ANAΓKAIA H ANAΘEPMANΣH THΣ TOΠIKHΣ MAΣ ΣYNEIΔHΣHΣ (Iανουάριος 2003)

Μελετώντας προσεκτικά την Ιστορία έχομε τη δυνατότητα  να παρακολουθήσομε τα ίχνη που ακολούθησε η «διάχυση» του πλεονάζοντος ανθρώπινου δυναμικού της Μάνης. Η διάχυση αυτή είχε έντονο χαρακτήρα στη γειτονική Mεσσηνία, αλλά πήρε χαρακτήρα πλημμυρίδας, κυρίως, στις γειτονικές στη Mάνη περιοχές της Λακωνίας. H αποχώρηση του μουσουλμανικού πληθυσμού από τα Mπαρδουνοχώρια, το Έλος, την κοιλάδα του Eυρώτα και τη μείζονα περιοχή της Mονεμβασίας, δημιούργησε πληθυσμιακό κενό. Kυρίως όμως δημιούργησε κενό στις καλλιέργειες και στην παραγωγή. Aπό την άλλη μεριά η Mάνη χαρακτηριζόταν από υπερπληθυσμό, που το πιο ακμαίο τμήμα του,  αμέσως μετά την έναρξη της Eπανάστασης το 1821, απασχολιόταν με πολεμικά έργα. Eξαιτίας αυτού του λόγου, ήταν δύσκολη η ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών των κατοίκων στην περιοχή μας. H ανάγκη για εξεύρεση πόρων, αναγκαίων για την επιβίωση οδήγησε σε μια συνεχή ροή τους Mανιάτες στις γειτονικές περιοχές, κατ’ αρχήν για την καλλιέργεια εγκαταλειμμένων εδαφών. Aυτή η προσωπική μετακίνηση εξελίχθηκε τελικά σε μόνιμες εγκαταστάσεις. Έλειπε όμως σε πολλές περιπτώσεις το στοιχείο της νομιμότητας για την κατοχή των ιδιοκτησιών. Aυτό θα δημιουργείτο από τη διανομή των «εθνικών γαιών», δηλαδή των εδαφών που κατείχε το Oθωμανικό δημόσιο ή εκείνων που εγκατέλειψαν λόγω του πολέμου οι Oθωμανοί ιδιοκτήτες τους. H διανομή αυτή, όμως, έγινε πολλές δεκαετίες μετά την έναρξη της Eπανάστασης.

Oι ιδιότυπες αυτές συνθήκες, που συνόδευαν την μετεγκατάσταση Mανιατών στις γειτονικές περιοχές της Λακωνίας, επέβαλλαν εχεμύθεια, μυστικοπάθεια και αποκρύψεις στα θέματα της προσωπικής τους ζωής. Αυτά τα αίτια οδήγησαν τις γενιές, που ακολούθησαν από τότε μέχρι σήμερα, σε αχνές, σε πολλές περιπτώσεις, μνήμες της Μανιάτικης καταγωγής τους. Αυτό οδήγησε, ακόμα περισσότερο, στην εξασθένιση των στοιχείων που δημιουργούν την τοπική συνείδηση. Βοήθησε σ` αυτό και η κατάπτωση του πρωταγωνιστικού ρόλου που είχε η Μάνη, τους δύο αιώνες πριν από την Επανάσταση, στον Ελλαδικό χώρο. Ο χώρος καταγωγής, η «κοιτίδα», ήταν ένας φτωχός τόπος με κύριο χαρακτηριστικό τις εσωτερικές έριδες. Αυτές, μόνιμο στοιχείο του μανιάτικου χαρακτήρα, μεγιστοποιούνταν από τη φτώχεια. Αυτά τα στοιχεία αποδυνάμωναν την ανάγκη αναγωγής στις ρίζες.

Τις τελευταίες δεκαετίες η Μάνη ανακυτταρώνεται. Ο μανιάτικος χώρος  έλκει το ενδιαφέρον ατόμων με ποιοτικά χαρακτηριστικά και αναζητήσεις. Και τα αίτια είναι ακριβώς αυτά που διαμόρφωναν μακροχρόνια τη μανιάτικη συνείδηση: τα στοιχεία του φυσικού και του πολιτισμικού χώρου μας. Η έλξη αυτή έχει ως αποτέλεσμα την πύκνωση των επισκέψεων μανιατών της διασποράς αλλά και φιλο – μανιατών. Από τις επισκέψεις αυτές πολλοί οδηγούνται στην απόφαση για μόνιμες εγκαταστάσεις.  Με τελικό αποτέλεσμα μια πολύπλευρη προσπάθεια για αναβάθμιση της περιοχής μας.  Στοιχείο της αναβάθμισης αυτής αποτελεί και η πολλαπλή αναζήτηση εστιών, προγόνων και βιολογικών καταβολών από πολλά άτομα με μνήμες για μανιάτικη καταγωγή. Σε τελευταία ανάλυση αυτή η αναζήτηση, με τις πολλαπλές αιτίες που την προκαλούν, οδηγεί στην επαναπροσέγγιση της ενότητας του μανιάτικου χώρου. Ενός χώρου που προσδιορίζεται από το έδαφος και τους κατοίκους της Μάνης, αλλά και από τους συμπατριώτες μας της διασποράς, όπου γης.

Αυτή τη φυσική τάση για ξαναγύρισμα στο μανιάτικο χώρο, έχομε υποχρέωση όλοι οι Μανιάτες να την ενισχύσομε και να φέρομε στο καλύτερο αποτέλεσμα. Αρκεί να πάρομε κατάλληλα μέτρα και να κάνομε κατάλληλες ενέργειες. Μπορεί να υπάρξουν πολλές ιδέες γι` αυτό. Εμείς μπορούμε να καταθέσομε μία. Την αντλούμε από τα θετικά αποτελέσματα που έφερε το συνέδριο με τίτλο: ΜΑΝΗ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑ,  του περυσινού Νοεμβρίου που συνδιοργάνωσε στην Καλαμάτα η εφημερίδα μας.

Τέτοια συνέδρια είναι αναγκαία με σκοπό να φωτίσουν ολόπλευρα τις σχέσεις και τους δεσμούς της Μάνης με τους γειτονικούς τόπους εγκατάστασης των Μανιατών στη Λακωνία. Να παρακολουθήσουν κομμάτι – κομμάτι τη χρονική εξέλιξη των γεγονότων από το χρόνο εγκατάστασης μέχρι τις ημέρες. Με την ταυτόχρονη προβολή των στοιχείων της δύσκολης διαδρομής που ακολούθησαν για να φθάσουν στην τελική ενσωμάτωση στους νέους τόπους. Γιατί ταυτόχρονα προβάλλουν και μελλοντικές σχέσεις αρμονικής συνεργασίας των περιοχών, με φορείς και προωθητές της συνεργασίας τους μανιάτικης καταγωγής κατοίκους τους. Η Λακωνία, με την περιοχή της Μάνης ως ένα τους τρεις πόλους έλξης επισκεπτών της, αλλά και με διάχυτο το μανιάτικης καταγωγής ανθρώπινο δυναμικό σε ολόκληρη τη γεωγραφική περιοχή της, θα ωφεληθεί πολλαπλώς στην αναπτυξιακή της προσπάθεια, από τα προτεινόμενα συνέδρια. Εμείς, υπηρετώντας τις υποχρεώσεις στις υποθήκες των προγόνων μας, εφόσον υπάρξει ενδιαφέρον και από άλλες κοινωνικές εκφράσεις της περιοχής, θα βρεθούμε και πάλι στην πρώτη γραμμή στην προσπάθεια για ενδυνάμωση της μανιάτικης συνείδησης.

__________________________________

H ΦYΣH KAI H IΣTOPIA MAΣ EΠIBAΛΛOYN ΣYNEPΓAΣIEΣ (Φεβρουάριος 2003)

Kατά τον 21ο αιώνα που βρισκόμαστε, τα προβλήματα είναι πολύπλοκα και οι λύσεις τους, προϋποθέτουν πολλαπλή επεξεργασία, αλλά και εκτεταμένες και καλόπιστες συνεργασίες, για να είναι βιώσιμες και αποτελεσματικές. Οι συνεργασίες είναι επίσης δύσκολες, γιατί η εποχή μας, εποχή της μεγιστοποίησης της ατομικότητας, δεν βοηθά στη διαμόρφωση των αναγκαίων, για συνεργασίες, συνθηκών.

Τα πιο πάνω ισχύουν γενικά για όλες τις περιοχές, εκφράζουν το καθολικό κλίμα που επικρατεί. Για κάποιες περιοχές, όπως η δική μας η Μάνη, υπάρχουν, εκτός των πιο πάνω γενικών χαρακτηριστικών και κάποια άλλα ειδικά. Αυτά λειτουργούν με διττό τρόπο: από τη μια μεριά διευκολύνουν τις διαδικασίες και από την άλλη  αποτελούν αναγκαιότητα, λειτουργούν ως μονόδρομος, για κάθε διαδικασία προόδου της περιοχής αναφοράς.

Σε κάθε ευκαιρία που μας δίνεται δεν παραλείπομε να τονίζομε, ότι στη Μάνη  κληρονομιά των προγόνων μας δεν είναι μόνον τα κατορθώματα και οι ηρωϊσμοί τους. Αλλά κυρίως ο τρόπος αυτοδιοίκησης και συνεργασίας μεταξύ των περιοχών, που είχαν καθιερώσει μακροχρόνια, πάνω από 4 αιώνες. Αυτή η κληρονομιά έχει την αντανάκλασή της και στη σύγχρονη περίοδο και επιβάλλει στάσεις, συμπεριφορές, αλλά και αποφάσεις, που θα μπορούν να δημιουργήσουν πρόοδο και ευημερία.

Με τις νέες δηλώσεις για την επιχειρούμενη διοικητική μεταρρύθμιση, που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας αναπλάθουν στη σκέψη αυτές τις διαπιστώσεις. Παρ` ότι βρισκόμαστε ακόμα στο πρώτο στάδιο, εκείνο της ανακοίνωσης των προθέσεων, έχομε υποχρέωση να σταθμίσομε τα δεδομένα. Έχομε υποχρέωση κυρίως να τα αντιστοιχίσομε αυτά τα δεδομένα με τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Για μας στη Μάνη, η εθελοντική εφαρμογή του θεσμού των Συμπολιτειών, αποτελεί πλεονέκτημα. Γιατί εμείς διαθέτομε, ως συνείδηση και ιστορικά κατοχυρωμένο δεδομένο, την κοινή βάση για συνεργασία. Μπορούμε, πατώντας σ` αυτή τη βάση, να αποφασίσομε γρήγορα για τους όρους, τους τομείς  και το γενικότερο πλαίσιο συνεργασίας. Και, λόγω του εθελοντικού χαρακτήρα των Συμπολιτειών μεταξύ Δήμων, να επωφεληθούμε από τα οικονομικά πλεονεκτήματα που θα υπάρξουν. Από αυτά τα πλεονεκτήματα θα επωφεληθούν λίγοι, γιατί δεν  υπάρχει η κοινή βάση, η αφετηρία για τη συνεργασία, για πολλές περιοχές.

Αψευδές παράδειγμα για τα πιο πάνω επιχειρήματα, αποτελεί το παράδειγμα του νέου Δήμου Οιτύλου και η πρόοδος που έχει πετύχει την τελευταία τετραετία. Ένα σημαντικό μέρος της προόδου οφείλεται στα οικονομικά πλεονεκτήματα, γύρω στα 200 εκατομμύρια δραχμές επιπλέον το χρόνο, που κληρονόμησε από τους τρεις μικρότερους Δήμους (Αρεοπόλεως, Οιτύλου και Πύργου Διρού). Αυτά τα πλεονεκτήματα  προέκυψαν λόγω των εθελοντικών συνενώσεων Κοινοτήτων, που δημιούργησαν αυτούς τους Δήμους το 1994.

Παρά το ότι στη Μάνη, μέσω του σχεδίου «Ιω. Καποδίστριας», αντιμετωπίστηκε η πολυδιάσπαση και προέκυψαν μόνον 5-6 συνολικά Δήμοι, είναι βέβαιο ότι υπάρχουν τομείς και ανάγκες που δεν είναι δυνατό να καλυφθούν αυτοτελώς από τον καθένα απ` αυτούς. Ή, στις περιπτώσεις που καλύπτονται, σε στοιχειώδες επίπεδο, αυτοτελώς, απορροφούν πολλαπλάσια ποσά από εκείνα που θα επιμερίζονταν στον καθένα, μέσω  κοινής αντιμετώπισης. Δεν είναι δικό μας έργο η απαρίθμηση και η καταγραφή των τομέων κοινής δράσης. Εντελώς ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρομε τα θέματα κοινής διαχείρισης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, του χωροταξικού σχεδιασμού, των τεχνικών υπηρεσιών, των οικονομικών διαχειρίσεων. Και γιατί όχι ένα κοινό σχέδιο για ολοκληρωμένη αγροτουριστική ανάπτυξη.

Υπαινιχθήκαμε πιο πάνω ότι για τη Μάνη η συνεργασία αποτελεί μονόδρομο. Έχομε σε πολλές ευκαιρίες καταθέσει την άποψη, και δεν θα κουρασθούμε να διατυμπανίζομε σε κάθε ευκαιρία, ότι τα ιστορικά δεδομένα της συνεργασίας μεταξύ των περιοχών της Μάνης δεν προέκυψαν τυχαία. Την επέβαλαν κατ` αρχή τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά της. Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν διαχρονική ισχύ και επιδρούν, κατά μείζονα λόγο, και στη σύγχρονη περίοδο. Κοινό κλίμα, κοινές καλλιέργειες, κοινός πολιτισμικός πλούτος, κοινές παραδόσεις και συμπεριφορές, οδηγούν σε αναγκαιότητα συνεργασιών. Με μόνιμο αρνητικό παράγοντα τους μανιάτικους εγωϊσμούς και, ίσως, τα μικροσυμφέροντα ατόμων ή μικρών ομάδων. Αυτά όμως, εφόσον ανοίξει γόνιμος διάλογος αποκαλύπτονται και παραμερίζονται μπροστά στα τόσο μεγάλα οφέλη των συνεργασιών.

Εμείς θα παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις στο θέμα   των διοικητικών μεταρρυθμίσεων στην αυτοδιοίκηση. Και δεν θα σταματήσομε να προβάλλομε  όσο μπορούμε και όποτε μας δίνεται η κατάλληλη ευκαιρία αυτές τις ιδέες για στενή συνεργασία στο μανιάτικο χώρο …

____________________________

OI MYΩΠIKEΣ ΠOΛITIKEΣ YΠOΘHKEYOYN TO MEΛΛON MAΣ

Από τις στήλες της εφημερίδας παρουσιάστηκε (σε 40 συνέχειες) η μοναδική απόπειρα για κοινή δράση των περιοχών της Μάνης στον τομέα της ανάπτυξης. Η ίδρυση, η δραστηριότητα και ο «θάνατος» της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης α.ε , δηλαδή ολόκληρη η ιστορία της. Αυτή η ιστορία είναι ιδιαίτερα επίκαιρη τώρα που βρισκόμαστε σε σημείο καμπής, δεδομένου ότι τώρα διατίθενται οι πιστώσεις από το Τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης για τον αγροτικό χώρο. Αυτό το γεγονός μας δημιουργεί την υποχρέωση να κάνομε τις κατάλληλες επισημάνσεις και να καταλήξομε σε συμπεράσματα, που συνδέονται με τα θέματα αυτής της επικαιρότητας.

Η ίδρυση της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης, α.ε., ξεκίνησε από την υποχρέωση για σύσταση μιάς εταιρείας αυτού του τύπου,  που προβλεπόταν από την Κοινοτική νομοθεσία. Όμως αυτό ήταν αφορμή και  αφετηρία για διαβουλεύσεις στο εσωτερικό της Μάνης που οδήγησαν στη συνειδητοποίηση από όλους της αναγκαιότητας για συνεργασία. Τη συνειδητοποίηση, δηλαδή, ότι αποτελούσε ιστορική ανάγκη ένας θεσμός που θα συνδύαζε οικονομική δραστηριότητα αφ` ενός και έκταση δραστηριοποίησης σε ολόκληρη τη Μάνη αφετέρου. Ένας τέτοιος θεσμός  θα αποτελούσε το αναγκαίο εργαλείο για την εμφάνιση της Μάνης στο προσκήνιο της νέας εποχής. Και θα μπορούσε να οδηγήσει στην ικανοποίηση όλων των προσδοκιών για τη νέα ανάταση του μανιάτικου πνεύματος.

Αν όλ` αυτά δεν ήταν ορατά το 1994, όταν άρχισαν οι ουσιαστικές διαβουλεύσεις μεταξύ των αιρετών εκπροσώπων των μανιάτικων περιοχών, είναι απόλυτα ευκρινή αυτή την περίοδο, οχτώ χρόνια μετά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση  θεωρεί περιοχές σαν τη Μάνη, υποδείγματα (μοντέλα) για την προώθηση προγραμμάτων ανάπτυξης του αγροτικού χώρου. Γιατί εμείς στη Μάνη διαθέτομε τα κύρια στοιχεία, που απαιτούνται σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, γι` αυτού του είδους την ανάπτυξη: την ποικιλομορφία του γεωγραφικού χώρου και τη συνεκτικότητα του ανθρώπινου στοιχείου, λόγω της αναφοράς σε κοινές δράσεις, όπως προσδιορίστηκαν από την Ιστορία. Γι` αυτό στις προβλέψεις όλων των σχετικών με τον αγροτικό χώρο  Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, έχει συμπεριληφθεί και η ένταξη της Μάνης. Από την πρόβλεψη, όμως, μέχρι την παραγωγή αποτελεσμάτων για τη ζωή των κατοίκων, ο δρόμος είναι μακρύς. Γιατί χρειάζονται οι απαραίτητοι θεσμοί, που θα συντονίσουν, θα μελετήσουν, θα υποβάλλουν αξιόπιστες προτάσεις, θα κάνουν αρμονικές κατανομές πόρων μεταξύ των περιοχών  και θα υλοποιήσουν τα έργα. Και όταν μιλάμε για θεσμούς αυτού του είδους, εννοούμε την Αναπτυξιακή μας Εταιρεία, που  δυστυχώς  δεν λειτουργεί.

Το Τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης προβλέπει πολλές και ποικίλες ενισχύσεις οικονομικών δραστηριοτήτων στον αγροτικό χώρο. Στις αφετηρίες του σχεδιασμού του επιχειρήθηκε οι ενισχύσεις  να πάρουν ολοκληρωμένη μορφή, δηλαδή να «αγκαλιάσουν» όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, γύρω από ένα φυσικό σχηματισμό. Έτσι σχεδιάστηκε, το 1999, το ολοκληρωμένο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης των περιοχών πέριξ του Ταϋγέτου, που το μισό του αφορά την περιοχή μας. Για τη διαχείριση αυτού του προγράμματος ήταν απαραίτητη η κατάλληλη «δομή», με τη μορφή Αναπτυξιακής Εταιρείας. Το ίδιο, βέβαια, ίσχυε και για όλα τα αντίστοιχα προγράμματα που προβλέπονταν σε κάθε μια από τις 13 Περιφέρειες της χώρας. Η κοινή έκφραση και ο συνεταιρισμός αυτών των «δομών» σε κάθε Περιφέρεια θα αποτελούσε τον αντισυμβαλλόμενο με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτός θα έπαιρνε και τις χρηματοδοτήσεις, θα τις διοχέτευε στις Αναπτυξιακές Εταιρείες και αυτές με τη σειρά τους θα προωθούσαν τα έργα που θα εκτελούσαν οι κάτοικοι της κάθε περιοχής.

Το μεγάλο ύψος του προγράμματος αυτού (580 εκατομμύρια Ευρώ για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε 35 περιοχές που είχαν αρχικά επιλεγεί για την υλοποίηση «ολοκληρωμένων» προγραμμάτων), δημιούργησε τις πολιτικές σκοπιμότητες που ακολουθούν πάντα τις μεγάλες χρηματοδοτήσεις. Πρώτα – πρώτα άνοιξε την όρεξη σε εκείνους που επιχειρούν να προωθούν προσωπικούς πολιτικούς στόχους, μέσω των Αναπτυξιακών Εταιρειών. Τα άτομα αυτά, και το περιβάλλον που εκτρέφουν και υποστηρίζουν σε κάθε περιοχή, επιχειρούν να αποδυναμώσουν τις τοπικές Αναπτυξιακές Εταιρείες για να αναλάβουν, μέσω των «δικών» τους εταιρειών, τη διαχείριση των προγραμμάτων. Δυστυχώς στην περιοχή μας μετά από την «αδρανοποίηση» της Αναπτυξιακής Μάνης, το κατάφεραν και το μέρος του «ολοκληρωμένου» προγράμματος που εντάσσεται στη γεωγραφική περιοχή της Μεσσηνίας θα το διαχειριστεί η αντίστοιχη Αναπτυξιακή της Νομαρχίας. Μέσω άλλης οδού το ίδιο φαίνεται ότι θα ισχύσει τελικά και στη Λακωνία. Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης βαρύνει και τη γενικότερη ατομικιστική αντίληψη που επικρατεί στη Μάνη. Μπορεί αυτή η «συνήθεια» να αποτελούσε σανίδα σωτηρίας τους δύσκολους καιρούς της τουρκοκρατίας, αλλά δυστυχώς αποτελεί ότι χειρότερο στη σύγχρονη εποχή. Απαιτείται υπεύθυνος και σοβαρός προβληματισμός για όλ` αυτά. Μόνο μ` αυτή την προϋπόθεση δημιουργούνται συνειδητοί πολίτες που μπορούν να κάνουν τις επιλογές που θα οδηγήσουν τον τόπο μας στην ανάπτυξη και την ευημερία…

_____________________

KANONEΣ ΔHMOKPATIAΣ Ή EΠIBEBAIΩΣH BAPBAPOTHTAΣ; (Μάρτιος 2003)

Το Σύνταγμα και οι θεσμικοί νόμοι της χώρας μας δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα αντίστοιχα κείμενα των άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του πολιτισμένου κόσμου γενικότερα. Η διαφορά μας απ` αυτούς οφείλεται στον τρόπο εφαρμογής των αρχών που χαρακτηρίζουν αυτά τα θεσμικά κείμενα καθώς και των διατάξεων που προβλέπουν. Στις χώρες αυτές το γράμμα, το πνεύμα και η εφαρμογή του νόμου βρίσκονται σε συναλληλία και αρμονία, ενώ δυστυχώς στη χώρα μας βρισκόμαστε πολύ μακριά από τη διαμόρφωση μιάς τέτοιας ταύτισης.

Αφορμή, για να κάνομε αυτές τις διαπιστώσεις, πήραμε από τον τρόπο που εφαρμόζονται οι κανόνες για εκπροσώπηση των μειοψηφιών στα συλλογικά όργανα που προβλέπονται στους κοινωνικούς θεσμούς. Όσο αφορά στη Βουλή πιστεύομε ότι έχει βρεθεί η κατάλληλη ισορροπία με τις αυξημένες δυνατότητες έκφρασης της αντιπολίτευσης που προβλέπονται με σαφήνεια και ακρίβεια στον Κανονισμό της. Στους αυτοδιοικητικούς θεσμούς όμως οι προβλέψεις για τις δυνατότητες έκφρασης των μειοψηφιών είναι ιδιαίτερα χαλαρές, επιτρέποντας έτσι παρερμηνείες και εφαρμογές με κύριο στόχο τον αποπροσανατολισμό από την ευχερή επιτέλεση του θεσμικού τους ρόλου.  Τέτοια φαινόμενα  έρχονται στην επιφάνεια με μεγάλη συχνότητα δημιουργώντας έντονο προβληματισμό για τη φάση του πολιτισμού που βρίσκεται η ελληνική κοινωνία. Ας αναφέρομε, όμως, χειροπιαστές περιπτώσεις για γίνομε περισσότερο κατανοητός στους αναγνώστες.

Ο νομοθέτης για να προασπίσει τα συμφέροντα των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και των Δήμων προβλέπει την  εκπροσώπηση της μειοψηφίας στα ολιγομελή συλλογικά όργανα, που έχουν κυρίως αρμοδιότητες διαχειριστικού και εκτελεστικού χαρακτήρα. Ο σκοπός αυτών των διατάξεων είναι προφανής: η προάσπιση του κοινωνικού συμφέροντος, μέσω του ελέγχου και της παρακολούθησης όλων των ενεργειών και των αποφάσεων από τις ομάδες που δεν ασκούν διοίκηση. Για να μπορεί να γίνει υλοποίηση και στην πράξη αυτού του σκοπού απαιτείται τα πρόσωπα που συμμετέχουν στις διαδικασίες να έχουν αποδεχτεί και στην πράξη το βασικό δημοκρατικό κανόνα, που καθορίζει ότι οι πλειοψηφίες διοικούν και οι μειοψηφίες ελέγχουν. Λόγω και της ασάφειας που προκύπτει από τη γενικόλογη διατύπωση του τυπικού νόμου, στην πράξη   παρουσιάζονται ιδιαίτερα μεγάλες παρεκκλίσεις, που οδηγούν στην πλήρη αναίρεση αυτών των κανόνων, με προσχηματικό επιχείρημα τη στενή εφαρμογή του.

Αναφερόμαστε κυρίως στην εκλογή μελών στις Νομαρχιακές και Δημαρχιακές Επιτροπές, καθώς και μελών στα Διοικητικά Συμβούλια Νομαρχιακών και Δημοτικών Επιχειρήσεων και Οργανισμών. Ο νομοθέτης προσδιορίζει ότι για την εκλογή αυτών των μελών αποφασίζουν τα πολυμελή συλλογικά όργανα, δηλαδή τα Νομαρχιακά και Δημοτικά Συμβούλια. Στις περιπτώσεις που αυτούς τους θεσμούς τους διευθύνουν άτομα με υψηλό δημοκρατικό φρόνημα και δημοκρατικές ευαισθησίες εκλέγονται ως εκπρόσωποι των μειοψηφιών τα άτομα που προτείνονται από αυτές και μάλιστα με αναλογική εκπροσώπηση. Στις περιπτώσεις όμως που οι ευαισθησίες και τα δημοκρατικά ανακλαστικά είναι πεσμένα, επιχειρείται η εκλογή ως εκπροσώπων της μειοψηφίας ατόμων αρεστών στους διοικούντες. Μ` αυτό τον τρόπο οδηγούμαστε στην πλήρη αναίρεση  της συνταγματικά και θεσμικά κατοχυρωμένης δημοκρατικής αρχής. Ακόμα πιο ακραία, που μας οδηγεί στο χαρακτηρισμό της περίπτωσης ως θεσμικής βαρβαρότητας, αποτελεί η επιλογή ως εκπροσώπων της μειοψηφίας των προσώπων που στο δεύτερο γύρο των εκλογών συμμάχησαν με το ψηφοδέλτιο που πλειοψήφησε και του έδωσαν τη δυνατότητα να πλειοψηφήσει και να αναλάβει τη διοίκηση.

Οι περιοχές που έχουν συνειδητοποιήσει τα σημεία των καιρών και τα επιτάγματά τους για ολοένα και πιο στενές συγκλίσεις νοοτροπιών, αντιλήψεων και ιδεών, οδηγούνται σε τροχιές ανάπτυξης και προόδου. Οι περιοχές αυτές ως εργαλείο για την ανάπτυξη χρησιμοποιούν τον ήπιο πολιτικό λόγο και την ευαισθησία, στην ουσία των αρχών του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στα πρόσωπα να συγκλίνουν σε θέματα επιλογής και διαμόρφωσης των κεντρικών τοπικών στόχων, αλλά και των πρακτικών εφαρμογής τους. Ο τόπος μας, η Μάνη, που βρίσκεται σε μια τέτοια τροχιά ανάπτυξης έχει πολύ μεγαλύτερη ανάγκη, από άλλες περιοχές, για συγκλίσεις αυτού του είδους. Κυρίως γιατί βρίσκεται μακριά από τον αστικό χώρο, όπου καθορίζονται επιλογές και κατευθύνσεις για τους Νομούς και τις Περιφέρειες. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μειονεξία για την περιοχή, που είναι αναγκαίο να εξισορροπηθεί από τη σύγκλιση θέσεων και ιδεών και την ολόπλευρη προβολή τους για προώθηση και επιλογή. Πιστεύομε ότι οι θεσμικοί της εκφραστές που το έχουν συνειδητοποιήσει θα φανούν αντάξιοι της εμπιστοσύνης των εντολέων τους. Για τους άλλους, που ακόμα δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ίσως υπάρχει κάποιος χρόνος για να αναπροσανατολιστούν. Αν περάσει ανεκμετάλλευτος και αυτός κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν οι ίδιοι, αλλά και να υποβαθμισθούν και να παρακμάσουν περιοχές τους…

___________________________

ΠOΛEMIKO KAI ΠNEYMATIKO KEΦAΛAIO (Απρίλιος 2003)

Τόσο κατά την περίοδο της αρχαίας Σπάρτης, όσο κατά την Οθωμανική περίοδο οι κάτοικοι της Μάνης θεωρούντο πολεμικός λαός. Αυτό το χαρακτηριστικό ήταν άμεση απόρροια της θέσης της. Η Μάνη έπρεπε να προφυλάσσει την ενδοχώρα από τις απειλές που προέρχονταν από Δυτικά και Νότια μέσω θαλασσίων επιδρομών. Μόνον ένας μόνιμα ετοιμοπόλεμος λαός θα μπορούσε να ανιχνεύσει τον κίνδυνο και στη συνέχεια να πάρει μέτρα, μέσω της άσκησης κατάλληλης πολιτικής, για την αποσόβησή του. Και τελικά να έχει αποκτήσει τις δυνατότητες για την εξουδετέρωσή του. Αυτή η πολεμικότητα των Μανιατών αποτέλεσε τη βάση για να αρχίσει η εθνεγερσία του 1821 και να διαμορφωθούν οι συνθήκες για την εμφάνιση του νεοελληνικού κράτους. Το μανιάτικο πολεμικό κεφάλαιο, όπως κάθε κεφάλαιο, μπορεί να έχει ποικίλες χρήσεις. Στις περιόδους, κατά τους πέντε αιώνες της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Ευρώπη, που η πολεμική δεινότητα των προγόνων μας είχε συντονισμένη έκφραση, διαμόρφωνε τα μανιάτικα έπη. Αυτά που επιχειρούμε να εμφανίσομε μέσω της εφημερίδας μας, με τα δημοσιεύματα στη δεύτερη σελίδα κάθε φύλλου. Η ατομική έκφραση αυτής της πολεμικής δεινότητας οδήγησε, και σε κάποιο βαθμό οδηγεί ακόμα, εμάς τους σύγχρονους Μανιάτες σε ατομικές συγκρούσεις, αντεκδικήσεις και αλληλοεξοντώσεις. Ευτυχώς τον τελευταίο μισό αιώνα, αυτές οι ατομικές εκφράσεις πολεμικότητας, δεν έχουν ως αντικείμενο τη βιολογική αλληλεξόντωση. Ακολουθούν «εξευγενισμένες» μορφές, συνήθως στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, που δυστυχώς είναι το ίδιο ή περισσότερο επικίνδυνες σε δημιουργία αρνητικών αποτελεσμάτων, τόσο για τα ίδια τα άτομα, όσο και για την περιοχή μας.

Μέσα απ` αυτή τη διάχυτα πολεμική κατάσταση, έχει προκύψει σιγά – σιγά με το χρόνο, ένα σημαντικό πνευματικό κεφάλαιο. Με τον όρο αυτό εννοούμε, μανιάτες στην καταγωγή αλλά και στη συνείδηση, που κατάφεραν να ξεπεράσουν το μέτριο και το συνηθισμένο και να διαπρέπουν στους τομείς των ειρηνικών έργων που δραστηριοποιούνται. Αφετηρία της πορείας για τη διαμόρφωση αυτού του πνευματικού κεφαλαίου αποτελεί η ζωή και το έργο του πρώτου μανιάτη λόγιου και διαφωτιστή Νικήτα Νηφάκη από τη Μηλέα. Ο Νηφάκης από τις τελευταίες, ήδη, δεκαετίες του 18ου αιώνα προσπαθούσε να φωτίσει τις συνειδήσεις των συμπατριωτών του,  στηλιτεύοντας τα πάμπολλα στοιχεία βαρβαρότητας που εμφανίζονταν στον τόπο μας. Θεωρήσαμε σκόπιμο, από τα πρώτα βήματα αυτής της έκδοσης, την καθιέρωση μόνιμης στήλης, συνήθως στην τρίτη σελίδα, με τίτλο ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ και με μόνιμο συμπλήρωμά της το τετράστιχο του Νηφάκη:

Πλην ταύτα όλα γίνονται από τη απειθείαν

Αυτή πάλιν προέρχεται από την αμαθείαν

Από αυτήν προέρχεται και η ασυμφωνία,

Και η επικατάρατος η δεισιδαιμονία.

Αυτή η επιλογή μας, αποτελεί χαρακτηριστικό σημάδι των στόχων και των επιδιώξεών μας.

Ξεκινώντας από την ανέλιξη πολλών συμπατριωτών μας στις ανώτερες βαθμίδες του στρατεύματος κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες, άρχισε να διαμορφώνεται το πνευματικό μας κεφάλαιο. Σιγά – σιγά με την πρόοδο του χρόνου, το πνευματικό κεφάλαιο της Μάνης συσσωρεύεται και εξαπλώνεται σε ποικίλους τομείς του πνεύματος, του πολιτισμού και γενικότερα των ειρηνικών έργων. Αυτή η εξέλιξη δίνει μια σαφή ένδειξη ότι γίνεται ολοένα και περισσότερο συνείδηση στους συμπατριώτες μας, ότι εξέλειπαν οι λόγοι που οδηγούσαν κατά τους ιστορικούς χρόνους, στην πολεμικότητα, στα όπλα, τη βία και τη σύγκρουση. Μένουν όμως ακόμα πολλά για να μπορέσει η Μάνη να οδηγηθεί κάποτε, και σε ειρηνικά έργα, στην ίδια αποτελεσματικότητα που είχε πετύχει στον πολεμικό τομέα. Όπως και τότε έτσι και τώρα, το πνευματικό κεφάλαιο της Μάνης θα πρέπει να αναγνωριστεί, να καταγραφεί, να συντονιστεί και να δημιουργήσει θεσμούς και μορφώματα που θα μπορούν να ασχοληθούν με τα προτάγματα που δημιουργεί η εποχή μας. Θα πρέπει να προσδιορισθούν εκείνες οι διαδρομές που θα μπορέσουν να οδηγήσουν τη Μάνη και τους μανιάτες σε τροχιά ανάπτυξης και ευημερίας. Έτσι μόνον θα μπορέσομε να αντέξομε στις προκλήσεις που δημιουργεί η εποχή μας, ο 21ος αιώνας. Αυτά μπορούν να γίνουν ΜΟΝΟ με πρωτοβουλίες των πνευματικών ταγών. Γιατί ΜΟΝΟ αυτών οι πρωτοβουλίες μπορούν να ξεπεράσουν το φράγμα της δυσπιστίας και των ασφυκτικά ατομοκεντρικών συμπεριφορών και νοοτροπιών, που αποτελούν συνηθισμένη κατάσταση στην περιοχή μας. Δεν μπορούμε να εκτιμήσομε πότε θα ωριμάσουν οι συνθήκες, ώστε να προκύψουν τέτοιες πρωτοβουλίες, ούτε πόσα προπαρασκευαστικά βήματα είναι αναγκαία μέχρι να προκύψει η, ζητούμενη για την ώρα, ωριμότητα. Εκείνο που μπορούμε να σημειώσομε είναι ότι ο στόχος αυτός προωθείται αν ο καθένας μας, που έχει την εσωτερική τάση να συνδέει την ατομική του δράση με το χώρο καταγωγής μας τη Μάνη, παίρνει πρωτοβουλίες που προωθούν αυτή την εσωτερική του τάση.

____________________________

EΠH, EΠETEIOI, EΠIΓONOI (Ιούνιος 2003)

Με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, η Ιστορία άρχισε να ρίχνει φως στα γεγονότα που οδήγησαν στην εθνεγερσία του 1821, να τα μελετά και να τα συστηματοποιεί. Ασφαλώς την πρώτη θέση ανάμεσα στα θέματα που καθόρισαν τις δυνατότητες για εθνική αφύπνιση, αλλά  και την πορεία και τη διαδρομή των λαών προς την ελευθερία,  κατέχει η Γαλλική Επανάσταση του 1789. Με τα μηνύματα φιλελευθερισμού που εξέπεμψε, έδωσε τη δυνατότητα στους Ευρωπαϊκούς λαούς που βρίσκονταν υπό καθεστώς τυραννίας, να ανατρέξουν σε κοινές ρίζες και καταβολές. Και αυτό γιατί έτσι θα μπορούσαν να  οδηγηθούν στη διαμόρφωση πυρήνων συνοχής, που θα τους οδηγούσαν σε αυτοκυβέρνηση κάτω από συνθήκες ελευθερίας. Οι ιστορικοί όμως, εξετάζοντας το ζοφερό τοπίο που είχε διαμορφώσει η μακροχρόνια Οθωμανική τυραννία θεωρούν ότι αυτά τα θεωρητικά μηνύματα δεν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πρακτικά αποτελέσματα, αν δεν υπήρχε κατάλληλος πυρήνας, που θα χρησιμοποιείτο ως αφετηρία για την οργάνωση των πολεμικών δυνάμεων και την πρώτη εφόρμηση προς την ελευθερία. Τέτοια δυνατότητα έδινε μόνον η Μάνη.

Ο αγώνας για τη διατήρηση ελεύθερου και αδούλωτου του μανιάτικου χώρου υπήρξε διαρκής και επίπονος. Αμέσως μετά την κατάρρευση του Βυζαντινού κράτους και σε όλο το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, η Μάνη, και ολόκληρη η ορεινή περιοχή της Νότιας Πελοποννήσου βρισκόταν υπό εξέγερση. Τότε συστηματοποιήθηκαν και οι συμμαχίες με ευρωπαϊκά κράτη, κυρίως τη Βενετία, που αποτελούσαν αναγκαίο όρο για μια διαρκή πολεμική ετοιμότητα που θα κρατούσε τον τόπο ελεύθερο, αλλά και για μια διαρκή εξέγερση όταν οι συνθήκες οδηγούσαν στην είσοδο των οθωμανικών στρατευμάτων στην περιοχή μας. Αυτή η διαρκής προσπάθεια, σταθερή, μόνιμη και εντατική από τη μια ως την άλλη άκρη της Μάνης, οδήγησε στο να καταγράφονται γεγονότα πρωτοφανή για τα δεδομένα της εποχής και του μεγέθους του αντίπαλου, αυτά που αποκαλούμε μανιάτικα έπη.

Ήλθε το 1821, ο αγώνας συνεχιζόταν με εξάρσεις και υποχωρήσεις, τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων σκαμπανέβαζαν πότε με το μέρος μας και πότε σε βάρος μας. Κλήθηκε και ο Ιμπραήμ από την Αίγυπτο, με τον όγκο και την ευρωπαϊκή οργάνωση των στρατευμάτων του, να βάλει τη σφραγίδα της καταστολής στην Ελληνική εξέγερση που διατηρείτο επί 4 χρόνια. Και βρέθηκε πάλι ο εμπειροπόλεμος μανιάτικος στρατός, εκείνος που είχε γαλουχηθεί με τα μανιάτικα έπη, για να σταματήσει την κατάρρευση της ελληνικής επανάστασης. Οι επέτειοι των ηρωϊκών αυτών αγώνων στη Βέργα του Αλμυρού (22.06.1825), στον  όρμο του Διρού (24.06.1825) και στον Πολυάραβο (05.08.1925) απετέλεσαν την αφετηρία για την ίδρυση, δύο χρόνια μετά, του νεοελληνικού κράτους αφού ανέκοψαν την πλήρη υποδούλωση της Πελοποννήσου από την ορμή των μέχρι τότε ανίκητων  τουρκο-αιγυπτιακών στρατευμάτων. Οι τρεις αυτές επέτειοι αποτελούν απόρροια του τρόπου που αντιδρούσαν οι μανιάτες όταν απειλείτο με υποδούλωση η περιοχή τους. Αποτελούν ασφαλή ένδειξη ότι οι διηγήσεις για τα μανιάτικα έπη μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά, εμπλουτίζονταν με νεώτερα κατορθώματα και είχαν διαμορφώσει τη μανιάτικη υπερηφάνεια, που αποτελούσε παγιωμένο τρόπο ζωής.

Πέρασαν πολλές δεκαετίες από τότε, τα μανιάτικα έπη ανασύρονται από την αφάνεια, καταγράφονται και συστηματοποιούνται. Αυτός ο συνεχής εμπλουτισμός δίνει τη δυνατότητα στους μελετητές να εμβαθύνουν στις συνθήκες που τα δημιούργησαν, αλλά και να ανιχνεύσουν τις επενέργειες που είχαν στις επόμενες  περιόδους. Η περιοχή μας πέρασε από πολλές φάσεις, κυρίως εσωτερικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων, με πολλά και ποικίλα αρνητικά αποτελέσματα. Ευτυχώς τον τελευταίο μισό αιώνα έχουν αποδυναμωθεί οι εσωτερικές συγκρούσεις. Οι νέες γενιές Μανιατών μεγαλώνουν ειρηνικά, είτε στην πατρική γη, είτε στους νέους τόπους εγκατάστασης. Σ` αυτούς τους ειρηνικούς καιρούς είναι περισσότερο αναγκαία η εντρύφηση στα έπη των προγόνων μας. Γιατί με την έμπνευση που δημιουργούν, κατευθύνουν τα άτομα σε αποτελεσματικές ενασχολήσεις. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο στην περίοδο που διανύουμε, γιατί οι συνθήκες επιτρέπουν στην περιοχή μας να μπει και πάλι σε τροχιά ανάπτυξης.

Με την ευκαιρία των εορτασμών των επετείων αυτού του μήνα, καλό είναι να ανατρέξομε στα μανιάτικα έπη που δημιουργήθηκαν χάρη στη συνεργασία μεταξύ των μανιάτικων περιοχών. Έτσι θα πάρουμε έμπνευση για την νέα συνεργασία μεταξύ των μανιάτικων περιοχών, έτσι ώστε όλοι μαζί να σχεδιάσομε την πορεία προς ένα λαμπρό κοινό μέλλον. Η συνεργασία αυτή για να προωθηθεί απαιτεί τη δημιουργία των κατάλληλων θεσμών εναρμονισμένων με τις σημερινές ανάγκες. Ελπίζομε ότι οι εκπρόσωποι των περιοχών θα φανούν αντάξιοι στα μηνύματα των καιρών…

_________________________________

ΣTHN EΠOXH TΩN ΠOΛΛAΠΛΩN TAYTOTHTΩN (Ιούλιος 2003)

Η εξέλιξη της ανθρωπότητας φέρνει μαζί της και τις μεταβολές του τρόπου και των συνθηκών ζωής από εποχή σε εποχή. Η επιτυχία των ανθρώπων να μετατρέπουν τις ανακαλύψεις σε τεχνολογικές εφαρμογές δημιουργεί μεγάλες βελτιώσεις, τόσο σε ποσοτικό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο, κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, Βελτιώσεις, που έχουν άμεση αντανάκλαση στην ίδια τη ζωή και στον τρόπο που διαμορφώνεται η πορεία της σε κάθε άτομο. Έτσι φθάσαμε στη σημερινή κατάσταση που όλα τα συστήματα των ανθρώπινων κοινωνιών είναι ανοικτά σε εξωτερικές επιδράσεις.

Στον τόπο μας, τη Μάνη, η μεταβολή γινόταν αργά, αλλά σταθερά, αμέσως με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Από την αρχή της Επανάστασης του 1821 και με τη συμμετοχή των Μανιατών στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, άρχισε να διαμορφώνεται μια συνεχής μετακίνηση, σε άλλες περιοχές, του ιδιαίτερα μεγάλου αριθμητικά ανθρώπινου δυναμικού της. Η διαδικασία αυτή συνεχιζόταν όλα τα χρόνια που πέρασαν από τότε. Έτσι διαμορφώθηκαν σημαντικές μανιάτικες κοινότητες σε πολλές περιοχές της χώρας, αλλά και σε χώρες του εξωτερικού.

Τα τελευταία 50 χρόνια οι τεχνολογικές μεταβολές τροποποιούν ριζικά τους όρους και τους ρυθμούς μετακίνησης. Τα νέα μεταφορικά μέσα κινούνται με ταχύτητες που εκμηδενίζουν τις αποστάσεις. Οι αυτοκινητόδρομοι διασχίζουν πλέον από τη μια άκρη ως την άλλη τη χερσόνησο της Μάνης, ενώ οι μετακινήσεις από τις γειτονικές μεγαλουπόλεις στην πρωτεύουσα και από κει στα μεγάλα αστικά κέντρα του εξωτερικού γίνονται γρήγορα και με ολοένα και μικρότερο κόστος. Γι` αυτό οι μετακινήσεις, που αναφερθήκαμε,  παίρνουν συν τω χρόνω και εντονότερους ρυθμούς. Την τελευταία 20ετία αρχίζει να αναπτύσσεται σταθερά και το αντίστροφο φαινόμενο. Αρχίζουν, δηλαδή να εγκαθίστανται στη Μάνη και άτομα που δεν έχουν προέλευση, καταγωγή ή άλλου είδους αρχική σχέση με την περιοχή μας. Είτε γιατί προσελκύονται από τα ποιοτικά  χαρακτηριστικά του μανιάτικου φυσικού περιβάλλοντος, είτε γιατί θεωρούν το μανιάτικο χώρο κατάλληλο για την προώθηση των επιχειρηματικών τους επιδιώξεων στον τουριστικό τομέα.

Γίνεται κατανοητό από τα αναφερθέντα πιο πάνω ότι κάτω απ` αυτές τις συνθήκες ΚΑΙ οι Μανιάτες έχομε ήδη μεταβεί σε μια άλλη εποχή. Την εποχή των πολλαπλών ταυτοτήτων. Σ` αυτή την εποχή το ζητούμενο δεν είναι πλέον η διατήρηση της μοναδικής μανιάτικης ταυτότητας, που πρόβαλλε ως πρόταγμα σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους, αλλά η διατήρηση ΚΑΙ της μανιάτικης ταυτότητας, μεταξύ των άλλων που μας επιβάλλει η εποχή μας. Είναι ήδη διαπιστωμένη η ανάγκη για αντιμετώπιση θεμάτων τρέχουσας ανάγκης που επιβάλλει τη μεταδημότευση σε πολλούς συμπατριώτες που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα σε άλλες περιοχές στο εσωτερικό της χώρας. Κανένας δεν μπορεί να τους κατηγορήσει γι` αυτό. Ιδιαίτερα αν ισχύει η παράλληλη διατήρηση των δεσμών με τον τόπο καταγωγής, με το έδαφος και η συναισθηματική σχέση με την ιδέα της Μάνης. Σε μεγαλύτερο βαθμό έχει βάση η ανάγκη για αντιμετώπιση προβλημάτων τρέχουσας φύσης στους μετανάστες. Σε ξενικό περιβάλλον η απόκτηση της ξένης υπηκοότητας καθίσταται αναγκαίος όρος επιβίωσης στις περισσότερες περιπτώσεις. Αυτό δεν εμποδίζει, στα περισσότερα κράτη εγκατάστασής τους και τη διατήρηση της ελληνικής υπηκοότητας. Και μέσω αυτής της διατήρησης της υπηκοότητας, την παράλληλη διατήρηση της συναισθηματικής σχέσης με τη μανιάτικη καταγωγή τους.

Βρισκόμαστε ήδη σε σημείο καμπής. Δηλαδή σε χρονική περίοδο κρίσιμη για τη διατήρηση της μανιάτικης ταυτότητάς μας. Από τη μια πλευρά υπάρχει η φυσιολογική εξασθένιση των δεσμών των μεταναστών με το μανιάτικο χώρο, γεγονός φυσιολογικό δεδομένου ότι από τις παλιότερες ομαδικές μεταναστεύσεις έχουν περάσει κοντά δύο αιώνες. Από την άλλη πλευρά υπάρχει έλλειψη διαμορφωμένων μηχανισμών ενσωμάτωσης των νέων κατοίκων της Μάνης. Αυτοί οι δύο παράγοντες δημιουργούν ιδιαίτερα αρνητικούς όρους διατήρησης και χρονικής ανέλιξης της μανιάτικης ιδέας, δηλαδή των ηθών, εθίμων και τρόπου ζωής των προγόνων μας, που οδήγησε στα μεγάλα κατορθώματα. Απαιτείται ιδιαίτερα συντονισμένη προσπάθεια από τις περιοχές της Μάνης και τους εκπροσώπους τους για την από κοινού διαμόρφωση δράσεων για τη διατήρηση και προώθηση στο χρόνο των στοιχείων της μανιάτικης συνείδησης. Για να μπορέσομε να φθάσομε σε μια τέτοια δυνατότητα απαραίτητο όρο αποτελεί η καταπολέμηση των μανιάτικων τοπικισμών.

Η προώθηση των στενών συμφερόντων του κάθε οικισμού ή του κάθε Δήμου της Μάνης είμαι αδύνατο να επιτευχθεί μεμονωμένα και αποσπασματικά. Πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση όλων ότι η Μάνη αποτελεί ενιαίο χώρο, ιδιότητα που αποτελεί αποτέλεσμα αφενός της γεωμορφολογίας της και αφετέρου των κοινών δράσεων των προγόνων. Αυτό το ενιαίο μπορεί να προωθηθεί στο μέλλον μέσω της κοινής μανιάτικης ταυτότητας των ντόπιων, αλλά και της μανιάτικης ταυτότητας των συμπατριωτών μας, και των απογόνων τους, που ζουν έξω από τα εδαφικά όρια του τόπου μας.

______________________

H ANAΠTYΞH ΣTHN ΠEPIOXH MAΣ (Ι) (Αύγουστος 2003)                                                                      H ώρα για τον απολογισμό της τελευταίας 5ετίας

Ας ξεκαθαρίσομε από την αρχή τους όρους που θα χρησιμοποιήσομε γα να αποφύγομε τις παρανοήσεις που μπορούν να προκύψουν. Με τον όρο «ανάπτυξη» η Οικονομική Επιστήμη ορίζει τη διαρκή αύξηση του προϊόντος που παράγεται. Ο όρος διαρκής αύξηση προϋποθέτει μεγάλη χρονική περίοδο και ταυτόχρονα ρυθμούς πολύ μεγαλύτερους από τους συνηθισμένους. Ο όρος «προϊόν» αναφέρεται σε οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες που διοχετεύονται κυρίως σε επενδυτικούς σκοπούς. Τέλος ο σύνθετος τίτλος που χρησιμοποιείται εντοπίζει την εξέταση των στοιχείων που έχουν σχέση με την ανάπτυξη στην περιοχή της Ενιαίας Μάνης, δηλαδή της εδαφικής περιοχής που ορίζεται από τον Ταύγετο και τη θάλασσα, με άκρα το Γύθειο συμπεριλαμβανόμενο και την Καλαμάτα, μη συμπεριλαμβανόμενη.

Για να αποφύγομε τις παρανοήσεις διατυπώνομε από την αρχή τη θέση, ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που ζούμε, όλα τα φαινόμενα αλληλεπιδρούν  και αλληλοεπηρεάζονται. Έτσι και η ανάπτυξη μιάς περιοχής δεν μπορεί να υπάρξει αυτόνομα, χωρίς δηλαδή αναγωγές των στοιχείων της σε πολιτικές που επιλέγονται από ευρύτερα διοικητικά κέντρα. Στην περίπτωσή μας, η ανάπτυξη της Μάνης είναι αναγκαίο να συνδεθεί αρμονικά με την Καλαμάτα, τη Σπάρτη, την Τρίπολη, την Αθήνα. Γιατί εκεί γίνονται οι σχεδιασμοί για την ανάπτυξη στους ευρύτερους γεωγραφικούς χώρους και η αναπτυξιακή δυναμική στην περιοχή μας μπορεί να μεγιστοποιηθεί, μόνο με αρμονικό τρόπο ένταξης σ` αυτούς τους σχεδιασμούς. Η πενταετία επιλέχτηκε γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό μέγεθος ενός μεσοπρόθεσμου, χρονικού σχεδιασμού. Αλλά κυρίως γιατί μέσα στην κρίσιμη πενταετία (1998 – 2003) είχαν προγραμματισθεί και έγιναν μεγάλου μεγέθους αναπτυξιακοί σχεδιασμοί. Τέτοιους θεωρούμε κυρίως τον τελικό απολογισμό για τα έργα του Β’ και τον προενταξιακό, τουλάχιστο, σχεδιασμό αν όχι την οριστική επιλογή,  για τα έργα του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Ότι η Μάνη έλκει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, λόγω των ιδιαίτερων γεωμορφολογικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών της, αποτελεί πάγια θέση της εφημερίδας μας, από το πρώτο φύλλο της έκδοσής της. Η διαπίστωση αυτή για τον τόπο μας, είναι αναγκαίο να συνοδεύεται από πολιτικές αποφάσεις και επιλογές, που θα τη μεταφράζουν σε πρακτικό επίπεδο. Έτσι μόνο μπορούμε να φθάσομε στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μας. Αυτή η τουριστική ανάπτυξη απαιτεί έργα στο δημόσιο τομέα, που να τη στηρίζουν και να την προωθούν καλύπτοντας τις απαιτήσεις των επισκεπτών. Χοντρικά απαιτεί επενδύσεις που να οδηγούν αφενός σε ευχέρεια πρόσβασης των επισκεπτών και αφετέρου σε βελτίωση της ποιότητας ζωής στα μέρη διαμονής τους. Σε μια πρώτη μετάφραση αυτά σημαίνουν: α) βελτίωση του οδικού δικτύου, κυρίως στον άξονα Καλαμάτα – Καρδαμύλη – Αρεόπολη – Γύθειο, β) ύδρευση για όλους τους μανιάτικους οικισμούς και γ) αποχέτευση για τους παραθαλάσσιους κυρίως που επηρεάζονται από τις πληθυσμιακές συγκεντρώσεις που διαμορφώνει η τουριστική ανάπτυξη.

Απότι φαίνεται το μέγιστο που μπορεί να θεωρηθεί ως απολογισμός στον τομέα των οδικών δικτύων στην περιοχή μας, όχι μόνο για την πενταετία που αναφερόμαστε αλλά και για την επόμενη, είναι η αξιοποίηση της πίστωσης ενός δισεκατομμυρίου δραχμών για το πρώτο τμήμα του δρόμου Καλαμάτα – Καρδαμύλη και πίστωσης, περίπου στο ένα τρίτο του ποσού αυτού, για την παράκαμψη Γυθείου και την κατασκευή νέας χάραξης στη διαδρομή από Άγιο Βασίλη μέχρι Μαραθέα. Λέμε το μέγιστο γιατί οι μελέτες καρκινοβατούν και οι αετονύχηδες παραμονεύουν να επωφεληθούν από τις πατροπαράδοτες εσωτερικές μανιάτικες έριδες για να ξεστρέψουν τις πιστώσεις σε άλλες κατευθύνσεις.

Αντιπαρερχόμενοι το θέμα της ύδρευσης, που με πρωτοβουλίες της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης πήρε μια σημαντική ώθηση αυτά τα χρόνια, εστιάζομε στο μεγάλο μελλοντικό κίνδυνο που δημιουργείται για την περιοχή μας, λόγω της έλλειψης στοιχειώδους στρατηγικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση του θέματος της αποχέτευσης. Δυστυχώς αυτή την πενταετία δεν υπήρξε ούτε καν εντοπισμός της σοβαρότητας αυτού του προβλήματος. Αυτό φαίνεται από τη στασιμότητα που υπάρχει στην προώθηση εκτέλεσης το έργου αποχέτευσης – βιολογικού καθαρισμού του Γυθείου.  Φαίνεται και από την ανυπαρξία αντιδράσεων όταν προέκυψε, ως μετεξέλιξη της πρότασης για απορρύπανση του Μεσσηνιακού κόλπου, η γενναία χρηματοδότηση του Δήμου Καλαμάτας από το Ταμείο Συνοχής. Χρηματοδότηση, όμως για περιορισμένο χώρο στην Ανατολική πλευρά της ακτής του κόλπου, δηλαδή από την Καλαμάτα μέχρι τις Κιτριές, αφήνοντας εκτός της την Καρδαμύλη, τη Στούπα, τον Άγιο Νικόλαο, την Τραχήλα, την παραλία Οιτύλου – Αρεόπολης και τον Γερολιμένα.

Θεωρούμε ότι η περιορισμένη προώθηση αυτών των θεμάτων που σχετίζονται με την υλοποίηση βασικών δημόσιων επενδύσεων αναγκαίων για την περιοχή μας, οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πολιτικού λόγου, αναγκαίου για την προβολή και προώθηση τους. Αυτή η αδυναμία δημιουργεί ανασχέσεις και στην έντονη επενδυτική τάση που εκφράστηκε στον ιδιωτικό τομέα, στην οποία θα αναφερθούμε στο επόμενο φύλλο μας.

____________________________

H ANAΠTYΞH ΣTHN ΠEPIOXH MAΣ (II) (Σεπτέμβριος 2003)                                                                       Aδύναμη υποστήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων

Ξεκινήσαμε το άρθρο του προηγούμενου φύλλου με γενικούς ορισμούς και παρατηρήσεις, που τους επαναλαμβάνομε για να γίνουν προσιτές στους αναγνώστες οι σκέψεις μας που ακολουθούν. Με τον όρο «ανάπτυξη» η Οικονομική Επιστήμη ορίζει τη διαρκή αύξηση του προϊόντος που παράγεται. Ο όρος διαρκής αύξηση προϋποθέτει μεγάλη χρονική περίοδο και ταυτόχρονα ρυθμούς πολύ μεγαλύτερους από τους συνηθισμένους. Ο όρος «προϊόν» αναφέρεται σε οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες που διοχετεύονται κυρίως σε επενδυτικούς σκοπούς. Τέλος ο σύνθετος τίτλος που χρησιμοποιείται εντοπίζει την εξέταση των στοιχείων που έχουν σχέση με την ανάπτυξη στην περιοχή της Ενιαίας Μάνης, δηλαδή της εδαφικής περιοχής που ορίζεται από τον Ταύγετο και τη θάλασσα, με άκρα το Γύθειο συμπεριλαμβανόμενο και την Καλαμάτα, μη συμπεριλαμβανόμενη.

Για να αποφύγομε τις παρανοήσεις διατυπώνομε από την αρχή τη θέση, ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που ζούμε, όλα τα φαινόμενα αλληλεπιδρούν  και αλληλοεπηρεάζονται. Έτσι και η ανάπτυξη μιάς περιοχής δεν μπορεί να υπάρξει αυτόνομα, χωρίς δηλαδή αναγωγές των στοιχείων της σε πολιτικές που επιλέγονται από ευρύτερα διοικητικά κέντρα. Στην περίπτωσή μας, η ανάπτυξη της Μάνης είναι αναγκαίο να συνδεθεί αρμονικά με την Καλαμάτα, τη Σπάρτη, την Τρίπολη, την Αθήνα. Γιατί εκεί γίνονται οι σχεδιασμοί για την ανάπτυξη στους ευρύτερους γεωγραφικούς χώρους και η αναπτυξιακή δυναμική στην περιοχή μας μπορεί να μεγιστοποιηθεί, μόνο με αρμονικό τρόπο ένταξης σ` αυτούς τους σχεδιασμούς. Η πενταετία επιλέχτηκε γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό μέγεθος ενός μεσοπρόθεσμου, χρονικού σχεδιασμού. Αλλά κυρίως γιατί μέσα στην κρίσιμη πενταετία (1998 – 2003) είχαν προγραμματισθεί και έγιναν μεγάλου μεγέθους αναπτυξιακοί σχεδιασμοί. Τέτοιους θεωρούμε κυρίως τον τελικό απολογισμό για τα έργα του Β και τον προενταξιακό, τουλάχιστο, σχεδιασμό αν όχι την οριστική επιλογή,  για τα έργα του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Ότι η Μάνη έλκει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, λόγω των ιδιαίτερων γεωμορφολογικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών της, αποτελεί πάγια θέση της εφημερίδας μας, από το πρώτο φύλλο της έκδοσής της. Η διαπίστωση αυτή για την έλξη που δημιουργεί ο τόπος μας, είναι αναγκαίο να συνοδεύεται από πολιτικές αποφάσεις και επιλογές, που θα τη μεταφράζουν σε πρακτικά μέτρα. Έτσι μόνο μπορούμε να φθάσομε στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μας. Αυτή η τουριστική ανάπτυξη απαιτεί έργα στο δημόσιο τομέα, που να τη στηρίζουν και να την προωθούν καλύπτοντας τις απαιτήσεις των επισκεπτών.

Μετά την περιγραφή των δημοσίων έργων που απαιτούνται για την προώθηση της αναπτυξιακής διαδικασίας,   σημειώναμε:  Θεωρούμε ότι η περιορισμένη προώθηση αυτών των θεμάτων που σχετίζονται με την υλοποίηση βασικών δημόσιων επενδύσεων αναγκαίων για την περιοχή μας, οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πολιτικού λόγου, αναγκαίου για την προβολή και προώθηση τους. Αυτή η αδυναμία δημιουργεί ανασχέσεις και στην έντονη επενδυτική τάση που εκφράστηκε στον ιδιωτικό τομέα, στην οποία θα αναφερθούμε στο επόμενο φύλλο μας..

Αυτή την έντονη διάθεση του ιδιωτικού τομέα θα περιγράψομε στη συνέχεια.

Η Μάνη ποτέ δεν αναπτύχθηκε στο βιομηχανικό τομέα, δεδομένου ότι στερείται από πρώτες ύλες και ενέργεια. Κατάφερνε όμως, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, να διατηρεί πληθυσμό περισσότερο από το μέσο όρο των γειτονικών εύφορων περιοχών αξιοποιώντας τα ευνοϊκά γεωπολιτικά δεδομένα της κάθε εποχής. Με τον όρο γεωπολιτικά δεδομένα εννοούμε τις γενικότερες διακρατικές ισορροπίες. Σ` αυτή τη δυνατότητα αξιοποίησης συνέβαλε η γεωγραφική της θέση, η γεωμορφολογία του εδάφους της και η ευψυχία των κατοίκων της.

Ισχυριζόμαστε ότι κατά την περίοδο που διανύομε συντρέχουν αντίστοιχες καταστάσεις, κυρίως στον οικονομικό τομέα, που προωθούν την ανάπτυξη του τουρισμού και κατ` επέκταση των τουριστικών επενδύσεων. Τον ισχυρισμό μας αυτό επιβεβαιώνουν και τα δεδομένα που προκύπτουν από τις προκηρύξεις αναπτυξιακών προγραμμάτων που αφορούν τουριστικά καταλύματα και συναφείς δράσεις. Η υποβολή προτάσεων ξεπερνά δύο και τρεις φορές το όριο χρηματοδότησης. Αυτή η τάση δυστυχώς δεν απορροφάται με την αύξηση των χρηματοδοτικών ποσών, ώστε να καλυφθεί το σύνολο της έντονης ζήτησης για ιδιωτικές επενδύσεις που υπάρχει. Και σαν να μην έφθανε αυτό δεν υπάρχει στηριχτική πρωτοβουλία και ενθάρρυνση των τάσεων του ιδιωτικού τομέα, μέσω των δημοσίων επενδύσεων. Ο ισχνός πολιτικός λόγος που αρθρώνεται από τους θεσμικούς εκπροσώπους των μανιάτικων κοινωνιών, αποδυναμώνεται από τον κατακερματισμό του στους δύο Νομούς, και κυρίως από την έλλειψη του κατάλληλου ενιαίου επενδυτικού φορέα. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων θεωρούμε αναγκαία τη συνειδητοποίηση αυτής της έλλειψης και τη συνειδητή προσπάθεια όλων των θεσμικών φορέων για δράση από κοινού. Αυτό που δεν έγινε αυτά τα πέντε χρόνια έχομε όλοι υποχρέωση να προσπαθήσομε, ώστε να εμφανισθεί κατά τον απολογισμό της επόμενης πενταετίας.

___________________________

H ANAΠTYΞH ΣTHN ΠEPIOXH MAΣ (II) (Σεπτέμβριος 2003)

Aδύναμη υποστήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων

Ξεκινήσαμε το άρθρο του προηγούμενου φύλλου με γενικούς ορισμούς και παρατηρήσεις, που τους επαναλαμβάνομε για να γίνουν προσιτές στους αναγνώστες οι σκέψεις μας που ακολουθούν. Με τον όρο «ανάπτυξη» η Οικονομική Επιστήμη ορίζει τη διαρκή αύξηση του προϊόντος που παράγεται. Ο όρος διαρκής αύξηση προϋποθέτει μεγάλη χρονική περίοδο και ταυτόχρονα ρυθμούς πολύ μεγαλύτερους από τους συνηθισμένους. Ο όρος «προϊόν» αναφέρεται σε οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες που διοχετεύονται κυρίως σε επενδυτικούς σκοπούς. Τέλος ο σύνθετος τίτλος που χρησιμοποιείται εντοπίζει την εξέταση των στοιχείων που έχουν σχέση με την ανάπτυξη στην περιοχή της Ενιαίας Μάνης, δηλαδή της εδαφικής περιοχής που ορίζεται από τον Ταύγετο και τη θάλασσα, με άκρα το Γύθειο συμπεριλαμβανόμενο και την Καλαμάτα, μη συμπεριλαμβανόμενη.

Για να αποφύγομε τις παρανοήσεις διατυπώνομε από την αρχή τη θέση, ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που ζούμε, όλα τα φαινόμενα αλληλεπιδρούν  και αλληλοεπηρεάζονται. Έτσι και η ανάπτυξη μιάς περιοχής δεν μπορεί να υπάρξει αυτόνομα, χωρίς δηλαδή αναγωγές των στοιχείων της σε πολιτικές που επιλέγονται από ευρύτερα διοικητικά κέντρα. Στην περίπτωσή μας, η ανάπτυξη της Μάνης είναι αναγκαίο να συνδεθεί αρμονικά με την Καλαμάτα, τη Σπάρτη, την Τρίπολη, την Αθήνα. Γιατί εκεί γίνονται οι σχεδιασμοί για την ανάπτυξη στους ευρύτερους γεωγραφικούς χώρους και η αναπτυξιακή δυναμική στην περιοχή μας μπορεί να μεγιστοποιηθεί, μόνο με αρμονικό τρόπο ένταξης σ` αυτούς τους σχεδιασμούς. Η πενταετία επιλέχτηκε γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό μέγεθος ενός μεσοπρόθεσμου, χρονικού σχεδιασμού. Αλλά κυρίως γιατί μέσα στην κρίσιμη πενταετία (1998 – 2003) είχαν προγραμματισθεί και έγιναν μεγάλου μεγέθους αναπτυξιακοί σχεδιασμοί. Τέτοιους θεωρούμε κυρίως τον τελικό απολογισμό για τα έργα του Β και τον προενταξιακό, τουλάχιστο, σχεδιασμό αν όχι την οριστική επιλογή,  για τα έργα του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Ότι η Μάνη έλκει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, λόγω των ιδιαίτερων γεωμορφολογικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών της, αποτελεί πάγια θέση της εφημερίδας μας, από το πρώτο φύλλο της έκδοσής της. Η διαπίστωση αυτή για την έλξη που δημιουργεί ο τόπος μας, είναι αναγκαίο να συνοδεύεται από πολιτικές αποφάσεις και επιλογές, που θα τη μεταφράζουν σε πρακτικά μέτρα. Έτσι μόνο μπορούμε να φθάσομε στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μας. Αυτή η τουριστική ανάπτυξη απαιτεί έργα στο δημόσιο τομέα, που να τη στηρίζουν και να την προωθούν καλύπτοντας τις απαιτήσεις των επισκεπτών.

Μετά την περιγραφή των δημοσίων έργων που απαιτούνται για την προώθηση της αναπτυξιακής διαδικασίας,   σημειώναμε:  Θεωρούμε ότι η περιορισμένη προώθηση αυτών των θεμάτων που σχετίζονται με την υλοποίηση βασικών δημόσιων επενδύσεων αναγκαίων για την περιοχή μας, οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πολιτικού λόγου, αναγκαίου για την προβολή και προώθηση τους. Αυτή η αδυναμία δημιουργεί ανασχέσεις και στην έντονη επενδυτική τάση που εκφράστηκε στον ιδιωτικό τομέα, στην οποία θα αναφερθούμε στο επόμενο φύλλο μας..

Αυτή την έντονη διάθεση του ιδιωτικού τομέα θα περιγράψομε στη συνέχεια.

Η Μάνη ποτέ δεν αναπτύχθηκε στο βιομηχανικό τομέα, δεδομένου ότι στερείται από πρώτες ύλες και ενέργεια. Κατάφερνε όμως, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, να διατηρεί πληθυσμό περισσότερο από το μέσο όρο των γειτονικών εύφορων περιοχών αξιοποιώντας τα ευνοϊκά γεωπολιτικά δεδομένα της κάθε εποχής. Με τον όρο γεωπολιτικά δεδομένα εννοούμε τις γενικότερες διακρατικές ισορροπίες. Σ` αυτή τη δυνατότητα αξιοποίησης συνέβαλε η γεωγραφική της θέση, η γεωμορφολογία του εδάφους της και η ευψυχία των κατοίκων της.

Ισχυριζόμαστε ότι κατά την περίοδο που διανύομε συντρέχουν αντίστοιχες καταστάσεις, κυρίως στον οικονομικό τομέα, που προωθούν την ανάπτυξη του τουρισμού και κατ` επέκταση των τουριστικών επενδύσεων. Τον ισχυρισμό μας αυτό επιβεβαιώνουν και τα δεδομένα που προκύπτουν από τις προκηρύξεις αναπτυξιακών προγραμμάτων που αφορούν τουριστικά καταλύματα και συναφείς δράσεις. Η υποβολή προτάσεων ξεπερνά δύο και τρεις φορές το όριο χρηματοδότησης. Αυτή η τάση δυστυχώς δεν απορροφάται με την αύξηση των χρηματοδοτικών ποσών, ώστε να καλυφθεί το σύνολο της έντονης ζήτησης για ιδιωτικές επενδύσεις που υπάρχει. Και σαν να μην έφθανε αυτό δεν υπάρχει στηριχτική πρωτοβουλία και ενθάρρυνση των τάσεων του ιδιωτικού τομέα, μέσω των δημοσίων επενδύσεων. Ο ισχνός πολιτικός λόγος που αρθρώνεται από τους θεσμικούς εκπροσώπους των μανιάτικων κοινωνιών, αποδυναμώνεται από τον κατακερματισμό του στους δύο Νομούς, και κυρίως από την έλλειψη του κατάλληλου ενιαίου επενδυτικού φορέα. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων θεωρούμε αναγκαία τη συνειδητοποίηση αυτής της έλλειψης και τη συνειδητή προσπάθεια όλων των θεσμικών φορέων για δράση από κοινού. Αυτό που δεν έγινε αυτά τα πέντε χρόνια έχομε όλοι υποχρέωση να προσπαθήσομε, ώστε να εμφανισθεί κατά τον απολογισμό της επόμενης πενταετίας.

______________________________

ΔIXOΓNΩMIEΣ KAI ANAΠTYΞH (Οκτώβριος 2003)

Μελετώντας την Ιστορία της περιοχής μας, διαπιστώνομε ότι σ` ολόκληρη την επική της περίοδο (15ος  -19ος αιώνας) οι τοπικές κοινότητες διαμόρφωναν θέσεις και απόψεις, που εκφράζονταν μέσω των εκπροσώπων τους στις κοινές συνάξεις. Σ` αυτές τις συνάξεις προέκυπταν οι τελικές αποφάσεις τόσο σε τοπικό όσο και στο επίπεδο της ενιαίας Μάνης. Και στα δύο επίπεδα αυτά οι ομοφωνίες ήταν δύσκολες και οι συνθέσεις διαμορφώνονταν, με δυσκολίες και με μεγάλες χρονικές καθυστερήσεις. Με την υπόμνηση αυτών των ιστορικών δεδομένων θέλομε να τονίσομε ότι οι διχογνωμίες αποτελούν στοιχείο της προσωπικότητας του Μανιάτη. Αποτελούν τη βάση εκείνου του χαρακτηριστικού μας που οι άλλοι ονομάζουν μανιάτικο εγωϊσμό ή μανιάτικη υπερηφάνεια, ανάλογα με τη δυσμένεια ή ευμένεια που έχουν απέναντι στο μανιάτικο στοιχείο. Εκείνη την περίοδο το κυριότερο στοιχείο που απασχολούσε την κοινωνία ήταν η επιβίωση και, ιδιαίτερα για τη Μάνη, η διατήρηση «ψηγμάτων» ελευθερίας. Οι διχογνωμίες αποτελούσαν γόνιμο στοιχείο γιατί έδιναν τη δυνατότητα να φωτιστούν πολλές όψεις των πραγμάτων και των καταστάσεων και να διερευνηθούν έτσι σε όλο το φάσμα τους οι υποθέσεις που απασχολούσαν τις μανιάτικες μικροκοινωνίες. Αυτό οδηγούσε σε κατάστρωση στρατηγικής κατάλληλης για την επιτυχία των σκοπών.

Δυστυχώς η μεταφορά αυτών των διχογνωμιών και στην επόμενη ιστορική περίοδο, τα πρώτα χρόνια της σύστασης του νεοελληνικού κράτους, οδήγησε σε τραγικές εξελίξεις και για το Εθνος και για τη Μάνη. Τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών των γεγονότων υπήρξε η κατάπτωση της Μάνης από τη θέση που της είχε δώσει η προσφορά και οι θυσίες της στον Αγώνα. Η κατάπτωση αυτή κρατά πολλές δεκαετίες. Σ` ολόκληρη αυτή την περίοδο εμφανίστηκαν  πολλές προσπάθειες φωτισμένων προσωπικοτήτων, από αυτές που παράγει σε σχετική αριθμητική επάρκεια ο τόπος. Ελειπε όμως ο συντονισμός και η μεταξύ των σύνθεση για να προκύψει η ενέργεια εξόδου. Παρόλα αυτά οι προσπάθειες συνέτειναν, και συντείνουν, σε ανοδική πορεία και δημιουργούν τάσεις εξόδου από την παρακμή και τη στασιμότητα. Σ` αυτή τη φάση βρισκόμαστε κατά την τελευταία δεκαετία.

Η εποχή μας, με κύριο χαρακτηριστικό την παγκοσμιοποίηση, χαρακτηρίζεται από εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η επιβίωση και η ατομική ελευθερία θεωρούνται δεδομένα. Οι κοινωνίες και οι εθνικές οικονομίες έχουν χάσει τον κλειστό και προστατευτικό χαρακτήρα τους, έχουν ενταχθεί σε ανοιχτές και ελεύθερα ανταγωνιζόμενες διαδικασίες και καταστάσεις. Σ` αυτό τον ανταγωνισμό κυρίαρχο στοιχείο αποτελεί η ταχύτητα. Μέσω της κατανόησης ή όχι αυτών των μεταβολών, οι κοινωνίες και οικονομίες κατευθύνονται με επιτυχία προς το μέλλον ή συρρικνώνονται και εξαφανίζονται. Σ` αυτό το περιβάλλον είμαστε υποχρεωμένοι να εξετάσομε και τις πατροπαράδοτες μανιάτικες διχογνωμίες, με σκοπό να τις εξουδετερώσομε γιατί η ζημιά που προκαλούν, σ` αυτή την ιστορική περίοδο, είναι πολλαπλάσια και ανεπανόρθωτη…

Από τα στοιχεία που αναφέρθηκαν φάνηκε το κυρίαρχο και καθοριστικό στοιχείο του χρόνου, της ταχύτητας έκβασης των υποθέσεων. Στην ιστορική περίοδο ο χρόνος δούλευε με το μέρος της Μάνης και των συμφερόντων της. Οι καθυστερήσεις οδηγούσαν στις περισσότερες περιπτώσεις στην ωριμότητα των αποφάσεων και στην επιτυχή έκβαση των υποθέσεων που βρίσκονταν σε εξέλιξη. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει στην εποχή μας. Σε εποχές με κυρίαρχο το στοιχείο του ανταγωνισμού, οι συντμήσεις του χρόνου, δηλαδή η λήψη αποφάσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα, αποτελεί ένα από τα ευνοϊκότερα στοιχεία για την επιτυχή τους έκβαση. Αν δεν γίνει πλήρης αξιοποίηση των δεδομένων σε σύντομο χρονικό διάστημα κυριαρχεί ο ανταγωνιστής που το κατάλαβε και εφαρμόζει αυτό τον κανόνα.

Κάνοντας πρόχειρους απολογισμούς για τα δεδομένα της τελευταίας δεκαετίας διαπιστώνομε ότι οι διχογνωμίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην απώλεια αρχικά προσδιορισμένων χρηματοδοτήσεων για τη Μάνη, αλλά και παρεμπόδισαν τη διαμόρφωση των όρων και προϋποθέσεων, που οι κανόνες προσδιόριζαν, ώστε να γίνει δυνατή η επιτυχής διεκδίκηση ακόμα μεγαλύτερων χρηματοδοτήσεων. Από τις στήλες της εφημερίδας μας έχουν εμφανιστεί και σε λεπτομέρειες μάλιστα πολλές απ` αυτές τις περιπτώσεις. Αναφέρομε μερικές απ` αυτές που αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα για αποφυγή και διαμόρφωση αντίθετων προτύπων: A) Η αδρανοποίηση της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης, μετά το 1998, που οδήγησε στην απώλεια του μοναδικού αξιόπιστου διεκδικητικού μηχανισμού. Απ` αυτή την αδρανοποίηση, χάθηκαν πιστώσεις του αποθεματικού για το Leader II, καθώς και κάθε δυνατότητα ένταξης στο επόμενο Leader. Συνολικά άνω των 3 δισεκατομμυρίων δραχμών για το σύνολο της Μάνης. Β) Οι απώλειες εγκεκριμένων χρηματοδοτήσεων από το Β Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (1994 – 2001), με χαρακτηριστικά παραδείγματα στα οδικά έργα του ορεινού άξονα της Δυτικής Μάνης (Πλάτσα – Μηλέα, Εξωχώρι – Σαϊδόνα, περί τα 500 εκατομμύρια δραχμές), έργα ανάδειξης μνημείων όπως ο Πύργος Δουράκη στη Μεγάλη Καστάνια, έργα ανάδειξης περιοχών περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, όπως το φαράγγι Βιρού. Το άσχημο στην υπόθεση αυτή προεκτείνεται, από τους δήθεν καλοθελητές που θέλουν να μας υποχρεώσουν και πάλι γιατί τα ίδια έργα εντάχθηκαν και στο Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης!!! Τα ίδια έργα που η ομογνωμία των τοπικών εκπροσώπων είχε προωθήσει και εντάξει την περίοδο 1994 -96. Γ) Το χειρότερο βρίσκεται στην αδυναμία διαμόρφωσης κοινής πρότασης για τα έργα παμμανιάτικου ενδιαφέροντος και ακόμα χειρότερο η αναβίωση ισχυρών και έντονων τοπικιστικών τάσεων, που αντιστρατεύονται την ανάπτυξη και την προοπτική της Μάνης στο μέλλον.

Ας προβληματιστούμε από τα φαινόμενα αυτά. Οι διχογνωμίες, μπορεί να χαϊδεύουν βραχυχρόνια μικροεγωϊσμούς, εμποδίζουν όμως τα παιδιά της Μάνης να απολαύσουν ένα καλύτερο μέλλον.

_____________________________________

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ (Νοέμβριος 2003)

Βρισκόμαστε έξη μήνες το πολύ πριν από τις βουλευτικές εκλογές. Ο χρόνος είναι κατάλληλος για να διαμορφωθούν διεκδικητικοί στόχοι, αλλά και διαδρομές για την προσέγγισή τους. Αυτό ισχύει τόσο για μεμονωμένα άτομα όσο και για ομάδες ατόμων με κοινά συμφέροντα. Τέτοιες ομάδες συγκροτούνται με αφετηρία δύο κυρίως αιτίες: το βιοποριστικό επάγγελμα και τον κοινό χώρο καταγωγής ή διαβίωσης. Εδώ εντάσσομε και την κοινή υποχρέωση Μανιατών και φιλομανιατών για τη διαμόρφωση κοινών στόχων και διεκδικήσεων, καθώς και του τρόπου που οι προτάσεις θα γίνουν αποδεκτές και θα ενταχθούν στα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων. Ας γίνομε όμως περισσότερο αναλυτικοί.

Τα πολιτικά κόμματα εξαγγέλλουν κατά την προεκλογική περίοδο γενικού χαρακτήρα διακηρύξεις, που θα αποτελέσουν, σε περίπτωση που τους ανατεθεί η διακυβέρνηση της χώρας, τα προπλάσματα για τις πολιτικές που θα ακολουθήσουν στους επί μέρους τομείς. Η εξειδίκευση των προγραμμάτων αυτών γίνεται με την ένταξη ειδικότερων έργων ή ενεργειών που προτείνονται από τις κοινωνικές ομάδες ή από τους εκπροσώπους των περιοχών, με την προσαρμογή στις λογικές και τις προδιαγραφές τους. Αυτονόητα προκύπτει ότι όσο ισχυρότερες είναι οι κοινωνικές ομάδες ή όσο ευρύτερες είναι οι περιοχές που υποβάλλουν προτάσεις, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν για την ένταξη των προτάσεών τους στα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων και την προώθησή μέχρι την υλοποίησή τους.

Για να προκύψουν κοινές προτάσεις των περιοχών, αυτό βέβαια ισχύει και για την περιοχή μας τη Μάνη, είναι αναγκαίο να διαμορφωθεί πλαίσιο επικοινωνιών μεταξύ των εκπροσώπων τους. ΄Οσο πιο πυκνό είναι αυτό το πλαίσιο τόσο γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα θα προκύψουν οι κοινές προτάσεις σε θέματα ζωτικού ενδιαφέροντος για την περιοχή και το μέλλον της. Ο χάρτης της αυτοδιοίκησης, όπως προέκυψε μετά το 1998 ευνοεί τέτοιου είδους επικοινωνίες, δεδομένου ότι η ομάδα διαβούλευσης για  την περιοχή είναι ολιγομελής. Αρκεί να υπάρχει ταυτότητα στόχων, αυτό που «επι τω ποιητικότερω» λέγεται «κοινό όραμα». Στη Μάνη έχομε πολύ ισχυρές αφετηρίες από το παρελθόν, που δίνουν ισχυρές αρχικές ωθήσεις για τη διαμόρφωση κοινής πρότασης. Στο σημείο αυτό χρειάζονται κάποιες διευκρινήσεις. Αναμφισβήτητα η κάθε περιοχή, μπορούμε να πούμε ακόμα ο κάθε οικισμός, μπορεί έχει και ιδιαίτερους στόχους και επιδιώξεις. Οι κοινοί στόχοι και επιδιώξεις στις οποίες αναφερόμαστε σε τίποτα δεν εμποδίζουν την προβολή τους, μεμονωμένα και σε χαμηλότερο επίπεδο, από κάθε μικροκοινωνία και τους εκπροσώπους της. Γιατί είναι βέβαιο ότι αν προωθηθούν οι ευρύτερου χαρακτήρα στόχοι θα προωθηθούν ευκολότερα και οι μερικότεροι.

Η αναγκαιότητα ενός ευρύτερου προγραμματισμού επιδιώξεων και στόχων μεγάλων περιοχών έχει γίνει αποδεκτή από τη συντριπτική πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου της χώρας μας. Και τούτο γιατί αποτελεί αναγκαίο όρο για την ανάπτυξη της χώρας και αποκλειστική διαδρομή για την προώθηση των στόχων της ουσιαστικής σύγκλισης με τα άλλα κράτη της Ευρωζώνης. Υπάρχει βεβαιότητα πλέον, ότι ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών η χώρα μας οδηγείται σύντομα σε ένα εκσυγχρονισμένο σύστημα διοίκησης τριών επιπέδων: Κράτος, Περιφέρεια, Δήμος. Και μάλιστα με αναδιατάξεις και συνενώσεις ώστε ο γεωγραφικός χώρος αναφοράς των δύο τελευταίων επιπέδων, να διευρυνθεί μετά ίσως από ένα μικρό μεταβατικό διάστημα που θα συνυπάρχουν το τωρινό και το μελλούμενο. Αυτή η γενικότερη πολιτική τάση ενισχύει περισσότερο την πρότασή μας για διαμόρφωση κοινών στόχων και επιδιώξεων σε κάθε ευρεία περιοχή. Γιατί αυτή η διαδικασία θα φέρει σε κοντινότερη θέση τις μικροπεριοχές και η μελλοντική αναδιάταξή τους θα προχωρήσει γρηγορότερα, σε καλλιεργημένο ήδη έδαφος.

΄Όπως πιστεύομε ότι οι διεκδικήσεις των μικροπεριοχών είναι σε αρμονία με τη διαμόρφωση κοινών στόχων σε ευρύτερο χώρο με κοινά χαρακτηριστικά όπως η Μάνη, το ίδιο πιστεύομε και για τις ατομικές επιδιώξεις. Η προσωπική ή η οικογενειακή επιδίωξη, και η πολιτική στόχευση για την επίτευξή της, γίνεται ευκολότερη με την διάρθρωση και προώθηση ενός από κοινού διαμορφωμένου προγράμματος ανάπτυξης της περιοχής. Αρκεί τα άτομα να το κατανοήσουν και να συμπεριφερθούν ανάλογα.

Δεν προωθούνται υψηλοί αναπτυξιακοί στόχοι όταν τα άτομα ρίχνουν όλη τους την προσπάθεια στην επαφή με τους πολιτικούς για την προώθηση αποκλειστικά ατομικών στόχων. Η ένταση διεκδίκησης θα πρέπει να είναι ανάλογη με τη βαρύτητα του επιδιωκόμενου. Και είναι αναμφισβήτητο ότι ένα έργο που επενεργεί στο σύνολο του πληθυσμού της περιοχής και για απεριόριστο χρόνο απαιτεί υψηλό συντελεστή βαρύτητας.

Τελικά επιθυμούμε να σημειώσομε ότι οι κοινοί στόχοι κάθε ευρείας περιοχής αναφέρονται στο σύνολο του πληθυσμού. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι μέσω της προώθησής τους στα πολιτικά κόμματα επιδιώκεται αλλαγή ιδεολογιών, και των επιλογών που επιβάλλουν. Σημαίνει απλά ότι μπορούν με την κατάλληλη προετοιμασία και συνεργασία των εκπροσώπων των περιοχών να υιοθετηθούν από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Το τελευταίο αποτελεί και την ασφάλεια υλοποίησής τους μετεκλογικά…

______________________________

ENIAIA ANTIΛHΨH, ENIAIOΣ ΣXEΔIAΣMOΣ, ENIAIA ΠPOBOΛH THΣ ΠEPIOXHΣ MAΣ: O MONOΔPOMOΣ ΓIA ΘETIKA AΠOTEΛEΣMATA (Δεκέμβριος 2003)

Τώρα που αποσαφηνίστηκε πλήρως το επενδυτικό τοπίο στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης, μπορούμε να συγκρίνομε τα στοιχεία και να βγάλομε συμπεράσματα. Κυρίως να προβληματιστούμε για τα κέρδη και τις ζημιές από την εφαρμογή ή όχι μιας ΕΝΙΑΙΑΣ αναπτυξιακής πολιτικής για τη Μάνη. Αυτός ο προβληματισμός θα μας οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα για τη χάραξη αποτελεσματικής αναπτυξιακής πορείας για το μέλλον.

Το 1994 η Μάνη ήταν κατακερματισμένη σε 65 Κοινότητες και 1 Δήμο. Οι εκπρόσωποί της, παρόλα αυτά κατάφεραν να πετύχουν ισχυρή χρηματοδότηση στον τομέα της Αγροτικής Ανάπτυξης. Το κυριότερο όμως κατάφεραν να συστήσουν αναπτυξιακό εργαλείο διαρκούς ισχύος, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Μάνης, για να μπορούν να κάνουν παρεμβάσεις σε κάθε ευκαιρία και να αντλούν πόρους για την ανάπτυξη της περιοχής, απόπου κάθε φορά ήταν δυνατό. Το 2000 η Μάνη εκφραζόταν αποκλειστικά με τους 5 Δήμους της και ήταν απλή υπόθεση η δυνατότητα συνεννόησης μεταξύ τους, με την ιδιότητα των μεγάλων εταίρων της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μάνης. Και όμως δεν τα κατάφεραν να συνεννοηθούν. Αντίθετα κατάφεραν να οδηγήσουν την Εταιρεία σε αδράνεια και να την κλείσουν…

Το 1996 η Μάνη χρηματοδοτήθηκε, μέσω του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης Leader II, με 700 εκατομμύρια δραχμές για ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό της χώρο και δικαιούτο τουλάχιστο ακόμα 1 δισεκατομμύριο δραχμές από το αποθεματικό του προγράμματος. Δικαίωμα θεμιτό και δίκαιο δεδομένου ότι η Αναπτυξιακή της Εταιρεία διεκπεραίωσε πρώτη τις συμβατικές της υποχρεώσεις για επιλογή των ιδιωτικών επενδύσεων, συνδυάζοντας αξιοπιστία και ταχύτητα. Τα ποσά για ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό χώρο που είχαν προβλεφθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Πελοποννήσου δεν εκταμιεύτηκαν, για τεχνικούς λόγους στερώντας τη δυνατότητα επενδύσεων σε πολλούς συμπατριώτες μας αγρότες. Σε μεγάλο ύψος, εκτιμάται τριπλάσιο του ποσού του προγράμματος Leader, έφθασαν και οι ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό χώρο που προωθούντο απευθείας από τις Διευθύνσεις Γεωργίας Μεσσηνίας και Λακωνίας σύμφωνα με τις προβλέψεις του οικείου Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δια των υποβαλλομένων Σχεδίων Βελτίωσης των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Υπήρχαν δηλαδή τρεις πηγές χρηματοδότησης, από τις οποίες ενεργοποιήθηκαν οι δύο, λόγω τεχνικών δυσχερειών που εμπόδισαν την Περιφέρεια να ενεργοποιήσει την τρίτη πηγή.

Το 2002 οι συνολικές χρηματοδοτήσεις, για ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό της χώρο περιορίστηκαν σε δύο πηγές. Από τις προβλέψεις του Υπουργείου Γεωργίας χρηματοδοτήθηκαν προγράμματα για τους Δήμους Αβίας, Λεύκτρου και Σμύνου αφενός  και από τις προβλέψεις της Περιφέρειας Πελοποννήσου χρηματοδοτήθηκαν προγράμματα για τους Δήμους Ανατολικής Μάνης και Γυθείου αφετέρου. Οι συνολικές χρηματοδοτήσεις κυμάνθηκαν στα  επίπεδα των 5 εκατομμυρίων Ευρώ, δηλαδή γύρω στα 1,7 δισεκατομμύρια δραχμές. Οι πόροι αυτοί, χωρίς ενιαία λογική και σχεδιασμό κατανεμήθηκαν μακριά από τη λογική κοινών δράσεων στο χώρο της Ενιαίας Μάνης, που αυτό καθεαυτό αποτελεί το κυριότερο στοιχείο για διεκδίκηση πόρων για την ανάπτυξη της περιοχής μας. Το 2002 όταν όλες οι περιοχές επιχειρούσαν μέσω αξιόπιστων προτάσεων να πετύχουν ένταξη στο νέο Leader, συστήνοντας αναπτυξιακές εταιρείες, εμείς στη Μάνη όχι μόνο δε σκεφθήκαμε να υποβάλλομε πρόταση, αλλά λουκετώσαμε τη δική μας εταιρεία. Ετσι στερήσαμε την περιοχή μας από τη δυνατότητα για άντληση πόρων σε άλλο τόσο ύψος, που θα βοηθούσαν να ικανοποιηθεί η μεγάλη ζήτηση για επενδύσεις. Ταυτόχρονα στερήσαμε από την περιοχή τη δυνατότητα για κατάστρωση, επιλογή και εκτέλεση έργων κοινού, παμανιάτικου, ενδιαφέροντος στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής μας. Τα έργα αυτά θα αποτελούσαν μια πρώτη ευκαιρία για την ανάδειξη και προβολή στην τουριστική αγορά, του εσωτερικού και εξωτερικού της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και των χαρακτηριστικών της περιοχής μας.

Μια αρχαιοελληνική παροιμία αναφέρει «κρείττον εστί το κρατείσθαι του κτείσασθαι τα αγαθά», δηλαδή είναι δυσκολότερο να διατηρήσεις τα πλεονεκτήματα και τις κατακτήσεις, από το να τα αποκτήσεις. Χρειάζεται να πιστεύεις σε ιδέες και κοινούς στόχους, αλλά και να έχεις δυνατότητα να μπορείς να κάνεις διαχείριση σ` αυτά που απόκτησαν κάποιοι άλλοι που ωθήθηκαν από υψηλές ιδέες και ιδανικά, αλλά και από δυνατότητα για ανάλυση της κατάστασης, διαμόρφωση των κατάλληλων προτάσεων και την προβολή τους σε κατάλληλο χρόνο.

Ποτέ δεν είναι αργά για προβληματισμό και αναπροσανατολισμούς. Αρκεί να μπορούν τα άτομα που βρίσκονται σε επίκαιρες θέσεις να ξεπεράσουν τους εγωκεντρισμούς, να καταμετρήσουν τις δυνατότητές τους και να διαμορφώσουν πλαίσιο συνεργασίας και κοινής προσπάθειας. Το οφείλομε στους προγόνους και τις ιστορικές καταβολές που μας κληροδότησαν. Το οφείλομε στα παιδιά μας, που περιμένουν να αντλήσουν από μας ασφαλή μηνύματα για τη μελλοντική τους προοπτική, που ταυτίζεται με τη μελλοντική προοπτική της Μάνης.

ΔHMOTIKEΣ ΣYMΠOΛITEIEΣ: ΠPOOΠTIKH TOY MEΛΛONTOΣ (Ιανουάριος 2002)

Στην εποχή μας η έννοια της αναδιάρθρωσης είναι συνώνυμη με την επιβίωση και τη δυνατότητα προέκτασης των κοινωνιών στο μέλλον. Αυτά ισχύουν τόσο  για τα άτομα όσο και για τις ομάδες. Αυτονόητο είναι ότι ισχύουν και στην περιοχή μας, τη Μάνη. Την περασμένη δεκαετία προέκυψε μια μορφή διοικητικής αναδιάρθρωσης στον τομέα της αυτοδιοίκησης με τις συνενώσεις Κοινοτήτων (ή μικρών Δήμων) σε νέους Δήμους. Έτσι το υποκείμενο αναφοράς και διοίκησης, ο νέος Δήμος, έχει μια  τάξη μεγέθους ικανή για να μπορεί να εφαρμοστεί στη γεωγραφική περιοχή του ένα πρόγραμμα στοιχειώδους ικανοποίησης των τοπικών αναγκών και ανάπτυξης.

Οι συνενώσεις στη Μάνη άρχισαν το 1994 με τον εθελούσιο σχηματισμό τριών Δήμων: Οιτύλου, Αρεοπόλεως και Πύργου-Διρού, ενώ συνεχίστηκαν το 1996 με ένα ακόμα Δήμο, του Αγίου Νικολάου Μελιτίνης. Ήταν κι’ αυτό ένα δείγμα της ευαίσθητης προσέγγισης των σημείων, που προσδιορίζουν οι νέες συνθήκες, από τους Μανιάτες. Το αυτοδιοικητικό τοπίο αναδιαρθρώθηκε ριζικά το 1998 και έτσι οι δεκάδες Κοινότητες της Μάνης μετατράπηκαν σε 6 Δήμους. Ο αριθμός 6 είναι μικρός και δίνει την ευχέρεια να γίνει οικογενειακή συζήτηση, χωρίς ηγεμονισμούς και βέτο, όπως ταιριάζει σε συμπατριώτες με ισχυρό κοινό φυλετικό, ιστορικό οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο.

Η συνεργασία δεν είναι σπορ που αν θέλεις επιλέγεις την άσκηση σ` αυτό. Η συνεργασία είναι αναγκαίος όρος επιβίωσης σ’ αυτό το κοινωνικο-οικονομικό τοπίο του πλανήτη μας, που μεταβάλλεται τόσο ραγδαία. Οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης έχουν πολλαπλή υποχρέωση να εντοπίσουν την πραγματική κατάσταση στην περιοχή τους και να ξεπερνούν αναστολές εγωκεντρισμού και τοπικών μικροσυμφερόντων. Φαίνεται από τα πράγματα ότι σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια ακόμα μεταβολή. Για την ώρα προωθείται από τις ανάγκες για κοινή αντιμετώπιση στοιχειωδών αναγκών των δήμων στους τομείς των τεχνικών και οικονομικών υποθέσεων και της αστυνόμευσης. Οι Δημοτικές Συμπολιτείες που νομοθετήθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβρη, αρχίζουν να παίρνουν υπόσταση αυτή την περίοδο. Οι Δήμοι καλούνται να προσδιορίσουν τους μελλοντικούς εταίρους τους. Εκείνους δηλαδή από τους γείτονες με τους οποίους επιθυμούν να συνεργαστούν, τουλάχιστο σ’ αυτούς τους τομείς. Δυστυχώς δεν μάθαμε για κάποια πρωτοβουλία που θα έφερνε στο ίδιο τραπέζι τους εκπροσώπους των 6 μανιάτικων Δήμων. Για να συζητήσουν αυτά τα θέματα, που δεν αφορούν μόνο τους ίδιους και την χρονικά πεπερασμένη εκπροσώπησή τους, αλλά την περιοχή μας, σε μεγάλο βάθος χρόνου. Βρήκαν, εξ` άλλου κατά την εκλογή τους, ένα θεσμικό εργαλείο, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Μάνης, που και οι 6 εκπροσωπούνται και μάλιστα είναι οι κύριοι μέτοχοί της. Δεν έχομε πληροφορίες ότι πήραν πρωτοβουλία για μια συζήτηση χωρίς ατζέντα, ανοιχτή ή κλειστή,  για να τοποθετηθούν στο θέμα των συνεργασιών, προτού κάνουν τις εισηγήσεις για τις Συμπολιτείες ο καθένας στο δημοτικό του συμβούλιο. Για μας αυτή η συνάντηση ήταν υποχρέωση και ευθύνη απέναντι στην ενιαία Μάνη. Οι όποιες επιλογές εταίρων που θα επακολουθούσαν σύμφωνα με τη νομοθεσία από τα δημοτικά τους συμβούλια, θεμιτές καθόλα, θα προέκυπταν με ωριμότερο τρόπο.

Η ζωή πορεύεται και δε σταματάει από τις πρωτοβουλίες που παίρνονται ή όχι.  Δυστυχώς όμως οι αποφάσεις που δεν είναι ώριμες και συναρτημένες με ευρύτερους στόχους και προοπτικές της κάθε περιοχής δημιουργούν συνεχή εμπόδια στην πορεία προς την πρόοδο και ευημερία.  Με αφορμή της Δημοτικές Συμπολιτείες μπαίνει για συζήτηση και η μελλοντική προοπτική της Μάνης. Φαίνεται ότι σε λίγα χρόνια οι Νομοί και οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις θα είναι παρελθόν.  Δεν το λέμε εμείς. Βρίσκεται στις συνταγματικές μας προβλέψεις και κυρίως εκπορεύεται από τις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις. Έτσι θα αποκατασταθεί και η μονολεκτική αναφορά στην περιοχή μας: Μάνη. Χωρίς επιθετικούς προσδιορισμούς Μεσσηνιακή ή Λακωνική, που χρησιμοποιούν άκριτα πολλοί. Αυτή η Μάνη, η ενιαία Μάνη, με τα ειδικά συνεκτικά χαρακτηριστικά της θα πρέπει να συγκεκριμενοποιήσει πως θέλει να πορευτεί στο χρόνο και στον ευρωπαϊκό χώρο. Θα πρέπει να προσδιορίσει κανόνες συνεργασίας στο εσωτερικό της και τις συμμαχίες με τις γειτονικές και τις άλλες περιοχές. Οι σημερινοί αιρετοί των περιοχών της Μάνης έχουν υποχρέωση ν` αρχίσουν αυτό τον διάλογο, ώστε οι  αιρετοί που θα προκύψουν από τις εκλογές του 2002 να τον συνεχίσουν και να τον τελειώσουν. Απαιτείται καλή πίστη, υπομονή και ανοχές μεταξύ των μανιάτικων μικροκοινωνιών για να οδηγηθούμε σε συναινετικές λύσεις και κατανομές ρόλων και δράσεων. Πιστεύομε ότι εκείνοι που σε κάθε εποχή εκφράζουν τη βούληση των τοπικών κοινωνιών θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτός ο κανόνας εμπεριέχεται στην ίδια τη λαϊκή εντολή που τους έχει αναδείξει…

__________________________

ΠAPAΔOΣIAKOI ΘEΣMOI AYTOΔIOIKHΣHΣ KAIΣYΓXPONH EΠOXH (Φεβρουάριος 2002)

Εκείνοι που ασχολήθηκαν με τον τόπο μας, τη Μάνη, κατά την περίοδο προ της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, είτε συστηματικά, είτε ευκαιριακά, αναφέρονται στους κοινωνικούς της θεσμούς. Ο σημαντικότερος απ` αυτούς είναι η γεροντική, δηλαδή το συμβούλιο των γερόντων, που αποτελούνταν από τους εκπροσώπους των οικογενειών που κατοικούσαν σε κάθε οικισμένη περιοχή. Η γεροντική έπαιρνε όλες τις αποφάσεις: πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές, δικαστικές, συνήθως με σύνθεση των απόψεων των μελών της. Τις αποφάσεις αυτές εφάρμοζαν όλα τα μέλη των οικογενειών, δεδομένου ότι συμμετείχε στη λήψη τους ο εκπρόσωπός τους, αυτός που αποτελούσε την κεφαλή σε κάθε πατριαρχική οικογένεια. Αποτελούσε εξ` άλλου μια ειδική μορφή άμεσης και καθολικής δημοκρατικής έκφρασης των κατοίκων του κάθε οικισμού. Μέσω των καπεταναίων, δηλαδή των εκπροσώπων των περιοχών διαμορφωνόταν η άμεση εκτελεστότητα των αποφάσεων που αναφέρονταν σε κοινούς στόχους, όπως ο πόλεμος, ή οι κοινοί όροι για την ειρήνη.

Με αυτό τον τρόπο διοίκησης η Μάνη, ένας τόσο δα μικρός τόπος, κατάφερνε να εξισορροπεί την τεράστια δύναμη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και το κυριότερο κατάφερε να διατηρήσει τα εθνικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της φυλής μας σταθερά και αμετάβλητα για 4 αιώνες. Για να αποτελέσουν την αφετηρία του εθνικού ξεσηκωμού και της απελευθέρωσης του Ελληνικού έθνους με την εξέγερση του 1821.

Το νεοελληνικό κράτος, αδιαφόρησε για τους θεσμούς αυτούς, επιβάλλοντας γενικούς και ισοπεδωτικούς κανόνες διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης, με τα ξενόφερτα πρότυπα που χρησιμοποίησε.

Όμως εμείς οι Μανιάτες της σύγχρονης περιόδου, μέσα από την προσέγγιση αυτών των γραπτών πηγών πληροφόρησης, αλλά και από τις οικογενειακές ιστορίες και παραδόσεις έχομε πλήρη συνείδηση της ανάγκης για λειτουργία αυτοδιοικητικών θεσμών στις μικρές τοπικές κοινωνίες μας. Εξ` άλλου, μετά την καθιέρωση του θεσμού των Κοινοτήτων,   πριν από 90 χρόνια, είδαμε να τα καταφέρνουν με τους ελάχιστους οικονομικούς πόρους που είχαν και να ικανοποιούν σε μεγάλο βαθμό τις άμεσες ανάγκες των κατοίκων τους. Οι μανιάτικες Κοινότητες μάλιστα τα κατάφεραν πολύ καλύτερα από άλλες μεγαλύτερες και πλουσιότερες Κοινότητες άλλων περιοχών.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης το μοντέλο αυτό έπασχε από την έλλειψη κεντρικού συντονισμού. Για να μπορέσει να προσδιορίσει με ενιαίο τρόπο την προοπτική του μέλλοντος ολόκληρης της περιοχής και να συντονίσει τις ενέργειες στο εσωτερικό της. Το νέο μοντέλο θα έπρεπε να αποτελεί συνδυασμό δύο στοιχείων: α) της λήψης των αποφάσεων από τις τοπικές κοινωνίες και τους εκπροσώπους τους και β) του συντονισμού αυτών των αποφάσεων και της παροχής των μέσων για την υλοποίησή τους από το κάθε  δημοτικό επιτελείο.

Έτσι πιστεύομε ότι θα έπρεπε να λειτουργήσει στη Μάνη η μεταρρύθμιση του 1998 στην αυτοδιοίκηση, το πρόγραμμα «Καποδίστριας». Με κυρίαρχο και καθοριστικό ρόλο στα πολλά, και αντιπροσωπευτικά των μικρών μας κοινωνιών, Τοπικά Συμβούλια. Και κυρίως με τη χρησιμοποίηση των έμπειρων Προέδρων Κοινοτήτων και Κοινοτικών Συμβούλων, που πολλά χρόνια είχαν «ξετριφτεί» στα τοπικά θέματα, δίνοντας ηρωϊκούς αγώνες για την απόκτηση τεχνικών μέσων και πόρων από την άκαρδη, γραφειοκρατικοποιημένη και πολιτικάντικη κρατική διοίκηση. Δυστυχώς πολλοί αιρετοί των εκλογών του 1998 ακολούθησαν το άλλο, το συγκεντρωτικό, μοντέλο. Άφησαν να περάσει ανεκμετάλλευτη η δυνητική ευκαιρία που τους έδινε η νομοθεσία για απόδοση ουσιαστικών αρμοδιοτήτων στα Τοπικά Συμβούλια των Δήμων τους. Προγραμμάτιζαν «κεντρικά» τα περισσότερα έργα και ενέργειες που αφορούν τους οικισμούς τους. Τηρούσαν ασαφείς κανόνες σχετικά με τις κατανομές των οικονομικών πόρων. Στις περισσότερες περιπτώσεις αποδυνάμωσαν και άφησαν κλειστά τα παλιά κοινοτικά καταστήματα, τους πυρήνες ζωής των χωριών μας. Θα πρέπει 3 χρόνια μετά από την επιλογή αυτή και την αρνητική εμπειρία από την εφαρμογή της, να ξανασκεφτούμε στη Μάνη για όλα αυτά. Ώστε στη νέα δημοτική περίοδο να διορθωθούν τα πράγματα, να αποκατασταθούν οι παραδοσιακοί μανιάτικοι θεσμοί που ήθελαν πρωτοβουλίες και ουσιαστική αυτοδιοίκηση, να επιστρατευτούν οι άνθρωποι της αυτοδιοίκησης που έχουν δώσει πολλά από τον εαυτό τους στις κοινωνίες που τους τιμούσαν μακροχρόνια με την εμπιστοσύνη τους. Έτσι πιστεύομε ότι μπορεί να ανατείλει μια νέα εποχή προόδου και ανάπτυξης για τον τόπο μας, τη Μάνη.

__________________________

ΓIA MIA ENIAIA ΠOΛITIKH TOYPIΣMOY (Μάρτιος 2002)

Στη σύγχρονη νεωτερική εποχή η κάθε περιοχή οφείλει να εξετάζει τα ουσιώδη στοιχεία και πλεονεκτήματά της για να τα προβάλλει στις αγορές και να μπορέσει να μεγιστοποιήσει τα αποτελέσματά τους. Τα αποτελέσματα αυτά μπορεί να φαίνονται εκ πρώτης όψεως οικονομικού χαρακτήρα, αλλά στο βάθος είναι βαθύτατα κοινωνικά και πολιτιστικά, διαμορφώνοντας νέες καταστάσεις και συνθήκες στη διαβίωση των κατοίκων της. Απ` αυτές τις αφετηρίες ξεκινώντας οι ηγέτες σε πολλές περιοχές εφευρίσκουν συνεκτικά στοιχεία μεταξύ επιμέρους τόπων τους, ή μεγιστοποιούν όσα ισχνά υφίστανται για να διαμορφώσουν τεχνητές, τις περισσότερες φορές, συνθήκες ομογενοποίησης. Είναι κατανοητό ότι τα ζητούμενα αυτά προβάλλουν ως αυτονόητα για περιοχές, όπως η Μάνη, που παρουσιάζουν υψηλή συνεκτικότητα, αλλά και συμπληρωματικότητα στο εσωτερικό τους. Οφείλουμε μερικές επεξηγήσεις στην ορολογία που χρησιμοποιούμε.

Η ύπαρξη συνεκτικότητας μεταξύ των επιμέρους περιοχών και των οικισμών της Μάνης(Δυτική ή Έξω, Ανατολική ή Κάτω και Μέσα), έχει προκύψει από τους κοινούς αγώνες για την ελευθερία τα 400 και πάνω χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Ελλάδα. Αυτοί οι κοινοί αγώνες με τις θυσίες και την προσφορά αίματος διαμόρφωσαν την κοινωνική συνοχή και τις συναντιλήψεις στα θέματα που προσδιορίζονται από τη ζωή και τις επιτακτικότητες της σύγχρονης περιόδου. Τα μνημεία του πολιτισμού και των κοινών δράσεων, πύργοι και πυργόσπιτα, αλώνια και καλντερίμια, βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια προβάλλουν ως αφημένα ζωντανά κατάλοιπα    για  επιβεβαίωση.

Η συμπληρωματικότητα, εξ` άλλου, δημιουργείται από τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά της Μάνης, που συνδυάζει βουνό και θάλασσα αφενός, άγονα, καλλιεργούμενα και δασωμένα εδάφη αφετέρου, καθώς και σημαντικές κλιματολογικές μεταβολές που προκύπτουν μετά από ολιγόχρονες μετακινήσεις. Αυτή η συμπληρωματικότητα διαμορφώνει εσωτερική σύνθεση που δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να παραμείνει μεγάλα χρονικά διαστήματα στον τόπο μας, χωρίς να δημιουργούνται στοιχεία κορεσμού και πλήξης.

Γίνεται έτσι κατανοητό ότι η φύση, η ιστορία και ο πολιτισμός του τόπου μας επιβάλλει στο ανθρωπογενές περιβάλλον, τους σύγχρονους Μανιάτες, να αξιοποιήσουν αυτά τα χαρακτηριστικά του που, σε άλλους καιρούς και για άλλους λόγους τα προώθησαν και τα διαμόρφωσαν οι πρόγονοί μας. Αυτό επιβάλλεται να γίνει συνείδηση στον καθένα μας, αλλά και να εκφραστεί συντονισμένα μέσω των σύγχρονων κοινωνικών θεσμών της Μάνης. Κυρίως των θεσμών της αυτοδιοίκησης και του επαγγελματικού χώρου, τόσο στον αγροτικό τομέα όσο και στον τομέα παροχής υπηρεσιών.

Δυστυχώς στον τομέα αυτό τα βήματα είναι πολύ δειλά. Οι πρωτοβουλίες των  αιρετών εκπροσώπων για διαμόρφωση κοινών αναπτυξιακών στόχων και θεσμών προώθησής τους κατά τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, έχουν πάρει δυστυχώς φθίνουσα πορεία και απαιτείται ισχυρή προσπάθεια για αναθέρμανσή τους. Και αυτό γιατί παραμονεύει πάντα μια υποσυνείδητη τοπικιστική τάση, αποτέλεσμα μακροχρόνιων ανασφαλειών και κρίσης εμπιστοσύνης που προέρχεται από τους δύσκολους χρόνους της τουρκοκρατίας. Ευτυχώς με τη διοικητική αναδιάρθρωση η επεξεργασία των στοιχείων που οδηγούν στη συνεργασία γίνεται με εύκολο τρόπο γιατί οι Δήμοι που υπάρχουν είναι 5 όλοι κι` όλοι. Αρκεί να υπάρχει μεταξύ των αρμοδίων η καλή πίστη και η γνώση των επιταγών της φύσης και της ιστορίας. Απ’ αυτή τη συνεργασία που οδηγεί τον τόπο με ασφάλεια σε πορεία ανάπτυξης έχουν όφελος όλοι. Και γι` αυτό ενόψει των εκλογών που βρίσκονται σε κοντινή χρονική απόσταση θα πρέπει οι επιλογές των προσώπων να γίνουν με συνεκτίμηση και αυτού του κριτηρίου.

Οι καιροί απαιτούν ενιαία αναπτυξιακή πολιτική για ολόκληρη τη Μάνη με κύριο άξονα τον  τουρισμό και την ποιοτικά αναβαθμισμένη γεωργία. Αναγκαίος όρος για την προώθηση μιάς τέτοιας πολιτικής αποτελεί η ενιαία έκφραση προς τα έξω, μέσω αντιπροσωπευτικού και αξιόπιστου αναπτυξιακού οργανισμού, που θα έχει την απόλυτη εμπιστοσύνη των παραγωγικών τάξεων και των θεσμικών εκφράσεών τους. Αυτή η ενιαία έκφραση προωθείται με τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προγραμμάτων. Εξ` άλλου προϋποθέτει το ξεπέρασμα των μακροχρόνια εντοπισμένων ελαττωμάτων μας: της καχυποψίας του μικροτοπικισμού και της στενά ατομικής ωφελιμότητας εκείνων που συμμετέχουν άμεσα και διαμορφώνουν μια τέτοια πολιτική. Γιατί με την προώθηση της τα οφέλη που θα προκύψουν θα υπερκαλύψουν όλα αυτά τα κρατήματα και τις καχυποψίες. Οι τρόποι παράτασης της τουριστικής περιόδου, τα διευρυμένα σε χρόνο και περιεχόμενο προγράμματα ομαδικών επισκέψεων, η ανάπτυξη συνεδριακού, φυσιολατρικού και θρησκευτικού τουρισμού, η καθιέρωση μανιάτικης ονομασίας προελεύσεως για τα αγροτικά προϊόντα και οι βιολογικές δενδρώδεις καλλιέργειες και εκτροφές ζώων, αποτελούν τίτλους που μπορούν να ενταχθούν ως ρεαλιστικές επιδιώξεις σ` αυτά τα ενιαία προγράμματα. Και να δημιουργήσουν διάχυση αποτελεσμάτων σ` όλο το μανιάτικο χώρο.

________________________

OANΔPIANTAΣ TOY ΠETPOMΠEH KAI H ΣHMEIOΛOΓIA TOY (Απρίλιος 2002)

Την τελευταία περίοδο κλιμακώνονται οι ενέργειες των Μανιάτικων Συλλόγων που εδρεύουν στο λεκανοπέδιο Αττικής για τη χωροθέτηση του ανδριάντα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη σε επίκαιρο σημείο του Πειραιά. Το ιστορικό είναι απλό: Μετά από πρόταση της Παλλακωνικής _Ενωσης και των πολλών Μανιάτικων σωματείων του Πειραιά, το Δημοτικό Συμβούλιο ομόφωνα αποφάσισε την φιλοτέχνηση και τοποθέτηση ανδριάντα του τελευταίου ηγεμόνα της Μάνης, σε πλατεία της πόλης. Ως εδώ όλα εξελίχθηκαν φυσιολογικά. Γιατί ο Πειραιάς έχει πολυπληθή μανιάτικη κοινότητα, που αποτελεί καθοριστική συνιστώσα στην εξέλιξη της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του. Μια κοινότητα που έχει και το πλεονέκτημα ότι κατοικεί κατά μεγάλο ποσοστό σε ξεχωριστή συνοικία, τα Μανιάτικα. Το γεγονός αυτό δίνει το πλεονέκτημα  διατήρησης ιστορικής μνήμης, ηθών και εθίμων. Δίνει επίσης το πλεονέκτημα της εύκολης και γρήγορης επικοινωνίας των μελών της.

Η κοινότητα αυτή έχει απαίτηση οι επιθυμίες της να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τους τοπικούς άρχοντες του Δήμου. Ιδιαίτερα αυτές που προέρχονται από την αναδίφηση των ιστορικών της ριζών. Γι` αυτό οι Μανιάτες του Πειραιά θεωρούν ότι επιβάλλεται η χωροθέτηση του ανδριάντα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη να ανταποκρίνεται στο ειδικό βάρος που συνεισφέρει  η κοινότητά τους στη ζωή της πόλης. Το αίτημα μπορεί να προβάλλεται στον Πειραιά, αλλά έχει γενικευμένο χαρακτήρα. Σημειολογεί εκτός από την αδιαμφισβήτητη προσωπικότητα του Πετρόμπεη, κυρίως την μη αναγνωρισμένη ακόμα προσφορά της Μάνης στην εθνεγερσία του 1821. Όλοι οι Μανιάτες, αλλά και οι καλόπιστοι ιστορικοί ερευνητές, πιστεύουν ότι η προσφορά της Μάνης δεν έχει αναγνωριστεί στην έκταση που επιβάλλουν τα γεγονότα και οι ιστορικές πράξεις των προγόνων μας. Χρέος μας είναι, μ` αυτή την ευκαιρία, να αναπτύξομε έστω και περιληπτικά αυτή την άποψη.

Η συμμετοχή των Μανιατών στον αγώνα για την απελευθέρωση του έθνους προέκυψε από φιλοπατρία τους και μόνον. _Εχοντας συνείδηση της καταγωγής τους από τους αρχαίους Σπαρτιάτες θεωρούσαν αυτονόητη πράξη την ανασύσταση Ελληνικού κράτους, μετά από πολλούς αιώνες υποδούλωσης. Η καθημερινή τους ζωή, παρόλη την αβεβαιότητα που δημιουργούσε η Οθωμανική πολιτική, ήταν σχετικά ασφαλής. Οι Μανιάτες δεν είχαν μπροστά τους τον τούρκο δυνάστη, ούτε ως πολιτικό ή στρατιωτικό διοικητή, ούτε ως δικαστή και κυρίαρχο. Έχαιραν διοικητικής αυτοδιοίκησης που τους δημιουργούσε ασφάλεια ζωής και περιουσίας, διαμορφώνοντας συνθήκες σχετικής ευημερίας στον τόπο. Αυτό το καθεστώς το στήριζαν με την παλικαριά τους και το διατηρούσαν και το επιβεβαίωναν όσες φορές για διάφορους λόγους το αμφισβητούσε ο Οθωμανός δυνάστης. Σε αντίθεση με τις άλλες περιοχές της Ελλάδας που βρίσκονταν κάτω από  στυγνή τυραννία και ο απελευθερωτικός αγώνας αποτελούσε απελευθέρωση από την υποδούλωση.

Με δεδομένες αυτές τις εντελώς διαφορετικές αφετηρίες οι Μανιάτες όχι μόνο δεν υστέρησαν σ` αυτό το εθνικό προσκλητήριο αλλά εμφανίστηκαν σε όλα πρωτοπόροι σε όλη τη διάρκεια της 7χρονης εθνικής προσπάθειας: στην προετοιμασία του αγώνα, ανταποκρινόμενοι ομαδικά στο προσκλητήριο της Φιλικής Εταιρείας, στη συμμετοχή τους σε όλες τις μάχες, αλλά κυρίως στις θυσίες σε νεκρούς και τραυματίες. Δυστυχώς αυτή η τόσο μεγάλη προσφορά δεν έχει αναγνωριστεί από το νεοελληνικό κράτος που συστήθηκε με αφετηρία τη δική τους προσφορά. Τουλάχιστο στην έκταση και το βαθμό που θα επέβαλλε αυτή η προσφορά. Τυχαία γεγονότα ή μια συστηματική κρατική πολιτική αντίθετη με τα ήθη και έθιμα και τα χαρακτηριστικά του Μανιάτη δημιούργησαν πολλές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις με το κράτος. Την όλη εικόνα επισκίασαν οι, δυστυχώς, συνήθεις εσωτερικές αντιπαραθέσεις των Μανιατών, που ίσως αποφεύγοντας αν οι φυσικοί ηγέτες του μανιάτικου χώρου δεν είχαν δώσει τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του αγώνα. Ως τελικό συμπέρασμα προκύπτει αυτό που προαναφέραμε. Όλοι οι Μανιάτες, αλλά και οι καλόπιστοι ιστορικοί ερευνητές, πιστεύουν ότι η προσφορά της Μάνης δεν έχει αναγνωριστεί στην έκταση που επιβάλλουν τα γεγονότα και οι ιστορικές πράξεις των προγόνων μας.

Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ήταν ο φυσικός ηγέτης των Μανιατών εκείνη την ιστορική περίοδο. Το ότι τον όρισαν οι Τούρκοι ηγεμόνα της Μάνης το οφείλει κυρίως στο πολυάνθρωπο και την ισχύ της μεγάλης του οικογένειας. Στο όνομα του Πετρόμπεη σημειολογείται η προσφορά της Μάνης στην εθνεγερσία του 1821. Σημειολογείται με την υπογραφή του στο πρώτο κείμενο της ελεύθερης Ελλάδας, σημειολογείται με συμμετοχή του ίδιου και των στενών συγγενών του επικεφαλής  στρατιωτικών σωμάτων στον αγώνα “υπέρ βωμών και εστιών”, σημειολογείται, τέλος, με την αθρόα προσφορά της οικογένειάς του σε αίμα για την απελευθέρωση της χώρας Η τοποθέτηση του ανδριάντα του σε επίκαιρη θέση του Πειραιά όπως διατυπώνεται με το αίτημα των μανιάτικων συλλόγων της Αττικής, είναι αναγκαίο να σημειολογήσει την, έστω και με τόση καθυστέρηση, αναγνώριση της προσφοράς της Μάνης και των Μανιατών στην εθνεγερσία. Έχομε την πεποίθηση ότι οι νέες γενιές των Μανιατών, στη Μάνη αλλά και  στην  εσωτερική και εξωτερική διασπορά, μπορούν να  προβάλλουν σθεναρά αυτή την καθολική απαίτηση. Που θα αποτελεί, έστω και με τόσο μεγάλη καθυστέρηση, την αποδοχή της ιστορικής αλήθειας. Όπως επιβάλλεται σε λαούς που έχουν μνήμη και κρίση, όπως ο Ελληνικός…

____________________________

ΠOΛITIKH EΓKAINIΩN Ή EΓKAINIA ΠOΛITIKHΣ; (Μάιος 2002)

Σε κάθε τομέα του Δημοσίου, είτε κρατικός είναι αυτός, είτε αυτοδιοικητικός μπορεί, με τη βοήθεια της Οικονομικής Επιστήμης, να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή όχι προόδου. Γιατί είναι προσδιορισμένες οι ανάγκες που καλείται να ικανοποιήσει, καθώς και οι οικονομικοί πόροι που διαχειρίζεται σε κάθε χρονική περίοδο. Το ζητούμενο πάντοτε είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα σ` αυτές τις δύο κατηγορίες. Δηλαδή ανάμεσα στις ανάγκες όπως  υπολογίζονται σε οικονομικές μονάδες και στο βαθμό ικανοποίησής τους από τους διαχειριζόμενους οικονομικούς πόρους. Οι οικονομικοί πόροι έχουν και αυτοί μεταβλητότητα. Γιατί, στην ενίσχυση των οικονομικών δυνατοτήτων του κάθε δημόσιου οργανισμού, εκτός από τις πάγιες επιχορηγήσεις, συμβάλλει και η δυνατότητά του για είσπραξη νομοθετημένων πόρων. Το τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών προσδιορίζεται από τη διοικητική και διαχειριστική ικανότητα που διαθέτουν τα πρόσωπα, αιρετοί ή ορισμένοι από τη διοίκηση, που καλούνται να προωθήσουν τους στόχους στον τομέα τους ή στην περιοχή αρμοδιότητάς τους. Ο βαθμός ικανοποίησης αυτών των στόχων αντανακλά στον χαρακτηρισμό των προσώπων, ως επιτυχημένων ή όχι. Και δίνει το εισιτήριο για επανεκλογή ή επαναδιορισμό τους.

Μέχρι εδώ όλα είναι φυσιολογικά και αυτονόητα. Όμως στην ανθρώπινη φύση   υπάρχει και μία ακόμα διάσταση. Η μεγιστοποίηση του ατομικού οφέλους και η επιδίωξη προώθησής τους μέσω των κοινωνικών φορέων τους οποίους τα άτομα καλούνται να διοικήσουν. Απ’ αυτή την αφετηρία ξεκινώντας διαμορφώνονται αποκλίσεις από την κανονική λειτουργία και μείωση της αποτελεσματικότητάς τους, δεδομένου ότι οι οικονομικοί πόροι δεν αξιοποιούνται στο μέγιστο βαθμό τους και προκαλούν ελλείψεις στην ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Τελικό επακόλουθο αυτής της αντιμετώπισης είναι η κοινωνική δυσφορία.

Για την αντιμετώπιση αυτών των κοινωνικών προβλημάτων ολοένα και περισσότερο την τελευταία περίοδο επιχειρείται πολιτική κουκουλώματος της πραγματικότητας. Η  μέθοδος είναι γνωστή από παλιά: δημόσιες σχέσεις και θεάματα. Και τα δύο αποσκοπούν στην απόκρυψη των πραγματικών στοιχείων, όπως η έλλειψη αποτελεσματικότητας με την υπερπροβολή δευτερευόντων χαρακτηριστικών που μεγεθύνονται με κατάλληλους τρόπους. Τα εγκαίνια των έργων αποτελούν μια χαρακτηριστική περίπτωση και αξίζει να σταθούμε λεπτομερέστερα. Από κάθε έργο δημόσιου χαρακτήρα ωφελούνται λίγα ή πολλά άτομα. Γι` αυτό είναι φυσιολογικό να χαίρονται όταν το έργο τελειώνει και επωφελούνται από τη λειτουργία του. Και να συμμετέχουν στις εκδηλώσεις που οργανώνονται για τα εγκαίνιά του. Όμως το κάθε έργο εκτελείται με βάση ένα προϋπολογισμό και ένα χρονοδιάγραμμα. Ουσιαστική προσέγγιση του έργου θα αποτελούσε η παροχή πλήρων στοιχείων σ’ αυτούς τους δύο τομείς. Δηλαδή: Πόσο είναι το τελικό κόστος του έργου; Υπάρχει ή όχι υπέρβαση; Έγινε τροποποίηση στην αρχική μελέτη και αν ναι διατηρήθηκαν οι αρχικές προβλέψεις ή έγιναν περικοπές στο φυσικό αντικείμενο ή έκπτωση στην ποιότητα των υλικών; Εκπληρώθηκε το αρχικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του έργου ή έγιναν παρατάσεις; Τι ύψους οικονομικές επιβαρύνσεις δημιούργησαν, τελικά,  οι παρατάσεις στο οικονομικό κόστος του έργου; Αυτά τα στοιχεία δυστυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις αποσιωπώνται και σε αρκετές περιπτώσεις αποκρύπτονται με επιμέλεια. Γιατί τα πραγματικά στοιχεία δεν ενισχύουν, το αντίθετο μάλιστα, την προβολή των προσώπων που διαχειρίστηκαν την υλοποίηση του έργου. Και, ίσως, εμφανίζουν απορρόφηση χρημάτων πολύ μεγαλύτερου ύψους από το πραγματικό κόστος του έργου. Με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται από έλλειψη πόρων η χρηματοδότηση άλλων έργων ή αντιμετώπιση άλλων αναγκών.

Πιστεύομε ότι οι ανάγκες του τόπου, και ειδικότερα της ιδιαίτερης πατρίδας μας της Μάνης, επιβάλλουν τη μετάβαση από αυτή την πολιτική εγκαινίων σε μια ποιοτικά υψηλότερη σφαίρα: στα εγκαίνια της πολιτικής. Μιάς πολιτικής που θα είναι μακριά από πολιτικάντικες συμπεριφορές, μιάς πολιτικής που θα ξαναγυρίζει στον ορισμό της. Ορισμό που δεν είναι άλλος από την υπηρέτηση των αναγκών των πολιτών. Επισημαίνομε τα ειδικά χαρακτηριστικά της Μάνης, γιατί πιστεύομε ότι τα ιστορικά μηνύματα και οι διαμορφωμένες μακροχρόνια κοινωνικές σχέσεις επιτρέπουν ευκολότερα από αλλού τα εγκαίνια ουσιαστικής πολιτικής. Αποτελεί ανάγκη για τον τόπο μας που αναπτύσσεται και προκόβει οικονομικά. Και έχομε όλοι υποχρέωση να υπηρετήσομε αυτή την ανάγκη. Οι επικείμενες εκλογές στην αυτοδιοίκηση αποτελούν θαυμάσια ευκαιρία για να οδηγηθούμε μέσω της επιλογής των κατάλληλων προσώπων και προγραμμάτων στα εγκαίνια ουσιαστικής πολιτικής.

_________________________

4 XPONIA META TIΣ EKΛOΓEΣ: OI TOΠIKEΣ KOINΩNIEΣ ΣE MAPAΣMO (Ιούνιος 2002)

Σε κάθε ευκαιρία επιθυμούμε να υπενθυμίζομε ότι η έννοια ΜΑΝΗ είναι άμεσα συνδεμένη με τις έννοιες αυτοδιοίκηση και αυτοτέλεια. Αυτή η σύνδεση υπαγορεύεται από τα γεωμορφολογικά, τα κλιματολογικά και τα ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της περιοχής μας. Το άγονο έδαφος, αλλά και η ανάγκη για εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια οδήγησαν τους προγόνους μας στην απόφασή τους να διαμορφώσουν πολλούς και διάσπαρτους οικισμούς σ` όλο το γεωγραφικό χώρο που εκτείνονται οι τρεις περιοχές της Μάνης: η Μέσα, η Έξω και η Κάτω.

Ο κάθε οικισμός αποτελούσε μια άριστα αυτοδιοικούμενη κοινότητα. Και αυτό γιατί οι οικογένειες όριζαν τους εκπροσώπους τους, τους γέροντες, για να προσδιορίζουν από κοινού τους όρους, τους κανόνες και τις υποχρεώσεις της κοινής διαβίωσης. Η διοικητική αυτή διάταξη δεν εμπόδιζε σε τίποτα, αντίθετα μάλιστα διευκόλυνε, τη διαμόρφωση σχέσεων μεταξύ των οικισμών για θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος, όπως το εμπόριο και οι οικονομικές σχέσεις, η απόκρουση των εχθρικών επιθέσεων και η σύναψη συμμαχιών με λαούς και κράτη. Έτσι πορευόταν η Μάνη τα τελευταία 500χρόνια πριν το 1821. Έτσι πορευόταν η περιοχή μας και σε παλιότερους ακόμα χρόνους, εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Με παρόμοιο τρόπο πορευόταν η Μάνη και μέχρι το 1998, που δημιουργήθηκαν οι νέοι Δήμοι. Με τη νέα νομοθετική ρύθμιση υπήρχε και η πρόβλεψη να δοθούν αυτοτελείς και αποφασιστικές αρμοδιότητες στα Τοπικά Συμβούλια, που εκπροσωπούσαν τις τοπικές κοινωνίες, τις πρώην Κοινότητες. Δυστυχώς, ο νομοθέτης τη διάταξη αυτή την ήθελε προαιρετική. Προβλεπόταν ότι θα έπρεπε, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 1999, να ληφθεί απόφαση από το κάθε Δημοτικό Συμβούλιο, για αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στα Τοπικά Συμβούλια. Δυστυχώς πολλοί λίγοι Δήμοι πήραν τέτοιες αποφάσεις και έδωσαν αρμοδιότητες στα Τοπικά Συμβούλια. Αν αυτό ήταν σφάλμα για τους Δήμους άλλων περιοχών της χώρας, ήταν έγκλημα για την περιοχή της Μάνης. Και αυτό γιατί ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τις ιστορικές καταβολές, αλλά και με την ιδιοσυγκρασία των συμπατριωτών μας. Μια ιδιοσυγκρασία, που όπως προαναφέραμε είχε διαμορφωθεί από μακροχρόνια λειτουργία ηθών και εθίμων, με παρορμήσεις και αφετηρίες που οφείλονταν στα φυσικά χαρακτηριστικά του τόπου μας.

Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής, που έγινε λίγο – πολύ σε όλους τους Δήμους της περιοχής μας, ήταν ο μαρασμός των χωριών, η χαλάρωση του ρυθμού της ζωής τους και αποδυνάμωση μιας αναπτυξιακής διαδικασίας, που μόλις είχε αρχίσει. Τα έργα της τετραετίας κατευθύνονταν, λίγο – πολύ, από δύο λογικές: τη δημαρχοκεντρική αντίληψη, για τις επιλογές των έργων που αφορούσαν περισσότερα από ένα Δημοτικά Διαμερίσματα, και τις εξωθεσμικές προτεραιότητες για τα μικρά κοινωφελή έργα της κάθε τοπικής περιοχής. Και οι δύο λογικές βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με τις παραδόσεις της περιοχής μας, που αναφέρθηκαν στην αρχή. Γι` αυτό και η αποτελεσματικότητά των έργων ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη, λόγω και των προσωπικών εξυπηρετήσεων που προωθούντο απ` αυτά. Δυστυχώς, ο χαρακτήρας της «πολιτικής» στη χώρα μας το επιβάλλει, δεν μπορούμε να εκφράσομε αισιοδοξία για κάποια αλλαγή το 5μηνο που μένει μέχρι τις εκλογές του Οκτωβρίου. Φοβούμαστε μάλιστα ότι τα φαινόμενα αυτά θα επιδεινώνονται όσο πλησιάζομε προς αυτές.

Η αποστασιοποίηση από τα μηνύματα της μανιάτικης παράδοσης οδήγησε σε ελαχιστοποίηση των μεγάλων οικονομικών δυνατοτήτων που εμφανίστηκαν με τις συνενώσεις των Κοινοτήτων και τη δημιουργία βιώσιμων Δήμων. Δυνατότητες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ολοκληρωμένη και σύμμετρη ανάπτυξη των περιοχών του κάθε Δήμου. Η δυνατότητα για ετήσιες δαπάνες περίπου 100 εκατομμυρίων δραχμών για κάθε χιλιάδα κατοίκων, αποτελούσε πρωτοφανές στοιχείο για τη μανιάτικη πραγματικότητα. Αυτή η δυνατότητα  θα μπορούσε να αποδώσει στο μέγιστο βαθμό αν λειτουργούσαν θεσμοί αποκέντρωσης και αναζωπύρωσης των τοπικών θεσμών στα Δημοτικά Διαμερίσματα.

Ποτέ όμως δεν είναι αργά. Ας ξαναγυρίσομε στα πατροπαράδοτα ήθη, ας ξεπεράσομε τις μεγαλομανίες που αποτελούν καταστροφικό παράγοντα για τη Μάνη, ας διαμορφώσομε θεσμούς έντιμης και ισότιμης συνεργασίας μεταξύ των περιοχών μας.

Μόνον έτσι θα μπορέσομε την επόμενη τετραετία να προωθήσομε την ανάπτυξη της ενιαίας Μάνης που, επιτέλους, υποβοηθείται και από τις εξωτερικές παραμέτρους.

____________________________

NA MIMHΘOYN OI ΣYΓXPONOI EΛΛHNEΣ TOYΣ MANIATEΣ TOY 1821 (Ιούλιος 2002)                (Κων. Στεφανόπουλος, Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Aρεόπολη 17.03.2002)

Oπως τρέχει η ζωή και τα γεγονότα ρέουν, έρχονται στην επιφάνεια, ανακατωμένες, μικροψυχίες και μεγαλοψυχίες. Αυτή όμως η μικροψυχία που εμφανίστηκε στα τέλη του Μάρτη σε δημοσίευμα μεγάλης κυριακάτικης εφημερίδας ξεχωρίζει. Γιατί η στήλη που φιλοξένησε το δημοσίευμα συντάσσεται από πανεπιστημιακό – δημοσιογράφο, χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της υψηλής διανόησης. Με το χιουμοριστικό ύφος που χρησιμοποιεί, επιχειρείται η πλαγιοβόληση των ειδήσεων. Για να προκύψουν στον αναγνώστη πολιτικά μηνύματα συμβατά με τις ιδεολογικές αντιλήψεις του γράφοντος. Δυστυχώς ή ευτυχώς αυτές οι ιδεολογικές αντιλήψεις δεν έχουν κοινά στοιχεία με τα μανιάτικα ιδιοχαρακτηριστικά: την έφεση για την ελευθερία και την αυταπάρνηση για την προώθηση της, την τιμή στους προγόνους και την αυτοθυσία για την προάσπιση των πατρογονικών εστιών και ιδανικών.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μανιάτης και αυτός στην απώτερη καταγωγή του, μίλησε στην Αρεόπολη, στις 17 Μαρτίου, για ένα πολύ επίκαιρο θέμα: τη διαφθορά που υπάρχει στο κρατικό σύστημα. Και κάλεσε τους δημόσιους υπαλλήλους να μιμηθούν την αυταπάρνηση των μανιατών κατά το 1821. Τους είπε με λίγα λόγια να φροντίζουν, μέσα στο δημόσιο σύστημα που έχουν ενταχθεί, να προωθούν τους κοινούς στόχους, που θέτουν το Σύνταγμα και οι Νόμοι του κράτους, και όχι τα προσωπικά τους συμφέροντα. Έτσι οι υποθέσεις που διαχειρίζονται θα έχουν αντικειμενική εξέλιξη και θα προωθούνται τα συμφέροντα του τόπου, δηλαδή όλων των Ελλήνων. Εκεί, μπήκε η ανάγκη να προκύψει ένας όρος σύγκρισης. Και με δεδομένο ότι βρισκόταν στην Αρεόπολη για να πάρει μέρος στις πανηγυρικές εκδηλώσεις για την κάθοδο των Μανιατών προς Καλαμάτα και Μυστρά για την απελευθέρωσή τους, τις παραμονές της έναρξης της επανάστασης του 1821 , θεώρησε σκόπιμο να προβάλλει τα μανιάτικα χαρακτηριστικά, που δημιούργησαν αυτή την παρώθηση. Την έφεση για την ελευθερία και την αυταπάρνηση για την παρώθησή της, την τιμή στους προγόνους και την αυτοθυσία για την προάσπιση των πατρογονικών εστιών και ιδανικών.

Για να φανεί πόσο μεγάλη «αποκοτιά» ήταν η απόφαση των καπεταναίων και του λαού της Μάνης να επαναστατήσουν ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία, χρειάζεται να περιγράψομε τις «ειδικές» συνθήκες που απολάμβαναν οι Μανιάτες σ` αυτό το κρατικό σύστημα. Με την ίδρυση, το 1770, της ηγεμονίας της Μάνης (μπεηλίκι) και την εξασφάλιση ότι ηγεμόνας (μπέης) θα οριζόταν ένας από τους καπεταναίους, διαμορφωνόταν διοικητική αυτονομία, που επέτρεπε στους Μανιάτες να αυτορυθμίζουν τις εσωτερικές τους σχέσεις, αλλά και τις οικονομικές, τουλάχιστο, σχέσεις τους με τα άλλα κράτη. Γι` αυτό και οι φόροι στο Οθωμανικό κράτος και οι δασμοί για τα εξαγόμενα προϊόντα ήταν συμβολικοί. Αυτή το ειδικό καθεστώς το είχαν «κερδίσει», λόγω των ειδικών τους χαρακτηριστικών. Του πολεμικού τους χαρακτήρα, που 3 – 4 αιώνες κρατούσε ελεύθερο το μανιάτικο έδαφος. Αλλά και λόγω της φύσης του ίδιου του εδάφους της Μάνης, που συνδύαζε δύο χαρακτηριστικά: το άγονο, αλλά και το απροσπέλαστο για τους επιδρομείς.

Αν οι Μανιάτες δεν διαπνέονταν από τα χαρακτηριστικά που προαναφέραμε δεν είχαν λόγο να πρωτοστατήσουν στην επανάσταση, γιατί ως μέλη της μανιάτικης «ηγεμονίας» περνούσαν καλά. Είναι καταγραμμένο από τους ιστορικούς ότι την περίοδο που κράτησε το ειδικό αυτό καθεστώς, της αυτονομίας, η Μάνη ανέβηκε σε πλούτο και ισχύ και οι κάτοικοί της απόλαυσαν συνθήκες ευημερίας.

Όμως οι Μανιάτες πολεμιστές ήσαν πρωταγωνιστές σ` όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες. Πρωταγωνιστές με ηρωισμούς στις μάχες αλλά και με θυσίες σε αίμα, που έχουν καταγραφεί αναλυτικά και δε χρειάζεται επανάληψη. Το να ζητήσουν και να έχουν στο νεοελληνικό κράτος, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μεταχείριση αντίστοιχη μ` αυτήν που είχαν προεπαναστατικά πρόβαλλε ως αναγκαίος όρος επιβιώσεως στο άγονο έδαφος της Μάνης. Εκείνο που φαίνεται παράξενο είναι το γιατί δεν θεωρήθηκε ως αυτονόητο από τους κυβερνήτες και γιατί δεν θεωρείται αυτονόητο και από τους δημοσιογραφούντες της υψηλής διανόησης, που διεξέρχονται σχετικά θέματα. Αν κάποιοι, με συνειδητή βούληση, χάνουν προνόμια και ευημερία, μάχονται και σκοτώνονται για την ελευθερία της πατρίδας, δεν προβάλλει ως στοιχειώδης υποχρέωση η διατήρηση του προηγούμενου status;

Με αφορμή όμως το δημοσίευμα, και την ανάλυσή μας που προηγήθηκε, νομίζομε ότι προβάλλει και πάλι με αυτονόητο τρόπο το θέμα που είχαμε πολλές φορές διατυπώσει: η μητέρα Ελλάδα δεν έχει εκπληρώσει το χρέος της στους προγόνους μας για την προσφορά θυσιών και αίματος κατά την παλιγγενεσία του 1821. Και οφείλει, έστω και καθυστερημένα να το εκπληρώσει βοηθώντας την οικονομική ανάπτυξη της Mάνης. Μέσω του προγράμματος των δημοσίων επενδύσεων, και άλλων μέτρων πολιτικής, έχει υποχρέωση να στηρίξει τις ιδιωτικές επενδύσεις και πρωτοβουλίες. Για να γίνει δυνατή η μακροχρόνια στήριξη της αυτόβουλης προσέλκυσης επισκεπτών – θαυμαστών της μανιάτικης φύσης και του μανιάτικου πολιτισμού. Έτσι ώστε να επιτρέψει στη Μάνη και τους μανιάτες να απολαύσουν συνθήκες ευημερίας, όπως προεπαναστατικά.

________________________________

METAΔHMOTEYΣEIΣ: MEΓAΛOΨYXIEΣ KAI MIKPOΨYXIEΣ  (Αύγουστος 2002)                                                      Τούδειχναν το φεγγάρι και κοίταζε το δάχτυλο  (Λαϊκή παροιμία)

Το κακοπρογραμματισμένο από το Υπουργείο Εσωτερικών σήριαλ της μεταβολής στους εκλογικούς καταλόγους απέδειξε τη μεγάλη απόσταση που μας χωρίζει από τους άλλους Ευρωπαίους σε θέματα πολιτισμού. Η ελληνική πραγματικότητα έχει αποδείξει ότι δεν αρκεί η ευρωπαϊκή προέλευση μιάς εκσυγχρονιστικής διαδικασίας για να έχει θετική κατάληξη. Στην περίπτωση της αλλαγής των εκλογικών καταλόγων η πρόβλεψη του νομοθέτη ήταν η όλη η διαδικασία να τέλειωνε μέσα στο 1998, αμέσως μετά τις προηγούμενες δημοτικές εκλογές. Μια πρόβλεψη που βρισκόταν στη σφαίρα της φαντασίας, όπως φάνηκε από την εξέλιξη, δεδομένου ότι η υπόθεση διολίσθησε 3 ολόκληρα χρόνια για να φθάσει ατελείωτη μέχρι την τρέχουσα προεκλογική περίοδο. Το γεγονός αυτό έδωσε τη δυνατότητα να δοκιμαστεί το επίπεδο πολιτισμού που βρίσκεται η χώρα μας και ιδιαίτερα ένα μεγάλο μέρος της διοικούσας τοπικής τάξης. Δυστυχώς τα συμπεράσματα δεν είναι αισιόδοξα.

Ας εξηγηθούμε: Με το νέο τρόπο ψηφοφορίας, που  η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών φιλοδοξεί να εφαρμόσει από τις εκλογές του Οκτωβρίου, καταργούνται τα εκλογικά βιβλιάρια και οι εκλογείς ψηφίζουν στο Δήμο που έχουν οικογενειακή μερίδα. Στις 30 Ιουνίου έληγε η προθεσμία για υποβολή αιτήσεων για μεταδημότευση, δηλαδή την εγγραφή σε οικογενειακή μερίδα ενός Δήμου, με ταυτόχρονη διαγραφή από κάποιον άλλο. Δυστυχώς η καμπάνια του Υπουργείου Εσωτερικών δεν ήταν ιδιαίτερα ισχυρή και  το μήνυμα δεν έφθασε στους περισσότερους αποδέκτες. Γι` αυτό υπήρξε περιορισμένη ενεργοποίηση των εκλογέων, που έπρεπε να κάνουν αρκετές ενέργειες όπως προβλεπόταν από τη νομοθεσία. Με τη διαμεσολάβηση πολιτικοποιημένων ατόμων σε κάθε περιοχή διαμορφώθηκε, τις τελευταίες ημέρες προτού λήξει η προθεσμία, ένα ρεύμα ετεροδημοτών, που οδηγούσε προς τον τόπο καταγωγής, ενισχύοντας έτσι τον αριθμό των μέχρι τότε δημοτών. Αυτονόητη προβάλλει η δημοκρατική υποχρέωση,  για ίσους όρους διευκόλυνσης εκ μέρους των Δήμων προς τους ψηφοφόρους που επιθυμούν να επανέλθουν στις πατρογονικές εστίες. Και αυτό γιατί η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού της κάθε περιοχής είναι θέμα καθολικής αποδοχής και προτεραιότητας. Η διευκόλυνση των μεταδημοτεύσεων οδηγεί σε αύξηση του αριθμού των ατόμων με τη διπλή ιδιότητα δημότη – ψηφοφόρου. Αυτή η αύξηση έχει ως συνέπεια την ισχυροποίηση του Δήμου, ισχυροποίηση στις διεκδικήσεις, αλλά και στην αποτελεσματικότητα.

Λίγες μέρες μετά την εκπνοή της προθεσμίας, κάνοντας τον απολογισμό αυτής της διαδικασίας στην περιοχή της Μάνης, φθάνουμε σε ετερόκλητες διαπιστώσεις. Σε μερικές περιοχές, δυστυχώς στις λιγότερες, υπήρξε σύμπνοια όλων των τοπικών πολιτικών τάσεων και μεγάλες διευκολύνσεις από τους Δημάρχους -προϊσταμένους των υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να προκύψει μεγάλο θετικό ισοζύγιο δημοτών, όλων των τοπικών αποχρώσεων. Σε άλλες περιοχές, δυστυχώς στις περισσότερες, η υπόθεση αυτή πήρε «συνωμοτικό» χαρακτήρα ώστε να επωφεληθούν μόνον οι κατέχοντες και νεμόμενοι την εξουσία. Διαμορφώθηκε δηλαδή μια μίζερη και μικρόψυχη προσέγγιση, με αποθέωση της γραφειοκρατίας και επίκληση τυπικών λόγων για αποκλεισμό της μεταδημότευσης σε άτομα μη φιλικά στους αιρετούς προϊσταμένους των Δήμων. Δεν κατανόησαν οι τελευταίοι, ότι τέτοιες συμπεριφορές  προκαλούν διαχρονική βλάβη στα συμφέροντα των περιοχών αυτών, αλλά και στα συμφέροντα και των ίδιων, που φιλοδοξούν να διεκδικήσουν και πάλι τη λαϊκή εξουσιοδότηση.  Επιμένουμε ότι προκαλείται βλάβη και στα δικά τους συμφέροντα γιατί το εκλογικό σώμα απομακρύνεται από άτομα όταν διαπιστώνει ότι έχουν τέτοιες πρακτικές, κατά την άσκηση τοπικής εξουσίας. Και με την ψήφο του τις καταδικάζει, γιατί γνωρίζει ότι μ` αυτό τον τρόπο επιχειρείται η νόθευση της λαϊκής εντολής. Έχει αποδειχθεί, εξάλλου,  ότι οι μικροψυχίες όπως στην προκειμένη περίπτωσή καταλήγουν στην περιθωριοποίηση των ατόμων που τις εκδηλώνουν. Και αυτό γιατί είναι αντίθετες με το σκοπό των Δήμων, που είναι η μεγιστοποίηση του οφέλους για την περιοχή του. Και είναι αυταπόδεικτο στους εκλογείς ότι τέτοια μεγιστοποίηση αποκλείεται να προκύψει όταν στο τιμόνι του Δήμου βρίσκονται άτομα με  μικρόψυχες πρακτικές.

Ισχυριζόμαστε ότι τέτοιες συμπεριφορές οδηγούν σε πτώση το επίπεδο πολιτισμού των περιοχών, γιατί τα πορίσματα της οικονομικής επιστήμης έχουν συνδέσει στενά την ανάπτυξη με σταθερούς κανόνες πολιτικής συμπεριφοράς, ομοψυχία στην εφαρμογή τους και στην προσέγγιση των κοινών στόχων. Έτσι μόνον δημιουργούνται όροι μεγαλοψυχίας, που οδηγούν σε μεγαλεία τον τόπο. H Μάνη και οι Μανιάτες έχουν ανάγκη την ανάπτυξη και θα στηρίξουν την πορεία της, αποδοκιμάζοντας  τέτοιες μικρόψυχες ενέργειες καθώς και τους εμπνευστές τους.

_________________________________

ΘA YΠONOMEYΣOME THN ANAΠTYΞH TOY TOΠOY MAΣ ME ΠPOEKΛOΓIKEΣ ΣΠATAΛEΣ; (Σεπτέμβριος 2002)

Με τον όρο «ανάπτυξη» μιάς περιοχής, εννοούμε την αύξηση του πλούτου της. Αλλά και της ευημερίας που δημιουργεί για τους κατοίκους της η αποτελεσματική χρήση του πλούτου που παράγεται κατά την αναπτυξιακή διαδικασία  Οι συνθήκες που οδηγούν στην ανάπτυξη  δημιουργούνται μετά από  συγκερασμό πολλών ευνοϊκών παραγόντων. Τέτοιοι συγκερασμοί αυτοί προκύπτουν σπάνια, γι` αυτό η αναπτυξιακή διαδικασία θεωρείται εξαιρετική συγκυρία για ένα τόπο. Kαι το κυριότερο: για να διατηρηθεί μια αναπτυξιακή συγκυρία σε μια περιοχή, χρειάζεται συνεχής, συντονισμένη και μακροχρόνια προσπάθεια όλων των παραγόντων της.

Στην περιοχή της Μάνης, ουδέποτε προέκυψαν συνθήκες που να επιτρέπουν την ανάπτυξή της, μετά την απελευθέρωση από την οθωμανική σκλαβιά και την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Μπορούμε να πούμε μάλιστα ότι προέκυψε ακριβώς το αντίθετο: το επίπεδο ευημερίας έπεσε μετά την απελευθέρωση και η Μάνη παρά τις τόσες μεταναστεύσεις δεν μπορούσε να θρέψει τα παιδιά της που παρέμεναν στην πατρική γη. Οι διεθνείς συνθήκες όμως που επικράτησαν την τελευταία 20ετία αύξησαν την κινητικότητα των ατόμων και τις δυνατότητες για περιήγηση και επισκέψεις περιοχών με ειδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως η Μάνη. Αυτές οι συνθήκες είναι εκείνες που δίνουν την πρώτη τροφοδοσία στην ατμομηχανή της ανάπτυξης.

Είναι αναγκαίο όμως για την προώθησή της να διαμορφωθούν και οι κατάλληλες συνθήκες υποδοχής των επισκεπτών. Αυτό μεταφράζεται σε αναγκαιότητα για επενδύσεις στις υλικές και άϋλες υποδομές. Οι υλικές επενδύσεις αναφέρονται στα έργα που χρειάζονται να προγραμματιστούν και να εκτελεσθούν στην περιοχή μας, έτσι ώστε η υποδοχή και η φιλοξενία των επισκεπτών να είναι στην έκταση και στο βαθμό που προσδοκούν. Οι άυλες επενδύσεις αναφέρονται στις ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονται με την τεράστια σε έκταση τουριστική βιομηχανία. Αναφέρονται ειδικότερα στις διαβουλεύσεις με τους τουριστικούς πράκτορες για την προβολή των φυσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών του τόπου μας και τελικά την προσέλκυση πληθυσμιακών ομάδων με υψηλές δυνατότητες σε ποιοτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά. Αναφέρονται κυρίως στη ζεστή επικοινωνία των ανθρώπων του τόπου μας που υποδέχονται τους επισκέπτες στους τόπους διαμονής τους.

Η αναπτυξιακή αλυσίδα έχει ήδη αρχίζει να ανελίσσεται… Οι επισκέπτες δαπανούν οικονομικούς πόρους που επιτρέπουν στις οικογένειες των επαγγελματιών της περιοχής και των εργαζομένων σ` αυτές να έχουν σημαντικό οικονομικό εισόδημα. Μέρος από το εισόδημα αυτό αποδίδεται για προμήθειες πρώτων υλών και εξασφάλιση υπηρεσιών στήριξης των επιχειρήσεων. Ένα άλλο μέρος διοχετεύεται στην οικοδομή για νέες κατασκευές, ώστε να εξισορροπηθεί η ζήτηση για χώρους φιλοξενίας. Έτσι ενεργοποιείται το κύκλωμα όλων των επαγγελμάτων της οικοδομικής δραστηριότητας. Η αναπτυξιακή, τέλος, διαδικασία επηρεάζει και δημιουργεί ανατιμητικές τάσεις στην αξία της γης, ωφελώντας όλους τους ιδιοκτήτες γης στην περιοχή μας.

Από αυτά τα αναγκαία στοιχεία για την ανάπτυξη όσα αναφέρονται στην ιδιωτική δραστηριότητα προωθούνται αυτόματα, μέσω της ενεργοποίησης του μανιάτικου πνεύματος και της φιλοτιμίας με την οποία η μεγάλη πλειονότητα των συμπατριωτών μας δραστηριοποιείται στις νέες συνθήκες. Δυστυχώς όμως για να μη σταματήσει αυτή η ανοδική πορεία του τόπου είναι αναγκαίο και η δημόσια επένδυση να παρακολουθεί και να τη στηρίζει. Αυτό γίνεται με την επιλογή των αναγκαίων έργων και το ποιοτικό ανέβασμα των παρεχόμενων υπηρεσιών δημόσιου χαρακτήρα. Για να μπορούν να εξασφαλισθούν αυτές οι προϋποθέσεις είναι απαραίτητο να το συνειδητοποιήσουν κυρίως οι «Καποδιστριακοί» Δήμοι της Μάνης. Δεδομένου ότι εκταμιεύουν, κάθε χρόνο, πάνω από 120 εκατομμύρια δραχμές για κάθε χιλιάδα κατοίκων τους, έχουν στα χέρια τους ένα πολύ ισχυρό εργαλείο για να στηρίξουν και να προωθήσουν την ανάπτυξη της περιοχής τους. Αυτοί οι χρηματικοί πόροι ανήκουν στην περιοχή και  θα πρέπει να ωφελούν την περιοχή με γενικής ωφελιμότητας έργα και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες. Σε μερικούς Δήμους το έχουν κατανοήσει και οι αιρετοί στο μέτρο των δυνατοτήτων τους περιφρουρούν και αξιοποιούν τους οικονομικούς τους πόρους. Σε άλλους όμως οι διοικούντες δεν έχουν μπει σ` αυτή τη λογική και προσπαθούν να έχουν επιλογές που να ωφελούν τους πολιτικούς φίλους, αγνοώντας τις επιτακτικότητες για έργα γενικής ωφελιμότητας. Αυτή η τάση έχει γιγαντωθεί την τελευταία περίοδο που πλησιάζομε προς τις εκλογές του Οκτωβρίου και οι κατατμήσεις των έργων και των πιστώσεων για την εκτέλεσή τους, αποκτά σε πολλές περιπτώσεις προσωπικό χαρακτήρα. Έτσι δημιουργούνται καταστάσεις κατασπατάλησης των οικονομικών πόρων και επιβράδυνσης των ρυθμών της τοπικής ανάπτυξης.

Αισθανόμαστε την υποχρέωση να κάνομε έκκληση για να σταματήσει αυτή η κατάσταση, έστω και σ` αυτή την προχωρημένη χρονική στιγμή. Η Μάνη και οι Μανιάτες θα υπάρχουν και μετά τις εκλογές. Το μέλλον του τόπου των παιδιών μας επιβάλλει να μην τους στερήσομε εκείνα που δικαιούνται για να ζήσουν σε συνθήκες ευημερίας, όπως θα ήθελαν οι ένδοξοι πρόγονοί μας.

______________________________

OPAMATIZOMENOI THMANH TOY MEΛΛONTOΣ (Οκτώβριος 2002)

Κοιτάζοντας την Ιστορία σε βάθος χρόνου οδηγούμαστε σε ασφαλή συμπεράσματα. Μέσω της διαχρονικής παρατήρησης, πολλά γεγονότα που φαίνονται σπουδαία παίρνουν στιγμιαία διάσταση, ενώ προβάλλουν ανάγλυφες οι αρετές των λαών και τοπικών κοινωνιών, που προκύπτουν ως σταθερά στοιχεία παρατηρήσεων ανά τους αιώνες. Από τη διαχρονική παρατήρηση αυτή, οικοδομείται η προοπτική του μέλλοντος για κάθε περιοχή, τροφοδοτείται η ανάπτυξη και η σταθεροποιείται η πορεία προς τη νέα άνθηση.

Αναλύοντας τα πιο πάνω συμπεραίνομε ότι,  άλλα βλέπομε όταν θεωρούμε ως μέτρο για πράξεις και ενέργειες τη διάρκεια της ζωής μας και άλλα βλέπομε όταν θεωρούμε ως μέτρο των ενεργειών μας τους αιώνες. Η βαθιά προοπτική χρόνου εξαφανίζει τις σκοπιμότητες και τα μικροσυμφέροντα και εμφανίζει με σαφήνεια τα φυσικά χαρακτηριστικά των κοινωνιών. Με τον όρο «φυσικά χαρακτηριστικά» εννοούμε εκείνα που προκύπτουν από τη σύνθεση της κοινής βιολογικής καταγωγής των ανθρώπων και των γεωλογικών και κλιματολογικών ιδιοτήτων του τόπου εγκατάστασης. Η αλληλεπίδραση ανθρώπου και φύσης τελικά καθορίζει τα ιστορικά δρώμενα και αποτυπώνεται στα ιστορικά γεγονότα. Τα τελευταία, επειδή καταγράφονται με ευκρίνεια, αποτελούν με τη σειρά τους τα στοιχεία που, με χειροπιαστό τρόπο, οδηγούν τις νέες γενιές στην αναπαραγωγή των φυσικών  χαρακτηριστικών στα οποία αναφερθήκαμε.

Τα φυσικά χαρακτηριστικά αυτά για τη Μάνη εκφράζονται με την έφεση για ελευθερία που χαρακτηρίζει διαχρονικά τους κατοίκους της. Η έφεση αυτή μεγιστοποιείται όταν οι ιστορικές συνθήκες δημιουργούν τις αναγκαίες δυνατότητες. Όπως τον αιώνα προ του 1821, όταν μέσω της διοικητικής αυτονομίας που είχε κατακτήσει στα πλαίσια του Οθωμανικού κράτους δημιουργήθηκαν συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης, μέσω της αξιοποίησης των τοπικών πλουτοπαραγωγικών πηγών και της ανάπτυξης του εμπορίου. Τη χρονική περίοδο που διανύομε επικρατούν συνθήκες ελευθερίας τόσο στον οικονομικό, όσο και στον κοινωνικό – πολιτικό τομέα. Κάτω απ` αυτές τις συνθήκες, αφού προϋπάρχει  για την περιοχή μας το βιολογικό υπόβαθρο που οδηγεί στην έφεση για ελευθερία, υφίστανται  όλες οι προϋποθέσεις για  να μεγιστοποιηθεί και να μεγαλουργήσει.

Εξηγούμαστε: Η ανθρώπινη κοινότητα μετά τις δοκιμασίες που υπέστη και την οικονομική αναποτελεσματικότητα που δημιούργησαν οι δήθεν ιδεολογικές συγκρούσεις μεταξύ κρατικών συνασπισμών, οδηγείται σε πολιτικές που στηρίζονται σε ορθολογικές ενέργειες. Το νέο πρότυπο είναι αναγκαίο να συνδυάζει το ηθικό με το αποτελεσματικό και σε κάθε επιλογή να μετράει την παραγωγή αποτελεσμάτων. Ταυτόχρονα, για την προώθηση αυτού του μοντέλου, αναμορφώνει τους θεσμούς και διαμορφώνει σταθερούς κανόνες και ευνοϊκές συνθήκες για να εκφραστούν τα φυσικά χαρακτηριστικά ατόμων και κοινωνιών που προαναφέραμε. Ως τέτοια στοιχεία αναφέρομε τις συνενώσεις των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση στην αυτοδιοίκηση, τη συνταγματική πρόβλεψη για διαμόρφωση, σε λογικό χρονικό ορίζοντα,  συνθηκών οικονομικής αυτοδυναμίας των φορέων της αυτοδιοίκησης.

Κάτω απ` αυτές τις συνθήκες ήλθε η ώρα να μεγαλουργήσει το μανιάτικο στοιχείο, αξιοποιώντας στο έπακρο τις καταβολές των γονιδίων του. Αρκεί η κάθε τοπική κοινωνία να επιλέξει τα πρόσωπα που θα μπορούν να αποτελέσουν τους αγωγούς προώθησης αυτών των ιδιοτήτων στον περιβάλλοντα πολιτικό και οικονομικό χώρο. Δηλαδή τα κατάλληλα πρόσωπα για να διεκδικήσουν και να πάρουν το  μερίδιο που αναλογεί στον τόπο μας από τις Νομαρχιακές, Περιφερειακές και Εθνικές κατανομές πόρων. Σε επόμενο στάδιο, να το κατανείμουν με σταθερούς και δίκαιους κανόνες μεταξύ των μικροπεριοχών μας. Και στη συνέχεια να δοθούν ίσες δυνατότητες για να συμμετάσχουν τα άτομα, ανάλογα με την αξία και τα προσόντα τους, σε κάθε δραστηριότητα οικονομικού χαρακτήρα.

Στην περιοχή μας, λόγω της διασποράς των κατοίκων σε πολλούς οικισμούς, αλλά και σε αστικές περιοχές στη χώρα μας και στο εξωτερικό, δεν έχουν διαμορφωθεί πολλά θεσμικά μορφώματα. Τους ισχυρότερους, αν όχι τους μοναδικούς, πόλους κοινωνικών δράσεων αποτελούν οι Δήμοι. Και σ` αυτούς πέφτει το βάρος της μεγιστοποίησης της απόδοσης του τοπικού δυναμικού, με τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων των τοπικών κοινωνιών τους και των αποδήμων τους. Και κυρίως με το ξαναζωντάνεμα των Τοπικών Συμβουλίων και των Τοπικών Συνελεύσεων, που δυστυχώς βρίσκονται σε παράλυση. Αρκεί εκείνοι που εκλέγονται για τη διοίκησή τους να συνειδητοποιήσουν τη θέση που βρίσκεται το πολιτικό εκκρεμές. Αυτή η θέση μπορεί να περιγραφεί από τις έννοιες: Αποκέντρωση, μακροχρόνιος προγραμματισμός, συντονισμός σε όλα τα επίπεδα, απροσωπόληπτες διαχειρίσεις, διαφάνεια ενεργειών. Η πρώτη τετραετία των «Καποδιστριακών» Δήμων, ανέδειξε τους όρους κάτω από τους οποίους οι ψηφοφόροι θα οδηγηθούν σε λίγες μέρες να κάνουν τις επιλογές τους. Θα επιβραβεύσουν όσους συμπεριφέρθηκαν με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά και θα απαλλάξουν τις περιοχές τους από άτομα χωρίς ουσιαστικές δυνατότητες κατανόησης των πολύπλοκων  κοινωνικών και οικονομικών καταστάσεων, εσωστρεφή, συγκεντρωτικά, μεγαλομανή και μικροπολιτικών αντιλήψεων και συμπεριφορών.  Μόνον έτσι θα μπορέσει η περιοχή μας να επωφεληθεί από τη διεθνή συγκυρία και να οδηγηθεί στα πεπρωμένα που έχει διαμορφώσει η Φύση και η Ιστορία για την περιοχή μας. Έτσι ώστε να ανατείλει μετά από σχεδόν δύο αιώνες η νέα εποχή ευημερίας για τη Μάνη μας.

________________________

OΠPOEKΛOΓIKOΣ ΛOΓOΣ KAI H METEKΛOΓIKH ΠPAΞH (Νοέμβριος 2002)

Με τη λήξη των εκλογικών διαδικασιών της αυτοδιοίκησης διαμορφώνεται η ανάγκη για την ανάπτυξη προβληματισμού σχετικά με την μετεκλογική πράξη που ακολουθεί. Ασφαλώς η μετεκλογική πράξη σε κάθε περιοχή είναι συνυφασμένη με την υλοποίηση και εφαρμογή του προγράμματος του συνδυασμού που πήρε την εξουσιοδότηση από το εκλογικό σώμα. Η μετουσίωση του προεκλογικού προγράμματος σε πράξη αποτελεί ασφαλώς δύσκολη διαδικασία και από την ασφαλή υλοποίηση κρίνεται ο βαθμός ικανοποίησης των αναγκών των κατοίκων της κάθε περιοχής. Το κάθε εκλογικό πρόγραμμα συνδέεται με τον οραματισμό της ομάδας που το προτείνει για το μέλλον της περιοχής και, ασφαλώς, περιέχει τρόπους και διαδρομές για την υλοποίησή τους.

Η εξουσιοδότηση που δίνεται από το εκλογικό σώμα  αποτελεί την πεμπτουσία υλοποίησης της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας Οι πολίτες, όμως, τα 4 χρόνια που μεσολαβούν από την κάθε εκλογική αντιπαράθεση μέχρι την επόμενη, έχουν υποχρέωση να παρεμβαίνουν για να γίνει δυνατή η μετατροπή του προγράμματος σε πράξη. Γιατί  έτσι μόνον μπορούν να μεγιστοποιούνται τα αποτελέσματα στις υποθέσεις που διαχειρίζονται οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης. Το κύριο πρόβλημα της πολιτικής στη σύγχρονη εποχή αποτελεί η απώλεια οικονομικών πόρων, που δημιουργείται επειδή σημαντικά ποσά διοχετεύονται σε επενδύσεις μειωμένης αποδοτικότητας ή για κάλυψη πρόσκαιρων και καταναλωτικών αναγκών.  Σ` αυτή την περίπτωση δεν προκύπτει πολλαπλασιασμός οικονομικών αποτελεσμάτων, που μόνον αυτός μπορεί να οδηγήσει τις κοινωνίες σε ανάπτυξη και ευημερία.

Εδώ ακριβώς βρίσκονται οι παρενέργειες της πολιτικής, όπως εκδηλώνεται στην πράξη. Επειδή τα προγράμματα μακράς πνοής θέλουν πολλά χρόνια για να εμφανίσουν αποτελέσματα, παραμερίζονται για να προωθηθούν έργα μικρής εμβέλειας, αλλά άμεσης απόδοσης, κυρίως αναφερόμενα σε ωφέλεια συγκεκριμένων ατόμων. Έτσι διαμορφώνεται μια σχέση άμεσης ανταποδοτικότητας, μέσω της οποίας το οικονομικό όφελος μεταφράζεται σε πολιτική εκδούλευση.  Αυτές οι εξυπηρετήσεις, στην κοινή γλώσσα «ρουσφέτια» εκδηλώνονται εντονότερα την προεκλογική περίοδο, γιατί αποτελούν τρόπο προσέλκυσης ψήφων. Όλα αυτά δημιουργούν μια τυπική αναπαραγωγή του πολιτικού συστήματος, νόμιμη ή νομιμοφανή, σε ένα βαθμό θεμιτή, στενά συνδεδεμένη με την ανθρώπινη φύση και τον ψυχισμό των ανθρώπων. Λέμε θεμιτή, γιατί σε πολλά άτομα η πορεία ζωής τους προσδιορίζεται από την ανάγκη καταπολέμησης του ένστικτου μειονεξίας που τα βασανίζει. Αυτή τη μειονεξία επιχειρούν να κρύψουν με την ανάδειξη σε αξιώματα, για να προκύπτει έτσι «απόδειξη» της δύναμής τους. Όμως τα άτομα αυτά, που δεν έχουν ισχυρή σύνδεση των ατομικών τους στόχων με τις κοινωνικές ανάγκες, σε τρόπο που να αλληλοϋποστηρίζονται στα εκλογικά προγράμματα και στη μετεκλογική πράξη, θα είναι δυστυχή είτε πετυχαίνουν εκλογικές νίκες, είτε όχι. Και, δυστυχώς, η ατομική δυστυχία μεταφέρεται και στην κοινωνική ομάδα αναφοράς.

Για την τελευταία το πρόβλημα δημιουργείται αργά και σταθερά. Οι απώλειες στα οφέλη από τους οικονομικούς πόρους, λόγω της περιορισμένης αποτελεσματικότητας αυτού του τρόπου επένδυσής τους, οδηγούν μακροχρόνια τις συγκεκριμένες περιοχές σε στασιμότητα και μαρασμό. Η σχέση μεταξύ των αναγκών και της ικανοποίησής τους διαταράσσεται. Τότε εμφανίζονται και οι αρνητικότητες στο πολιτικό σύστημα, που προσπαθεί να αντιδράσει και να συγκρατήσει την κατάσταση, να επιτύχει τη διατήρησή του. Για να προκληθούν, όμως απ` αυτή την αιτία, πολιτικά αποτελέσματα ανατροπής είναι αναγκαίο η αρνητική επίπτωση από την οικονομική στασιμότητα να έχει φθάσει σε οξεία φάση. Τότε η δυσαρέσκεια των πολιτών εκφράζεται και  πολιτικά. Τότε μόνον ωριμάζουν οι συνθήκες για δρομολόγηση ριζοσπαστικών μεταβολών.

Η αξιόπιστη εφαρμογή από τους αιρετούς των προεκλογικών τους διακηρύξεων, και μάλιστα με συνέπεια και επιδίωξη του μέγιστου κοινωνικού οφέλους, δημιουργεί στις περιοχές τους σταθερότητα και ισορροπία. Η εφημερίδα μας από την έκδοσή της παρακολουθεί αυτές τις εξελίξεις και επιχειρεί διαμορφώνοντας τεκμηριωμένο λόγο να πληροφορεί τους αναγνώστες της και να παρεμβαίνει με τις απόψεις της προς όφελος της περιοχής μας και των κατοίκων της. Αυτή η πάγια αρχή, που εφαρμόζεται όλ` αυτά τα χρόνια, ήπια και αναλυτικά,  θα συνεχιστεί και κατά τη νέα περίοδο, γιατί αποτελεί και έναν από τους κύριους σκοπούς της έκδοσής της. Το όραμα της Μάνης που αναγεννιέται και ευημερεί αποτελεί διαχρονική ιδέα. Αυτή την ιδέα, εμείς θα την προωθούμε  με όσο το δυνατό μεγαλύτερη δύναμη και επιμονή μπορούμε…

___________________________

H AΠOΔYNAMΩΣH TOY MANIATIKOY IΣTOY (Δεκέμβριος 2002)

Για κάθε εχέφρον και οργανωτικό άτομο η αγάπη για τον τόπο του και τους συμπατριώτες του εκφράζεται με τη συμβολή του στην εξασφάλιση σταθερών προϋποθέσεων για την ικανοποίηση των αναγκών των ανθρώπων που τον κατοικούν. Kυρίως, όμως, εκφράζεται με την εξασφάλιση των προοπτικών για την ανάπτυξη και την προέκταση στο χρόνο των ιδανικών και των λοιπών στοιχείων που χαρακτηρίζουν τον τόπο. Aυτό είναι και το μήνυμα που έχομε υποχρέωση να αφομοιώσομε, όσοι Mανιάτες τιμούμε τη μνήμη των προγόνων μας. Πολλοί ισχυρίζονται ότι αυτά είναι αυτονόητα και τα τηρούν. Δυστυχώς, όμως, έρχεται ο έλεγχος των ενεργειών του καθενός μας στην πράξη , που αποδείχνει άλλες συμπεριφορές, διαφορετικές, ή πολλές φορές αντίθετες, απ’ αυτή την αφετηρία.

H εξασφάλιση των σταθερών προϋποθέσεων ανάπτυξης της Mάνης απαιτεί ένα καλά οργανωμένο σχέδιο ενεργειών, που είναι υποχρεωμένοι να εκπονήσουν σε κάθε περιοχή οι αιρετοί εκπρόσωποι των περιοχών και των οργανωμένων κοινωνικών ομάδων. Tο σχέδιο αυτό θα συναρθρώνει τις επιδιώξεις και τους στόχους ανάπτυξης της κάθε περιοχής και θα προσδιορίζει με σαφήνεια, σε ενιαίο πλαίσιο επιδιώξεων, τα αιτήματα και τους πόθους του μανιάτικου χώρου. Aυτή η προοπτική για να έχει αποτελεσματικότητα είναι αναγκαίο να συναρθρώνεται εσωτερικά, αλλά και να προωθείται συντονισμένα και αποτελεσματικά στα υπερκείμενα πολιτικά επίπεδα για αποδοχή και λήψη μέτρων υλοποίησής της. Aυτό απαιτεί τη διαμόρφωση ενός μανιάτικου ή φιλομανιάτικου «λόμπι» σε Nομαρχιακό, Περιφερειακό και Eθνικό επίπεδο. Aυτά τα «λόμπι», δηλαδή οι ομάδες προώθησης των στόχων και των επιδιώξεων της περιοχής, είναι αναγκαίο να σπονδυλώνεται κυρίως από αιρετούς εκπροσώπους σε κάθε επίπεδο. Aλλά και να καθοδηγείται από φωτισμένα άτομα της κοινωνίας, εκπροσώπους του πνεύματος και του πολιτισμού. H επιτυχία αυτών των πολιτικών ξεκινάει από τον κοινό σχεδιασμό που θα οδηγήσει, μετά από συναινέσεις και συναποδοχές, στο εσωτερικό των περιοχών της Mάνης, στην προώθηση των κατάλληλων προσώπων που θα προωθηθούν για να εκπροσωπήσουν τα μανιάτικα συμφέροντα και θα διαμορφώσουν τις ομάδες υποστήριξής τους σε Nομαρχιακό, Περιφερειακό και Eθνικό επίπεδο. O αντικειμενικός παρατηρητής διαπιστώνει ότι, την τελευταία περίοδο, αυτή η διαδικασία βρίσκεται σε υποχώρηση. Eνώ μετά τις εκλογές του 1994 είχαμε μανιάτικης καταγωγής Nομάρχες και στους δύο Nομούς, Λακωνίας και Mεσσηνίας, που εντάσσεται η Mάνη, με την πρόωρη απώλεια του ενός και την υποχρεωτική αποχώρηση του άλλου εξαφανίστηκε η δυνατότητα για προώθηση των μανιάτικων δικαίων που, έστω θεωρητικά, υπήρχε. Tην ίδια πτωτική τάση παρουσιάζει και η μανιάτικη εκπροσώπηση σε επίπεδο νομαρχιακών συμβούλων και μελών των διοικουσών επιτροπών των Eνώσεων Δήμων και Kοινοτήτων (TEΔK), που διαμορφώνουν το μεσαίο διοικητικό ιστό της αιρετής αυτοδιοίκησης. (Mε τον όρο μεσαίο διοικητικό ιστό της αιρετής αυτοδιοίκησης εννοούμε τα θεσμικά όργανα που διαμορφώνουν τους όρους παρέμβασης και πολιτικών επιλογών σε επίπεδο Nομαρχίας και Περιφέρειας). Tα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα σε Eθνικό επίπεδο που, εδώ και πολλές δεκαετίες προβάλλει ως όνειρο, η ανάδειξη βουλευτή με μανιάτικη συνείδηση στους δύο Nομούς.

Aν θέλομε να ανασχεθεί αυτή η κατάσταση είμαστε υποχρεωμένοι να αντλήσομε παραδείγματα από τον τρόπο που λειτουργούν οι συμπατριώτες μας στο λεκανοπέδιο Aττικής. Παρά τις πολυδιασπάσεις των συλλόγων τους, που δυσκολεύουν σημαντικά τα πράγματα, εστιάζουν ευκολότερα σε κοινούς στόχους, για εκλογή ατόμων, που εκτός των άλλων ικανοτήτων τους διατηρούν τη μανιάτικη συνείδηση, δηλαδή την αγάπη για τον τόπο μας, την ιστορία του, αλλά και τους ανθρώπους του. Kαι μας δίνουν τη δυνατότητα να χαμογελάμε όταν εκλέγονται Δήμαρχοι, Nομάρχες και βουλευτές με μανιάτικη καταγωγή και συνείδηση.

H εφημερίδα μας, πάνω από προσωπικές και μίζερες προσεγγίσεις, κάνει έκκληση σε όλους τους εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης και των κοινωνικών ομάδων των περιοχών της Mάνης, να εξαρθούν στο ύψος των περιστάσεων και των αναγκών του τόπου μας. Που απαιτούν να βρούμε όλοι μαζί διαδρομές που θα μπορούν να στηρίξουν και να προωθήσουν την ανακυττάρωση της Mάνης. Aυτή η αυτόματη ανοδική διαδικασία, που άρχισε με τη στροφή του ενδιαφέροντος των επισκεπτών σε περιοχές με ταυτότητα, παρελθόν και μνημεία, θα μαραθεί σύντομα αν δε βρεθεί τρόπος να υποστηριχθεί με τα κατάλληλα έργα και ενέργειες, ρίχνοντας και πάλι, όπως τόσες δεκαετίες πριν, τη Mάνη στη φτώχεια και τον ξενιτεμό. Στην περίοδο που διανύομε, προβάλλει ως αναγκαίος όρος για το μέλλον του τόπου μας, οι ανάγκες της Mάνης να αντιμετωπιστούν με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση έργων, και γενικότερα επενδύσεων, από τα Nομαρχιακά, Περιφερειακά και Eθνικά Προγράμματα.

Tα άτομα που θα αποτελέσουν τους φορείς προβολής, και γιατί όχι επιβολής, των μανιάτικων επιδιώξεων έχουν υποχρέωση να τους βρούν και να τους προβάλλουν οι εκπρόσωποι των περιοχών. Ξεπερνώντας μικροσυμφέροντα και μικροφιλοδοξίες, στηριζόμενοι σε αντικειμενικά στοιχεία και προϋποθέσεις. Mόνον τότε θα μπορέσουν οι γενιές του σήμερα να φανούν αντάξιες στις επιταγές και στα μηνύματα από το ιστορικό παρελθόν της περιοχής μας.

AYTH EINAI H EΛΛAΔA, AYTH EINAI H MANH (Ιανουάριος 2001)

Η μισή πρόταση του τίτλου αποτελείται από τα λόγια που είπε ο πρωθυπουργός όταν πληροφορήθηκε τα σχετικά με την τραγωδία της βύθισης του “Σαμίνα”, πριν από δυό μήνες. “Αυτή είναι η Ελλάδα”, σημαίνει τις δύο Ελλάδες, από τη μιά μεριά την Ελλάδα της συναλλαγής, της καπατσοσύνης, του νεοπλουτισμού και της διαπλοκής και από την άλλη την Ελλάδα της αυτοθυσίας, της αυταπάρνησης και της αυθόρμητης προσφοράς. Γιατί με αφορμή το ναυάγιο δόθηκε η δυνατότητα να παρουσιαστούν κοντά – κοντά και οι δυό αυτές αντιφατικές όψεις. Από τη μιά μεριά προβάλλει η αδίστακτη αναζήτηση του πλούτου και του στενού ατομικού οφέλους από τους πλοιοκτήτες, με παρέλκυση, παράκαμψη και άμβλυνση των νομίμων και στο όνομα του κοινωνικού συμφέροντος επιβαλλόμενων ελέγχων, αλλά και η ευκαιριακή διοίκηση και διαχείριση του πλοίου από τους πλοιάρχους, φυσικούς προστάτες της ασφάλειας των επιβατών. Από την άλλη διαπιστώνεται το μεγαλείο της ελληνικής ψυχής, ιδιαίτερα στο πρόσωπο νέων ανθρώπων, που καταπολεμούν τον πανικό που προκλήθηκε από τους ερασιτεχνισμούς των ιθυνόντων και οργανώνουν επιχειρήσεις διάσωσης των άλλων με κίνδυνο της ίδιας της ζωής τους. Η διαπίστωση που περιέχει η φράση θα ήταν επίκαιρη και αυθεντική με μία προϋπόθεση: το πολιτικό σύστημα να είχε βάλει από «μακρού χρόνου» σκοπό του την εξουδετέρωση του κακού και μικρόψυχου προσώπου μας και να καθοδηγεί με το παράδειγμα των εκπροσώπων του στην ολοένα και μεγαλύτερη εστίαση στο άλλο, το  πρόσωπο της αυτοθυσίας και της κοινωνικής προσφοράς. Δυστυχώς, με αρκετές λαμπρές εξαιρέσεις, τα πρότυπα από το πολιτικό σύστημα κινούνται προς την αρνητική κατεύθυνση. Γι` αυτό η φράση του πρωθυπουργού θεωρήθηκε αδόκιμη, ανεπιτυχής και ανεπίκαιρη.

Πιστεύομε ότι μ` αυτή την αφορμή μας δίνεται η ευκαιρία να κάνομε και μεις οι Μανιάτες την αυτοκριτική μας για τα δικά μας χαρακτηριστικά. Ιδιαίτερα γιατί στον τόπο μας έχει γίνει αποδεκτό ότι εμφανίζονται από πολύ παλιά, σε πιο ακόμα ακραία μορφή, ετερόκλιτες και αντιφατικές όψεις στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Θεωρούμε ότι δεν χρειάζεται περισσότερη επιχειρηματολογία για την απόδειξη της προηγούμενης πρότασης, γιατί έχει προβληθεί από τις ιστορικές διηγήσεις, αλλά και από τα κείμενα των ξένων περιηγητών που επισκέφτηκαν τους 5 προηγούμενους αιώνες την περιοχή μας. Δεν αρκεί, όμως, η διαπίστωση, αλλά το κυριότερο είναι η αναζήτηση τρόπων βελτίωσης των δεδομένων. Πιστεύομε ότι με δύο κυρίως τρόπους έχομε τη δυνατότητα να μειώσομε τις αρνητικότητες που προξενεί η όψη του Μανιάτη με τα αρνητικά χαρακτηριστικά. Ο πρώτος είναι η παιδεία και ο δεύτερος η κοινωνική ευημερία. Παρότι πιστεύομε ότι από την πρώτη παράγεται η δεύτερη θα προσπαθήσομε να τις παρουσιάσομε ξεχωριστά.

Πιστεύομε ότι με τα χρόνια η παιδεία του Μανιάτη βελτιώνεται και οι θετικές επιδράσεις της προκύπτουν δημιουργώντας συνεχείς βελτιώσεις στις συμπεριφορές του. Νομίζουμε όμως ότι, λόγω της ισχυρής αρνητικότητας που δημιουργήθηκε τα χρόνια που η ανάγκη της επιβίωσης ωθούσε με κυριαρχικό τρόπο στην εκμάθηση της πολεμικής τέχνης, χρειαζόμαστε ισχυρότερες δόσεις παιδείας στις μέρες μας. Και οι συμπατριώτες μας που απομακρύνθηκαν από τον τόπο μας τα κατάφεραν να την αποκτήσουν, αποδείχνοντας με τις δραστηριότητες και τις σταδιοδρομίες τους, πόσο υψηλό είναι το θετικό σκέλος των μανιάτικων χαρακτηριστικών. Εμείς που μείναμε στους μικρούς οικισμούς μας ακόμα προσπαθούμε να ισορροπήσομε τις αρνητικότητες. Γι` αυτό προβάλλει ως αναγκαιότητα η βελτίωση της εκπαίδευσης στα σχολεία της Μάνης, ώστε στο άμεσο μέλλον να προκύψει τελικά το υψηλό θετικό σκέλος των μανιάτικων χαρακτηριστικών.

Η ευημερία είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι ημερεύει τα ήθη. Με την ευημερία το ένστικτο της επιβίωσης που οδηγεί στη σύγκρουση δεν έχει ιδιαίτερο λόγο να αναπτυχθεί. Και έτσι εμφανίζεται μόνον σε ακραίες και έκτακτες περιπτώσεις. Το ότι η παιδεία και η εκπαίδευση αναπτύσσουν στο μέγιστο βαθμό τις ικανότητες που κουβαλάει προίκα από τη φύση ο άνθρωπος είναι ολόπλευρα αποδεκτό. Όπως επίσης και το ότι με την ανάπτυξη αυτών των πνευματικών χαρακτηριστικών έρχονται ως συνέπεια και τα υλικά αγαθά. Έτσι φθάνομε σε μιά ολόπλευρη προσέγγιση της ευημερίας.

Μετά από μιά μακροχρόνια επίδραση παιδείας στον άνθρωπο, ο πολιτισμός που προκύπτει από το καταστάλαγμά της, διώχνει πλήρως τις αρνητικές ιδιότητες που διατηρήθηκαν μακροχρόνια λόγω των δυσμενών κοινωνικών συνθηκών.

Η Μάνη μας οφείλει να κάνει γρήγορα αυτές τις διαδρομές. Αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για να οδηγηθούμε σε μιά νέα περίοδο ευημερίας. Το χρωστάμε στα παιδιά μας. Για να μπορούμε εμείς οι Μανιάτες να εξαλείψομε το αρνητικό κομμάτι του δεύτερου μισού του σημερινού τίτλου: με τη φράση «αυτή είναι η Μάνη» να εννοούμε μόνο την αυτοθυσία και την κοινωνική προσφορά.

___________________________

ΣYNENΩΣEIΣ: H ΩPA ENOΣ ΠPΩTOY AΠOΛOΓIΣMOY (Φεβρουάριος 2001)

Πιστεύομε ότι η κάθε περιοχή θα πρέπει να έχει ανοιχτά τα μάτια της στον έξω κόσμο, να παίρνει και να στέλνει μηνύματα. Ταυτόχρονα να ισχυροποιείται από αυτά αφομοιώνοντας τα χρήσιμα στοιχεία. Και τέλος τα αγαθά από την ισχυροποίηση  να τα κατανέμει δίκαια ανάμεσα στους ανθρώπους και τους μικροτόπους της. Αυτές οι ιδέες μας οδηγούν στην αποδοχή της πολιτικής των συνενώσεων των μικρών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που εφαρμόστηκε στη χώρα μας πριν από δύο χρόνια. Μέτρο ιδιαίτερα αναγκαίο  στην περιοχή μας, τη Μάνη, λόγω του μεγάλου αριθμού τους και του μικρού πληθυσμού του καθενός, που αποτελούν αντικίνητρα γιά οποιοδήποτε σχέδιο ανάπτυξης, για την οποιαδήποτε πρακτική εφαρμογή οραμάτων τοπικής ευημερίας.

Τώρα, δύο χρόνια μετά, στη μέση της τετράχρονης θητείας των εκλεκτών των τοπικών κοινωνιών, νομίζομε ότι έφθασε η ώρα ενός πρώτου απολογισμού. Η πολιτική εξ` άλλου είναι επιστήμη που τροφοδοτείται, αλλά και τροφοδοτεί, την εμπειρία. Από αυτή τη διπλή σχέση βελτιώνεται η ζωή των ανθρώπων. Ο κάθε  απολογισμός ξεκινάει απο τα δεδομένα, δηλαδή απο τα κύρια στοιχεία της διαχείρισης και στη συνέχεια ασχολείται με τους κανόνες που γίνεται αυτή η διαχείριση. Κυρίως με τους δημοκρατικούς κανόνες συμμετοχής, που είναι αναγκαίοι στην τοπική αυτοδιοίκηση, λόγω της άμεσης σχέσης εκλογικού σώματος και αιρετών. Αυτά τα δεδομένα περιγράφονται στα τρία σημεία που ακολουθούν.

Πρώτο: Οι Δήμοι της Μάνης μπόρεσαν επιτέλους να φτιάξουν προϋπολογισμούς, με έσοδα και έξοδα που δεν ήσαν εικονικά, ή ισχνά και υποτυπώδη, όπως γινόταν με τις Κοινότητες  Για κάθε χιλιάδα πληθυσμού τους, σε χοντρές γραμμές, μπορούν να διαχειρισθούν εκατό εκατομμύρια δραχμές το χρόνο. Να διαχειρισθούν σημαίνει να τα εισπράξουν, να προγραμματίσουν που θα χρησιμοποιηθούν και να παρακολουθήσουν τα αποτελέσματά τους.

Δεύτερο: Αντλώντας άμεση εξουσία από το εκλογικό σώμα, έχουν ισχυρή δυνατότητα διεκδίκησης χρημάτων στις κατανομές που γίνονται σε ευρύτερους σχεδιασμούς, δηλαδή σε Νομαρχιακό, Περιφερειακό ή Εθνικό επίπεδο. Αυτή η δυνατότητα, αν ασκηθεί κατάλληλα, μπορεί να φέρει άλλα τόσα χρήματα κάθε χρόνο στην περιοχή για δημόσιες και κοινωνικές επενδύσεις, δηλαδή δρόμους, δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, κτίρια, λιμάνια.

Τρίτο και κυριότερο: Ο ισχυρός προϋπολογισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως το καταλληλότερο εργαλείο για βελτίωση των ποιοτικών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των μικροπεριοχών του κάθε Δήμου. Αρκεί να έχουν καθορισθεί κοινά αποδεκτοί τρόποι διοίκησης και διαχείρισης, με βάση δημοκρατικές και συνεργατικές αρχές και κανόνες λειτουργίας.

Οι νόμοι του κράτους που αφορούν την τοπική αυτοδιοίκηση έχουν δύο χαρακτηριστικά. Το ένα είναι ότι η εφαρμογή τους  δίνει μεγάλα περιθώρια πρωτοβουλίας και το άλλο περιορίζει τις αρμοδιότητες των συλλογικών οργάνων αναθέτοντας σχεδόν απόλυτες εξουσίες στο δήμαρχο.

Η κριτική για τον απολογισμό των δύο χρόνων δεν οδηγεί σε αισιοδοξία. Στις περισσότερες περιπτώσεις έλειψαν δύο αναγκαία στοιχεία:

Η ολοκληρωμένη μελέτη των θεμάτων της περιοχής αρμοδιότητας γιά τη διαμόρφωση συνολικής πρότασης και ο  δημοκρατικός προγραμματισμός, η συμμετοχή δηλαδή των τοπικών κοινωνιών, μέσω των τοπικών συμβουλίων στην τελική φάση του προγραμματισμού έργων και ενεργειών του κάθε δήμου.

Δυστυχώς ο τρόπος που λειτουργεί το πολιτικό σύστημα της χώρας μας έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και το κύτταρο της δημοκρατίας την αυτοδιοίκηση. Η επομένη των εκλογών θεωρείται απαρχή ετσιθελισμού και εφαρμογής σχεδίων μικροπολιτικής με αντικειμενικό σκοπό τη διατήρηση της εξουσίας και την ανανέωση της εντολής. Και επειδή μικροπολιτική σημαίνει να πασχίζεις για τα μικρά που ενδιαφέρουν συγκεκριμένα άτομα ενώ ταυτόχρονα χάνεις τα μεγάλα που αφορούν σε μεγάλα σύνολα ή την ολότητα προκύπτει αυτόματα το συμπέρασμα για λαθεμένη πορεία. Στην περίπτωση της αυτοδιοίκησης μια τέτοια πολιτική είναι καταστροφική  γιά το μέλλον της περιοχής, για την επιβίωσή της. Ιδιαίτερα όταν διαμορφώνονται από εξωτερικούς παράγοντες προϋποθέσεις γιά οικονομική άνθηση και ευημερία.

Ο δρόμος για ένα θετικό απολογισμό έχει ήδη διατυπωθεί πιό πάνω: Ολοκληρωμένη προσέγγιση της ανάπτυξης για κάθε περιοχή και λειτουργία του δημοκρατικού προγραμματισμού στις τοπικές κοινωνίες και τους θεσμούς τους. Μένουν ακόμα δύο χρόνια για τους πρώτους αιρετούς των δήμων μετά τις συνενώσεις. Ας συνεκτιμήσουν αυτές τις θέσεις, γιατί το καλό της αυτοδιοίκησης, το καλό της Μάνης είναι πάνω από προσωπικά συμφέροντα και εγωκεντρισμούς…

_____________________________

ΠOΛITIKH HΘIKH (Μάρτιος 2001)

Υπάρχει σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στις δημοκρατικές και τις αυταρχικές διοικήσεις;  Ασφαλώς: οι δημοκρατικές διοικήσεις στηρίζονται σε νόμους, αλλά κυρίως σε γενικές αρχές και άτυπους κανόνες που διαμορφώνουν  δημοκρατικά ήθη και συμπεριφορές. Και αυτό γιατί η δημοκρατία προέκυψε εξελικτικά ως ο μόνος τρόπος διακυβέρνησης που δημιουργεί αποτελέσματα με θετικό κοινωνικό ισοζύγιο. Ενώ όλοι οι άλλοι τρόποι διακυβέρνησης οδηγούν σε μηδενικό κοινωνικό ισοζύγιο,δηλαδή ευνοούν κάποιες κοινωνικές ομάδες σε βάρος των άλλων. Γι`αυτό μόνον στις δημοκρατίες διαμορφώνεται ανώτερο επίπεδο πολιτισμού καi ήπιες σχέσεις μεταξύ των πολιτών, αλλά και μεταξύ των πολιτικών ομάδων. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει στις αυταρχικές διοικήσεις, είτε σε κρατικές δομές αναφερόμαστε, είτε σε επιμέρους θεσμούς και μορφώματα που μπορεί να λειτουργούν ακόμα σε δημοκρατικές χώρες. Αυτό συμβαίνει γιατί στις αυταρχικές διοικήσεις άτομα και ομάδες υστερούν στην πολιτισμική ανέλιξη. Επειδή στη μιά και στην άλλη περίπτωση προκύπτουν διαφορετικές καταστάσεις συμπεριφοράς και ανθρώπινων σχέσεων που διαμορφώνουν τελικά στοιχεία ηθικής, θα επιχειρήσομε να  κάνομε ανάλυση και απλούστευση.

Στις δημοκρατίες αντιπαλεύουν για τη διακυβέρνηση διαφορετικές αντιλήψεις, που εκφράζονται από ομάδες ατόμων. Οι αντιλήψεις αυτές συνδέονται με κοινωνικές ιδέες και οικονομικά συμφέροντα. Όλα αυτά όμως υπόκεινται στην αναγκαιότητα ύπαρξης και λειτουργίας του θεσμού, είτε το κράτος είναι αυτός, είτε κάποια μερική έκφρασή του, όπως οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης. Το κάθε πολιτικό πρόγραμμα επιδιώκει τη μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων του θεσμού γιά τον οποίο θα εφαρμοστεί. Αυτή η βάση επιβάλλει την ύπαρξη ήπιων σχέσεων μεταξύ των αντιπαρατασσομένων πολιτικών ομάδων, ώστε η διαπάλη να είναι μόνον στις ιδέες και την αποτελεσματικότητά τους. Ανασκοπώντας τις προηγούμενες περιόδους διαπιστώνομε ότι αυτό δεν αποτελεί σταθερό χαρακτηριστικό, αλλά ούτε η εξέλιξή του γίνεται ομαλά. Διαπιστώνουμε όμως ότι όσο πιό δημοκρατικά είναι τα πολιτεύματα, τόσο ευκολότερο είναι να διαμορφωθεί και πολιτική ηθική, που οδηγεί σε ήπιες σχέσεις μεταξύ των πολιτών.

Μιά άλλη επίδραση στη διαμόρφωση ηπιότητας στα άτομα, ασκεί η παιδεία και η εκπαίδευση. Όταν αυτά τα αγαθά προσφέρονται από τη δημοκρατική  πολιτεία στους πολίτες ουσιαστικά και γενικευμένα, τους οδηγούν σε αποδοχές κοινών  κανόνων που, με την ενηλικιότητά τους, τους εφαρμόζουν ως πολίτες αξιόπιστα και συνεργατικά. Όταν δυστυχώς η πολιτεία χάσει το δημοκρατικό χαρακτήρα της, τα αγαθά αυτά προσφέρονται με γενικευμένο τρόπο για να εξυπηρετήσουν στρεβλώσεις της προσωπικότητας και οδηγούν σε αναιρέσεις των ηθικών κανόνων. Τότε η παιδεία και η εκπαίδευση χρησιμοποιούνται ως μέσα διάδοσης αυταρχικών ιδεών, οδηγώντας μ` αυτό τον τόπο σε έκπτωση το επίπεδο πολιτισμού.

Υπαινιχθήκαμε και τρίτο παράγοντα που δημιουργεί παρεκκλίσεις από τα δημοκρατικά ήθη στη λειτουργία των θεσμών, τη στρεβλή προσωπικότητα ατόμων που με κανονικές ή όχι διαδικασίες βρίσκονται στην κορυφή της διοίκησής τους. Η στρέβλωση στην οποία αναφερόμαστε οδηγεί τις  περισσότερες φορές σε παραμορφώσεις τη δημοκρατική λειτουργία των θεσμών και τους κανόνες ηθικής που έχουν ενσωματωθεί σ` αυτούς ως αυτονόητο παρακολούθημά τους σε υποχώρηση. Η κυριότερη στρέβλωση προέρχεται από τη σφαίρα της Ψυχολογίας και αποτελεί παραλλαγές του συνδρόμου της μειονεξίας. Με αντιδημοκρατικές συμπεριφορές επιχειρείται η συγκάλυψη  του πραγματικού περιεχομένου που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι λειψό και μισάνθρωπο, παράγοντας σωρεία αρνητικοτήτων. Αν η περίπτωση του Χίτλερ αποτελεί ένα ακραίο παράδειγμα, κυκλοφορούν στη δημοκρατική πολιτεία μας δεκάδες τυραννίσκοι που αναρριχήθηκαν με ποικίλους τρόπους στη διοίκηση θεσμικών μορφωμάτων ή οργανισμών. Το ανακουφιστικό στοιχείο στις περιπτώσεις αυτές είναι η βραχυβιότητά τους, λόγω των προστατευτικών κανόνων της δημοκρατίας. Το επίπεδο του πολιτισμού μας είναι αρκετά υψηλό για να μπορεί να εξουδετερώνει, αργά ή γρήγορα, αυτά τα φαινόμενα. Όμως η πολιτική ηθική υφίσταται πλήγματα και υποχωρήσεις, γεγονός που επιβάλλει στη δημοκρατική κοινότητα την αντιμετώπιση τέτοιων παρεκκλίσεων από τη δημοκρατική οδό στη ρίζα τους.

Όπως συνήθως επισημαίνομε, μέσα στα ιδιοχαρακτηριστικά της μανιάτικης κοινωνίας εντάσσεται και η ροπή σε ακραίες καταστάσεις. Γι` αυτό εμφανίζονται συχνά τοπικοί τυραννίσκοι με υπερφίαλο αυταρχισμό, που έχει ως αφετηρία τα ψυχολογικά υπόβαθρα που αναφερθήκαμε. Το αισιόδοξο είναι ότι και στον τόπο μας ολοένα και σπανιότερα επιβιώνουν, παρασυρόμενοι από την επιτακτική ανάγκη της περιοχής για πρόοδο και ευημερία, που μόνο σε συνθήκες δημοκρατίας και με σταθερούς κανόνες πολιτικής ηθικής και συνεργασίας μπορεί να επιτευχθεί.

_______________________

ΣTON TPITO XPONO (Απρίλιος 2001)

Φαίνεται πολύ μακρινή η εποχή που αποφασίσαμε να κάνομε το μεγάλο τόλμημα: να διαμορφώσομε ένα βήμα προβολής της Mάνης και των μανιάτικων θεμάτων, τη MANIATIKH AΛΛHΛEΓΓYH. Eφόδια είχαμε τον  ψυχισμό μας, την αγάπη για τον τόπο μας, τη λατρεία των προγόνων μας και κυρίως τη διάθεση να βοηθήσομε τη νέα γενιά των παλικαριών της Mάνης να παραμείνει και να δημιουργεί στον τόπο μας. Tο πόσο πετύχαμε τους στόχους μας αυτούς, στο διάστημα που μεσολάβησε, είναι θέμα που κρίνεται κυρίως από τους αναγνώστες μας. Όμως η συνεχής αύξηση της κυκλοφορίας μας, αλλά και οι προτροπές των φίλων της εφημερίδας για επέκταση των θεμάτων που προβάλλομε σε ολοένα και ευρύτερο χώρο της Mάνης, μας δίνει την αισιοδοξία ότι βαδίζουμε στο σωστό δρόμο. H συντακτική επιτροπή  καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που στηρίζουν στην εφημερίδα οι Mανιάτες και οι φιλομανιάτες. Διεισδύομε στο βάθος των ειδήσεων, επιχειρούμε να τις αναλύσομε και να διαμορφώσομε μια υπεύθυνη και εμπεριστατωμένη ενημέρωση για τα δρώμενα που δημιουργούν επιπτώσεις στην περιοχή μας και στους καταγόμενους απ` αυτή. Όπως προκύπτει αυτονόητα, προβάλλομε πρόσωπα και ενέργειες που κατατείνουν σε μανιάτικα οφέλη και κριτικάρομε αυστηρά εκείνους, που με τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους ζημιώνουν τη Mάνη και τους Mανιάτες. Θεωρώντας ότι η Mάνη δεν είναι μόνον τόπος αλλά και τρόπος ζωής, έχομε κάνει υπέρβαση των κομματικών αντιπαραθέσεων και σκοπιμοτήτων απέχοντας από τέτοιου είδους  θεωρήσεις των θεμάτων. H κοινή καταγωγή και τα δίκαια μας είναι σημαντικός πόλος για να συσπειρώνει OΛOYΣ τους Mανιάτες και τους φίλους της Mάνης, ξεπερνώντας τους διαχωρισμούς που δημιουργούν οι κομματικές γραμμές. Tο σύνθημά μας είναι: κάθε μανιάτης και φιλομανιάτης από όποιο πόστο βρίσκεται ας εισφέρει τη συνδρομή του για την προώθηση των μανιάτικων δικαίων. Έτσι μόνο μπορεί να οικοδομηθεί ένα φωτεινό αύριο για τα μανιατόπουλα.

Eπιθυμούμε αρμονική συνεργασία με τις γειτονικές μας περιοχές. Άλλωστε το μανιάτικο στοιχείο σε όλες αυτές είναι ιδιαίτερα έντονο, διαμορφώνοντας κοινότητα αναγκών και συμφερόντων. Γι` αυτό προτείνομε και επιμένομε για την καθιέρωση σταθερών κανόνων συνεργασίας, τόσο σε θέματα τρέχουσας διαχείρισης, όσο και σε θέματα επενδύσεων. H ανάπτυξη αποτελεί κοινό στόχο πολλών γεωγραφικών περιοχών και η συνεργασία προβάλλει ως ο ακρογωνιαίος λίθος της.

Aπαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσομε να εντάξομε την πατρίδα μας στις αναπτυγμένες περιοχές, με όλα τα οφέλη που δημιουργεί μια τέτοια ένταξη αποτελεί η έμφαση στην παιδεία και την εκπαίδευση των παιδιών μας. Γι` αυτό έχομε όλοι υποχρέωση να προωθούμε ότι έχει σχέση με τα πνεύμα και τον πολιτισμό στον τόπο μας.

Προσβλέπομε για την προώθηση των στόχων μας στη συσπείρωση των απόδημων Mανιατών, που στερήθηκαν και στερούνται τον τόπο των προγόνων τους. Mε τα χαρακτηριστικά της μανιάτικης γης και την πατρογονική δόξα  ως εφόδια, οδηγήθηκαν στους δύσκολους δρόμους της ξενιτιάς, αλλά πέτυχαν  επαγγελματική αποκατάσταση και οικογενειακή πρόοδο. Διαμόρφωσαν έτσι πολλές μανιάτικες πατρίδες στους τόπους εγκατάστασής τους. O νόστος για τις πατρογονικές τους ρίζες και η μετάδοση στους απογόνους τους των ηρωϊκών χαρακτηριστικών της Mάνης, αποτελούν σημεία συνάφειας με τις επιδιώξεις μας.

Oι πατροπαράδοτοι θεσμοί των μικρών μανιάτικων κοινοτήτων που απετέλεσαν τα κύτταρα του μανιάτικου τρόπου ζωής αποτελούν για μας αναπαλλοτρίωτα στοιχεία της κληρονομιάς μας. Έχομε υποχρέωση να τα διατηρήσομε και να τα εντάξομε στις νέες συνθήκες, προωθώντας όλες τις πρωτοβουλίες που χρειάζονται. Tα χωριά της Mάνης είναι οι μήτρες που γέννησαν τα μανιάτικα έπη και έχομε  υποχρέωση όχι μόνο να τα κρατήσομε ζωντανά, αλλά και να τα αναπτύξομε στο μέγιστο βαθμό.

Όλους αυτούς τους στόχους προσπαθήσαμε και θα προσπαθούμε να τους προβάλλομε  μέσα από την καθιέρωση μόνιμων στηλών. H σταδιακή ανάπτυξη του χώρου της εφημερίδας από το 8σέλιδο στο 16σέλιδο αποδεικνύει ότι έχομε εισπράξει τα μηνύματα των αναγκών της Mάνης και των Mανιατών και τα προωθούμε μεγιστοποιώντας τις δυνατότητές μας.

Θα συνεχίσομε την πορεία μας προβάλλοντας με έμφαση την ανάγκη για αλληλεγγύη και αγάπη μεταξύ των μανιατών, ως απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει ο τόπος μας μέλλον.

OI ΛITEΣ ΔIAXEIPIΣEIΣ ANAΓKAIOTHTA ΓIA TH MANH (Μάιος 2001)

Η Μάνη είναι ένας τόπος με κύριο χαρακτηριστικό τη λιτότητα. Το σχήμα, τα γεωφυσικά χαρακτηριστικά, οι καιρικές συνθήκες υποβάλλουν στους ανθρώπους  που την κατοικούν κάθε χρονική περίοδο, αυτό το χαρακτηριστικό. Έχομε την αίσθηση ότι το μήνυμα αυτό ενσωματώνεται, μετά από αρκετές γενιές, και στα βιολογικά χαρακτηριστικά και μας ακολουθεί όπου και αν κατοικούμε. Η λιτότητα είναι μία από τις βασικές ιδιότητες του Μανιάτη και εκδηλώνεται με  καθημερινές συμπεριφορές που τον οδηγούν σε υπερεκμεταλλεύσεις των οικονομικών δυνατοτήτων του. Έχομε μάθει δηλαδή πατροπαράδοτα να πιάνουν τόπο τα λίγα χρήματα που αποκτούμε. Αυτή η ατομική συμπεριφορά μεταφέρεται αυτόματα και στις περιπτώσεις που διαχειριζόμαστε χρήματα κοινωνικών φορέων. Η διαχείριση γίνεται με τον τρόπο που συμπεριφέρεται ένας καλός οικογενειάρχης στο σπίτι του.

Σε τελευταία ανάλυση σ` αυτή την ιδιότητα οφείλεται και η καλή σταδιοδρομία των παιδιών της Μάνης που τους δύο τελευταίους αιώνες αφήνουν τον τόπο τους και ξενιτεύονται. Γιατί με τη λιτή διαβίωση κεφαλαιοποιούνται τα όποια έσοδα και τροφοδοτούνται με επιτυχία επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Οι θεσμικές αναδιατάξεις που δημιουργήθηκαν στην τοπική αυτοδιοίκηση της περιοχής μας, διαμόρφωσαν γιά πρώτη φορά τη δυνατότητα ολοκληρωμένων και συστηματικών παρεμβάσεων στο έδαφος τη Μάνης. Γιατί επιτέλους οι σταθερές και σίγουρες χρηματοδοτήσεις, που η διαχείρισή τους γίνεται τοπικά, ανέρχονται σε αρκετές δεκάδες εκατομμύρια το χρόνο. Αρκεί οι σχεδιασμοί να προκύπτουν με δημοκρατικό προγραμματισμό και τα έργα να εκτελούνται με λιτές διαχειρίσεις. Δεν έχομε ολοκληρωμένη προσέγγιση του θέματος για να μπορούμε να μιλάμε γιά ολόκληρη την περιοχή. Ακούμε όμως πληροφορίες για κάποια θέματα που δε συνάδουν με τα χαρακτηριστικά που περιγράψαμε. Εκθέτομε κάποιες από αυτές και δηλώνουμε από την αρχή την πλήρη αντίθεσή μας.

Στην υφισταμενη νομοθεσία προβλέπεται και η δυνατότητα εκτέλεσης έργων με αυτεπιστασία μέχρι ύψους 2 περίπου εκατομμυρίων από τους Δημάρχους. Καλή και άγια η διάταξη και πολύ διευκολύνει την προώθηση μικρών έργων. Αρκεί να υπάρχει αντικειμενικός προϋπολογισμός και προσωπική ευθύνη. Η ανάθεση εκτέλεσης σε τρίτα, σε πολλές περιπτώσεις άσχετα ή αναρμόδια, άτομα χωρίς την εκτίμηση των συνθηκών και τιμών της αγοράς οδηγεί σε καταστρατήγηση του σκοπού αυτής της πρόβλεψης και σε υποβάθμιση της αποτελεσματικότητας των χρηματοδοτήσεων. Ακούγεται την τελευταία περίοδο ότι αναζητούνται τιμολόγια επαγγελματιών για να καλυφθούν δαπάνες τέτοιων έργων. Δεν μπορούμε να πιστέψομε ότι μπορεί αυτό να συμβαίνει στο λιτό τόπο μας. Όλη αυτή η διαδικασία οδηγεί τελικά στο άδειασμα του ταμείου, ενώ οι ώριμες και επιτακτικές ανάγκες πολλών χωριών μένουν ακάλυπτες. Ίσως όλη αυτή η συμπεριφορά να συνδέεται με τις επόμενες εκλογές και τη διάθεση να ικανοποιηθούν κάποια στελέχη που τους ανατίθενται άτυπα οι διαχειρίσεις. Για να ανεβάσουν το ενδιαφέρον τους και τη μαχητικότητά τους την περίοδο διεξαγωγής τους. Θεωρούμε αυτή την προσέγγιση τουλάχιστον αφελή. Γιατί ακόμα και αν ικανοποιηθούν 20 ή έστω 50, εκείνοι που βλάπτονται από τέτοιες καταστάσεις είναι οι υπόλοιποι κάτοικοι, που οπωσδήποτε θα αντιδράσουν αρνητικά σε τέτοιες καταστάσεις. Δεν έχομε διασταυρώσει τις πληροφορίες, αλλά δεν είναι και αναγκαίο. Ευχόμαστε και ελπίζομε να είναι ανυπόστατες οι φήμες, γιατί η όλη διαδικασία ενέχει μιά προκλητικότητα σε βάρος των τοπικών κοινωνιών. Ας είναι αφορμή το δημοσίευμα για ουσιαστική και τυπική προσήλωση στη νομιμότητα. Είναι απόλυτα αναγκαία προϋπόθεση για τη διατήρηση ήπιου και συνεργατικού κλίματος, όπως επιβάλλεται γιά τη συνέχιση της ανοδικής οικονομικής πορεία της Μάνης των τελευταίων δεκαετιών.

_______________________________

XPEIAZETAI O KENTPIKOΣ ΔPOMOΣ ΣTH MANH; (Ιούνιος 2001)

Eνα από τα κύρια χαρακτηριστικά που διάκριναν και διακρίνουν τους Μανιάτες είναι η ενασχόλησή τους με πολιτικά θέματα. Κυρίαρχη αιτία προελεύσεως ήταν η ανάγκη για συνεργασία μεταξύ τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις δύσκολες συνθήκες ζωής λόγω των περιορισμένων οικονομικών πόρων της περιοχής. Συνεργασία όμως και πολιτική αποτελούν ταυτόσημες έννοιες, ανεξάρτητα από την ευκολία ή τη δυσκολία που προωθείται η πολιτική στην πράξη. Είναι βέβαιο ότι οι πολιτικές συνθήκες στη Μάνη ήσαν πάντα δύσκολες.

Είναι γενικά παραδεκτό ότι η διατήρηση της ελευθερίας τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οφειλόταν κυρίως στην έλλειψη οδικών προσβάσεων. Ακόμα και στις περιπτώσεις που ο εισβολέας διείσδυε στο εσωτερικό της περιοχής μας, η δυσχέρεια μετακίνησης τον οδηγούσε γρήγορα σε αποχώρηση, λόγω της ανασφάλειας που του προκαλούσε τυχόν μόνιμη  εγκατάστασή του. Άρα έλλειψη δρόμου και ελευθερία ήσαν ταυτόσημες έννοιες στην προεπαναστατική Μάνη.

Πέρασαν τα χρόνια, δημιουργήθηκε και επεκτάθηκε στις σημερινές του διαστάσεις το νεοελληνικό κράτος, η Μάνη βρέθηκε σε παρατεταμένη παρακμή και αναγκάστηκε να οδηγεί τα παιδιά της στη μετανάστευση για τις ανάγκες της επιβίωσης. Οι περισσότεροι κουβαλώντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των γονιδίων τους, προίκα της μανιάτικης γης, μεγαλούργησαν στα ξένα, κρατώντας την ανάμνηση του τόπου μας: του τόπου που διώχνει από ανάγκη, αλλά και του τόπου που έλκει τα παιδιά του.

Άλλαξαν και τα οικονομικά δεδομένα στην εποχή μας. Η απόδοση του εδάφους έγινε πλέον δευτερεύον χαρακτηριστικό ενώ ο χώρος, το ανάγλυφο και η ποικιλομορφία του, καθώς και οι κλιματικές συνθήκες αποτελούν τα κύρια στοιχεία έλξης επισκεπτών. Οι ομαδικές εκδρομές και η παρατεταμένη εγκατάσταση ατόμων που έλκονται από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τόπου μας και αγαπούν την περιοχή και τους ανθρώπους της, αποτελούν πλέον σημαντικό παράγοντα οικονομικής εξισορρόπησης στη Μάνη. Αυτονόητο είναι ότι έχομε όλοι υποχρέωση να ενισχύσομε αυτή την τουριστική τάση, γιατί έτσι ενισχύομε τον τοπική μας οικονομία. Ενίσχυση σημαίνει τη λήψη όλων των μέτρων που είναι αναγκαία για την εύκολη προσπέλαση σ` όλο το μανιάτικο χώρο. Και το κύριο μέτρο για την προσπέλαση αυτή αποτελεί η ύπαρξη ενός δρόμου με ασφαλή  και άνετη κυκλοφορία. Που η διαδρομή του θα είναι αρμονική με το φυσικό και πολιτιστικό μας περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα θα βοηθά τους ταξιδιώτες να φθάνουν σε λογικό χρόνο στον προορισμό τους. Σε όποια περιοχή τους ιδηγεί η επιλογή τους κατά μήκος της διαδρομής Καλαμάτα – Καρδαμύλη – Αρεόπολη – Γύθειο και αντίστροφα.

Ο υπάρχων δρόμος αποτελεί μετεξέλιξη του μουλαρόδομου που υπήρχε τον περασμένο αιώνα και ακολουθεί σε πολλά τμήματα του τους ελιγμούς που αναγκάζονταν να κάνουν τα μουλάρια για να κόψουν την ανάβαση! Δεν είναι δυνατό να μείνει ο ίδιος σε πολλά από τα τμήματά του. Από την άλλη μεριά, και να θέλαμε, που δε θέλομε οι περισσότεροι, είναι οικονομικά απαγορευτική η κατασκευή κλειστού δρόμου ταχείας κυκλοφορίας σε υλοποίηση κάποιας τεχνικής έκθεσης που είχε προτείνει δρόμο με τούνελ και πολλές λωρίδες κυκλοφορίας. Μένει η ουσιαστική βελτίωση του υπάρχοντος δρόμου. Ουσιαστική σημαίνει την ευθυγράμμισή του, με αφετηρία 3 -4 σταθερά σημεία, που επιβάλλει κυρίως το γεωγραφικό ανάγλυφο. Και οπωσδήποτε την παράκαμψη σε κοντινή βέβαια απόσταση των οικισμών. Ο τελευταίος όρος είναι αναγκαία συνθήκη για να καταστεί δυνατή η χρηματοδότησή του, λόγω των κανόνων που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως για λόγους προστασίας των πεζών. Είναι όμως και ικανή συνθήκη για να γίνει δυνατό έτσι οι αποστάσεις των 50 ή 100 χιλιομέτρων, μεταξύ τόπου εγκατάστασης και εργασίας να μην αποτελούν απαγορευτικό όρο και υποχρεώνουν τη μετεγκατάσταση των Μανιατών στις γειτονικές πόλεις. Με πρόβλεψη για διατήρηση των λεωφορειακών γραμμών, όπως έχουν, καθώς και εξεύρεση τρόπου αποζημείωσης των ελάχιστων επαγγελματιών που μπορεί να θίγούν οικονομικά.

Είναι βέβαιο ότι το χαρακτηριστικό των Μανιατών να ασχολούνται με την πολιτική και να έχουν άποψη και θέση για όλα τα θέματα της επικαιρότητας, είναι δείγμα κοινωνικής υγείας. Σ` αυτή την περίπτωση όμως θα πρέπει οι γνώμες να συντεθούν γρήγορα και αποτελεσματικά, γιατί κινδυνεύομε να χάσουμε το τραίνο της χρηματοδότησης. Και τότε θα ενταχθούμε όλοι στην κατηγορία των χαμένων, χωρίς δυνατότητα αναθεώρησης και αποκατάστασης. Αφορμή γυρεύουν κάποιοι πολιτικοί να μας στερήσουν τις χρηματοδοτήσεις που δικαιούμαστε ως ισότιμα μέλη της Λακωνικής και Μεσσηνιακής περιοχής, Ας μην τους δώσομε αφορμές. Ας απαιτήσομε να υλοποιηθούν όποιες μελέτες είναι έτοιμες για να αρχίσουν τα έργα στο μανιάτικο δρόμο. Και να τελειώσουν σύντομα και με τη γνώμη των τοπικών μας εκπροσώπων όποιες μελέτες είναι σε εξέλιξη, για να χρηματοδοτηθούν και άλλα τμήματα του δρόμου. Οτιδήποτε άλλο λέμε και κάνομε βλάφτει τη Μάνη και την ανάπτυξή της. Και αυτό είμαστε βέβαιοι ότι δεν το θέλει κανένας Μανιάτης ή φιλομανιάτης…

___________________________

H MANH ΠPOHΓEITAI, TA KOMMATA AKOΛOYΘOYN (Ιούλιος 2001)

Είναι βαθιά μας πίστη ότι οι άνθρωποι κινούνται, κατά την μικρή  παρουσία τους στον πλανήτη μας, με βάση κανόνες και μηνύματα που προέρχονται είτε από μέσα τους, δηλαδή από τα κύτταρα τους και την ψυχοσύνθεσή τους, είτε από έξω τους, δηλαδή από το φυσικό περιβάλλον απόπου κατάγονται ή ζουν. Η τελική τους πορεία μέσα στη ζωή αποτελεί τη σύνθεση αυτών των επιδράσεων. Θα λέγαμε καλύτερα ότι απαραίτητη προϋπόθεση,  για να υπάρχει μια πορεία στη ζωή που να κουβαλάει ποιότητα, είναι η αρμονική σχέση ανάμεσα στις επιδράσεις αυτές. Δυστυχώς οι πορείες των περισσότερων από μας είναι μακριά από τη δυνατότητα να χαρακτηριστούν αρμονικές και αυτό μας αναγκάζει να αναζητήσουμε τις αιτίες. Αυτές οι αναζητήσεις μας οδηγούν στα αίτια που δεν είναι άλλα από τις επιλογές που έκανε ο καθένας μας. Tις επιλογές που είναι πρόσκαιρες και αντίθετες στους φυσικούς νόμους γιατί έγιναν στο όνομα της εξυπηρέτησης προσωρινών στόχων και σκοπιμοτήτων.

Είναι βαθιά μας πίστη ότι ο κάθε Μανιάτης, είτε είναι γέννημα και θρέμμα της Μάνης, είτε έλκει την καταγωγή του από μανιάτικη φάρα, έχει δεχθεί τις επιδράσεις του φυσικού περιβάλλοντος της. Ενός περιβάλλοντος με ιδιαίτερα γεωλογικά, κλιματολογικά και οντολογικά χαρακτηριστικά. Αυτά που καθόρισαν την ιστορική πορεία των ανθρώπων που κάθε εποχή κατοικούσαν στον τόπο μας. Αυτά που οδήγησαν στα ιστορικά μας έπη την περίοδο της Οθωμανικής σκλαβιάς της Ελλάδας, αλλά και οποτεδήποτε μας κάλεσε το χρέος μας. Αυτά που διατηρούν στον καθένα μας άσβεστη την έφεση για την ελευθερία για να μπορεί μέσα από την επίδραση αυτή προσανατολίζεται και διανύει την προσωπική του πορείας ζωής με πλήρη συνεκτίμησή τους.

Με τους ηρωϊκούς προγόνους μας να μάχονται στην πρώτη γραμμή διαμορφώθηκε η κληροδοσία σε μας τους επιγόνους τους. Μια κληροδοσία που περιέχει υποθήκες για το μέλλον, το άμεσο και το απώτερο:

Γνωρίστε ότι η Μάνη έμεινε στην πράξη ελεύθερη τα 500 χρόνια της Οθωμανικής επέλασης, γιατί όλοι μας προασπίσαμε με το αίμα μας την περιοχή της. Όπου και να γινόταν εισβολή εμείς θεωρούσαμε ότι πλήττεται το σπίτι μας, το βιός μας, η οικογένειά μας. Έτσι ταυτίστηκαν η γεωγραφία με την ιστορία της Μάνης και διαμορφώθηκε το απαραβίαστο του χώρου μας. Έτσι μπορέσαμε να δημιουργήσομε και οικονομικές συνθήκες ευημερίας στον τόπο μας, αξιοζήλευτες τα δύσκολα αυτά χρόνια.

Έχομε υποχρέωση αυτά τα λόγια να τα θυμόμαστε όποτε άλλες σκοπιμότητες και εγωϊστικές παρορμήσεις μας οδηγούν σε διαχωρισμούς και συγκρούσεις. Γιατί στη κληροδοσία των προγόνων μας υπάρχουν και τα αρνητικά μηνύματα των εμφύλιων συγκρούσεων και των καταστροφών που προκάλεσαν στον τόπο μας. Μια από τις συγκρούσεις προέρχεται από τους κομματικούς διαχωρισμούς. Που ήσαν πολλών και ποικίλων μορφών κατά τη νεώτερη περίοδο της Μάνης, ιδιαίτερα τον αιώνα που πρόσφατα έκλεισε. Και που οι πληγές που άφησαν μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν κλείσει.

Αυτονόητη είναι η αναγκαιότητα ύπαρξης διαφοροποίησης στις απόψεις και τις ιδέες των ατόμων. Που τα οδηγούν σε σκέψεις και προγράμματα που πιστεύουν ότι μπορούν από κοινού να προωθήσουν. Αρκεί αυτά να μην είναι θολά και γενικόλογα, για να πνίγουν ή να κρύβουν ιδιοτελείς σκοπιμότητες που δημιουργούν ζημιά στον τόπο μας. Αρκεί να συγκεκριμενοποιούνται και να έχουν κοινό στοιχείο την προώθηση της ανάπτυξης στη Μάνη. Σ` ολόκληρη τη Μάνη, όπως φαίνεται στο χάρτη μας: Την Ανατολική και τη Δυτική. Τη Μέσα, την Έξω και την Κάτω. Ευτυχώς το μανιάτικο πνευματικό δυναμικό είναι ιδιαίτερα πλούσιο, για να μπορέσει να δώσει εκείνο το ανθρώπινο κεφάλαιο που θα σχεδιάσει αυτή την ολοκληρωμένη ανάπτυξη. Και που θα μπορέσει να οδηγήσει στην υλοποίηση του σχεδιασμού που υποχρεωτικά θα βασιστεί στους πρωτοπόρους των επαγγελματικών τάξεων της περιοχής, που διαθέτουν την «έξωθεν καλήν μαρτυρίαν» στις επί μέρους περιοχές τους. Και επί πλέον  αυτό το μανιάτικο δυναμικό είναι αναγκαίο να καταφέρει να εξασφαλίσει για την περιοχή μας το μερίδιο που της αναλογεί και της αποστερούν, λόγω της έλλειψης παμανιάτικου σχεδιασμού και πλαισίου μαχητικής διεκδίκησης.

Οι οιωνοί είναι καλοί. Η Μάνη μπορεί να οδηγηθεί σε μια νέα ανάταση δημιουργίας και αποτελεσματικότητας. Αρκεί να γίνει συνείδηση στον κάθε Μανιάτη, ότι καλές είναι οι ιδεολογίες, αλλά ανώτερη όλων είναι η ιδεολογία της ενωμένης Μάνης. Έτσι τιμούμε τους προγόνους μας, αλλά και οδηγούμε τα παιδιά μας.

_______________________________________

ENIAIA MANH KAI OΛOKΛHPΩMENH ANAΠTYΞH (Αύγουστος 2001)

Κάθε γνήσιος Μανιάτης (και φιλομανιάτης) θεωρεί ολόκληρη τη Μάνη έναν τόπο και  τους Μανιάτες συντοπίτες. Η θεώρηση αυτή έχει δημιουργηθεί από τη μακροχρόνια σύνθεση πολλών παραγόντων που κατά καιρούς έχομε αναφέρει, αναλύσει και προβάλλει. Επιβεβαιώνεται όμως και καθημερινά κυρίως με την έμφυτη αλληλεγγύη μεταξύ Μανιατών όταν βρεθούν σε τόπους έξω από τα όρια της Μάνης. Τότε οι συμπεριφορές είναι ιδιαίτερα θερμές και η αλληλοβοήθεια δεδομένη. Δυστυχώς στον κανόνα αυτό παρουσιάζονται πολλές εξαιρέσεις ιδιαίτερα μεταξύ των μόνιμων κατοίκων της περιοχής μας. Έχει και αυτό την εξήγησή του, που δεν είναι άλλη από τη μικρή οικονομική απόδοση που είχαν τα προϊόντα της Μανιάτικης γης και την ανάγκη για επιβίωση. Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραγόντων έφερνε τις εσωτερικές συγκρούσεις, για τις οποίες δεν μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι.

Στον αιώνα μας φαίνεται ότι αυτά τα δεδομένα μπορούν να ανατραπούν, γιατί οι οικονομικές σχέσεις έχουν ήδη διαφοροποιηθεί. Η παραγωγή προϊόντων δεν αποτελεί πλέον τον καθοριστικό παράγοντα για την ευημερία ενός τόπου. Ούτε  βαριά βιομηχανία υπάρχει για να παράγει πλούτο.  Διαπιστώνεται εξ` άλλου ολοένα και με περισσότερη ένταση, ότι η απασχόληση μετατοπίζεται στον τριτογενή τομέα, την παροχή υπηρεσιών. Και ανάμεσα στις τελευταίες οι τουριστικές υπηρεσίες αποτελούν έναν από τους πιο αναπτυγμένους κλάδους. Τέτοιες δυνατότητες έχει παρα πολλές η Μάνη, γιατί αποτελεί ένα συνδυασμό φυσικών στοιχείων και πολιτιστικών  χαρακτηριστικών που προσελκύουν τον ταξιδιώτη και περιηγητή. Δε μένει παρά αυτά τα στοιχεία να συγκεντρωθούν, να ταξινομηθούν, να συστηματοποιηθούν και να προβληθούν για να προσελκύσουν περισσότερους επισκέπτες. Με το εισόδημα που θα προκύψει η Μάνη θα μπορέσει να ξαναγίνει οικονομικά αυτάρκης, περιορίζοντας έτσι την αιμορραγία της μετανάστευσης και διαμορφώνοντας ένα νέο μανιάτικο πολιτισμό, αντάξιο εκείνου που μας άφησαν οι πρόγονοί μας. Ο Ταύγετος στη ραχοκοκαλιά της, η μικρή απόστασή του από τη θάλασσα, τα πολλαπλά επίπεδα σ` αυτή τη διαδρομή, η διασπορά των οικισμών και των μνημείων σ` όλο το μανιάτικο χώρο αποτελούν  ιδανικό μοντέλο για τουριστική προσέλκυση.

Απαραίτητη προϋπόθεση, για να τροφοδοτηθεί αυτή η τάση που διαμορφώνεται στην εποχή μας, αποτελεί η διαμόρφωση ολοκληρωμένων προγραμμάτων ανάπτυξης της Μάνης, που θα προκύψει  μέσα από κοινή προετοιμασία των εκπροσώπων όλων των περιοχών της. Τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προγραμμάτων επιβάλλει η φύση και το κλίμα της περιοχής μας, που συνδυαζόμενα με τα μνημεία του πολιτισμού μας μπορούν να στηρίζουν προγράμματα μακροχρόνιας παραμονής των επισκεπτών στον τόπο μας, με όλες τις θετικές οικονομικές επιπτώσεις που θα συνεπιφέρει. Κύριο εχθρό στο θέμα αυτό αποτελεί ο μανιάτικος εγωκεντρισμός και η ισχυρογνωμοσύνη που οδηγεί τον καθένα μας να πιστεύει ότι είναι καλύτερος και έχει καλύτερες απόψεις από τον κάθε άλλο. Πίσω από αυτόν κρύβονται πολλές φορές προσωπικές επιδιώξεις και ατομικά συμφέροντα, που προβάλλονται κατά τις συζητήσεις και συσκέψεις, ως δήθεν διεκδικήσεις για τις περιοχές που εκπροσωπούν. Κατά τη γνώμη μας οι περιοχές της Μάνης έχουν αλληλοσυμπληρωνόμενα συμφέροντα και ανάγκες, που μπορούν να καλυφθούν μόνον μέσα από κοινές δράσεις. Και όποιοι εκπρόσωποι τους προβάλλουν την εσωτερική αντιπαράθεση μεταξύ των μανιάτικων περιοχών, δεν έχουν συλλάβει τα σημεία των καιρών. Δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο πόλεμος για τα μερίδια οδηγεί με ασφάλεια στην απώλεια ολόκληρης της πίτας.

Τα μερίδια των περιοχών της Μάνης είναι ιδανικά, δηλαδή εκ των προτέρων προσδιορισμένα από τη φύση και τους ανθρώπους, δηλαδή από την έκταση και τον πληθυσμό της κάθε περιοχής. Όπως επίσης είναι προσδιορισμένες οι κατανομές των μεριδίων μεταξύ των ορεινών και των παραθαλάσσιων περιοχών σε κάθε ιστορική περίοδο. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας τον πρώτο λόγο στην ανάπτυξη είχαν οι ορεινές περιοχές, που αποτελούσαν κατάλληλα σημεία εγκαταστάσεων λόγω των δυνατοτήτων διαφυγής από τον εχθρό. Στην εποχή μας η προσέλκυση των επισκεπτών εστιάζει στην παραθαλάσσια ζώνη, γιατί εκεί προσανατολίζεται η ζήτηση. Όμως ο πλούτος της μανιάτικης φύσης είναι πολύ κοντά στη ζώνη αυτή. Και μέσα από ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανάπτυξης της Μάνης και οι ορεινές περιοχές μπορούν να συμμετέχουν στην προσέλκυση επισκεπτών. Χρειάζονται καθαρές θέσεις, καθαρές σχέσεις και αμοιβαία εμπιστοσύνη για να οδηγηθούμε στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της Μάνης. Ας το συνειδητοποιήσουν οι εκπρόσωποι των περιοχών της και ας διαμορφώσουν το νέο μανιάτικο συμβόλαιο ανάπτυξης, με αποδέκτες τη νέα μανιάτικη γενιά…

_________________________

ΣKOYΠIΔIA KAI ΠPOΓPAMMATIΣMOΣ (Σεπτέμβριος 2001)

Εύκολο είναι να λες ότι το έδαφος της Μάνης είναι ασβεστολιθικό και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για σκουπιδότοπος. Ξεφεύγεις από το πρόβλημα και το κουκουλώνεις. Υστερα από λίγο όμως ,ξανάρχεται πιο έντονο και πιο επιτακτικό και σε πιο οξυμένη μορφή, απαιτώντας άμεση λύση. Το πρόβλημα τα τελευταία χρόνια γυροφέρνει όλες τις περιοχές της Μάνης και με τη μια ή την άλλη μορφή δημιουργεί έριδες και συγκρούσεις.  Επιθυμία μας είναι να διατυπώσουμε  κάποιες προϋποθέσεις για τις οποίες υπάρχει ευρεία συμφωνία. Για να μπορέσομε ξεκινώντας από αυτές να φθάσομε σε πρόταση, που θα μας απαλλάξει από το πρόβλημα και τις γκρίνιες που δημιουργεί. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι: 1)Για να δεχθεί μια περιοχή σκουπίδια πρέπει να πάρει ανταποδοτικά οφέλη, 2)Τη λύση για το πρόβλημα της απόθεσης των σκουπιδιών πρέπει να τη βρει η περιοχή που δημιουργεί τα σκουπίδια, 3) εκείνοι που αναζητούν λύσεις πρέπει να έχουν πλήρη γνώση των δεδομένων του προβλήματος,.4) εκείνοι που αναζητούν λύσεις πρέπει να έχουν προϋπολογισμό για να αντιμετωπίσουν το θέμα και 5) οι υπεύθυνοι για την αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει  να έχουν διαμορφώσει ατμόσφαιρα εσωτερικής συνεργασίας και σύμπνοιας για να προκύψει η λύση σε συνθήκες αλληλεγγύης. Ας τις δούμε αναλυτικότερα.

Τα σκουπίδια αποτελούν επιβάρυνση στην ποιότητα ζωής  για τον τόπο που αποτίθενται. Και οι άνθρωποι που έχουν οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή δεν αποδέχονται αυτό το κόστος παρά μόνον όταν τους απορροφηθεί με αντίστοιχο όφελος. Γι` αυτό το κόστος από τα σκουπίδια και το ανταποδοτικό όφελος είναι αναγκαίο να συνυπάρξουν στο ίδιο πακέτο μέτρων. Να υπάρξει συμφωνία και να υλοποιούνται με τους ίδιους ρυθμούς. Τι θα περιέχει το ανταποδοτικό πακέτο θα πρέπει να προσδιορισθεί  σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες της περιοχής που επιβαρύνεται από τα σκουπίδια.

Η διαδικασία επίλυσης του προβλήματος απαιτεί διαπραγματεύσεις, έρευνες, μελέτες και γενικά πολύ χρόνο για να συγκεντρωθούν απόψεις και ιδέες και να προκύψουν ώριμες λύσεις. Αυτή η διαδικασία είναι αδύνατο να καταλήξει θετικά αν προωθείται μέσω διοικητικών γραφειοκρατικών μηχανισμών με αντίληψη και ρυθμούς δημοσιοϋπαλληλικής ρουτίνας. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή διεκπεραίωση τέτοιων θεμάτων είναι να κινούνται από εκείνους που έχουν το πρόβλημα της διάθεσης των σκουπιδιών. Γιατί αυτοί γνωρίζουν ότι η παρέλκυση των λύσεων μπορεί να δημιουργήσει ανατροπές στις προσωπικές και οικονομικές τους ισορροπίες και απομείωση των εισοδημάτων τους.

Δυστυχώς για το θέμα της διάθεσης των στερεών αποβλήτων η νομοθεσία είναι δαιδαλώδης και αλληλοσυγκρουόμενη, με αποτέλεσμα να μην είναι απόλυτα καθαρό τι ισχύει, ή οι όροι και οι προϋποθέσεις  για να ισχύουν εκείνα που προβλέπονται δεν μπορούν να υπάρχουν στην πράξη. Γι` αυτό πριν από την έναρξη κάθε επεξεργασίας του θέματος είναι αναγκαία η πλήρης γνώση όλων των δεδομένων του προβλήματος και μάλιστα με επεξεργασία όλων των εναλλακτικών περιπτώσεων και εκδοχών.

Για να γίνει δυνατή η πρόταση έργων στις περιοχές που θα προταθούν για την υποδοχή των σκουπιδιών απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο φορέας της διαχείρισης να έχει ισχυρό προϋπολογισμό και πολιτική βούληση για χρηματοδότηση σημαντικού ύψους έργων. Σε  πολλές περιπτώσεις υπάρχει ή το ένα, δηλαδή ισχυρός προϋπολογισμός ή το άλλο πολιτική βούληση και δεν προχωρά το θέμα. Γι` αυτό είναι απαραίτητο να συντρέχουν και οι δύο προϋποθέσεις αθροιστικά.

Τέλος αλλά όχι τελευταίο το υπόβαθρο για όλα αυτά είναι η «έξωθεν καλή μαρτυρία» εκείνων που έχουν τις εξουσιοδοτήσεις να επιλύσουν το θέμα. Εννοούμε να έχουν δημιουργήσει ατμόσφαιρα δημοκρατικής και συνεργατικής λειτουργίας των θεσμών, όχι μόνον στο εσωτερικό του Δήμου, αλλά και στους εξωτερικούς θεσμούς που συμμετέχουν. Γιατί μόνον με τέτοια ατμόσφαιρα απαλλαγμένοι από αντιπαραθέσεις και ξεσυνέρια ,μπορούν τα άτομα να σκύψουν στα προβλήματα να βρουν λύσεις. Αλλιώτικα αν έχουν εφαρμοσθεί από τους υπεύθυνους μέτρα επιβολής εκείνοι που τα υπέστησαν  περιμένουν στη γωνία για να πατσίσουν..

___________________________

AΓAΠATE TH MANH;  ΔΩΣTE AΠOΔEIΞEIΣ (Οκτώβριος 2001)

Είναι πάντα ωφέλιμες οι συναντήσεις τεχνοκρατών και πολιτικών εθνικής εμβέλειας, όπως αυτή που έγινε στο Λεύκτρο στα μέσα του Σεπτέμβρη, γιατί στρέφουν το ενδιαφέρον της κεντρικής πολιτικής σκηνής στα θέματα της περιοχής μας. Αρκεί να σημειωθεί ότι οι πολιτικές σκοπιμότητες που τις προκαλούν μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετική προέλευση μεταξύ των ατόμων και των ομάδων που συμμετέχουν.

Τα θέματα που απασχόλησαν τη συνάντηση, όπως τα περιγράφει το ρεπορτάζ και οι πληροφορίες των ακροατών, είναι ζωτικά για το παρόν και το μέλλον της Μάνης. Η χωροταξία, δηλαδή το πόσο και με ποιους όρους χτίζεις, η ανάδειξη του ορεινού όγκου του Ταϋγέτου, καθώς και η εφαρμογή νέων μορφών τουρισμού, που θα έχουν αφετηρία τη μανιάτικη πολιτιστική κληρονομιά είναι πολύ ευαίσθητα και υψηλής μανιάτικης προτεραιότητας θέματα για να τα ανακατέψομε με μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Γι` αυτό έχομε υποχρέωση να στρέψομε το ενδιαφέρον μας και να τοποθετηθούμε. Έχομε υποχρέωση να φωτίσομε τα διφορούμενα στοιχεία τους και να αποκαλύψομε τυχόν αβεβαιότητες, ή και κινδύνους, για τους αναπτυξιακούς ρυθμούς στην περιοχή μας.

Εξαγγέλθηκαν δύο μελέτες, η μία για το χαρακτηρισμό ως παραδοσιακών πολλών από τους οικισμούς της Δυτικής Μάνης και η δεύτερη για την οριοθέτηση των μη παραθαλάσσιων οικισμών. Το μέτρο ακούγεται θετικό, κατ` αρχήν. Εκτός από το ότι αφήνει έξω την παραθαλάσσια περιοχή, που πιέζεται περισσότερο για οικιστική διεύρυνση. Αλλά υπάρχουν σ` αυτά που ακούστηκαν πολλά ερωτήματα, όπως αυτά που ακολουθούν

Ο χαρακτηρισμός των οικισμών ως παραδοσιακών θα συνοδευτεί και από παροχή οικονομικών μέσων για την προστασία και συντήρηση των οικημάτων τους, τόσο του δημόσιου χαρακτήρα, όσο και των ιδιόκτητων; Έχομε το κακό προηγούμενο με τους οικισμούς που χαρακτηρίστηκαν παραδοσιακοί επί Υπουργίας Στέφανου Μάνου, το 1977. Το μόνο που δημιούργησε στους κατοίκους ο χαρακτηρισμός τους ήταν η δυσκολία στις επισκευές και κατασκευές, που συνοδευόταν με χρονική καθυστέρηση και οικονομική επιβάρυνση. Aνάγκη για άδειες από πολλές, και ασυντόνιστες μεταξύ τους, υπηρεσίες και αυξημένες μελέτες για να νέμονται την επιπλέον για τους ιδιοκτήτες δαπάνη, οι αυτοκαλούμενοι «ειδικοί».

Η δεύτερη εξαγγελία  προκαλεί αμέσως το ερώτημα. Η οριοθέτηση των μη παραθαλάσσιων, στάσιμων, οικισμών θα γίνει στα 800 μέτρα που έχουν ήδη οριοθετηθεί, από το 1985, οι περισσότεροι; Ή η μελέτη αποσκοπεί στη μείωση του οικιστικού τους χώρου; Αυτό είναι βέβαιο ότι δε θα το δεχτούν οι Μανιάτες, γιατί έτσι μπαίνουν από την πίσω πόρτα τα πορίσματα της Ειδικής Χωροταξικής μελέτης, που έχει απορριφθεί παμψηφεί και ανεπιστρεπτί από το 1994.

Η ανάδειξη του ορεινού όγκου του Ταϋγέτου και η προώθηση νέων μορφών τουρισμού σε σύνδεση με την παράδοση και το μανιάτικο πολιτισμό, είναι ένα τεράστιο θέμα, με πολλές πτυχές και συνοδευτικά μέτρα, που χρειάζεται μεγάλη ομάδα ειδικών από πολλές επιστημονικές περιοχές για να το οριοθετήσει και μόνον. Μακάρι να είναι ουσιαστικό το ενδιαφέρον που φάνηκε γιατί θα μπορέσομε όταν τεθεί σε ουσιαστικότερη βάση να συμβάλλομε με τεκμηριωμένες ιδέες και απόψεις.

Δυστυχώς δεν ακούστηκε τίποτα για πολλά και σημαντικά μανιάτικα θέματα της αρμοδιότητας των Υπουργείων Περιβάλλοντος – Χωροταξίας, Πολιτισμού και Γεωργίας που εκπροσωπούνταν στην εκδήλωση. Όπως το πρόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο: «Κάστρων περίπλους», που έχει μέχρι τώρα αφήσει εκτός τα κάστρα του Πασσαβά (κοντά στο Γύθειο), της Κελεφάς (κοντά στην Αρεόπολη) και του Λεύκτρου (στη Στούπα). Είναι ηθικά ανεπίτρεπτο να δεσμεύεις οικιστικά τις ιδιοκτησίες, και ταυτόχρονα να μην  χρηματοδοτείς την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων που προκαλούν τις δεσμεύσεις στην ανέγερση οικοδομών. Είναι και αυτό μια πρακτική απόδειξη πως βλέπουν οι «ειδικοί» τη σύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό. Υπάρχει πολιτική βούληση να ενταχθούν στο Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, και τις δράσεις του στο πρόγραμμα αυτό, τα τρία αυτά ιστορικά μανιάτικα κάστρα και να αναδειχθούν, ενισχύοντας την τουριστική τάση που υπάρχει για τη Μάνη; Θα χρηματοδοτηθεί η πρόταση για ανάδειξη του παραδοσιακού οικισμού «Λεύκτρο» της πρώην Κοινότητας Νεοχωρίου, που έχει προεγκριθεί από το 1996 από την Περιφέρεια Πελοποννήσου, έχει πάρει προέγκριση χωροθέτησης από το 1997 και μένει μόνον η χρηματοδότηση; Θα επιλεγεί η κοινή πρόταση της Μάνης για δράσεις στον Ταϋγετο, Δυτικό και Ανατολικό, προϋπολογισμού 350 εκατομμυρίων, που περιμένει και αυτή χρηματοδότηση από το 1997; Θα εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα για τη σύσταση του «Ιδρύματος Μάνης για την παράδοση και τον πολιτισμό», που έχει ιδρυθεί με ομόφωνες αποφάσεις όλων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης της Μάνης, και περιμένει τη συναίνεση των αρμόδιων Υπουργών (ΠΕΧΩΔΕ και Πολιτισμού) από το 1996;

Για μας  η αγάπη για τη Μάνη χρειάζεται αποδείξεις. Και ελάχιστη απόδειξη αποτελεί η θετική απάντηση στα ερωτήματα που θέσαμε. Γιατί δεν είναι δικά μας μόνον. Τα έχουν θέσει προ πολλού χρόνου, με τις αποφάσεις και τις επιλογές τους οι τοπικές μας κοινωνίες. Που έχουν και μνήμη και κρίση.

___________________________

H IΔIOTHTA TOY MANIATH: TYΠOΣ Ή OYΣIA; (Νοέμβριος 2001)

Επιθυμούμε να  ξεκαθαρίσομε τυχόν ασάφειες και ερωτηματικά για το θέμα. Πιστεύομε ότι θα το πετύχομε με τους συλλογισμούς που ακολουθούν.

Η ιδιότητα του Μανιάτη, λένε τα καταστατικά των σωματείων, ή άλλα τυπικά έγγραφα, συνοδεύει εκείνους που γεννήθηκαν οι ίδιοι ή οι πρόγονοί τους στη γεωγραφική περιοχή, που φέρει το όνομα Μάνη και προσδιορίζεται με σαφήνεια από το χάρτη που βρίσκεται και στην προμετωπίδα της εφημερίδας μας. Αυτή είναι η τυπική ιδιότητα του Μανιάτη. Δε λέει και πολλά πράγματα, αν δε συνοδεύεται από πράξεις και ενέργειες που προεκτείνουν αυτή την τυπική ιδιότητα και τη συνδέουν με τα δρώμενα στην περιοχή. Με τον όρο «δρώμενα» εννοούμε όσα ανάγονται στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον και έχουν σχέση με τη Μάνη. Και τα σχετιζόμενα με το παρελθόν, με την ιστορία της περιοχής, μπορούν όλοι να ισχυρισθούν ότι τα αποδέχονται και τα έχουν ενστερνισθεί. Δεν υπάρχει τρόπος να επαλήθευσης ή διάψευσης. Όμως τα σχετιζόμενα με τη δράση στο παρόν, που προοιωνίζει και εκείνη του μέλλοντος, προκύπτουν από την εξέταση του βίου και της πολιτείας του καθένα μας.

Μπορούμε να κάνομε δεκτή την άποψη ότι ο καθένας μας φροντίζει πρώτα για την αυτοσυντήρησή του. Να βρει βιοποριστική απασχόληση, να αποκαταστήσει τα παιδιά του, να συμβάλλει στην ευημερία της οικογένειάς του. Το ζητούμενο είναι μέχρι ποίου ορίου φθάνει αυτή η φροντίδα. Και κυρίως μέσα από ποια νοοτροπία προωθείται. Δηλαδή προωθείται με τη λογική της αυτοτελούς ικανοποίησης από το ατομικό πρόγραμμα ζωής ή προβάλλει επιτακτικά και ανελαστικά η σύνδεση της ατομικής ικανοποίησης με την ένταξη του ατόμου σε ευρύτερες ομάδες, που έχουν κοινωνικούς στόχους ; Στόχους που αναφέρονται ΚΑΙ στην περιοχή καταγωγής και στις μικροκοινωνίες της;

Πιστεύομε ακράδαντα ότι δεν υπάρχει ατομικός παράδεισος, δηλαδή ότι όσο πλούτο, δόξα και ευημερία και αν αποκτήσει το άτομο, αν δεν εντάξει τη ζωή του στα κοινωνικά δρώμενα της περιοχής του και αν δεν εναρμονισθεί με τα μηνύματα που εκπέμπει το φυσικό περιβάλλον δεν προκύπτει ικανοποίηση και ευτυχία.

Με τον κίνδυνο να χαρακτηριστούμε τοπικιστές θεωρούμε ότι όλα αυτά ισχύουν στο μέγιστο βαθμό για την περιοχή μας. Όχι γιατί είναι δική μας περιοχή, αυτό θα μπορούσε να ισχύει για τον καθένα και την περιοχή του. Αλλά γιατί αυτά απορρέουν από τα δεδομένα του τόπου μας. Την ένταξη των ατόμων στα κοινωνικά δρώμενα την επιβάλλει η μακροχρόνια παράδοση των αυτόνομων μικρών κοινοτήτων μας, που με αφετηρία τους μικρούς οικισμούς μας, συναποφάσιζαν στο επίπεδο της καπετανίας και της συνολικής μανιάτικης έκφρασης, για τη ζωή και το θάνατο, για το βιοπορισμό και για την ελευθερία.

Την εναρμόνιση στα μηνύματά του φυσικού περιβάλλοντος της Μάνης την επιβάλλει το έδαφος, το κλίμα, η σχέση στεριάς – θάλασσας, που διαμορφώνουν εκείνο που οι αρχαίοι Ελληνες ονόμαζαν αρμονία και μέτρο.

Είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να υπηρετήσομε ΚΑΙ αυτά τα δεδομένα της περιοχής μας. Και οι περισσότεροι Μανιάτες τα θεωρούν αυτά αυτονόητα και τα υπηρετούν μέσα από μια υπερβατική αυτοσυνειδησία.

Δυστυχώς όμως υπάρχουν και λίγοι «περισπούδαστοι» που προσπαθούν να  «αξιοποιήσουν» τη μανιάτικη καταγωγή τους. Επενδύουν τις πολιτικές τους φιλοδοξίες στη γενικότερη μανιάτικη αλληλεγγύη που εκδηλώνεται για την υποβοήθηση των συμπατριωτών μας που διαγωνίζονται στους πολιτικούς στίβους. Θα πρέπει όμως να θεωρούν δεδομένο ότι οι Μανιάτες έχουν μνήμη και καταγράφουν την προσφορά στον τόπο μας όλων. Και των ντόπιων και των άλλων. Γιατί η αλληλεγγύη ξεκινάει πρώτα από την επιβεβαίωση αυτής της προσφοράς. Και αυτή καταγράφεται μόνον με έργα. Με την προσφορά ιδιαίτερων υπηρεσιών στους θεσμούς που λειτουργούν στη Μάνη, δηλαδή στα σχολεία, στους αγροτικούς

συνεταιρισμούς, στις κοινότητες. Ιδιαίτερες υπηρεσίες όταν λέμε εννοούμε εκείνες που προσφέρονται πέραν των τυπικών, υπηρεσιακών και αμειβόμενων υποχρεώσεων τους. Με τη συμμετοχή στους αγώνες για τη διεκδίκηση των δικαίων απαιτήσεων της Μάνης από τις άλλες οντότητες του δημόσιου τομέα που κάνουν τις κατανομές των χρηματοδοτήσεων. Με την επιτυχή αναζήτηση χρηματοδοτήσεων από την Ευρωπαϊκή Ενωση για την ενίσχυση της αναπτυξιακής κατάστασης που διαμορφώνεται στην περιοχή.

Η τυπική ιδιότητα του Μανιάτη δεν αποτελεί  πρόκριμα για πολιτικές φιλοδοξίες. ΟΙ Μανιάτες επιβεβαιώνουν πρώτα τη μέχρι τώρα προσφορά του καθενός στον τόπο μας. Και θα εκφράσουν την εμπιστοσύνη και τη στήριξή τους στους μανιάτες και φιλομανιάτες που θα μπορούν να επιδείξουν  αποδείξεις τέτοιας προσφοράς. Η άτυπη καταγραφή που έχει προ πολλού αρχίσει θα βγάλει τα αποτελέσματά της.

__________________________

ΔHMOTIKEΣ ΣYMΠOΛITEIEΣ: ΠPOOΠTIKH TOY MEΛΛONTOΣ (Δεκέμβριος 2001)

Στην εποχή μας η έννοια της αναδιάρθρωσης είναι συνώνυμη με την επιβίωση και τη δυνατότητα προέκτασης των κοινωνιών στο μέλλον. Αυτά ισχύουν τόσο  για τα άτομα όσο και για τις ομάδες. Αυτονόητο είναι ότι ισχύουν και στην περιοχή μας, τη Μάνη. Την περασμένη δεκαετία προέκυψε μια μορφή διοικητικής αναδιάρθρωσης στον τομέα της αυτοδιοίκησης με τις συνενώσεις Κοινοτήτων (ή μικρών Δήμων) σε νέους Δήμους. Έτσι το υποκείμενο αναφοράς και διοίκησης, ο νέος Δήμος, έχει μια  τάξη μεγέθους ικανή για να μπορεί να εφαρμοστεί στη γεωγραφική περιοχή του ένα πρόγραμμα στοιχειώδους ικανοποίησης των τοπικών αναγκών και ανάπτυξης.

Οι συνενώσεις στη Μάνη άρχισαν το 1994 με τον εθελούσιο σχηματισμό τριών Δήμων: Οιτύλου, Αρεοπόλεως και Πύργου-Διρού, ενώ συνεχίστηκαν το 1996 με ένα ακόμα Δήμο, του Αγίου Νικολάου Μελιτίνης. Ήταν κι’ αυτό ένα δείγμα της ευαίσθητης προσέγγισης των σημείων, που προσδιορίζουν οι νέες συνθήκες, από τους Μανιάτες. Το αυτοδιοικητικό τοπίο αναδιαρθρώθηκε ριζικά το 1998 και έτσι οι δεκάδες Κοινότητες της Μάνης μετατράπηκαν σε 6 Δήμους. Ο αριθμός 6 είναι μικρός και δίνει την ευχέρεια να γίνει οικογενειακή συζήτηση, χωρίς ηγεμονισμούς και βέτο, όπως ταιριάζει σε συμπατριώτες με ισχυρό κοινό φυλετικό, ιστορικό οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο.

Η συνεργασία δεν είναι σπορ που αν θέλεις επιλέγεις την άσκηση σ` αυτό. Η συνεργασία είναι αναγκαίος όρος επιβίωσης σ’ αυτό το κοινωνικο-οικονομικό τοπίο του πλανήτη μας, που μεταβάλλεται τόσο ραγδαία. Οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης έχουν πολλαπλή υποχρέωση να εντοπίσουν την πραγματική κατάσταση στην περιοχή τους και να ξεπερνούν αναστολές εγωκεντρισμού και τοπικών μικροσυμφερόντων. Φαίνεται από τα πράγματα ότι σύντομα θα οδηγηθούμε σε μια ακόμα μεταβολή. Για την ώρα προωθείται από τις ανάγκες για κοινή αντιμετώπιση στοιχειωδών αναγκών των δήμων στους τομείς των τεχνικών και οικονομικών υποθέσεων και της αστυνόμευσης. Οι Δημοτικές Συμπολιτείες που νομοθετήθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβρη, αρχίζουν να παίρνουν υπόσταση αυτή την περίοδο. Οι Δήμοι καλούνται να προσδιορίσουν τους μελλοντικούς εταίρους τους. Εκείνους δηλαδή από τους γείτονες με τους οποίους επιθυμούν να συνεργαστούν, τουλάχιστο σ’ αυτούς τους τομείς. Δυστυχώς δεν μάθαμε για κάποια πρωτοβουλία που θα έφερνε στο ίδιο τραπέζι τους εκπροσώπους των 6 μανιάτικων Δήμων. Για να συζητήσουν αυτά τα θέματα, που δεν αφορούν μόνο τους ίδιους και την χρονικά πεπερασμένη εκπροσώπησή τους, αλλά την περιοχή μας, σε μεγάλο βάθος χρόνου. Βρήκαν, εξ` άλλου κατά την εκλογή τους, ένα θεσμικό εργαλείο, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Μάνης, που και οι 6 εκπροσωπούνται και μάλιστα είναι οι κύριοι μέτοχοί της. Δεν έχομε πληροφορίες ότι πήραν πρωτοβουλία για μια συζήτηση χωρίς ατζέντα, ανοιχτή ή κλειστή,  για να τοποθετηθούν στο θέμα των συνεργασιών, προτού κάνουν τις εισηγήσεις για τις Συμπολιτείες ο καθένας στο δημοτικό του συμβούλιο. Για μας αυτή η συνάντηση ήταν υποχρέωση και ευθύνη απέναντι στην ενιαία Μάνη. Οι όποιες επιλογές εταίρων που θα επακολουθούσαν σύμφωνα με τη νομοθεσία από τα δημοτικά τους συμβούλια, θεμιτές καθόλα, θα προέκυπταν με ωριμότερο τρόπο.

Η ζωή πορεύεται και δε σταματάει από τις πρωτοβουλίες που παίρνονται ή όχι.  Δυστυχώς όμως οι αποφάσεις που δεν είναι ώριμες και συναρτημένες με ευρύτερους στόχους και προοπτικές της κάθε περιοχής δημιουργούν συνεχή εμπόδια στην πορεία προς την πρόοδο και ευημερία.  Με αφορμή της Δημοτικές Συμπολιτείες μπαίνει για συζήτηση και η μελλοντική προοπτική της Μάνης. Φαίνεται ότι σε λίγα χρόνια οι Νομοί και οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις θα είναι παρελθόν.  Δεν το λέμε εμείς. Βρίσκεται στις συνταγματικές μας προβλέψεις και κυρίως εκπορεύεται από τις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις. Έτσι θα αποκατασταθεί και η μονολεκτική αναφορά στην περιοχή μας: Μάνη. Χωρίς επιθετικούς προσδιορισμούς Μεσσηνιακή ή Λακωνική, που χρησιμοποιούν άκριτα πολλοί. Αυτή η Μάνη, η ενιαία Μάνη, με τα ειδικά συνεκτικά χαρακτηριστικά της θα πρέπει να συγκεκριμενοποιήσει πως θέλει να πορευτεί στο χρόνο και στον ευρωπαϊκό χώρο. Θα πρέπει να προσδιορίσει κανόνες συνεργασίας στο εσωτερικό της και τις συμμαχίες με τις γειτονικές και τις άλλες περιοχές. Οι σημερινοί αιρετοί των περιοχών της Μάνης έχουν υποχρέωση ν` αρχίσουν αυτό τον διάλογο, ώστε οι  αιρετοί που θα προκύψουν από τις εκλογές του 2002 να τον συνεχίσουν και να τον τελειώσουν. Απαιτείται καλή πίστη, υπομονή και ανοχές μεταξύ των μανιάτικων μικροκοινωνιών για να οδηγηθούμε σε συναινετικές λύσεις και κατανομές ρόλων και δράσεων. Πιστεύομε ότι εκείνοι που σε κάθε εποχή εκφράζουν τη βούληση των τοπικών κοινωνιών θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτός ο κανόνας εμπεριέχεται στην ίδια τη λαϊκή εντολή που τους έχει αναδείξει…

,