Βρισκόμαστε σε μια εποχή με κυρίαρχο το στοιχείο του ανταγωνισμού. Αυτό, ξεκινώντας από τις αγορές, διαμορφώνει “τεχνογνωσία”, τρόπο σκέψης, κατακλύζει τον κοινωνικό και πολιτικό χώρο. Έτσι, τα άτομα διαμορφώνουν την ψευδαίσθηση ότι ο ανταγωνισμός και μόνον αυτός, αποτελεί την πρώτη τους φύση. Όμως οι φυσικοί νόμοι είναι συνθετότεροι. Ο ανταγωνισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη συνεργασία. Αποτελούν σύμφυτες και αλληλοσυμπληρούμενες ιδιότητες στον άνθρωπο. Ο πρώτος οδηγεί στη διαμόρφωση της φυσικής σειράς στα μέλη μιας ομάδας. Στη συνέχεια η δεύτερη διαμορφώνει την εσωτερική σύνδεση στην ομάδα, για να εμφανισθεί σαν ενιαίο σύνολο και να παράγει αποτελέσματα, ποιοτικά, αλλά και ποσοτικά, ώστε να μεγιστοποιούνται τα επιτεύγματά της.
Σ’ αυτό το γενικό πλαίσιο, εμείς οι Μανιάτες, είμαστε υποχρεωμένοι να μελετήσουμε τις μακροχρόνιες σχέσεις μας με την Καλαμάτα (και με τις άλλες γειτονικές αστικές και ημιαστικές περιοχές, όπως η Σπάρτη, η Σκάλα κ.α.). Η συγκρουσιακή ατμόσφαιρα πο συνεπιφέρει ο ανταγωνισμός, έχει ενταθεί, μαζί με τον τελευταίο, αυτή την περίοδο. Την ατμόσφαιρα αυτή τη χρησιμοποιούν και μερικοί πολιτικάντηδες πιστεύοντας ότι θα τους παράγει πολιτικά οφέλη, συσπειρώσεις οπαδών και άλλα παρόμοια…
Η Μάνη και η Καλαμάτα, ως τόποι, έχουν συμπληρωματικότητα. Γι’ αυτό έχουν συνδεθεί σε μια μακροχρόνια συμβίωση, με κυρίαρχο το στοιχείο της συνεργασίας. Τα στοιχεία της συμπληρωματικότητας είναι θεσμικά και αναπαλλοτροίωτα: το έδαφος και ο πληθυσμός. Η Καλαμάτα (και οι άλλες αστικές περιοχές κοντά στη Μάνη), έχει εύφορο έδαφος, που παράγει προϊόντα σε μεγάλες ποσόστητες, ιδιαίτερα λόγω και της δυνατότητας για τροφοδότηση του εδάφους με νερό. Η Μάνη έχει άγονο και πετρώδες έδαφος και ξερικές τις λίγες καλλιέργειές της. Τα προϊόντα που παράγονται γενικά διαφέρουν τόσο στις ποσότητες, όσο και στο είδος. Έτσι διαμορφώνεται η διαφορετικότητα των δύο περιοχών. Η περιοχή της Καλαμάτας με το πλεόνασμα των προϊόντων αυτονόητο είναι ότι αναζητούσε, μακροχρόνια, αγορές για διάθεσή τους. Έτσι διαμορφώθηκε η ανάγκη για λειτουργία εμπορικής δραστηριότητας που με τη σειρά της οδήγησε σε ανάγκη για υποδομές επεξεργαίας και διάθεσης, μόνιμη διαβίωση πληθυσμού και προμήθεια και κίνηση μεταφορικών μέσων. Αυτή είναι η απαρχή δημιουργίας της πόλης πριν από 600-700 χρόνια.
Σ’ αυτό τον αστικό πόλο οι Μανιάτες, ιδιαίτερα της Δυτικής Μάνης, μέχρι το Ταίναρο, είχαν ιδιαίτερη συμβολή. Αντάλλασσαν τα προϊόντα τους, τοποθετούσαν τα χρηματικά πλεονάσματά τους (τα λίγα που είχαν), του παρείχαν αμυντική προστασία, με τα όπλα τους, από τις εξωτερικές απειλές. Η κίνηση, η επικοινωνία μεταξύ των δύο χώρων ήταν αέναη. Ο μανιάτικος δρόμος από το Γερολιμένα μέσω Αρεόπολης, Ζυγού, Καρδαμύλης κια Αβίας, οδηγούσε έμφορτα ζώα και ανθρώπους στη (σημερινή) πλατεία Μαυρομιχάλη και στη συνέχεια στο παζάρι, στο ποτάμι. οι βάρκες με κουπιά και πανιά και στη συνέχεια οι “βενζίνες”, συμπλήρωναν αυτό το έργο. Η ανάγκη για προστασία των εμπορικών συμφερόντων τους, οδήγησε στις πρώτες εγκαταστάσεις Μανιατών, ως αντιπροσώπων των συμπατριωτών τους, πολύ πρόωρα. Ας θυμηθούμε ότι ήδη στα μέσα του 18ου αιώνα ο Παναγιώτης Μπενάκης από τη Βάθεια, ο πρωταγωνιστής στα Ορλωφικά, είχε εξελιχθεί στο μεγαλύτερο έμπορο και γαιοκτήμονα της Πελοποννήσου.
Κατά την εθνεγερσία του 1821, και τα επόμενα χρόνια, οι εγκαταστάσεις Μανιατών στην καλαμάτα (και στις άλλες κοντινές περιοχές) ήσαν αθρόες. Τα οικονομικά πλεονεκτήματά τους από την αυτονομία που είχαν την οθωμανική περίοδο εξέλιπαν, η ενσωμάτωσή τους στο διοικητικό σύστημα του νεοελληνικού κράτους γινόταν με αργό και επώδυνο τρόπο: τα προϊόντα δεν αρκούσαν, ούτε για στοιχειώση συντήρηση του υπερπληθυσμού της Μάνης. Μια πρόχειρη στατιστική αποκαλύπτει ότι στα μέσα του περασμένου αιώνα το 30-40% του πληθυσμού της Καλαμάτας προερχόταν από τη Μάνη (κυρίως τη Δυτική). Τα επόμενα χρόνια ο ρυθμός φαίνεται ότι ήταν αυξητικός, δεδομένου ότι αφενός “έσπασαν” οι πυρηνικοί οικογενειακοί δεσμοί και αφετέρου αυξήθηκαν οι εσωτερικές συγκρούσεις στις μανιάτικες μικροκοινωνίες.
Απ’ αυτή τη σύντομη ανάλυση μπορούμε να οδηγηθούμε άνετα στο συμπέρασμα ότι, η σχέση της Μάνης με την Καλαμάτα (και τις άλλες γειτονικές περιοχές στη Λακωνία), είναι όχι μόνον σχέση αγάπης, συνεργασίας και συμπληρωματικότητας, αλλά σχέση ταυτότητας. Αυτή που δημιουργείται μεταξύ μορφωμάτων που συνδέονται με κοινή νοητική αφετηρία. Αυτή η αφετηρία οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα, ότι δεν είναι δυνατόν να διαταραχθούν από προσπάθειες στενόθωρων μικροπολιτικών…
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ
