υπόστεγο γυμναστικής, με αποδυτήρια και γραφείο του γυμναστή 10 μ Χ 30 μ
γ) κατασκευάστηκαν τσιμεντένιες εξέδρες στο γήπεδο μπάσκετ και
δ) οριζοντιοποιήθηκε το επικλινές βραχώδες έδαφος του προαυλίου.
Όλα αυτά τα έργα έγιναν από τη Συντονιστική Επιτροπή, στα πλαίσια της νόμιμης διαδικασίας εκτελέσεως έργων με αυτεπιστασία από τη Σχολική Επιτροπή, που ενισχυόταν με εισφορές ή προσωπική εργασία των γονιών.
Όμως, οι τρεις αίθουσες που κατασκευάστηκαν δεν επαρκούσαν για τη στέγαση του Λυκείου κατά την πλήρη ανάπτυξη λειτουργίας του. Η λύση ήταν η κατασκευή δεύτερου ορόφου στο στενόμακρο κτίριο που στεγαζόταν μέχρι τώρα το Γυμνάσιο και την πρώτη χρονιά το Λύκειο. Λόγω υψηλού προϋπολογισμού το έργο, που πετύχαμε τη χρηματοδότησή του από τις Δημόσιες Επενδύσεις, καθυστέρησε. Αλλά και πάλι με τις παρεμβάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής, μετά από ένα 4μηνο ταλαιπωρίας, το Λύκειο στεγάστηκε στο νέο του κτίριο που ολοκληρώθηκε το Γενάρη του 1984.
Δ) Το δυσκολότερο, όμως, πρόβλημα από εκείνα που είχαμε να αντιμετωπίσομε για την εξασφάλιση αποτελεσματικής λειτουργίας του σχολείου, ήταν η μεταφορά των μαθητών από τα σπίτια τους στο σχολείο. Οι μαθητές στο Λύκειο προέρχονταν από οικισμούς 25 Κοινοτήτων, που βρίσκονταν σε αποστάσεις μέχρι 40 χιλιομέτρων. Με δεδομένα ότι: α) λιγότεροι από το 5% του μαθητικού δυναμικού κατοικούσε στην έδρα του σχολείου, β) ότι οι υπόλοιποι μαθητές που μετακινούνται από τα χωριά τους στο σχολείο έρχονται από 4 διαφορετικές κατευθύνσεις, γ) τα δρομολόγια του ΚΤΕΛ είναι και λίγα και συμβατά με τις οικονομικές του επιδιώξεις, διαπιστώσαμε ότι η λειτουργία του σχολείου θα ήταν προβληματική, αν όχι αδύνατη, χωρίς επίλυση του συγκοινωνιακού θέματος. Και αυτό γιατί δεν ήταν δυνατό να λειτουργήσει σχολείο που, το ένα τρίτο των μαθητών να φθάνει εκεί στις 7 το πρωϊ, το άλλο τρίτο στις 8 και το τελευταίο τρίτο στις 9. Και που, το μεσημέρι οι μαθητές της μιάς κατεύθυνσης, περίπου το ένα τέταρτο του συνόλου επέστρεφαν στα σπίτια τους τρεις ώρες μετά το σχόλασμα του σχολείου. Οι επίπονες προσπάθειες για βελτίωση των συνθηκών μεταφοράς των μαθητών, με ρυθμίσεις των δρομολογίων των λεωφορείων του ΚΤΕΛ, σ` όλη τη διάρκεια της πρώτης χρονιάς λειτουργίας του Λυκείου απέβησαν αναποτελεσματικές. Γι` αυτό έγινε πεποίθηση στους γονείς, και στους κατοίκους της περιοχής, ότι αναγκαίος όρος για τη λειτουργία του σχολείου ήταν η αγορά και δρομολόγηση ιδιόκτητων λεωφορείων για τη μεταφορά των μαθητών. Με τη λύση αυτή δεν θα εξασφαλιζόταν μόνον η μεταφορά των μαθητών για το πρωίνό ωράριο λειτουργίας, αλλά θα εξασφαλιζόταν και η μεταφορά τους τα απογεύματα που θα έμεναν για εσωτερικό φροντιστήριο, θεσμό που δεν μπορούσε να εφαρμοστεί μέχρι τότε λόγω ελλείψεως μεταφορικών μέσων.
Σε δύο μήνες μετά τον Ιούλιο που ελήφθη η τελική απόφαση από τη Συντονιστική Επιτροπή, η ιδέα έγινε πραγματικότητα. Συγκεντρώθηκαν τα χρήματα, ξεπεράστηκαν ενδογενή και εξωγενή εμπόδια, βρέθηκαν τα κατάλληλα οχήματα και το Σεπτέμβριο του 1983 δύο λεωφορεία των 40 θέσεων εξασφάλιζαν την ασφαλή και έγκαιρη μεταφορά των μαθητών από τα σπίτια τους στο σχολείο. Παράλληλα, δόθηκε η δυνατότητα δύο απογεύματα τη βδομάδα να μένουν οι μαθητές στο σχολείο για ένα τρίωρο απογευματινό φροντιστήριο, ενισχύοντας έτσι τις γνώσεις τους. Επίσης οι καθιερωμένοι σχολικοί περίπατοι και εκδρομές γίνονταν χωρίς να πληρώνουν οι μαθητές, όπως επίσης και η παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων σε γειτονικές πόλεις, μέχρι και Αρχαία Τραγωδία στην Επίδαυρο, τα καλοκαίρια. Με τα λεωφορεία εξασφαλίστηκε, επίσης, η μεταφορά των αθλητικών ομάδων του σχολείου για τους μαθητικούς αθλητικούς αγώνες σε άλλες πόλεις, αλλά και οι μετακινήσεις της τοπικής αθλητικής ομάδας ποδοσφαίρου για το τοπικό πρωτάθλημα.
Η σύμβαση που υπογράφτηκε με τη Νομαρχία, που είχε την αρμοδιότητα για να πληρώνει τις δαπάνες μεταφοράς των μαθητών, είχε συμφωνηθεί στα 2/3 του ποσού που με βάση το Νόμο θα εισέπραττε το ΚΤΕΛ για το ίδιο μεταφορικό έργο. Με βάση αυτή τη σύμβαση καλύπτονταν όλα τα έξοδα και έμενε στο Ταμείο της Σχολικής Επιτροπής, που ήταν η ιδιοκτήτρια των λεωφορείων, μέχρι ένα εκατομμύριο δραχμές το χρόνο.
Ε) Η βελτίωση των όρων λειτουργίας του σχολείου, ιδιαίτερα η επιδίωξη συνεργατικότητας των μαθητών, δεδομένου ότι προέρχονταν από διαφορετικούς οικισμούς μας οδήγησε στην προώθηση της ιδέας για ίδρυση μαθητικού συνεταιρισμού. Οι μαθητές ανέλαβαν να βρουν λύσεις σε πολλά μικροθέματα της καθημερινής ζωής τους:
- Να φτιάχνουν σάντουιτς λόγω ελλείψεως κυλικείου, τόσο στη μέση του πρωινού ωραρίου, όσο και με το σχόλασμά του πριν από τα απογευματινά φροντιστήρια, που παρακολουθούσαν χωρισμένοι σε επίπεδα, όλοι οι μαθητές.
- Να ετοιμάζουν εισηγήσεις για τις επισκέψεις – περιπάτους σε τόπους ειδικού ενδιαφέροντος
- Να ιδρύσουν αθλητικές ομάδες σε πολλά αθλήματα.
Η ισχυρή σύνδεση των μαθητών με το θεσμό του σχολείου έπαιξε καταλυτικό ρόλο και στις απόπειρες να παρασύρονται οι μαθητές σε καταλήψεις από διάφορους επιτήδειους. Η απάντηση που τους έδωσαν όταν επεχείρησαν να τους εντάξουν σ` αυτό το ρεύμα ήταν: Είναι νοητή κατάληψη στο σπίτι μας;
ΣΤ) Με το ξεπέρασμα των τεχνικών εμποδίων που αναπτύχθηκαν πιο πάνω, διαμορφώσαμε συνθήκες για προσέγγιση, με όλες μας τις δυνάμεις πιά, του κύριου στόχου του σχολείου: τη μεγιστοποίησή των αποτελεσμάτων του στη γνώση και την αγωγή. Η προσέγγιση αυτή προκύπτει από την απάντηση στα ερωτήματα: Πως μπορούμε να δώσομε στο μαθητή όσο το δυνατό περισσότερες πρώτες έννοιες στο σύνολο των τομέων της ανθρώπινης δραστηριότητας και να τον βοηθήσομε να συνθέσει αυτές τις έννοιες με τρόπο συμβατό με τις καταβολές του; Πως μπορούμε να τον εφοδιάσομε με εκείνα τα στοιχεία που απαιτεί η κοινωνική δραστηριότητα για την ένταξή του στις λειτουργίες της, σε συνδυασμό με τις πρωτογενείς κλίσεις του;
Για να προκύψουν αποτελεσματικές απαντήσεις με πρακτικά αποτελέσματα σ` αυτά τα ερωτήματα θεωρήσαμε αναγκαία την επέκταση της δραστηριότητας της Συντονιστικής Επιτροπής και στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Με δεδομένο ότι τα σχολεία της περιοχής ήταν μονοθέσια ή διθέσια τα παιδιά έρχονταν στο Γυμνάσιο με το 1/6 έως το 1/3 των γνώσεων που είχαν προσκτήσει τα παιδιά των 6/θέσιων Δημοτικών Σχολείων, ενώ πολύ λίγα νηπιαγωγεία λειτουργούσαν στην περιοχή. Μπήκε ως στόχος ή αναβάθμισή τους. Τα σχολικά μας λεωφορεία βελτίωσαν την κατάσταση με μεταφορές μαθητών και σε αρκετά σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά κυρίως μπήκε ως επιτακτική ανάγκη η συνένωση των μικρών δημοτικών σχολείων σε 6/θέσιο τουλάχιστο.
Η ιδέα αυτή υλοποιήθηκε 10 χρόνια μετά με την ίδρυση του 12/θέσιου τώρα Δημοτικού Σχολείου Στούπας το 1996. Είχα ήδη αποχωρήσει τότε από τη Διεύθυνση του Λυκείου Καρδαμύλης, υπηρετούσα ως Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Μεσσηνίας – Λακωνίας, ενώ παράλληλα είχα εκλεγεί Πρόεδρος στην Κοινότητα Νεοχωρίου – Στούπας, όπου ιδρύθηκε και λειτουργεί το μεγάλο δημοτικό σχολείο.
Από την ανάπτυξη των στοιχείων που προηγήθηκαν προκύπτουν συμπεράσματα – απαντήσεις στο αρχικό ερώτημα, που σχετίζεται με την τάση για αλλοτρίωση:
Μπορεί οι ανάγκες της ζωής να μας ωθούν σε πορείες αναντίστοιχες με εκείνες που επιτάσσουν οι γενετικές καταβολές μας αλλά, ιδιαίτερα στο χώρο της εκπαίδευσης, μπορούν αυτές οι τάσεις να αντιμετωπιστούν. Και αυτό γιατί η εκπαίδευση έχοντας το παιδί, την προέκταση της ύπαρξής μας και της ζωής γενικότερα, ως επίκεντρο ωθεί τα μέλη των κοινωνικών ομάδων που συμμετέχουν στο εκπαιδευτικό σύστημα, σε ευαισθητοποίηση και αυθυπέρβαση .
Έτσι να δείτε το μοντέλο που περίγραψα, όπου γονείς, εκπαιδευτικοί και εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης καταφέραμε να δώσομε ολοκληρωμένες απαντήσεις στα δύσκολα προβλήματα της εκπαίδευσης στην περιοχή μας εκείνη την κρίσιμη, για την μελλοντική ανάπτυξή της,10ετία..
Είμαι βέβαιος όπου υπάρξει ισχυρή βούληση αφετηρίας, μπορούν να ευδοκιμήσουν τέτοιου είδους μοντέλα. Ο ισχυρός θεσμός της Σχολής Γονέων της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κορινθίας ασφαλώς αποτελεί εκκολαπτήριο καταστάσεων που κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.